جراحی دندان عقل به انگلیسی (Wisdom tooth surgery) یکی از سوالات پر تکرار در حوزه دندانپزشکی است. دهان بیشتر انسان‌ها، تنها برای ۲۸ دندان جا دارد. چهار دندان انتهایی که در دهان ما رشد می‌کنند، یادگار قدیمی از اجدادی است که غذاهای سفت می‌خورده و به جایگزینی برای دندان‌های ازدست‌داده خود نیاز داشتند. به همین دلیل، این دندان‌های اضافی که به عنوان دندان عقل شناخته می‌شود، اغلب دردسرساز هستند و باید به شکل‌های مختلفی از جمله جراحی دندان عقل، آن‌ها را از دهان خارج کرد.
کشیدن دندان عقل یک عمل جراحی رایج است. البته این کار معمولا به عنوان یک روش پیشگیرانه در نظر گرفته می‌شود تا سایر دندان‌ها را از صدمات ناشی از رشد دندان‌های اضافی در امان نگه دارد. اگر می‌خواهید بدانید که عمل جراحی دندان عقل چگونه است یا به چه مراقبت‌هایی پس از آن نیاز دارید، خواندن این مقاله می‌تواند به شما کمک می‌کند.
دندان عقل نهفته چیست؟
دندان‌های عقل، مجموعه سوم دندان‌های آسیاب هستند که در سنین بین ۱۷ تا ۲۵ سالگی شروع به رویش می‌کنند. برخی افراد اصلا دندان عقل ندارند و این دندان‌ها در گروهی از افراد هم دقیقا مانند سایر دندان‌های آسیب‌شان رشد می‌کند. اگر هر چهار دندان عقل به‌طور طبیعی رشد کنند، هیچ مشکلی ایجاد نخواهند کرد. اما متاسفانه همیشه اوضاع به این خوبی نیست!
بسیاری از افراد دندان عقل نهفته دارند. این اصطلاح شامل دندان‌هایی است که فضای کافی برای رویش یا رشد صحیح در دهان ندارند. این دندان‌ها ممکن است به‌صورت جزئی بیرون آمده یا اصلا از لثه خارج نشوند. دندان عقل نهفته شامل موارد زیر است:
- رشد با زاویه ۴۵ درجه نسبت به دندان مولر یا آسیاب بزرگ دوم
- رشد با زاویه ۴۵ درجه نسبت به عقب دهان
- رشد با زاویه ۹۰ درجه نسبت به دندان‌های دیگر. این وضعیت به شکلی است که انگار دندان عقل در استخوان فک دراز کشیده است
- رشد با زاویه طبیعی مانند سایر دندان‌ها؛ با این تفاوت که در داخل لثه استخوان فک محدود شده و خارج نمی‌شوند
بیشتر بدانید: چه چیزی برای دندان درد خوب است؟
دندان عقلی که به‌طور کامل خارج نشده یا کاملا پنهان مانده باشد، دندان عقل نهفته نام دارد
علت جراحی دندان عقل
جراحی دندان عقل معمولا از سوی دندانپزشکان به عنوان یک اقدام پیشگیرانه انجام می‌شود. بنابراین ممکن است دندانپزشک به شما توصیه کند که دندان عقل خود را بکشید، در حالی که شما هیچ علامتی ندارید. این کار به کاهش خطر ابتلا به مشکلات بعدی مثل عفونت، پوسیدگی دندان، تغییر حالت و بدشکل‌شدن سایر دندان‌ها، آسیب‌دیدن دندان‌های مجاور دندان عقل و… کمک می‌کند.
افراد در هر سنی می‌توانند دندان عقل خود را خارج کنند. با این حال، بسیاری از پزشکان توصیه می‌کنند که این کار را در اواخر ۲۰ سالگی انجام دهید. چون در این مرحله، رشد دندان عقل هنوز کامل نشده و برداشتن آن‌ها، با خطر عوارض کم‌تری همراه است. معمولا پزشکان دو دلیل عمده برای جراحی دندان عقل در نظر می‌گیرند:
وجود مشکل در دندان عقل
این وضعیت شامل درد، تجمع مواد غذایی، بروز عفونت، پوسیدگی، آبسه، بی‌حسی لب یا درمان‌های ارتودنسی برای صاف‌کردن دندان‌های دیگر است که باعث کشیدن دندان عقل یا جراحی دندان عقل می‌شود. می‌توانید مقاله مربوط به قرص ناپروکسن برای دندان درد را در اینجا مطالعه کنید.
جلوگیری از مشکلات دندانی در آینده
عوارض جدی دندان عقل در بزرگسالی و دشواری انجام آن در افراد مسن، دشوار‌بودن دسترسی برای تمیز نگه‌داشتن دندان عقل و عامل بیماری زا بودن آن از جمله آن‌ها هستند.
وجود مشکل در دندان مثل درد و پوسیدگی یا جلوگیری از بروز مشکل در آینده از دلایل جراحی در دندان عقل هستند
چه زمانی جراحی دندان عقل نیاز است؟
تعیین این که آیا دندان عقل شما به جراحی نیاز دارد یا خیر بر عهده دندانپزشک است. او از طریق بررسی وضعیت دندان و مشاهده عکس رادیولوژی دهان فرد، تصمیم به این کار می‌گیرد. به‌طورکلی، عوامل مختلفی باعث می‌شوند که شما به جراحی دندان عقل نیاز داشته باشید؛ از جمله:
- ابتلا به بیماری‌های لثه در انتهای فک و اطراف دندان‌های آسیاب
- کوچک‌بودن فک و نبود جای اضافی برای رشد دندان‌های جدید
- رشد دندان عقل با زاویه اشتباه که باعث فشار اضافی به سایر دندان‌ها می‌شود
- گیر‌کردن و باقی‌ماندن مواد غذایی در اطراف دندان عقل که ریسک پوسیدگی دندان‌ها را بیشتر می‌کند
- احساس درد در انتهای فک
- وجود پوسیدگی در دندان عقل نیمه‌روئیده
- ایجاد کیست در اطراف دندان‌های عقل
- اعمال فشار یا آسیب از سوی دندان عقل به دندان‌های مجاور یا سایر دندان‌ها
اگر می‌خواهید درباره راه های سفید کردن دندان بیشتر بدانید این مطلب را بخوانید
جراحی دندان عقل نهفته روی عصب
گاهی اوقات، دندان عقل بر روی کانال عصبی یا در داخل آن قرار دارد. اگرچه این وضعیت خیلی شایع نیست، اما می‌تواند در برخی افراد باعث بروز دردهای وحشتناک و غیرقابل‌تحمل شود. در چنین مواردی، برای رفع مشکل به انجام عمل جراحی نیاز است.
عدم درمان دندان عقل نهفته روی عصب می‌تواند عوارض جدی در پی داشته باشد
عمل جراحی دندان عقل نهفته روی عصب یک عمل جراحی حساس است که باید توسط متخصص جراحی دندان انجام شود. چالش‌های پیش روی عمل دندان عقل نهفته روی عصب شامل موارد زیر است:
- اگر دندان عقل چندریشه باشد و ریشه‌های آن کامل و با انحنا شکل گرفته باشد، می‌تواند جراحی را دشوار کند
- زمانی که عصب اولیه و ریشه دندانی که قرار است کشیده شود در مجاورت یکدیگر باشند، احتمال آسیب به عصب وجود دارد
احتمالا با اطلاع از این موضوع، این سوال در ذهن شما شکل می‌گیرد که آیا باید از آسیب عصبی بترسیم و دندان عقل خود را جراحی نکنیم!؟
پاسخ سوال شما منفی است. مسلما جراحی دندان عقل هم مانند هر عمل جراحی دیگر با مقداری خطر همراه است. اما از آن‌جا که مزایای کشیدن دندان عقل به مراتب بیشتر از درصد خطر ناچیز آسیب عصبی است، بهتر است در صورت توصیه پزشک، در اولین فرصت برای جراحی دندان عقل اقدام کنید.
راه های مراقبت از دندان کودکان را بشناسید
کشیدن دندان عقل در بارداری
بارداری اگرچه یک نقص یا بیماری نیست، اما برای حفظ سلامت جنین معمولا با ملاحظاتی همراه است. به عنوان یک قاعده کلی، توصیه می‌شود که بیشتر اقدامات پزشکی و دندانپزشکی غیرضروری تا بعد از تولد نوزاد به تعویق بیفتد. اما این یک قانون صددرصد نیست؛ چون شرایط افراد می‌تواند متفاوت باشد!
تصمیم‌گیری برای کشیدن دندان عقل در بارداری از جمله این موارد است. اگر بررسی دندانپزشک نشان دهد که دندان عقل، خطر کم یا حداقلی برای سلامتی دارد، احتمالا کشیدن آن را به بعد از زایمان موکول می‌کند. اما گاهی مشکل به اندازه‌ای حاد می‌شود که نمی‌توان برای شروع درمان صبر کرد.
خوشبختانه کشیدن دندان عقل در دوران بارداری قابل انجام است؛ اگرچه دوره زمانی مطلوب برای جراحی دندان عقل سه ماهه دوم بارداری در نظر گرفته می‌شود. لازم است برای حفظ سلامت جنین، تصاویر رادیوگرافی مورد نیاز را با پیش‌بندهای مخصوص گرفته و برای کنترل عفونت و درد، از آنتی بیوتیک و مسکن‌های بی‌خطر در دوران بارداری استفاده شود.
لمینت دندان و هزینه انجام آن را در اینجا بخوانید.
خوردن بستنی بعد از جراحی دندان عقل
بستنی یکی از خوراکی‌های مجازی است که بعد از جراحی دندان عقل می‌توانید مصرف کنید. خنکی این خوراکی خوشمزه نه‌تنها احساس خوبی به شما می‌دهد، بلکه می‌تواند تاحدودی به تسکین بافت ملتهب کمک کند. از سوی دیگر، احتمال خونریزی مجدد دندان را هم کاهش خواهد داد.
البته برای این کار باید بستنی‌های ساده را انتخاب کرده و از خوردن انواع آن که حاوی چیپس، شکلات یا تکه‌های آجیل خردشده است خودداری کنید. با وجود همه محاسنی که در مورد خوردن بستنی بعد از جراحی دندان عقل گفتیم، زیاده‌روی در مصرف آن به دلیل وجود قند زیاد توصیه نمی‌شود!
کامپوزیت دندان و هزینه های انجام آن را بشناسید
خوردن بستنی یک راهکار خوشمزه برای کاهش درد و تسکین التهاب بعد از جراحی یا کشیدن دندان عقل است
جراحی دندان عقل نهفته چگونه است؟
برای جراحی دندان عقل، شما به یک جراح دهان و دندان ارجاع داده می‌شوید. روش‌های مختلفی برای این کار وجود دارد؛ اما در هر صورت می‌توانید مطمئن باشید که این کار توسط افراد آموزش‌دیده متخصص و با بی‌حسی یا بیهوشی انجام می‌شود تا احساس درد نکنید.
کشیدن دندان عقلی که از لثه خارج شده، به سادگی کشیدن هر دندان دیگری است. اما در صورت نهفته‌بودن دندان عقل، وضعیت کمی پیچیده‌تر می‌شود. نهفته‌بودن دندان عقل یعنی این که دندان شما در زیر فک یا لثه به دام افتاده است!
در چنین مواردی، دندانپزشک یک برش روی لثه، درست در بالای دندان ایجاد کرده و هر بافت یا استخوانی که روی دندان قرار دارد را برمی‌دارد. حالا او به دندان شما دسترسی پیدا کرده و می‌تواند آن را به صورت کامل خارج کرده یا دندان را به تکه‌های کوچک بشکند تا خروج آن‌ها راحت‌تر انجام شود.
هرچه این کار در سنین پایین‌تر انجام شود، راحت‌تر خواهد بود. چون ریشه‌های دندان عقل به‌طور کامل شکل نگرفته و استخوان اطراف آن هم نرم‌تر است. اگرچه جراحی دندان عقل نهفته یک روش جراحی رایج دندانپزشکی است، اما با توجه به وضعیت بیمار و دندان‌های او، گاهی لازم است که این کار در اتاق عمل و با بیهوشی عمومی انجام شود.
جراحی دندان عقل معمولا بدون نیاز به بخیه انجام می‌شود؛ اما در صورت نیاز، دندانپزشکان از بخیه‌های جذبی استفاده می‌کنند. اگر دندانپزشک از بخیه غیرجذبی استفاده کرد، بعد از گذشت چند روز باید مجددا به او مراجعه کنید تا بخیه شما را خارج کند. دریاره نحوه کشیدن بخیه در منزل توسط متخصص می‌توانید این مطلب را مطالعه و درخواست خود را ثبت کنید.
مراقبت بعد از کشیدن دندان عقل
بعد از کشیدن دندان عقل، احتمالا ناراحتی و احساس درد خفیفی را تجربه می‌کنید که ممکن است با خونریزی و تورم همراه باشد. بهتر است زمانی که برای کشیدن دندان عقل خود به مطب دندانپزشک می‌روید، یک همراه داشته باشید تا به شما برای برگشت به منزل کمک کند. احتمالا پزشک به شما توصیه می‌کند که پس از جراحی دندان عقل:
- استراحت کافی داشته باشید و تا دو یا سه روز آینده از فعالیت‌های شدید خودداری کنید
- سر خود را بالا نگه داشته و از آویزان‌کردن آن خودداری کنید
- در ۴۸ ساعت اول، از کمپرس سرد یا کیسه یخ برای جلوگیری از تورم استفاده کنید
- مایعات داغ ننوشید
- ناحیه جراحی را با کمک دهانشویه‌های ضدمیکروبی یا آب‌نمک تمیز نگه دارید
- پس از ۲۴ ساعت، بقیه دندان‌های خود را مثل همیشه مسواک بزنید
- تا چند روز از غذاهای نرم و مایع مثل اسموتی، سوپ و بستنی استفاده کنید
- سیگار نکشید
- در صورت تجویز آنتی‌بیوتیک یا مسکن، آن‌ها را طبق دستور پزشک مصرف کنید
قراردادن کمپرس سرد یا کیسه حاوی یخ یکی از راهکارهای مناسب برای کاهش التهاب و جلوگیری از ورم صورت ناشی از آن است
استحمام بعد از جراحی دندان عقل
کشیدن دندان عقل یا جراحی دندان عقل یک عمل دردناک است و شما به راهکارهایی برای رسیدن به آرامش بعد از آن نیاز دارید. اگر از جمله افرادی هستید که با دوش‌گرفتن آرام می‌شوید، احتمالا می‌خواهید بدانید که آیا می‌توان بعد از جراحی دندان عقل استحمام کرد؟ پاسخ سوال شما مثبت است؛ اما در صورتی که شرایط زیر را در نظر بگیرید:
برای دوش‌گرفتن از آب خنک استفاده کنید
آب گرم با افزایش گردش خون در بدن، احتمال خونریزی در دهان را افزایش می‌دهد. پس به جای آب گرم، دوش‌گرفتن با آب خنک را امتحان کنید.
استحمام طولانی نداشته باشید
داشتن احساس ضعف بعد از جراحی طبیعی است. ایستادن طولانی‌مدت در زیر دوش آب می‌تواند باعث شود که دچار سرگیجه شوید. پس به یک دوش کوتاه اکتفا کنید.
از مالش شدید صورت خود خودداری کنید
به آرامی صورت خود را شست‌و‌شو داده و از کشیدن شدید لیف بر روی صورت، به‌ویژه مجاور ناحیه جراحی‌شده خودداری کنید.
خوراکی های مناسب بعد از جراحی دندان عقل
بهتر است بعد از جراحی دندان عقل یکی دو روز اول فقط غذاهای نرم و رقیق مثل سوپ و آبمیوه بخورید. البته در روزهای بعد هم لازم است از واردکردن فشار بیش‌ازحد به دندان‌ها خودداری کرده و از غذاهای نرم که نیاز به جویدن زیاد ندارند (برنج، پاستا، پودینگ و…) استفاده کنید. خوردن غذاهای خنکی مانند ماست و بستنی هم به تسکین درد و التهاب دندان کمک می‌کند.
خوردن غذاهای داغ، سفت، ترد و تند از جمله بیسکویت یا چیپس را برای چند روز کنار بگذارید؛ چون آن‌ها می‌توانند باعث تحریک بافت لثه و شروع مجدد خونریزی از ناحیه جراحی‌شده شوند. نوشیدن با نی هم به دلیل ایجاد مکش در دهان و ازبین‌بردن لخته‌های خونی که برای بهبودی ضروری هستند، توصیه نمی‌شود.
حداقل دو تا سه روز بعد از جراحی یا کشیدن دندان عقل بهتر است از غذاهای نرم، رقیق و با دمای ملایم استفاده کنید
هزینه جراحی دندان عقل
میزان هزینه‌ای که بابت جراحی دندان عقل پرداخت می‌کنید، به شرایط دندان شما و مرکزی که در آن جراحی می‌شوید بستگی دارد. در صورتی که دندان از لثه خارج شده و شرایط عادی و طبیعی داشته باشد، این هزینه پایین‌تر است.
اما مبلغ پرداختی در دندان‌های نیمه نهفته یا دندان‌های نهفته‌ای که نیاز به برداشتن بافت یا استخوان برای خروج دندان عقل دارند، بیشتر است. از سوی دیگر، این هزینه در مراکز دولتی، نیمه‌دولتی و خصوصی هم متفاوت خواهد بود. میانگین هزینه این جراحی در حال حاضر (سال 1401) برای دندان عقل غیرنهفته حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار تومان و برای دندان عقل نهفته، بسته به شرایط بین ۸۰۰ هزار تا سه میلیون تومان است.
متاسفانه خدمات مرتبط با دهان و دندان جزو پرهزینه‌ترین بخش‌های خدمات درمانی هستند و بیمه‌ها معمولا پوشش کمی برای این بخش در نظر می‌گیرند. به همین دلیل، سامانه خدمات پزشکی و سلامت «حال» امکان پرداخت هزینه جراحی دندان عقل را به صورت اقساطی برای شما فراهم کرده است. البته خدمات اقساطی «حال» برای همه اعمال جراحی قابل دریافت بوده و شما می‌توانید اعتباری تا سقف ۵۰ میلیون تومان برای انجام کلیه خدمات پزشکی، سلامتی، دندانپزشکی و عمل‌های زیبایی قسطی دریافت کنید. اما اگر برای دندانپزشکی اقساطی نیاز به تامین اعتبار دارید می‌توانید از همین طریق اقدام کنید.
عوارض احتمالی جراحی دندان عقل
کشیدن دندان عقل احتمالا با کمی درد و ناراحتی همراه است. این درد در افراد مختلف متفاوت بوده و گاهی برای تسکین آن نیاز به مصرف مسکن خواهید داشت. خونریزی خفیف در ناحیه دندان کشیده‌شده، درد و التهاب و تورم از شایع‌ترین عوارض احتمالی جراحی دندان عقل هستند.
در صورتی که درد بعد از کشیدن دندان عقل با گذشت زمان تشدید شود، باید با دندانپزشک خود تماس بگیرید
این کار معمولا با عوارض جانبی جدی همراه نیست و بعد از گذشت چند روز، درد و ناراحتی ناشی از آن برطرف خواهد شد. اما در صورتی که در روزهای پس از جراحی دندان عقل دچار عوارض زیر شدید، حتما با یک پزشک تماس بگیرید:
- خونریزی زیاد در ناحیه دندان کشیده‌شده
- درد شدید مداوم که با مسکن بهبود نمی‌یابد
- تب بالاتر از ۳۸ درجه
- اختلال در تنفس یا بلع غذا
- افزایش تورم با گذشت چند روز بعد از کشیدن دندان
- احساس مداوم طعم ناخوشایند در دهان
- خروج ترشحات عفونی از ناحیه دندان کشیده‌شده
- وجود بی‌حسی در فک یا لثه
- از‌دست‌دادن حس چشایی و بویایی
- وجود خون یا چرک در ترشحات بینی
نتیجه‌گیری
دندان‌های عقل آخرین دندان‌هایی هستند که درمی‌آوریم. این دندان‌ها در اواخر دوره نوجوانی رشد خود را آغاز کرده و معمولا بی‌دردسر نیستند! پزشکان می‌گویند که بیشتر افراد بزرگسال برای جلوگیری از عوارض ناشی از رشد نامناسب دندان‌های عقل خود، به کشیدن آن‌ها نیاز دارند. به همین دلیل، جراحی دندان عقل یکی از رایج‌ترین جراحی‌های دهان و دندان است که توسط دندانپزشک متخصص انجام می‌شود. برای آگاهی از این جراحی و مشاوره با کارشناسان متخصص می‌توانید از سامانه «حال» کمک بگیرید.
سوالات متداول
[sc_fs_multi_faq headline-0=”h3″ question-0=”هزینه جراحی دندان عقل چقدر است؟” answer-0=”این هزینه با توجه به وضعیت دندان، شرایط بیمار و نوع کلینیکی که عمل در آن انجام می‌شود متفاوت است. برای اطلاع از هزینه جراحی دندان عقل می‌توانید با دندانپزشکان و مشاوران بخش دهان و دندان سامانه حال صحبت کنید.” image-0=”” headline-1=”h3″ question-1=”آیا حین جراحی دندان عقل درد دارد؟” answer-1=”با توجه به این که جراحی دندان عقل تحت بیهوشی موضعی، تزریق آرامبخش یا بیهوشی عمومی بدن انجام می‌شود، معمولا دردی در حین عمل حس نخواهید کرد. با گذشت زمان و کاهش تاثیر داروهای بیهوشی، احساس درد بیشتر خواهد شد.” image-1=”” headline-2=”h3″ question-2=”جراحی دندان عقل چقدر زمان میبرد؟” answer-2=”دندانپزشکان برای این جراحی، زمانی حدود یک ساعت یا کم‌تر در نظر می‌گیرند. البته مواجه‌شدن با پیچیدگی‌هایی که در حین عمل آشکار می‌شود، ممکن است به این زمان اضافه کند. خارج‌کردن دندان‌های نهفته هم معمولا به صرف وقت بیش‌تری نیاز خواهد داشت.” image-2=”” headline-3=”h3″ question-3=”درد بعد از جراحی دندان عقل چقدر طول میکشد؟” answer-3=”احساس درد بعد از جراحی دندان عقل به نوع جراحی شما بستگی دارد. این درد معمولا تا دو سه روز اول و گاهی تا یک هفته با شدت متفاوت با فرد همراه است. هرچه این جراحی با تحریک بافتی بیش‌تری همراه باشد، احتمالا درد بیش‌تری را تجربه خواهید کرد. البته وجود عفونت در ناحیه جراحی هم می‌تواند درد را تشدید کند.” image-3=”” headline-4=”h2″ question-4=”جراحی دندان عقل چقدر طول میکشد؟” answer-4=”مدت زمان معمول برای این کار حدود یک ساعت یا کم‌تر است. گاهی موارد پیچیده یا بروز مشکلات ثانویه در حین عمل می‌تواند به مدت زمان انجام جراحی اضافه کند.” image-4=”” headline-5=”h3″ question-5=”برای ورم بعد از جراحی دندان عقل چه کنیم؟” answer-5=”قراردادن کمپرس سرد یا کیسه یخ بر روی صورت، با کاهش گردش خون در ناحیه جراحی، باعث کاهش التهاب و تورم در آن خواهد شد. غرغره‌کردن آب نمک و دهانشویه‌های ضدمیکروبی هم به کاهش التهاب ناحیه جراحی‌شده در داخل دهان کمک می‌کند.” image-5=”” headline-6=”h3″ question-6=”بعد از جراحی دندان عقل چه بخوریم؟” answer-6=”غذاها و نوشیدنی‌های خنک و نرم، بهترین انتخاب برای روزهای اول بعد از جراحی دندان عقل هستند. شما می‌توانید از اسموتی‌های میوه‌ای، بستنی، ماست، پوره سیب‌زمینی، سوپ و… استفاده کنید.” image-6=”” headline-7=”h3″ question-7=”چند روز بعد از جراحی دندان عقل مسواک بزنیم؟” answer-7=”توصیه می‌شود که مسواک‌زدن را از روز دوم بعد از جراحی شروع کنید. البته باید مراقب باشید که مسواک با ناحیه جراحی‌شده تماس پیدا نکرده و باعث آسیب به بافت آن نشود.” image-7=”” headline-8=”h3″ question-8=”چند ساعت بعد از جراحی دندان عقل غذا بخوریم؟” answer-8=”خونریزی بعد از جراحی به تدریج کم شده و ممکن است از چند دقیقه تا یکی دو ساعت بعد از جراحی ادامه داشته باشد. البته مشاهده لکه‌های خون در ۲۴ ساعت اول دور از انتظار نیست. پس از قطع خونریزی اولیه -یعنی بعد از گذشت حداقل دو ساعت از جراحی- شما می‌توانید استفاده از نوشیدنی‌های خنک یا بستنی را شروع کنید. برای خوردن سوپ و غذاهای نرم هم لازم است آن‌ها را به خوبی خنک کرده و به آرامی میل کنید.” image-8=”” count=”9″ html=”true” css_class=””]
منابع
