بیماری طاعون با نام انگلیسی Plague یک بیماری عفونی مشترک بین انسان و سایر پستانداران است که توسط باکتری ایجاد میشود. این بیماری در قرون وسطا به عنوان مرگ سیاه شناخته می‌شد و جان میلیون‌ها نفر را در اروپا گرفت. انسان معمولا بعد از گزیده‌شدن توسط یک کک حامل باکتری یرسینیا پستیس (Yersinia pestis) یا دست‌زدن به حیوان مبتلا به طاعون، درگیر این بیماری میشود.
شاید برای شما عجیب باشد که در قرن بیست و یکم هنوز درباره بیماری طاعون صحبت میشود! اما خوب است بدانید که در فاصله سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۵، بیش از ۵۰۰ مورد مرگ ناشی از آن گزارش شده است. متاسفانه ابتلا به این بیماری هنوز در بخش‌هایی از جهان می‌تواند تهدیدکننده زندگی باشد. این مقاله اطلاعات مفیدی درباره راه‌های ابتلا، انواع این بیماری و داروهای مرتبط با آن در اختیار شما قرار می‌دهد. میتوانید از بخش مشاوره آنلاین پزشکی بهترین پزشک را انتخاب و با او صحبت کنید.
انواع بیماری طاعون
بیماری طاعون را بر اساس ناحیه آلوده‌شده به باکتری عامل آن به سه دسته کلی تقسیم می‌کنند:
طاعون خیارکی
طاعون خیارکی یا بوبونیک شایع‌ترین شکل بیماری طاعون با نسبت مرگ‌ومیر ۳۰ تا ۶۰ درصد است. بیماران مبتلا به آن با درمان سریع آنتی بیوتیکی تا ۹۵ درصد شانس بهبودی دارند. این بیماری معمولا باعث تورم و دردناک‌شدن یک یا چند غده لنفاوی میشود. بیشتر این غده‌های متورم و دردناک نزدیک جایی هستند که ناقل بیماری آن را نیش زده است.
طاعون ریوی
با ورود باکتری عامل بیماری طاعون به ریه‌ها، فرد به طاعون ریوی یا پنومونیک مبتلا میشود. این نوع بیماری اگرچه کم‌ترین میزان شیوع را در میان انواع طاعون دارد، اما خطرناک‌ترین نوع آن است. همه موارد ابتلا به آن در صورت عدم درمان می‌تواند کشنده باشد.
طاعون ریوی مثل سرماخوردگی از طریق سرفه و عطسه از فردی به فرد دیگر منتقل میشود. البته تماس نزدیک با حیوانات آلوده یا انتقال باکتری‌ها از نواحی دیگر بدن به ریه‌ها هم می‌تواند عامل به‌وجودآورنده آن باشد. این بیماری باعث ذات‌الریه شدید و نارسایی تنفسی میشود و در صورت عدم درمان، بیمار در عرض چند روز جان خود را از دست خواهد داد. برای آشنایی با درمان ذات الریه این مطلب را بخوانید
سوالات پزشکی خود را میتوانید از بخش سوال پزشکی از هوش مصنوعی آنلاین سایت حال بپرسید.
طاعون سپتیسمیک یا طاعون عفونتی خون
وقتی باکتری عامل بیماری طاعون وارد جریان خون شود، فرد به طاعون سپتیسمی مبتلا میشود. این بیماری که به نام طاعون عفونتی خون هم شناخته میشود، بافت‌های بیمار را از بین می‌برد و منجر به بیماری قانقاریا و نارسایی اندام میشود. این بیماری از طریق نیش کک یا تماس پوستی با مایعات بدن حیوان آلوده منتقل میشود و می‌تواند از اندام‌های مختلف به سمت خون حرکت کند.
علائم و نشانه های طاعون
بیماری طاعون علائم مختلفی دارد. برخی از این علائم طاعون در همه انواع آن دیده میشود و عمومیت دارد؛ در حالی که گروهی از علائم تنها مختص یک نوع خاص از طاعون هستند. علائم این بیماری عبارتند از:
- تب و لرز
- سرگیجه
- ضعف و خستگی
- سردرد
- بدن درد
- اسهال و استفراغ
- تورم غدد لنفاوی و دردناک‌شدن آن‌ها (طاعون خیارکی یا بوبونیک)
- تنگی نفس، سرفه همراه با خلط خونی و درد قفسه سینه (طاعون پنومونیک یا ریوی)
- درد شکم، خونریزی از دهان، بینی یا زیرپوست و سیاه‌شدن و مرگ بافت‌ها و اندام‌ها از جمله انگشتان و بینی (طاعون سپتیسمیک یا خونی)
راه های ابتلا به بیماری طاعون
باکتری عامل بیماری طاعون از راه‌های زیر به انسان منتقل میشود:
انتقال ذرات عفونی از فردی به فرد دیگر
انسان‌ها و حیوانات مبتلا به طاعون پنومونیک می‌توانند باکتری‌های آن را در ذرات هوا پخش کنند. اگر این ذرات توسط افراد دیگر تنفس شود، بیماری طاعون به آن‌ها منتقل خواهد شد.
نیش کک
با مرگ جوندگان مبتلا به طاعون، کک‌هایی که به دنبال منابع جدیدی برای تغذیه هستند، به سراغ حیوانات دیگر می‌روند. باکتری عامل طاعون از طریق نیش‌زدن کک‌ها به بدن حیوانات دیگر مثل سگ‌ها و گربه‌های خانگی و سایر پستانداران منتقل میشود و آن‌ها می‌توانند این بیماری را به خانه شما وارد کنند.
تماس با بافت آلوده یا مایعات بدن
انسان می‌تواند با دست‌زدن به پوست یا مایعات بدن حیوان آلوده، به طاعون مبتلا شود. مثلا اگر یک شکارچی، پوست خرگوش آلوده به باکتری طاعون را بدون دستکش و تجهیزات ایمنی جدا کند، در معرض آلوده‌شدن به طاعون قرار می‌گیرد.
داروهای درمان طاعون
مصرف آنتی بیوتیک
پزشکان با توجه به نوع و شدت بیماری و میزان گسترش آن در بدن، انواعی از آنتی بیوتیک خوراکی یا تزریقی را تجویز می‌کنند. آن‌ها می‌توانند بر اساس شرایط، یک یا چند مورد از داروهای زیر را برای درمان انتخاب کنند:
جنتامایسین
این یک آنتی بیوتیک آمینوگلیکوزید است که برای درمان انواع خاصی از عفونت‌های باکتریایی مثل طاعون مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دارو معمولا برای تزریق در عضله یا تزریق وریدی تجویز میشود و بهتر است این کار در یک مرکز بهداشتی و تحت نظر پزشک انجام شود.
داکسی‌سایکلین
این دارو که به گروه آنتی بیوتیک‌های تتراسایکلین تعلق دارد، عفونت‌های ناشی از باکتری را درمان می‌کند. داکسی سایکلین اغلب به شکل خوراکی تجویز میشود و لازم است بیمار آن را در ساعات مقرر و طبق دستور پزشک مصرف کند.
سیپروفلوکساسین
سیپروفلوکساسین یک آنتی بیوتیک خوراکی از خانواده آنتی بیوتیک‌های کینولون است که برای بیماری‌های باکتریایی خاصی مثل طاعون تجویز میشود. مصرف آن برای درمان بیماری‌های ویروسی مثل آنفولانزا موثر نیست.
لووفلوکساسین
قرص لووفلوکساسین دارویی هم‌خانواده سیپروفلوکساسین است که پزشکان آن را برای درمان بیماری‌های باکتریایی تجویز می‌کنند.
موکسیفلوکساسین
موکسیفلوکساسین هم یکی دیگر از آنتی بیوتیک‌های خوراکی پرکاربرد از خانواده کینولون‌ها است. استفاده از آن برای درمان بیماری‌های ویروسی توصیه نمی‌شود.
کلرامفنیکل
این یک آنتی بیوتیک قوی برای درمان بیماری‌های عفونی خطرناک مثل مننژیت، تیفوئید و طاعون است که به شکل خوراکی یا تزریق وریدی تجویز میشود. انواع موضعی آن هم به شکل قطره برای درمان عفونت‌های باکتریایی گوش و چشم مناسب است.
واکسن پیشگیری از طاعون
ایده ساخت واکسن طاعون از اواخر قرن نوزدهم آغاز شد. تجربه واکسیناسیون با واکسن‌های حاوی باکتری‌های ضعیف‌شده علیه بیماری طاعون نشان داد که این کار می‌تواند بروز و شدت بیماری را کاهش دهد؛ اما بر عوارض تنفسی ناشی از این بیماری تاثیر زیادی ندارد. در واقع، نمی‌توان با استفاده از واکسن‌های قدیمی از کشنده‌ترین نوع طاعون یعنی طاعون پنومونیک پیشگیری قطعی کرد. پزشکان در تلاش هستند تا انواع جدید و موثرتری از این واکسن را برای اثربخشی بر انواع بیماری طاعون تولید کنند.
درباره واکسن آنفولانزا و تزریق آن این مطلب می‌تواند بسیار مفید باشد
تزریق واکسن طاعون معمولا به افرادی که در عملیات صحرایی در مناطق آلوده به طاعون شرکت می‌کنند، کارگران و فعالان حوزه کشاورزی و کسانی که با جوندگان وحشی در مناطق آلوده در تماس هستند، توصیه میشود. این واکسن برای بزرگسالان شامل سه دوز است که نوبت اول و دوم با فاصله یک ماه و دوز سوم با فاصله شش ماه از نوبت اول تزریق میشود.
شما میتوانید از بخش پزشک آنلاین سایت حال با پزشکان و مشاوران آنلاین در هر ساعت از شبانه روز ارتباط برقرار کنید.
مشاوره با پزشک برای بیماری طاعون
طاعون یک بیماری باکتریایی مهم در طول تاریخ است که در حال حاضر، سه نوع عمده از آن وجود دارد. اگرچه گفته میشود که از مشاهده آخرین موارد ابتلا به طاعون در اروپا بیش از نیم قرن می‌گذرد، اما مواردی از آن هم‌چنان در آسیا، آفریقا و بخش‌هایی از آمریکا دیده میشود. با پیشرفت علم پزشکی، داروهای مناسبی برای درمان بیماری طاعون ساخته شد. البته مصرف این داروها بدون تشخیص و درمان بیماری مجاز نیست و لازم است حتما پیش از مصرف، راهنمایی تخصصی بگیرید. مشاوره آنلاین دارویی حال یک انتخاب مناسب برای دسترسی سریع به مشاوره تخصصی دارویی است.
سوالات متداول
[sc_fs_multi_faq headline-0=”h3″ question-0=”بیماری طاعون چگونه درمان شد؟” answer-0=”اقدامات درمانی سریع و مصرف آنتی بیوتیک‌هایی مثل جنتامایسین، لووفلوکساسین و… می‌تواند به درمان کامل بیماری و رفع علائم آن کمک کند.” image-0=”” headline-1=”h3″ question-1=”آیا طاعون از حیوان به انسان منتقل میشود؟” answer-1=”بله. این یک بیماری مشترک بین انسان و سایر پستانداران است. البته امکان انتقال آن بین انسان‌ها هم وجود دارد؛ مثلا عامل بیماری طاعون ریوی که در ذرات تنفسی بیمار وجود دارد، از طریق عطسه و سرفه در هوا پخش میشود و می‌تواند به اطرافیان بیمار انتقال پیدا کند.” image-1=”” headline-2=”h3″ question-2=”آیا طاعون مسری است؟” answer-2=”بله. این یک بیماری عفونی باکتریایی واگیردار است که می‌تواند از هر انسان یا حیوان ناقل به افراد دیگر انتقال پیدا کند.” image-2=”” count=”3″ html=”true” css_class=””]
منابع
