سرطان خون یکی از ده سرطان شایع در جهان است. با این حال، به نظر می‌رسد که آگاهی عمومی کافی در میان مردم نسبت به این بیماری، علائم و انواع آن وجود ندارد. به همین جهت، سازمان‌های جهانی می‌کوشند تا از طریق رسانه‌ها و…، اطلاعات و دانش کافی درباره این بیماری را در اختیار مردم قرار دهند. آگاهی بخشی درباره انواع بیماری‌ها از جمله سرطان خون، علاوه بر این که شانس تشخیص زودهنگام و درمان بیماری را افزایش می‌دهد، بخش زیادی از بار مالی تحمیل شده به دولت‌ها برای تامین دارو و درمان مورد نیاز این بیماران را هم کاهش خواهد داد.
سرطان خون یک اصطلاح کلی برای یکی از انواع سرطان‌ها است که بر سلول‌های خونی و اندام‌هایی که در خون‌سازی نقش دارند، مثل مغز استخوان، تاثیر می‌گذارد. در واقع این بیماری زمانی ایجاد می‌شود که تغییراتی در DNA سلول‌های خونی بدن ایجاد شود و این سلول‌های غیرطبیعی شده، تکثیر پیدا کنند. در این شرایط، سلول‌های تغییر یافته به درستی کار نمی‌کنند و نقش خون در حفظ سلامت بدن مثل مبارزه با عفونت‌ها، ترمیم زخم‌ها و… تحت تاثیر قرار می‌گیرد. این بیماری به سه دسته کلی لوسمی، لنفوم و میلوم و دو نوع حاد و مزمن تقسیم می‌شود. در نوع حاد، سلول‌های سرطانی رشد سریعی دارند و به سرعت در بدن گسترش پیدا می‌کنند؛ در حالی که سرطان خون مزمن، روندی کند و آهسته دارد. برای دریافت راهنمایی و مشورت با پزشک متخصص درباره این بیماری میتوانید از مشاوره آنلاین حال استفاده کنید.
سرطان خون
سرطان خون به دلایل مختلفی از جمله سابقه خانوادگی، نقص‌های ژنتیکی و کروموزومی، قرار گرفتن در مقابل تابش اشعه‌های هسته‌ای یا یونیزه، قرار گرفتن در معرض برخی مواد شیمیایی مثل بنزن، وجود آلاینده‌های خطرناک در هوا و… ایجاد می‌شود. گرچه این بیماری نشانه‌های متعددی دارد، اما از مهم‌ترین علائم سرطان خون به ویژه در مراحل اولیه بیماری، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- از دست دادن وزن بی دلیل
- تورم، حساسیت و خونریزی لثه
- تب طولانی مدت
- ضعف و خستگی غیرقابل توجیه
- تنگی نفس
- لرز بدن
- تعریق شبانه
- بروز کبودی آسان و مکرر در پوست
- دفع خون از ادرار
- بروز عفونت‌های مکرر
- تورم غدد لنفاوی
- حالت تهوع
- دردهای استخوانی
این بیماری علاوه بر بزرگسالان، در کودکان هم شایع است و هر ساله تعداد زیادی کودک در سنین مختلف با علائم اولیه آن شناسایی می‌شوند. نشانه‌های اولیه این بیماری در کودکان تفاوت اساسی با بزرگسالان ندارد و گاهی، علاوه بر علائم ذکر شده، نشانه‌هایی از رنگ پریدگی، بی‌اشتهایی و بزرگ شدن شکم در آن‌ها مشاهده می‌شود. درباره علت کم اشتهایی میتوانید مطلبی مرتبط با این موضوع را بخوانید.
روش‌های تشخیص این بیماری با توجه به نوع آن متفاوت بوده و به شکل‌های زیر قابل انجام است:
تشخیص لوسمی
این بیماری از طریق آزمایش سرطان خون که شامل شمارش کامل سلول‌های خونی است، انجام می‌شود و از طریق آن می‌توان سطح غیرطبیعی گلبول‌های سفید نسبت به گلبول‌های قرمز و پلاکت‌ها را تشخیص داد.
تشخیص لنفوم
این بیماری می‌تواند غدد لنفاوی بدن را درگیر کند. بنابراین بهترین راه تشخیص آن، نمونه برداری یا بیوپسی از بافت این غدد و بررسی آن است. گاهی برای تشخیص تورم غدد لنفاوی ممکن است به عکسبرداری با اشعه ایکس، سی تی اسکن یا PET نیاز باشد.
درباره کم خونی آپلاستیک و راه درمان آن بیشتر بدانید و این مطلب را بخوانید
آزمایش شمارش کامل سلول‌های خون یکی از رایج‌ترین راه‌های تشخیص سرطان خون است.
تشخیص میلوم
برای تشخیص این بیماری به آزمایش cbc و یا آزمایش ادرار برای تشخیص مواد شیمیایی یا پروتئین‌هایی که در حین تکامل میلوم تولید می‌شوند نیاز است. گاهی هم از بیوپسی مغز استخوان، اشعه ایکس، سی تی اسکن و ام آر آی برای تایید وجود و میزان گسترش میلوم استفاده می‌شود.
علاوه بر این موارد، معاینات بدنی بیمار، سیتوژنتیک، آسپیراسیون مغز استخوان و روش‌های دیگری هم برای تشخیص علائم سرطان خون وجود دارد. علم پزشکی در حوزه سرطان در حـال پیشرفت است و محققان می‌کوشند تا راه‌هایی برای تشخیص زودتر چنین بیماری‌هایی پیدا کنند. برای مطالعه بیشتر درباره تشخیص علائم سرطان خون به وبلاگ حال مراجعه کنید.
درمان سرطان خون
درمان سرطان خون به نوع بیماری و سرعت پیشرفت آن، سن و گسترش سرطان به بخش‌های مختلف بدن بستگی دارد. درمان این بیماری در دهه‌های گذشته پیشرفت بسیار زیادی داشته و در حـال حاضر، بسیاری از انواع آن کاملا قابل درمان هستند. رایج‌ترین روش‌های درمان سرطان خون عبارتند از:
شیمی درمانی
دراین روش درمانی، داروهای خاصی از طریق تزریق وریدی یا مصرف قرص به بدن وارد می‌شوند تا تولید سلول‌های سرطانی را متوقف کنند و بیماری را از بین ببرند.
پرتو درمانی
در این روش از تابش اشعه‌های پر انرژی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود.
درمان‌های هدفمند
در این نوع درمان سرطان، از داروهایی استفاده می‌شود که به طور خاص سلول‌های بدخیم سرطان خون را از بین می‌برد، بدون این که به سلول‌های سالم آن آسیب وارد شود.
پیوند سلول‌های بنیادی
پیوند سلول‌های بنیادی سالم به بدن فرد بیمار باعث می‌شود تا به تولید مجدد خون سالم برای از بین بردن سلول‌های سرطانی کمک شود.
جراحی
این روش درمانی معمولا شامل برداشتن غدد لنفاوی آسیب دیده برای درمان برخی از لنفوم‌ها است.
ایمونوتراپی
این روش با فعال کردن سیستم ایمنی باعث می‌شود تا سلول‌های سرطانی به صورت خاص مورد هدف قرار گرفته و از بین بروند.
طول عمر مبتلایان به سرطان خون
سرطان خون در میان ده سرطان شایع در جهان قرار دارد و لوسمی یا سرطان مغز استخوان، چهارمین سرطان شایع در ایران است. طبق آمارهای ارائه شده، این بیماری با ۵.۹ درصد، در رتبه ششم آمار مرگ ناشی از سرطان در ایران جای دارد. لنفوم غیر هوجکین هم در این رده‌بندی در رتبه دوازدهم و لفنوم هوجکین در رتبه بیستم هستند. میزان شیوع و مرگ ناشی از این بیماری در مردان بیشتر از زنان است و طبق آمارهای ارائه شده مکسا در سال ۲۰۲۰، از هر ۱۰۰ هزار نفر، ۸.۹ نفر مرد و ۶ نفر زن به این بیماری دچار می‌شوند.
تکنیک‌های جدید درمانی باعث شده که شانس درمان بیماران مبتلا به سرطان خون افزایش یابد.
تشخیص زودهنگام این بیماری، سن بیمار، نوع سرطان خون، واکنش بدن به درمان و… از جمله عواملی هستند که بر بهبود این بیماران و طول عمر مبتلایان به سرطان خون اثرگذار هستند. آمارها نشان می‌دهند که بیش از ۶۵ درصد مبتلایان به سرطان خون، بیش از پنج سال پس از تشخیص بیماری باقی می‌مانند و این آمار و ارقام، با تشخیص زودهنگام نشانه‌های اولیه بیماری و درمان سریع، افزایش خواهد یافت. البته باید در نظر داشته باشید که اعداد ارائه شده، میانگین کلی برای همه انواع این بیماری است و در برخی از آن‌ها مثل سرطان خون میلوئیدی حاد، احتمال بقا کمتر و در برخی از انواع آن بیشتر خواهد بود.
زندگی با سرطان خون
گفتیم که سرطان خون انواع مختلفی دارد و درمان هر یک از این‌ها ممکن است تفاوت‌های اساسی با انواع دیگر داشته باشد. آن‌چه که در این بین مهم است، این است که انواعی از این بیماری می‌تواند سیستم ایمنی بدن را درگیر کند و باعث ضعیف شدن بدن در مقابل انواع دیگر بیماری‌ها باشد. به همین دلیل، مراقبت جدی و کارآمد و پیشگیری از ابتلا به سایر بیماری‌ها می‌تواند از ضعیف شدن بیمار جلوگیری کند. بخش مهم دیگری که باید در زندگی با سرطان خون به آن توجه کرد، کنترل استرس است.
گرچه وجود این بیماری در بسیاری از مبتلایان، با استرس و نگرانی همراه است؛ اما پذیرش بیماری، اعتماد به پزشک و تیم درمان، پیروی از سبک زندگی سالم همراه با تغذیه مناسب و فعالیت بدنی کافی می‌تواند به تسریع روند درمان و موفقیت‌آمیز بودن آن کمک کند. علاوه بر موارد ذکر شده، مشاوره و دریافت راهنمایی از یک روان درمان‌گر هم می‌تواند در کنترل استرس و شرایط جسمی و روانی ایجاد شده در اثر سرطان خون و درمان آن هم موثر باشد.
رژیم غذایی برای مبارزه با سرطان خون
رژیم غذایی می‌تواند یک سلاح قوی برای مبارزه با سرطان خون باشد. برای بیماران مهم است که از غذاهای سرشار از آنتی اکسیدان استفاده کنند تا بدنشان برای مبارزه با بیماری، قوی و سرحال باقی بماند. با توجه به این که درمان سرطان خون می‌تواند باعث کاهش اشتها و یا ایجاد حالت تهوع در بیماران شود، انتخاب یک برنامه غذایی سالم و مناسب در روند بهبودی این بیماران بسیار مهم است. در ادامه به چند نکته مهم در مورد رژیم غذایی برای مبارزه با سرطان خون اشاره می‌کنیم:
مصرف میوه و سبزیجات
توصیه می‌شود این بیماران در طول روز از ده واحد میوه و سبزیجات استفاده کنند. ویتامین‌ها، مواد معدنی، آنتی اکسیدان‌ها و ترکیبات شیمیایی موجود در میوه‌ها و سبزیجات به بدن کمک می‌کنند تا با سلول‌های سرطانی مبارزه کند. شما میتوانید انواع میوه‌ها را به بستنی، غلات سبوس‌دار، ماست و… اضافه کنید و از خوردن آن‌ها لذت بیشتری ببرید.
بخارپز کردن غذاها
استفاده از سبزیجات بخارپز باعث می‌شود که بیشترین مواد مغذی را از آن‌ها دریافت کنید. اضافه کردن انواع فلفل، هویج، نخود فرنگی، گل کلم، کلم بروکلی، کدو سبز و… به صورت بخارپز به رژیم غذایی می‌تواند برای این بیماران بسیار مفید باشد.
مصرف غلات کامل
فراموش نکنید که به دلیل اشتهای کم در بیماران مبتلا به سرطان خون، هر لقمه غذای آن‌ها باید حاوی مقدار زیادی مواد مغذی باشد تا نیازهای بدنشان را تامین کند. استفاده از نان گندم کامل، برنج قهوه‌ای، غلات سبوس‌دار و کینوا بهترین گزینه از میان غلات موجود است.
درباره بیماری آنمی یا کم خونی بیشتر بدانید
پیروی از رژیم غذایی سالم یک راه خوب برای تقویت و افزایش توانایی بدن در مبارزه با سرطان است.
مصرف پروتئین
استفراغ و تهوع از جمله عوارض شیمی درمانی هستند که ممکن است باعث کاهش اشتهای بیماران و عدم تمایل آن‌ها به مصرف بعضی از غذاها از جمله گوشت شوند. اما دریافت پروتئین برای این بیماران بسیار مهم است و به تقویت بدن آن‌ها کمک می‌کند. اگر گوشت قرمز برای شما سنگین است، میتوانید پروتئین مورد نیاز خود را از مرغ یا ماهی تامین کنید. اما در صورت عدم تمایل به مصرف محصولات حیوانی، استفاده از پروتئین‌های گیاهی خوب مثل آجیل و دانه‌ها، سویا و محصولات آن مثل توفو یا شیر سویا، غلات کامل، جوی دو سر و تخم مرغ را جایگزین کنید.
آرام کردن معده
مصرف داروهای شیمی درمانی باعث تهوع و استفراغ شده و جذب و هضم غذا در افراد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. برای آرام کردن معده در چنین شرایطی بهتر است مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار مثل چای و قهوه را کم کرده و بیشتر از دمنوش زنجبیل و سایر مایعات سالم و حتی بستنی استفاده کنید.
مصرف باکتری‌های مفید
وجود باکتری‌های مفید در معده و روده به بدن کمک می‌کنند تا روند جذب و هضم غذاها بهتر و مناسب‌تر انجام شود. استفاده از نوشیدنی‌های کفیر یا ماست حاوی باکتری‌های سالم که پروبیوتیک نامیده می‌شوند، می‌تواند به تقویت بدن کمک کند.
تقسیم غذا به وعده‌های کوچک‌تر
حفظ وزن برای قوی ماندن بیماران در طول درمان بیماری بسیار مهم است. اما برخی از این افراد به دلیل تهوع و کاهش اشتها، تمایلی به خوردن غذا ندارند. به این افراد توصیه می‌شود که به جای مجبور کردن خود به مصرف یک وعده بزرگ غذا، آن را در مقدار کم و طی چند وعده مصرف کنند. خوردن میان وعده‌های کوچک و وعده‌های غذایی دو یا چهار ساعته باعث بهبود تمایل آن‌ها به مصرف غذا می‌شود.
داشتن رژیم غذایی سالم، ورزش و کنترل استرس در کنار خواب کافی و باکیفیت، راهکار عملی مبارزه با سرطان خون است. رعایت این موارد همراه با پیگیری درمان و انتخاب روش‌های درمانی مناسب می‌تواند به بهبود بیماران کمک کرده و زندگی همراه با سرطان را برای آن‌ها آسان‌تر کند.
شما میتوانید از بخش پزشک آنلاین سایت حال با پزشکان و مشاوران آنلاین در هر ساعت از شبانه روز ارتباط برقرار کنید.
کرونا و سرطان خون
محققان می‌گویند احتمال ابتلا به ویروس کرونا و مرگ بیماران در اثر این بیماری، در افراد مبتلا به سرطان خون بیشتر است. بر اساس مطالعه‌ای که در پایان سال گذشته در بریتانیا منتشر شد، بیش از ۳۵۰۰ نفر از مبتلایان به سرطان خون در بریتانیا به کرونا دچار شده و در بیمارستان بستری شدند. در این تحقیق مشخص شد که ۳۴ درصد این افراد – در مقایسه با ۲۲ درصد افرادی که سرطان خون نداشتند و به دلیل ابتلا به کرونا در بیمارستان بستری شدند – فوت کردند. پس به نظر می‌رسد افراد مبتلا به سرطان خون، در حدود ۵۰ درصد بیشتر از دیگران بر اثر کرونا جان خود را از دست می‌دهند.
احتمال ابتلا و مرگ بیماران مبتلا به سرطان خون در اثر کرونا بیشتر از دیگران است.
اما احتمال واقعی مرگ در اثر ابتلا به کرونا در بیماران درگیر سرطان خون متفاوت از این به نظر می‌رسد. چون این مطالعه فقط بیمارانی را که در بیمارستان بستری شدند مورد مطالعه قرار داده و ما به صورت دقیق نمی‌دانیم که چند بیمار مبتلا به سرطان خون، به کرونا دچار شده و بدون علامت بوده‌اند یا بیماری آن‌ها خفیف بوده و بدون مراجعه به بیمارستان بهبود پیدا کرده‌اند.
مسئله دیگر، تاثیر استرس ناشی از پاندمی کرونا بر این بیماران است. نظرسنجی انجام شده بر روی بیماران مبتلا به سرطان خون در بریتانیا در ماه مه ۲۰۲۰ نشان داد که بیش از نیمی از ۱۰ هزار نفری که در این نظر سنجی شرکت کردند، دچار پیچیدگی‌های روحی و روانی شده و حدود ۱۰ درصد آن‌ها، آسیب روانی خود را شدید دانستند. نظر سنجی از دوستان و اطرافیان این افراد هم نشان داد که ۷۵ درصد اطرافیان این بیماران در طول پاندمی با افزایش سطح فشار روانی و استرس مضاعف مواجه شده‌اند.
آیا واکسن کرونا برای افراد مبتلا به سرطان خون بیخطر است؟
واکسن‌هایی مثل فایزر، مدرنا، آسترازنیکا و در کل واکسن‌هایی که تاییدیه بهداشت جهانی را دارند، برای افراد مبتلا به سرطان خون و بقیه مردم بیخطر تلقی می‌شوند. اکثر افراد مبتلا به سرطان خون در کشورهایی مثل انگلستان، در حـال حاضر واکسن کرونای خود را دریافت کرده‌اند و هیچ نگرانی جدی در مورد سلامتی آن‌ها ایجاد نشده است.
هر چند این واکسن‌ها در آزمایشات اولیه در افراد مبتلا به سرطان خون مورد آزمایش قرار نگرفتند، اما دلایل متعددی وجود دارد که ما (و متخصصان بالینی) مطمئن هستیم که این واکسن‌ها برای افراد مبتلا به سرطان خون بیخطر هستند، زیرا:
این واکسن‌ها بر روی افراد مسن که سیستم ایمنی ضعیفتری دارند و افرادی که شرایط سلامتی مناسبی ندارند و در معرض خطر هستند، مانند بیماران قلبی عروقی، تنفسی و دیابت، آزمایش شده‌اند و هیچ نگرانی ایمنی جدی‌ای از این بابت وجود ندارد.
اما به این نکته توجه کنید که در واکسن کرونا هم، مانند هر داروی دیگر ممکن است عوارض جانبی نیز رخ دهد، اما مراحل تایید و آزمایش کیفیت واکسنهای کرونا به این معناست که عوارض جانبی جدی در آن‌ها نادر است. با این حـال میتوانید پیش از تزریق واکسن کرونا با پزشک‌تان مشورت کنید.
حرف آخر
سرطان خون انواع مختلفی دارد و از نظر شیوع، در میان ده سرطان شایع جهان قرار می‌گیرد. این بیماری بر خون و اندام‌های خون‌ساز بدن تاثیر می‌گذارد و با تکثیر سریع سلول‌های غیر عادی، در بدن منتشر می‌شود. تاکنون روش‌های مختلفی برای کنترل و درمان سرطان خون شناخته شده است. با این حـال محققان در تلاش هستند تا راه‌های نوینی برای تشخیص سریع‌تر و درمان بهتر این عارضه پیدا کنند. تشخیص زودهنگام این بیماری نقش مهمی در اثرگذاری درمان داشته و می‌تواند شانس درمان کامل و برگشت به زندگی عادی را برای فرد ایجاد کند. چنانچه در این زمینه به راهنمایی تخصصی نیاز دارید، همین حالا از مشاوران حال کمک بگیرید. تجربه شما از روند درمان بیماری سرطان خون و روش‌های درمانی مورد استفاده برای آن چیست؟
سوالات متداول
دلیل اصلی ایجاد سرطان خون چیست؟
این سرطان در اثر تولید سریع سلول‌های خونی غیرطبیعی در خون یا اندام‌های خون‌ساز مثل مغز استخوان شکل می‌گیرد. سلول‌های غیرطبیعی بر توانایی تولید مغز استخوان در تولید گلبول‌های قرمز و پلاکت‌ها تاثیر می‌گذارند.
آیا سرطان خون قابل درمان است؟
درمان این بیماری به نوع آن، سن بیمار، میزان پیشرفت بیماری و سرعت گسترش آن در بدن بستگی دارد. با توجه به پیشرفت دانش پزشکی در این زمینه، بسیاری از انواع این سرطان در حـال حاضر قابل درمان هستند.
میزان بقای بیماران مبتلا به سرطان خون چقدر است؟
در یک دهه گذشته میزان بیمارانی که پس از تشخیص سرطان خون برای مدت پنج سال یا بیشتر زندگی می‌کنند افزایش یافته است. میزان بقای پنج ساله آن‌ها از ۴۲ درصد برای میلوم تا ۸۵ درصد برای لنفوم هوچکین متغیر است.
برای درمان سرطان خون از چه پزشکی کمک بگیریم؟
هر چه این بیماری زودتر شناسایی و درمان مناسب آن آغاز شود، شانس درمان کامل بالاتر خواهد بود. برای دریافت راهنمایی تخصصی در مورد آن میتوانید از پزشکان متخصص خون و سرطان کمک بگیرید.
منابع
