ابتلا به برونشیت مشکل پیچیده‌ای نیست؛ اما بیماری ناخوشایندی است. احتمالاً برایتان پیش آمده که برونشیت داشته باشید و در یک مکان عمومی حضور پیدا کنید. در چنین موقعیتی حتما برایتان آزاردهنده است که خلط داشته باشید و دائما سرفه کنید. حتی اگر در خانه هم باشیم، علائم برونشیت مثل سرفه و تنگی نفس و دفع خلط کارهای روزمره ما را مختل می‌کند.
برونشیت معمولا وقتی بیشتر آزارمان می‌دهد که به شکل مزمن دربیاید. یعنی برای مدت طولانی و نامعلومی از آن رنج ببریم. معمولا زمانی برونشیت ما مزمن می‌شود که دچار برونشیت آلرژیک شده باشیم.
علت برونشیت آلرژیک حساسیت به ماده یا چیزی است که وارد دستگاه تنفسی ما می‌شود. معمولا کسانی که سیگار می‌کشند، به برونشیت آلرژیک و مزمن مبتلا می‌شوند. اما این روزها که بیشتر از سال‌های قبل در معرض آلودگی هوا هستیم، احتمالا تعداد بیشتری از ما در معرض این بیماری قرار داریم.
به همین دلیل تصمیم گرفتیم در مجله سلامت «حال» برایتان از برونشیت به ویژه از نوع آلرژیک و مزمن آن بگوییم. با توجه به اینکه اکثر ما در معرض آلودگی‌ها و محرک‌هایی هستیم که می‌توانند ما را دچار این بیماری کنند، بهتر است همه ما دربارۀ آن اطلاعات کافی داشته باشیم.
برونشيت چیست؟
برونشیت (Bronchitis) التهاب یا تورم نایژه‌هاست. وظیفه نایژه‌ها بردن هوا به ریه‌ها و برعکس بیرون بردن هوا از آن‌هاست.
برونشیت عفونتی است که معمولا باکتری‌ها و ویروس‌ها ایجادش می‌کنند؛ اما سیگار کشیدن یا تنفس هوای آلوده یا گرد و غبار هم می‌تواند باعث ابتلا به برونشیت شود.
کسی که دچار برونشیت می‌شود، معمولا دارای این علائم و نشانه‌هاست:
ویژگی های سرفه های کرونایی را در این مقاله مطالعه کنید.
برونشیت حاد را بهتر بشناسید
برونشیت معمولا به دو شکل است: حاد و مزمن. نوع حاد برونشیت معمولا به دلیل بیماری سرماخوردگی یا عفونت‌های تنفسی دیگر به وجود می‌آید. اما برونشیت مزمن التهاب مداوم نایژه‌هاست و معمولاً کسانی دچارش می‌شوند که سیگار می‌کشند.
به برونشیت حاد سرماخوردگی قفسۀ سینه هم می‌گویند. این نوع برونشیت معمولا به صورت ناگهانی شروع می‌شود و معمولا یک هفته تا 10 روز طول می‌کشد و بدون اینکه عوارضش در بدن باقی بماند، بهبود پیدا می‌کند. با وجود این، سرفه ممکن است تا چند هفته طول بکشد.
در جدول زیر علائم برونشیت حاد و برونشیت مزمن را مشاهده می‌کنید.
| برونشیت حاد | برونشیت مزمن |
| سرفه کردن به مدت چند روز یا نهایتا چند هفته
خلط زرد یا سبز تب لرز |
سرفه کردن به مدت هفته‌ها و ماه‌های طولانی
خلط بی‌رنگ یا سفید خس خس احساس سنگینی و فشار در سینه خستگی |
تفاوت برونشیت آلرژیک و برونشیت غیر آلرژیک
وقتی نایژه‌های شما به واسطۀ یک آلرژن، یعنی چیزی که شما به آن حساسیت یا آلرژی دارید، ملتهب می‌شود، شما دچار برونشیت آلرژیک می‌شوید. آلرژن می‌تواند گرده گیاه، گرد و غبار، کپک یا دود سیگار باشد.
وقتی برونشیت آلرژیک بیشتر از 3 ماه طول بکشد، تبدیل به برونشیت مزمن می‌شود. معمولا برونشیت مزمن به دلیل سیگار کشیدن ایجاد می‌شود.
برونشیت غیر آلرژیک به دلیل یک عفونت ویروسی یا باکتریایی ایجاد می‌شود. مثلا بعضی از افرادی که سرما می‌خورند، دچار برونشیت غیر آلرژیک می‌شود. این نوع از برونشیت معمولا بعد از چند هفته بهبود پیدا می‌کند. همچنین کسانی که سیگار می‌کشند، احتمال ابتلایشان به برونشیت غیرآلرژیک هم بیشتر است.
درباره ایپراتروپیوم بروماید و درمان بیماری انسداد ریه بیشتر بدانید
وقتی برونشیت آلرژیک بیشتر از 3 ماه طول بکشد، تبدیل به برونشیت مزمن می‌شود
نحوه تشخیص بیماری برونشیت آلرژیک
وقتی دچار سرماخوردگی نیستید، اما سرفه‌های مداوم و خلط دار دارید یکی از احتمال ها این است که به بیماری ریوی مثل برونشیت مزمن و آلرژیک مبتلا شده باشید. پس بهتر است از یک پزشک کمک بگیرید. پزشک برای آنکه تشخیص دهد که دچار برونشیت آلرژیک شده‌اید یا نه، از روش‌های مختلفی استفاده می‌کند.
او قبل از هرچیز سوابق پزشکی شما را بررسی می‌کند. سپس شما را معاینه می‌کند و سوالاتی از شما درباره علائمتان می‌پرسد. همچنین ممکن است دستور عکسبرداری از قفسه سینه یا آزمایش خون بدهد.
راه دیگر، آزمایش عملکرد ریه‌های شما با استفاده از دستگاهی به نام اسپیرومتر است. این دستگاه میزان هوا و سرعت دم و بازدم شما را اندازه می‌گیرد. این روش‌ها به پزشک کمک می‌کند که وجود برونشیت آلرژیک یا مزمن و همچنین بیماری‌هایی مثل آسم را در شما تشخیص دهد.
پیشگیری از برونشیت آلرژیک
اگر می‌خواهید که دچار برونشیت آلرژیک نشوید، لازم است که از عوامل محرک دوری کنید. برای مثال در معرض گرد و غبار، آلودگی یا بخارات شیمیایی قرار نگیرید. اگر به هر دلیلی مجبورید که در معرض این آلرژن‌ها قرار بگیرید، حتما از ماسک استفاده کنید تا احتمال ابتلا را کاهش بدهید.
همچنین دود سیگار از عوامل اصلی برونشیت آلرژیک است. بنابراین ترک سیگار و پرهیز از آن بهترین راه برای پیشگیری از این بیماری است.
انواع درمان برونشیت آلرژیک و آسم
برای درمان برونشیت آلرژیک و آسم روش‌های مختلفی وجود دارد که در این قسمت آن‌ها را یک به یک بررسی می‌کنیم: البته درباره اسپری سالبوتامول و درمان آسم این مطلب را نیز میتوانید مطالعه کنید.
برونکودیلاتورها یا گشادکننده‌های ریه
برونکودیلاتورها داروهایی هستند که عضلات اطراف راه تنفسی را شل می‌کنند. وقتی این ماهیچه‌ها شل بشوند، تنفس آسان‌تر می‌شود. این دارو استنشاقی بوده و دوز آن را دکتر تجویز می‌کند.
استروئیدها
استروئیدها باعث کاهش التهاب در مجراهای تنفسی می‌شوند. بنابراین این داروها مانند شربت پلارژین باعث می‌شوند که سرفه کاهش پیدا کند و جریان هوا در ریه آسان‌تر شود. داروهای استروئیدی معمولا به صورت خوراکی یا تزریقی (وریدی) مصرف می‌شوند؛ اما وقتی برای درمان برونشیت تجویز بشوند، معمولا به شکل تنفسی یا استنشاقی استفاده می‌شوند. این کار باعث می‌شود که دارو سریع‌تر به ریه‌ها برسد.
موکولیتیک‌ها
موکولیتیک‌ها داروهای خلط آور هستند. این داروها مخاط ریه را نازک‌تر می‌کنند و خاصیت چسبندگی‌شان را کاهش می‌دهد. این کار باعث می‌شود که خلط به راحتی از ریه دفع بشود. این دارو یا به صورت خوراکی مصرف می‌شود یا با استفاده از نبولایزر یا ریزپاش به شکل استنشاقی استفاده می‌شود.
اکسیژن درمانی
برونشیت آلرژیک اگر شدید باشد، ممکن است باعث شود که اکسیژن خون کاهش پیدا کند. در این وضعیت، پزشک اکسیژن درمانی را تحویز می‌کند. این کار کمک می‌کند که سطح اکسیژن خون به حالت عادی برگردد.
کلاس های توانبخشی ریه برای درمان برونشیت آلرژیک
کلاس‌های توانبخشی ریه برای کسانی که دچار برونشیت آلرژیک و مزمن هستند، مفید است. در این کلاس‌ها به افراد شیوۀ تنفس بهتر و مدیریت برونشیت آلرژیک آموزش داده می‌شود. همچنین افراد تحت نظارت درمانگر می‌توانند ورزش کنند. همچنین به آن‌ها آموزش داده می‌شود که کمتر در معرض آلرژن‌ها قرار بگیرند.
آنتی بیوتیک مناسب برای بیماری برونشیت
جالب است که بدانید برونشیت حاد و غیرآلرژیک معمولا نیازی به درمان ندارد. پزشکان به ندرت برای درمان برونشیت آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کنند؛ چون برونشیت معمولا یک عفونت ویروسی است. این نوع از برونشیت معمولا با مراقبت‌های سادۀ خانگی بهبود پیدا می‌کند.
البته گاهی که علت آن عفونت باکتریایی باشد، از آنتی بیوتیک برای درمانش استفاده می‌کنند. در این صورت تشخیص نوع آنتی‌بیوتیک بر عهدۀ پزشک است. چون مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک عوارض جدی دارد. در صورتی که پزشک برای درمان برونشیت شما آنتی بیوتیک تجویز کرد، لازم است که دورۀ آن را کامل کنید، حتی زمانی که علائم آن از بین می‌رود.
مشاوره با پزشک متخصص ریه و داخلی
تفاوت های برونشیت و ذات‌الریه
قفسۀ سینه‌تان سنگین شده است؟ سرفه می‌کنید؟ تب دارید؟ و شک دارید که دچار برونشیت شده‌اید یا ذات‌الریه؟
حق با شماست؛ چون هردوی این بیماری‌ها عفونت ریه هستند و علائمشان مشابه است. بنابراین سخت است که خودتان تشخیص دهید دچار کدامیک از این بیماری‌ها شده‌اید.
تفاوت بین برونشیت و ذات‌الریه یا پنومونی در این نکته است که کدام قسمت از دستگاه تنفسی شما دچار بیماری شده است. برونشیت نایژه‌ها یا لوله‌های برونش را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد؛ اما ذات‌الریه کیسه‌های هوایی یا آلوئول‌های تنفسی را درگیر می‌کند. این کیسه‌ها اکسیژن را وارد خون شما می‌کنند. ذات الریه باعث می‌شود که این کیسه‌های هوای پر از عفونت شوند.
البته توجه کنید که برونشیت در صورتی که درمان نشود، ممکن است به ذات‌الریه هم تبدیل شود.
درباره ایپراتروپیوم بروماید و درمان بیماری انسداد ریه بیشتر بدانید
انواع برونشیت در کودکان
کودکان معمولاً به برونشیت حاد دچار می‌شوند. یعنی برونشیت در آن‌ها معمولا به دلیل سرماخوردگی یا ابتلا به ویروس و باکتری بروز می‌کند. به همین علت وقتی کودکتان به برونشیت مبتلا می‌شود، معمولا به خودی‌خود یا با یک درمان ساده بهبود پیدا می‌کند. علائم برونشیت در آن‌ها اغلب از چند روز تا 10 روز طول می‌کشد.
برونشیت مزمن معمولا بزرگسالان را درگیر می‌کند. آن‌ها اکثرا به دلیل سیگار کشیدن دچار برونشیت مزمن می‌شوند. البته اگر کودکان هم دائما در معرض دود سیگار یا هوای آلوده قرار بگیرند، برونشیت آن‌ها را تهدید می‌کند. به هر ترتیب اگر کودکتان به برونشیت مبتلا شد، لازم است که علاوه بر مراجعه به پزشک، مراقب باشید که او در معرض محرک‌هایی مثل دود و آلودگی قرار نگیرد.
شما میتوانید از بخش پزشک آنلاین سایت حال با پزشکان و مشاوران آنلاین در هر ساعت از شبانه روز ارتباط برقرار کنید.
عوامل موثر در ایجاد برونشیت در کودکان
همان‌طور که گفتیم، برونشیت در کودکان معمولاً از نوع حاد است؛ یعنی همراه با سرماخوردگی یا یک عفونت تنفسی ویروسی یا باکتریایی است. اما عوامل دیگر مثل گرد و غبار یا دود سیگار و تنباکو هم می‌تواند کودکان را دچار برونشیت کند.
در کودکان شایع‌ترین علت ابتلا به برونشیت، ویروس است. بنابراین سرایت برونشیت از کودکی به کودک دیگر به راحتی اتفاق می‌افتد. اما کودکانی که دچار سینوزیت، آلرژی یا آسم هستند، بیشتر در معرض دچار شدن به برونشیت قرار دارند.
پیشگیری از برونشیت در کودکان
پیشگیری از برونشیت کار پیچیده‌ای نیست. با توجه به اینکه عامل ابتلای کودکان به برونشیت معمولا ویروس است، لازم است که وقتی کودکتان دچار برونشیت شد، او را در خانه نگاه دارید. به ویژه اگر کودکتان به سن تحصیل رسیده، رفتنش به مدرسه ممکن است کودکان دیگر را هم دچار برونشیت کند. همچنین به او یاد دهید که دائما دست‌هایش را بشوید و وسایلش را تمیز نگاه دارد. این مطلب مربوط به شربت زادیتن و موارد استفاده آن برای درمان آلرژی است که میتوانید مطالعه کنید.
برای آنکه از برونشیت آلرژیک در کودکان پیشگیری کنید، لازم است که او را از دود سیگار دور نگه دارید. اگر نمی‌توانید سیگار را ترک کنید، تا حد امکان از کشیدن سیگار در کنار کودک پرهیز کنید.
همچنین لازم است که کودکتان را از آلودگی دور نگه دارید. کودک را به مناطقی که آلودگی هوا، دود و گرد و غبار دارد، نبرید؛ به خصوص اگر کودکتان دچار آلرژی، سینوزیت و آسم است. در صورتی که چاره‌ای نداشتید، حتما برای او از ماسک استفاده کنید و دهان و بینی‌اش را بپوشانید.
درمان بیماری برونشیت کودک
درمان برونشیت کودکان معمولا به سن و همچنین علائم بیماری در او بستگی دارد. با توجه به اینکه عامل برونشیت در کودکان معمولا ویروس است، نباید از آنتی‌بیوتیک برای آن‌ها استفاده شود. حتی اگر سرفه و علائم آن‌ها تا 10 روز هم طول بکشد.
اگر از داروی سرفه و سرماخوردگی (مثل استامینوفین و ایبوپروفن) برای کودکتان استفاده می‌کنید، لازم است که با پزشک مشورت کنید؛ مخصوصاً اگر کودکتان کمتر از 6 سال داشته باشد. در ضمن می‌گویند که به کودک آنتی هیستامین ندهید، زیرا ممکن است ترشحات و خلط را خشک کنند و سرفه را برای کودک بدتر یا دردناک کنند. همچنین بدون تجویز پزشک، از دادن آسپرین به کودک خودداری کنید.
لازم است دوباره تأکید کنیم که درمان برونشیت در کودکان حتما نیازمند مشورت با پزشک است. اگر برایتان سخت است که کودکتان را به خارج از خانه ببرید، پیشنهاد می‌دهیم که با متخصص اطفال یا متخصص ریه در مشاوره آنلاین پزشکی در اپلیکیشن «حال» مشورت کنید.
درمان های خانگی برونشیت کودکان
اولین نکته این است که از سرفه کودکتان نگران نشوید. سرفه یک راه طبیعی برای پاکسازی ریه است. علائم برونشیت کودک معمولا پس از مدتی بهبود پیدا می‌کند؛ شما میتوانید با روش‌های زیر در خانه به درمان برونشیت کودکتان کمک کنید:
- به کودک مایعات فراوان بدهید. این کار گلودردش را تسکین می‌دهد و خروج خلط را آسان می‌کند. سوپ، آب گرم با لیمو و عسل گزینه‌های خوبی هستند.
- ممکن است خوابیدن در تخت برای کودک سخت باشد. در این صورت با کمک چند بالش، سر کودک را بالا بیاورید و کمک کنید که او راحت‌تر استراحت کند.
- بر روی قفسۀ سینه کودک کمپرس آب گرم بگذارید. این کار باعث رفع سنگینی از قفسۀ سینه کودک و کاهش سرفه می‌شود.
- حمام بخار یا دوش کمک می‌کند که تنفس کودکتان راحت‌تر شود. بخور آب سرد در اتاق کودک هم تأثیر خوبی دارد.
- کودک را از محرک‌هایی مثل دود سیگار، گرد و غبار یا مواد شیمیایی دور کنید.
- داروهای بدون نسخه مثل استامینوفن را با دقت و احتیاط مصرف کنید. اگر کودکتان زیر 6 سال است، لازم است که حتما با پزشک مشورت کنید.
درباره شربت برونشی پرت بیشتر بدانید
برونشی پرت یک شربت گیاهی است. از این شربت برای درمان برونشیت حاد و سرماخوردگی‌هایی که همراه با سرفه و خلط است استفاده می‌شود. استفاده از این شربت در پیشگیری از برونشیت مزمن هم کاربرد دارد. عملکرد شربت برونشی پرت به این صورت است که خلط را رقیق می‌کند و خروجش را آسان می‌سازد، التهاب نایژه‌ها را کاهش می‌دهد، سرفه را تسکین می‌دهد و به راحت شدن تنفس کمک می‌کند.
این شربت حاوی گیاه آویشن و پیچک است. خرید آن بدون نسخه ممکن است؛ اما توصیه می‌کنیم که برای مصرفش به خصوص برای کودکان یا افرادی که دچار دیابت هستند، با پزشک مشورت کنید. همچنین در صورتی که از این شربت مصرف کردید، اما علائمتان بهبود پیدا نکرد، یا دچار تنگی نفس، خلط خونی یا تب شُدید، حتما در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنید.
سخن آخر
برونشیت با وجود آنکه بیماری رایجی است، اما آزار دهنده است. اگر برونشیت شما بر اثر سرماخوردگی و عفونت ویروسی یا باکتریایی است، معمولا با رعایت نکات ساده به خودی خود بهبود پیدا می‌کند. اما اگر دچار برونشیت آلرژیک و مزمن هستید، لازم است که علت آن را شناسایی کنید. آیا سیگار می‌کشید؟ آیا دائما در معرض هوای آلوده هستید؟ یا آنکه شغلتان شما را در معرض آلاینده‌های شیمیایی قرار می‌دهد؟ در این صورت لازم است که سیگار را ترک کنید؛ یا اگر مجبورید که در معرض آلودگی قرار بگیرید از ماسک استفاده کنید.
در هر صورت فراموش نکنید که برای درمان برونشیت خودتان با یک پزشک متخصص گوش و حلق و بینی یا یک پزشک متخصص ریه مشورت کنید. پیشنهاد ما مشاوره آنلاین با پزشکان متخصص پلتفرم «حال» است.
.
سئوالات متداول
آیا برونشیت مسری است؟
در صورتی که برونشیت حاد باشد و عامل آن ویروس یا باکتری باشد، این بیماری می‌تواند از فردی به فرد دیگر سرایت کند. برای جلوگیری از آن لازم است که فاصله خود را با فرد مبتلا حفظ کنید، از ماسک استفاده کنید و دستهایتان را مرتب بشویید.
بهترین آنتی بیوتیک برای برونشیت کدام است؟
معمولا توصیه نمی‌شود که برای درمان برونشیت آنتی بیوتیک مصرف کنید. به خصوص اگر برونشیت شما آلرژیک و مزمن باشد یا عامل آن ویروسی باشد. در صورتی که عامل برونشیت باکتریایی باشد، ممکن است که پزشک برایتان داکسی سایکلین و قرص آموکسی سیلین تجویز کند. در هر صورت مصرف آنتی بیوتیک باید زیر نظر پزشک باشد و دورۀ آن کامل شود.
برای درمان برونشیت چه بخوریم؟
مایعات فراوان! خوردن مایعات مثل سوپ، و آب گرم و لیمو و عسل کمک می‌کند که خلط شما رقیق شود و سرفه‌هایتان تسکین پیدا کند.
آیا برونشیت در کودکان مسری است؟
با توجه به اینکه معمولا برونشیت کودکان عامل ویروسی و باکتریایی دارد، این بیماری در کودکان مسری است.
منابع:
