خلط سینه لزج و چسبناک است. به همین دلیل برای بسیاری از ما آزاردهنده است. ممکن است آرزو کنیم که اگر سرما می‌خوریم، حداقل خلط سینه نداشته باشیم؛ و موقعی که سرفه می‌کنیم، به علت خروج خلط سینه از مجاری تنفسی‌مان اذیت نشویم.

اما لازم است بدانیم که این ترشحات کارکرد مهمی در بدن ما دارد. خلط سینه همیشه در غشای مخاطی تولید می‌شود؛ زمانی که دچار بعضی از بیماری‌ها می‌شویم، مثلا بیماری سرماخوردگی، میزان این ترشح بیشتر می‌شود. به همین علت خلط سینه در گلو یا قفسۀ سینۀ ما جمع می‌شود. در واقع کارکرد خلط سینه حفاظت از دستگاه تنفسی ماست.

مشاوره آنلاین پزشکی

بنابراین شاید بهتر باشد که دربارۀ این محافظ دوست‌نداشتنی بیشتر بدانید؛ شاید کمک کند که با آن بیشتر کنار بیایید!

البته در این مقاله با روش‌ های خانگی درمان سرفه آشنا خواهید شد.

علت تجمع خلط سینه در گلو چیست؟

زمانی که سیستم ایمنی بدن در حال مبارزه با بیماری است، خلط تولید می‌شود. خلط سینه مخاط غلیظ و چسبناکی به رنگ‌های زرد، سبز، قهوه‌ای و خاکستری است و در دستگاه تنفسی تولید می‌شود. گاهی خلط سینه ممکن است حاوی خون باشد و آن را به رنگ قرمز درآورد.

تجمع خلط سینه معمولاً از عوارض سرماخوردگی، عفونت ریوی و … است. بیماری‌هایی که موجب به وجود آمدن خلط سینه می‌شوند، عبارتند از: حساسیت یا آلرژی، سینوزیت، عفونت‌های ویروسی و باکتریایی، برونشیت حاد، رفلاکس مری و معده، سرفه، سل، سرطان ریه، شیمی درمانی.

همچنین سیگار کشیدن یکی از مهم‌ترین علت‌های تجمع خلط سینه در گلوست.

درباره شربت پلارژین و درمان سرفه می‌توانید این مقاله را نیز مطالعه کنید.

خلط سینه صبحگاهی چیست؟

خلط صبحگاهی میان خیلی از ما رایج است؛ حتی وقتی بیمار نباشیم. دلیل تولید خلط سینه صبحگاهی آن است که به هنگام خوابیدن سر در حالتی قرار می‌گیرد که مخاط را پشت حلق جمع می‌کند. همچنین به دلیل اینکه به هنگام خوابیدن عمل نوشیدن آب اتفاق نمی‌افتد، مخاط حلق غلیظ می‌شود.

وجود خلط صبحگاهی برای ما عموماً آزاردهنده است. یکی از شیوه‌های پیشگیری از آن استفاده از دستگاه بخور در اتاق خواب است. وجود رطوبت و بخار باعث می‌شود که مخاط رقیق شود و از تجمع آن در حلق جلوگیری کند.

رنگ خلط سینه نشانۀ چیست؟

همان‌طور که گفتیم، خلط سینه رنگ‌های متفاوتی دارد. رنگ خلط سینه به عامل آن وابسته است. در این بخش یک طبقه‌بندی از خلط سینه بر اساس رنگ‌هایشان انجام داده‌ایم:

خلط سینه روشن و شفاف

وقتی خلط سینه شفاف و روشن است، به این معناست که بخش‌ بالایی دستگاه تنفسی یا سینوس‌ها دچار عفونت شده‌اند. غشای مخاطی در چنین شرایطی غلیظ می‌شود و به دلیل کاهش رطوبت تراکم پیدا می‌کند.

خلط سینه زرد یا سبز

اگر خلط سینه زرد و غلیظ باشد، احتمالا نشانۀ آن است که سینوس‌ها یا مجاری تنفسی تحتانی دچار عفونت ویروسی یا باکتریایی شده‌اند.

خلط سینه صورتی

گرچه خلط صورتی رنگ به نظر فانتزی می‌آید؛ اما وجودش نشانۀ آن است که شخص از تجمع مایع در ریه‌هایش رنج می‌برد و دچار اِدِم ریه شده است. البته خلط صورتی گاهی ممکن است نشانۀ خونریزی هم باشد.

خلط سینه قرمز

خلط سینه قرمز معمولاً به دلیل وجود خون در خلط است. وجود خون عموماً نشانۀ عفونت در قفسۀ سینه یا وجود توده در ریه است. همچنین وقتی شخص سرفه‌های شدید کند، ممکن است در خلط خود خون ببیند. در هر صورت بهتر است پزشک دلیل وجود خون در خلط سینه را تشخیص دهد.

خلط سینه قهوه‌ای

خلط قهوه‌ای معمولاً نشان‌دهندۀ وجود خون خشک شده است. دلیل وجود آن خون‌دماغ شدن یا سرماخوردگی در مخاط بینی است. همچنین گفته می‌شود این که نوع خلط سینه بیشتر در کسانی مشاهده می‌شود که از دخانیات استفاده می‌کنند. مصرف شکلات و قهوه هم ممکن است باعث تغییر رنگ خلط سینه به قهوه‌ای شود.

خلط سینه خاکستری و سیاه

خلط خاکستری یا سیاه معمولاً به دلیل ورود خاک یا گردوغبار به دستگاه تنفسی به وجود می‌آید. سیگار کشیدن  هم می‌تواند باعث سیاه یا خاکستری شدن خلط شود. تیره‌تر بودن خلط باید جدی‌تر گرفته شود و برای پیدا کردن علت آن به پزشک مراجعه شود.

درمان خلط سینه

خلط سینه اگر به دلیل ابتلا به بیماری جدی به وجود نیامده باشد، معمولا با درمان‌های خانگی قابل کنترل و بهبود است. اما گاهی خلط سینه را نمی‌توان با درمان خانگی و بدون دارو مداوا کرد.

به علائم و رنگ‌هایی که در بالا ذکر کردیم توجه کنید؛ اگر شک داشتید که خلط سینۀ شما ممکن است نشانۀ بیماری خاصی باشد، حتما به پزشک مراجعه کنید.

وقتی به پزشک مراجعه می‌کنید، اولین اقدام وی برای درمان خلط سينه و سرفه تشخیص علت است. اگر پزشک بیماری خاصی همچون انواع بیماری‌های ریوی را در شما تشخیص دهد، شما در فرایند درمان آن بیماری قرار می‌گیرید. اما در هر صورت، پزشک معمولاً برای کاهش تجمع خلط در گلو برای شما دارو تجویز می‌کند.

سرفه های کرونایی را در این مقاله بیشتر بشناسید.

داروهایی که پزشک برای درمان خلط سینه و سرفه استفاده می‌کند، نفازولین، فنیل افرین، پروپیل هگزِدرین، افدرین و … از جمله داروهای ضداحتقان هستند. این داروها انواع مختلفی دارند و به صورت قرص و شربت و قطره و اسپری در دسترس هستند. بعضی از آن‌ها بدون نسخه هم به فروش می‌رسند. اما داروهای قوی‌تر نیازمند نسخه هستند و برای مصرفشان لازم است از پزشک مشورت بگیرید.

رایج‌ترین داروهای ضداحتقانی که برای درمان خلط سینه تجویز می‌شوند، شربت‌های ضدسرفه و خلط‌آور مانند  اکسپکتورانت‌ها هستند. کارکرد این داروها این است که خلط را رقیق کنند و دفعشان را آسان‌تر نمایند.

علاوه بر داروهای شیمیایی، بعضی افراد از داروهای گیاهی هم برای درمان خلط استفاده می‌کنند. این داروها معمولاً به صورت دمنوش استفاده می‌شوند. بر خلاف تصور بسیاری از افراد، مصرف بی‌رویه و خودسرانه داروهای گیاهی بدون خطر نیست. بنابراین بهتر است که برای مصرف این داروها هم با یک پزشک عمومی آنلاین مشورت کنید.

8 راه درمان خانگی خلط سینه و گلو

وقتی خلط سینه نشانۀ بیماری مهمی نباشد، می‌توان از روش‌های خانگی برای کنترل و درمانش استفاده کرد:

1. نوشیدن مایعات

ممکن است فکر کنید که نوشیدن مایعات برای درمان خلط سینه و سرفه یک توصیۀ تکراری است. اما واقعاً مؤثر است. زیرا مایعات به رقیق شدن مخاط کمک می‌کنند. به ویژه مایعات گرم می‌توانند باعث تخلیه راحت‌تر خلط از قفسه سینه و بینی شوند. این کار علائم ناشی از تجمع خلط در سینه را کاهش می‌دهد. بهتر است این مایعات را به آهستگی و جرعه جرعه بنوشید. از بهترین مایعات مفید می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• آب ولرم به تنهایی یا همراه با کمی عسل
• سوپ مرغ رقیق
• آب سیب ولرم
• چای سیاه یا سبز بدون کافئین

2. استفاده از بخار و رطوبت

بخار می‌تواند باعث رقیق و شل شدن مخاط سینه و رفع گرفتگی آن شود. هر فردی با توجه به نیازش می‌تواند از دستگاه‌های بخارساز یا بخور استفاده کند. دستگاه‌های بخار سرد به ویژه برای مناطق گرم و خشک مناسب و کاربردی هستند.

می‌توانید دستگاه بخارساز را در کنار تخت خواب خود قرار دهید تا رطوبت محیط را در طول شب برایتان فراهم کند. این کار موجب رفع خلط صبحگاهی می‌شود. همچنین باعث می‌شود که خواب راحت‌تری را تجربه کنید.

هنگام استفاده از این دستگاه‌ها بهتر است در و پنجرۀ اتاق بسته باشد تا بخار از اتاق خارج نشود. اگر دستگاه بخارساز ندارید باز هم می‌توانید از معجزۀ بخار برای رفع خلط ریه استفاده کنید:

1- حمام بخار: دوش آب گرم را باز کنید و اجازه دهید که فضای حمام پر از بخار شود. چنددقیقه در محیط مرطوب بمانید و رطوبت و بخار را به داخل ریۀ خود بکشید.

2- استفاده از کاسۀ آب گرم و حوله: برای این کار مقداری آب داغ را در یک ظرف بریزید. سرتان را با یک حوله بپوشانید و صورت خود را بالای کاسه نگه دارید. بخاری که زیر حوله جمع شده را تنفس کنید تا خلط سینه‌تان رقیق شود.

3. مصرف عسل

عسل یک مادۀ طبیعی ضد باکتری و ضد ویروس است که برای درمان بسیاری از بیماری‌ها موثر است. محققان می‌گویند مصرف عسل ممکن است برای تسکین سرفه از داروهای مرسوم مؤثرتر باشد. مطالعات نشان داده است که مصرف عسل در درمان سرفه خاصیت درمانی قابل‌توجهی دارد و اثر آن حتی از داروی دکسترومتورفان بیشتر است. در این مقاله خواص شگفت انگیز دارچین و عسل را مطالعه کنید.

البته کیفیت و نوع عسل هم بسیار مهم است. از سوی دیگر مصرف آن در کودکان خردسال ممکن است در آن‌ها واکنش آلرژیک ایجاد کند. بنابراین بهتر است برای استفاده از عسل در درمان خلط سينه و سرفه کودکان یا افراد مبتلا به دیابت با یک پزشک مشورت کنید. اگر ممنوعیتی وجود نداشت، عسل را با آب گرم رقیق کنید و در چند نوبت مصرف کنید. همچنین می‌توانید بدون رقیق کردن از آن استفاده کنید.

4. غرغره آب نمک

استفاده از محلول آب گرم و کمی نمک برای غرغره کردن برای درمان خلط سینه و سرفه مفید است. با غرغرۀ آب نمک می‌توانید خلط تجمع‌یافته در پشت گلوی خود را خارج کنید و گلوی خود را پاکسازی کنید. برای این کار نصف قاشق چایخوری نمک را در یک لیوان آب گرم حل کنید و محلول را غرغره کنید.

این کار را چند نوبت در شبانه‌روز انجام دهید تا دفع خلط سینه آسان‌تر شود. به یاد داشته باشید که آب را خیلی شور نکنید. شور کردن بیش از اندازۀ آب ممکن است سرفه و سایر علائم شما را تشدید کند.

5. مصرف مواد غذایی مفید

بعضی از مواد غذایی برای تسکین سرفه و سرماخوردگی و کاهش خلط سینه مفید هستند. از جملۀ این مواد غذایی عبارتند از: سیر، زنجبیل، لیمو، توت، سبزیجاتی مثل اسفناج و کلم بروکلی، مواد غذایی پروتئینی یا سبزیجات حاوی زینک و غیره. برای استفاده از زینک همچنین می‌توانید از پزشک خود بخواهید که برایتان مکمل آن را تجویز کند.

در «حال»دربارۀ زینک پلاس بخوانید

6. بالا نگه داشتن سر هنگام خواب

گاهی مخاط جمع شده در قفسه سینه و پشت حلق تنفس را دشوار می‌کند و به ویژه هنگام خواب باعث ناراحتی می‌شود. در چنین مواقعی با یک بالش اضافی، سر خود را بالاتر از بدن قرار دهید. این کار باعث تخلیۀ بهتر ترشحات و تنفس بهتر می‌شود.

7. استفاده از روغن‌های مخصوص

بعضی از روغن‌ها مانند نعنا، آویشن، پوست دارچین، رزماری، علف لیمو و اکالیپتوس حاوی ترکیبات ضداحتقان هستند. استفاده از آن‌ها باعث شل شدن مخاط سینه و دفع راحت‌تر آن می‌شود. به دو روش می‌توان از این روغن‌ها استفاده کرد:

1- پخش عصاره روغن در هوا: می‌توانید یک ظرف حاوی آب و چند قطره روغن بر روی اجاق گاز یا بخاری قرار دهید تا در حین گرم شدن آب، عصارۀ آن در هوا پخش شود. هم‌چنین می‌توانید چند قطره از این عصاره را به دستگاه‌های بخار ساز منزل هم اضافه کنید تا در هوا پخش شود.

2- مالیدن روغن به سینه: برای این کار لازم است یک یا دو قطره از این روغن‌های طبیعی را با حدود ۱۰ قطره از یک روغن دیگر مانند روغن نارگیل ترکیب کنید و آن را بر روی قفسه سینه بمالید و ماساژ دهید. فراموش نکنید که این کار نباید بر روی پوست زخمی یا ملتهب انجام شود. همچنین بهتر است 24 ساعت پیش از مالیدن آن روی پوست سینه، آن را روی بخش کوچکی از پوستتان آزمایش کنید.

8. استفاده از داروهایی که نیازی به نسخه ندارند

بعضی از داروهای ضد احتقان بدون نیاز به نسخه در داروخانه‌ها در دسترس هستند. سودوافدرین یکی از این داروهاست. اما باید توجه داشته باشید که این داروها را دقیقاً مطابق دستورالعمل درج شده روی بستۀ دارو استفاده کنید. شربت دیاتوسین، شربت پروسپان از جمله شربت های خلط آور هستند که می‌توانید به راحتی از طریق داروخانه آنلاین حال این داروها و سایر داروها را سفارش داده و درب منزل تحویل بگیرید.

یادآوری این نکته ضروری است که داروهای ضد احتقان ممکن است باعث تپش قلب یا اختلال در خواب شوند. گرچه مصرف آن‌ها بدون تجویز پزشک هم مجاز است، اما توصیه می‌شود برای اطمینان از مصرف یا پس از مشاهده عوارض با مشاوره دارویی سامانه حال مشورت کنید.

از داروهای رایج دیگر پمادها هستند. این پمادها را می‌توان به سینه مالید. شناخته‌شده‌ترین پماد ویکس است که مالیدن آن بر روی سینه می‌تواند علائم خلط سینه و سرفه را کاهش دهد. بهترین زمان استفاده از آن پیش از رفتن به رختخواب است. البته دربارۀ کودکان بهتر است از مشورت پزشک استفاده کنید.

چگونه از ابتلا به خلط سینه پیشگیری کنیم؟

برای آنکه احتمال ابتلای خود به خلط سینه را کاهش دهید بهتر است به موارد زیر توجه کنید:

• از مواد حساسیت‌زا و محرک مانند مواد شیمیایی، شوره حیوانات خانگی، گردوغبار و… دوری کنید. اگر تماس غیرقابل‌اجتناب است، حتما تهویه را افزایش دهید و از ماسک و دستکش استفاده کنید.
• سیگار را ترک کنید و از قرار گرفتن در معرض دود آن خودداری کنید.
• دست‌های خود را مرتبا بشوئید. اگر دست آلودۀ خود را به دهان و بینی خود بزنید، احتمال ورود ویروس به بدنتان وجود دارد. هم‌چنین تماس بدنی با افراد بیمار را کاهش دهید.
• با داشتن رژیم غذایی سالم، ورزش منظم و خواب کافی و کنترل استرس، دستگاه ایمنی بدن خود را تقویت کنید.
• بیماری‌های ریوی و برونشیت را درمان کنید.
• از مکمل‌هایی که با تقویت ایمنی بدن مانع از سرماخوردگی و احتقان می‌شوند، استفاده کنید. مکمل ویتامین سی، زینک و پروبیوتیک‌ها از مهم‌ترین این ترکیبات هستند.

درمان عفونت سينه و سرفه

درمان به علت عفونت قفسه سینه شما بستگی دارد یا ناشی از موارد زیر خواهد بود:

• یک ویروس (مانند برونشیت ویروسی) – معمولاً بعد از چند هفته خود به خود از بین می رود و انواع آنتی بیوتیک کمکی به درمان آن نمی کنند. می‌توانید داروهای خود را از داروخانه آنلاین حال سفارش دهید و آن را درب منزل تحویل بگیرید.
• باکتری ها (مانند ذات الریه) که برای آن پزشک عمومی آنلاین ممکن است آنتی بیوتیک تجویز کند. آنتی بیوتیک ها فقط برای درمان عفونت های باکتریایی قفسه سینه استفاده می شوند. آنها برای درمان عفونت های ویروسی قفسه سینه، مانند آنفولانزا یا برونشیت ویروسی استفاده نمی شوند.

همیشه دوره کامل آنتی بیوتیک را مصرف کنید، حتی اگر احساس بهتری دارید.

درمان خانگی عفونت سينه و سرفه

این درمان های خانگی ممکن است به کاهش علائم عفونت قفسه سینه شما کمک کند. این نکات را امتحان کنید:

• از داروهای OTC مانند ایبوپروفن (ادویل) یا استامینوفن (تیلنول) برای کاهش تب و کمک به تسکین هر گونه درد و درد استفاده کنید.
• از داروهای ضد احتقان OTC یا خلط آورها برای کمک به شل شدن مخاط و تسهیل سرفه استفاده کنید.
• حتما استراحت کافی داشته باشید.
• مایعات زیاد بنوشید. این کار شما را هیدراته نگه می دارد و می تواند مخاط را شل کند و سرفه را آسان تر کند.
• هنگام خواب از صاف دراز کشیدن خودداری کنید. این می تواند باعث ته نشین شدن مخاط در قفسه سینه شود. از بالش های اضافی برای بالا بردن سر و سینه در شب استفاده کنید.
• برای کمک به تسکین سرفه از یک مرطوب کننده استفاده کنید یا بخار بخار را استنشاق کنید.
• اگر گلویتان به دلیل سرفه زیاد درد می کند، یک نوشیدنی گرم از عسل و لیمو بنوشید.
• از استعمال دخانیات یا قرار گرفتن در اطراف دود سیگار یا سایر عوامل تحریک کننده خودداری کنید.
• از داروهای سرکوب کننده سرفه دوری کنید. سرفه در واقع به شما کمک می کند تا از طریق پاکسازی مخاط از ریه ها، بر عفونت خود غلبه کنید.

سخن آخر درباره خلط سینه

اگر چه وجود خلط یک وضعیت تهدید کنندۀ زندگی نیست؛ اما مطمئنا می‌توانند کیفیت زندگی را تحت‌تأثیر قرار دهد. از سوی دیگر عدم درمان خلط سینه و سرفه مزمن می‌شود و ممکن است عوارضی را ایجاد کند.

برای درمان خلط شدید استفاده از راهکارهای پزشکی از قبیل مصرف دارو و شربت‌های خاص ضروری به نظر می‌رسد؛ اما انواع خفیف آن را می‌توان با روش‌های خانگی رفع کرد.

در صورتی که با درمان‌های خانگی نتوانستید خلط سینۀ خود را رفع کنید؛ یا اگر رنگ خلط سینه‌تان احتمال بیماری دیگری را نشان می‌دهد، می‌توانید از پزشکان سامانه مشاوره آنلاین حال کمک بگیرید.

منابع

www.healthline.com

www.medicalnewstoday.com

www.webmd.com

سوالات متداول