شب کوری و رژیم غذایی مناسب برای درمان آن

تصور کنید وارد یک اتاق کم نور می‌شوید و در تلاش برای تشخیص اشیا یا حرکت در محیط اطراف خود هستید. این مشابه همان چیزی است که افراد مبتلا به شب کوری تجربه می‌کنند. آن‌ها ممکن است هنگام رانندگی در شب، یافتن مسیر خود در مناطق کم نور، یا حتی پس از غروب آفتاب، در دید خود مشکل داشته باشند.

در موارد شدید، حتی ممکن است در تاریکی، نابینایی کامل داشته باشند. اگرچه برخی از موارد نیکتالوپی یا همان شب کوری ممکن است موقت باشد اما در بیشتر مواقع نیاز است تا از طریق پزشک آنلاین با متخصص مشورت شود.

شب کوری چیست؟

شب کوری به انگلیسی (nyctalopia) که معمولاً به عنوان شب کوری شناخته می شود، یک بیماری مربوط به بینایی است که بر توانایی فرد برای دیدن واضح در نور کم یا تاریکی تأثیر می گذارد. افراد مبتلا به شب کوری هنگام انتقال از یک محیط روشن به یک محیط تاریک تر، در تنظیم بینایی خود دچار مشکل می شوند.

در یک توضیح ساده و دقیق، نیکتالوپیا به دلیل کمبود سلول های شبکیه، که بافت حساس به نور در پشت چشم است، رخ می‌دهد. به طور خاص، کمبود رنگدانه ای به نام رودوپسین که به بینایی در شرایط کم نور کمک می‌کند، منجر به این وضعیت می‌شود. در نتیجه، افراد مبتلا به شب کوری برای دیدن اشیا یا حرکت در محیط اطراف خود در تاریکی دچار مشکل می‌شوند.

علل ایجاد شب کوری در سنین مختلف

چندین علت اصلی برای شب کوری وجود دارد که در ادامه ذکر شده است:

آب مروارید

آب مروارید زمانی اتفاق می افتد که عدسی چشم کدر می شود و در نتیجه بینایی را مختل می‌کند. آب مروارید باعث ایجاد مشکل در دید در شرایط کم نور نیز می‌شود زیرا میزان نوری که به شبکیه می‌رسد را کاهش می دهد.

نزدیک بینی

نزدیک بینی یک عیب انکساری است که در آن اجسام دور تار به نظر می رسند در حالی که اجسام نزدیک به وضوح دیده می شوند. در حالی که نزدیک بینی به طور مستقیم باعث شب کوری نمی شود، اما افراد مبتلا به نزدیک بینی شدید ممکن است به دلیل کشیده شدن کره چشم، مشکلات دید در شب را داشته باشند.

گلوکوم

آب سیاه چشم یا گلوکوم یک بیماری چشمی است که عصب بینایی را تحت تاثیر قرار می دهد و باعث آسیب به آن شده و  در نهایت منجر به از دست دادن بینایی می‌شود.

عصب بینایی مسئول انتقال اطلاعات بینایی از چشم به مغز است. هنگامی که به دلیل افزایش فشار چشم آسیب می‌بیند، دید محیطی را تحت تاثیر قرار داده و دید در نور کم را برای افراد سخت‌تر می‌کند.

دیابت

ارتباط بین دیابت و شب کوری در تأثیر سطح بالای قند خون بر رگ‌های خونی کوچک و اعصاب چشم است. با گذشت زمان، سطوح بالای قند خون به این رگ‌های خونی آسیب رسانده و شبکیه را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در شبکیه، سلول های خاصی وجود دارد که مسئول دید در نور کم است. این سلول‌ها برای اثربخشی به ماده ای به نام رودوپسین نیاز دارند که سطوح بالای قند خون تولید و عملکرد رودوپسین را مختل کرده و منجر به کاهش دید در شب می‌شود.

کمبود ویتامین A

ویتامین A نقش مهمی در حفظ بینایی سالم دارد و کمبود آن منجر به مشکلات مختلف چشمی از جمله شب کوری می‌شود. کمبود ویتامین A بر عملکرد شبکیه، لایه حساس به نور در پشت چشم تأثیر می‌گذارد و در زمانی که نورکم است، بینایی را مختل می‌کند.

رتینیت پیگمانتوزا

رتینیت پیگمانتوزا یک اختلال ژنتیکی است که باعث تجزیه و از بین رفتن سلول های شبکیه می‌شود و منجر به دید تونلی و مشکل در دید در نور کم خواهد شد که در نهایت منجر به شب کوری می‌شود.

بیشتر بدانید: علت‌های پرش پلک چشم

نحوه تشخیص شب کوری

برای تشخیص نیکتالوپی، مشورت با متخصص چشم یا چشم پزشک آنلاین ضروری است. پزشک با پرسیدن سوالاتی در مورد علائم شما، هرگونه سابقه خانوادگی شب کوری و هر گونه بیماری زمینه ای که ممکن است داشته باشید را بررسی می‌کند

سپس با تست بینایی، میزان دید شما را در فواصل مختلف اندازه گیری می کند. پزشک از قطره های چشمی برای گشاد کردن مردمک چشم استفاده می کند و به آنها اجازه می دهد ساختارهای پشت چشم شما از جمله شبکیه و عصب بینایی را بررسی کند.

سپس با تست میدان بینایی دید محیطی شما را با بررسی توانایی شما در دیدن اجسام در نواحی مختلف در حین تمرکز بر یک نقطه مرکزی ارزیابی می کند.

در برخی موارد، آزمایش الکترورتینوگرافی (ERG) برای اندازه گیری پاسخ الکتریکی شبکیه چشم به محرک های نور انجام می‌شود.

اگر پزشک کمبود ویتامین را علت شب کوری بداند. آزمایش خون را برای بررسی سطح ویتامین A یا سایر مواد مغذی تجویز می‌کند. برای این کار می‌توانید از بخش آزمایش در منزل استفاده کنید.

راه های جلوگیری از شب کوری

غذاهای غنی از ویتامین A مانند سبزیجات برگ دار، هویج، سیب زمینی شیرین و جگر را در رژیم غذایی خود بگنجانید. کمبود ویتامین A شب کوری را بدتر می‌کند. بنابراین حفظ یک رژیم غذایی متعادل بسیار مهم است.

از چشمان خود در برابر نور خورشید محافظت کنید زیرا قرار گرفتن طولانی مدت در معرض اشعه ماوراء بنفش (UV) می تواند خطر ابتلا به شب کوری را افزایش می‌دهد. از صفحه‌نمایش‌های دیجیتال فاصله بگیریدو از قانون 20-20-20 پیروی کنید: هر 20 دقیقه، به مدت 20 ثانیه به چیزی در فاصله 20 فوتی نگاه کنید.

از سیگار کشیدن و مصرف بیش از حد الکل خودداری کنید. برای معاینه جامع چشم به طور مرتب به یک متخصص چشم مراجعه کنید و  شرایط پزشکی خاص مانند آب مروارید، گلوکوم و دیابت را بررسی و کنترل کنید.

رژیم غذایی مناسب شب کوری

یک رژیم غذایی متعادل و غنی از مواد مغذی خاص علائم شب کوری را کاهش خواهد داد. بنابراین باید در رژیم غذایی خود از ویتامین‌های زیر استفاده کنید.

• ویتامین A: این ماده مغذی ضروری برای بینایی، به ویژه در شرایط کم نور است. غذاهایی که سرشار از ویتامین A هستند عبارتند از هویج، سیب زمینی شیرین، اسفناج، کلم پیچ، تخم مرغ و جگر.
• امگا 3: این چربی سالم دارای خواص ضد التهابی بوده و به کاهش خطر برخی بیماری های چشمی کمک می‌کند. منابع اسیدهای چرب امگا 3 شامل ماهی های چرب (مانند سالمون، ماهی خال مخالی و ساردین)، دانه کتان، دانه چیا و گردو است.
• ویتامین E: این آنتی اکسیدان قوی به محافظت از سلول های چشم شما در برابر آسیب کمک می‌کند. منابع خوب ویتامین E عبارتند از آجیل (مانند بادام و تخمه آفتابگردان)، اسفناج، بروکلی و روغن های گیاهی.
• روی: این ماده معدنی در تولید ملانین، رنگدانه ضروری برای بینایی چشم نقشی اساسیدارد. غذاهای غنی از روی عبارتند از صدف، گوشت گاو، مرغ، آجیل و غلات کامل.

دلایل شب کوری در کودکان

شب کوری در کودکان وضعیتی است که در آن کودک در نور کم یا در شب مشکل بینایی پیدا می‌کند.

ویتامین A نقش مهمی در عملکرد سلول‌های چشمی دارد. این سلول‌ها مسئول تشخیص نور و انتقال سیگنال های بصری به مغز هستند. بدون ویتامین A کافی، این سلول ها نمی توانند به درستی کار کنند و منجر به اختلال در دید در شب می‌شود.

یکی از دلایل رایج شب کوری در کودکان، رژیم غذایی نامناسب و کمبود مواد غذایی غنی از ویتامین A مانند میوه ها، سبزیجات و محصولات لبنی است. شما باید به عنوان والدین کودک، از علائم شب کوری در فرزندان خود آگاه باشند و برای تشخیص و درمان مناسب با یک متخصص مشورت کنید.

راه های درمان شب کوری

عینک اصلاحی

اگر شب کوری شما به دلیل نزدیک بینی، دوربینی یا آستیگماتیسم ایجاد شده باشد باید از عینک‌های مناسب جهت جلئگیری از گسترش آن استفاده کنید.

مدیریت بیماری‌های زمینه‌ای

اگر شب کوری به دلیل یک بیماری زمینه‌ای مانند دیابت باشد، مدیریت این شرایط با مراقبت‌های پزشکی و داروها می‌تواند علائم شب کوری را کاهش دهد.

مکمل ویتامین A

در برخی موارد، شب کوری به کمبود ویتامین A مربوط است. گنجاندن غذاهای غنی از ویتامین A مانند هویج، اسفناج، سیب زمینی شیرین و ماهی در رژیم غذایی یا مصرف مکمل های ویتامین A طبق تجویز پزشک به کاهش علائم کمک می‌کند.

وسایل کمکی

در موارد شدیدی که درمان‌های سنتی بی‌اثر هستند، ذره‌بین، لنزهای تلسکوپی یا عینک‌های دید در شب می‌تواند بینایی را بهبود بخشد.

تغییرات نور

بهبود شرایط نور در محیط شما می تواند دید در شب را به طور قابل توجهی بهبود بخشد. از روشنایی مناسب در داخل خانه و چراغ های شب در تاریکی استفاده کنید.

کدام میوه برای درمان شب کوری مفید است؟

میوه خاصی صرفا برای شب کوری وجود ندارد اما از میوه‌های زیر می‌توانید برای تقویت بینایی و از بین بردن علائم شب کوری استفاده کنید.

• پرتقال مملو از ویتامین C است که برای سلامت عروق خونی چشم ضروری است.
• هویج به دلیل محتوای بالای بتاکاروتن که در بدن به ویتامین A تبدیل می شود، شهرت دارد. ویتامین A برای بینایی بسیار مهم است.
• ززغال اخته سرشار از آنتی اکسیدان هایی مانند آنتوسیانین است که بینایی را تقویت می کند و از چشم ها در برابر آسیب های ناشی از رادیکال های آزاد محافظت می کند.
• کیوی منبع عالی ویتامین C، ویتامین E و آنتی اکسیدان است که به محافظت از چشم در برابر استرس کمک می‌کند.
• پاپایا: پاپایا حاوی بتاکاروتن، ویتامین C و ویتامین E است که همگی برای چشم مفید هستند.
• اسفناج سرشار از لوتئین و زآگزانتین است، دو آنتی اکسیدان که به تقویت بینایی و محافظت از چشم در برابر نور آبی مضر، معروف هستند.

برای شب کوری چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اولاً، شب کوری می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری زمینه‌ای باشد. برخی از بیماری های چشمی مانند آب مروارید یا گلوکوم باعث شب کوری می‌شوند. علاوه بر این، برخی از شرایط سیستمیک مانند کمبود ویتامین A یا دیابت نیز منجر به این مشکل می‌شوند. بنابراین پزشک می‌تواند علت بیماری را شناسایی و برای درمان مناسب اقدام کند.

ضمن اینکه، شب کوری بر زندگی روزمره و ایمنی شما تأثیر منفی بگذارد. مشکل دیدن در نور کم یا در شب، انجام کارهایی مانند رانندگی، پیاده روی یا حتی تشخیص موانع در خانه را دشوار می‌کند و به همین دلیل مراجعه به چشم پزشک یک امر ضروری است.  ویزیت پزشک می‌تواند از بدتر شدن وضعیت بینایی شما جلوگیری کند زیرا بسیاری از بیماری های چشمی، اگر به موقع تشخیص داده شوند، قابل درمان می‌باشند

به طور خلاصه، اگر شب کوری مداوم دارید یا شب کوری شما در حال بدتر شدن است توصیه می شود با پزشک مشورت کنید.

سوالات متداول