قرص بوسپیرون نوعی داروی خوراکی است که برای درمان برخی اختلالات اضطرابی یا تسکین علائم اضطراب استفاده می‌شود. با این حـال مصرف آن معمولا برای اضطراب یا تنش ناشی از استرس زندگی روزمره توصیه نمی‌شود.
دقیقا مشخص نیست که بوسپیرون چگونه به تسکین علائم اضطراب کمک می‌کند. به نظر می‌رسد اثربخشی این قرص با کاهش مقدار و عملکرد یک ماده شیمیایی به نام سروتونین در بخش‌های خاصی از مغز مرتبط است. این دارو حتما باید توسط پزشک تجویز شود و مصرف خودسرانه آن مجاز نیست. برای مشورت با کارشناسان متخصص در این زمینه می‌توانید از مشاوره آنلاین حال استفاده کنید.
قرص بوسپیرون برای چیست؟
اصلی‌ترین کاربرد مصرف قرص بوسپیرون کاهش اضطراب فراگیر و علائم آن است. اثر بالینی آن در کاهش علائم اختلالات اضطراب فراگیر بین دو تا چهار هفته طول می‌کشد. این دارو در دهه هفتاد میلادی به عنوان یک داروی ضد استرس ساخته شد؛ اما برای روان‌پریشی بی‌اثر بود.
با این وجود ویژگی‌های ضد اضطرابی آن مورد توجه قرار گرفت. یکی از دلایل توجه به بوسپیرون، عوارض جانبی کم آن نسبت به سایر داروهای ضد اضطراب است. اثربخشی بوسپیرون در کارآزمایی بالینی کنترل شده روی بیماران سرپایی که تشخیص آن‌ها با اختلال اضطراب فراگیر (GAD) مطابقت دارد نشان داده شده است.
در واقع مدیریت اختلالات اضطرابی یا تسکین کوتاه مدت علائم آن برای این دارو مورد تایید سازمان غذا و داروی آمریکا قرار گرفته است. البته استفاده از آن در مواردی برای بیماران مبتلا به افسردگی تک قطبی هم تجویز می‌شود.
به طور معمول زمانی که بیمار مبتلا به افسردگی به SSRIها پاسخ مناسب نمی‌دهد یا عوارض جانبی آن‌ها برای بیمار غیر قابل تحمل است، می‌توان از بوسپیرون هم به عنوان یک عامل کمکی در کنار مهار کننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین استفاده کرد. ضمنا از این دارو به عنوان یک عامل تقویت کننده برای کاهش عوارض جانبی جنسی SSRIها هم استفاده می‌شود.
این دارو به دلیل عدم تاثیر بر گیرنده‌های GABA خطر وابستگی فیزیکی یا ترک مصرف ناشی از بنزودیازپین‌ها و باربیتورات‌ها را ندارد. اگر چه FDA این کاربردها را تایید نمی‌کند، اما شواهد نشان می‌دهند که بوسپیرون به همراه ملاتونین می‌تواند در درمان اختلال افسردگی اساسی موثر باشد. البته باید بدانید که این دارو در درمان علائم ترک ناشی از بنزودیازپین‌ها، باربیتورات‌ها یا الکل کاربرد ندارد که این هم به فقدان فعالیت گیرنده GABA مربوط می‌شود. علاوه بر این، اثرات بوسپیرون در بیمارانی که قبلا با بنزودیازپین‌ها درمان شده‌اند کاهش می‌یابد.
درباره قرص ملاتونین می‌توانید مقاله‌ای مرتبط با آن را در بلاگ بخوانید.
یکی از بیشترین موارد مصرف قرص بوسپیرون، کنترل علائم اختلال اضطرابی فراگیر است
قرص بوسپیرون و لاغری
شواهدی در زمینه ارتباط بین مصرف قرص بوسپیرون و لاغری وجود دارد. این نظریه بر اساس نقش عوارض جانبی این دارو بر کاهش وزن قابل توجیه است. به طور کلی برخی از عوارض جانبی قرص بوسپیرون می‌تواند به صورت غیر مستقیم منجر به از دست دادن وزن شود؛ البته موارد گزارش شده در این زمینه خیلی زیاد نیست.
به نظر می‌رسد عوارض نامطلوب مصرف قرص بوسپیرون مانند حالت تهوع و درد معده ممکن است بر اشتهای فرد اثر بگذارد و باعث از دست دادن وزن شود. عوارض جانبی دیگر مانند اسهال و استفراغ هم از طریق کاهش آب بدن می‌توانند چنین نقشی داشته باشند. باید توجه کرد که همه مصرف کنندگان این دارو با این عوارض جانبی مواجه نمی‌شوند؛ اما انتظار می‌رود کسانی که عوارض شدیدتری را تجربه می‌کنند، مقداری کاهش وزن داشته باشند.
نکته مهمی که در مورد ارتباط بین قرص بوسپیرون و لاغری وجود دارد، نقش اضطراب در افزایش وزن است. افرادی که به دلیل اختلالات اشتها مانند پرخوری عصبی دچار اضافه وزن شده‌اند، به مصرف غذا به عنوان یک مکانیسم مقابله‌ای روی می‌آورند. این بیماران ممکن است به دنبال مصرف بوسپیرون، کاهش اضطراب را تجربه کنند. در نتیجه نیاز به پرخوری و اشتهای آن‌ها هم کم می‌شود و این مسئله منجر به کاهش وزن خواهد شد.
بیشتر بخوانید: اختلال چند شخصیتی چیست؟
عوارض قرص بوسپیرون
رایج‌ترین عارضه مصرف بوسپیرون خواب‌آلودگی است که بسیاری از بیماران را درگیر می‌کند. البته این دارو عوارض جانبی رایج دیگری هم دارد که برخی از افراد کم و بیش با آن‌ها مواجه می‌شوند. از مهم‌ترین عوارض این دارو می‌توان به سرگیجه، سردرد، حالت تهوع، سبکی سر، احساس هیجان یا عصبی بودن اشاره کرد.
بیشتر عوارض قرص بوسپیرون خفیف‌اند و اغلب بعد از گذشت چند ساعت تا چند روز بهبود پیدا می‌کنند. در صورت طولانی شدن این عوارض یا تشدید آن‌ها لازم است حتما با پزشک یا داروساز صحبت کنید.
به جز عوارض رایج که بروز آن‌ها دور از انتظار نیست، عوارض دیگری وجود دارند که نادر اما جدی و تهدید کننده زندگی هستند. در این موارد باید پس از مشاهده یک یا چند مورد از علائم، از مرکز فوریت‌های پزشکی درخواست کمک کنید.
این عوارض شامل تپش قلب شدید، درد قفسه سینه، ناهماهنگی در حرکت، غش کردن و بالا یا پایین بودن غیرعادی فشار خون است. عارضه‌ای به نام سندرم سروتونین هم ممکن است در این بیماران روی دهد که با عوارضی مانند تب، اسهال، تعریق بیش از حد، حالت تهوع یا استفراغ، فشار خون بالا، سفت شدن ماهیچه‌ها، گیجی، بزرگ شدن مردمک و تشنج همراه است. تماس با اورژانس و مراجعه به مراکز درمانی راهکاری است که در این مواقع باید انجام شود تا سلامتی بیمار به خطر نیفتد.
پزشکان می‌توانند این واکنش‌های نامطلوب را با ادامه درمان و تیتراسیون تدریجی تا رسیدن به یک دوز بهینه کاهش دهند. ضمنا توجه به این نکته مهم است بوسپیرون دارای حداقل عوارض جانبی جنسی است. حتی مواردی از تجویز این دارو برای از بین بردن اثرات نامطلوب جنسی SSRIها به عنوان یک تقویت کننده وجود دارد.
مصرف کنندگان این دارو باید آگاهی کافی در مورد احتمال تحت‌تاثیر قرار گرفتن سیستم عصبی مرکزی و بروز عوارضی مثل خواب زیاد، بیهوشی یا کما داشته باشند. لازم است پزشکان بیماران خود را از پتانسیل نادر آکاتیزیا یا بی‌قراری حرکتی (احتمالا به دلیل آنتاگونیسم مرکزی دوپامین) و سندرم سروتونین هم آگاه کنند.
احساس خواب‌آلودگی یکی از شایع‌ترین عوارض مصرف قرص بوسپیرون است
زمان مصرف قرص بوسپیرون
بوسپیرون به شکل قرص خوراکی در دوزهای ۵، ۷.۵، ۱۰، ۱۵ و ۳۰ میلی‌گرمی موجود است. دوز اولیه تجویزی آن برای کنترل اضطراب معمولا ۱۵ میلی‌گرم در روز است که می‌تواند به شکل دو قرص ۷.۵ میلی‌گرمی دو بار در روز و یا سه قرص ۵ میلی‌گرمی سه بار در روز باشد. حداکثر دوز مصرفی روزانه آن هم ۶۰ میلی‌گرم است که با نظر پزشک تجویز می‌شود. پزشکان معمولا به بیماران توصیه می‌کنند برای افزایش جذب این دارو، مصرف آن با معده خالی باشد. به نظر می‌رسد مصرف غذا منجر به کاهش جذب آن خواهد شد.
بیشتر بخوانید: بررسی عمل لیپوساکشن
افرادی که قادر به مصرف آن به صورت ناشتا نیستند می‌توانند این دارو را با غذا مصرف کنند. اما لازم است نحوه مصرف را به پزشک اطلاع دهند تا در مورد دوز مصرفی تصمیمات لازم را بگیرد. توصیه می‌شود نحوه مصرف همیشه یکسان باشد؛ یعنی اگر از ابتدا این دارو را با غذا مصرف می‌کنید، به این کار ادامه دهید و دوزهای بعدی را ناشتا میل نکنید. این کار برای جلوگیری از ایجاد ناهماهنگی در دوزهای دریافتی و سازگاری الگوهای دوز دارو بسیار مهم است.
تداخل بوسپیرون با سایر داروها
تداخل دارویی زمانی روی می‌دهد که یک ماده بر نحوه عملکرد دارو تاثیر بگذارد. این وضعیت گاهی خطرناک است یا اثربخشی دارو را تغییر می‌دهد که در هر دو صورت می‌تواند بیمار را با خطر مواجه کند. قرص بوسپیرون ممکن است با داروهای دیگر، مکمل‌های خوراکی یا داروهای گیاهی که افراد به دلایل مختلف مصرف می‌کنند تداخل داشته باشد. برای پیشگیری از این تداخل لازم است قبل از تجویز، پزشک اطلاعات کافی در مورد تمامی داروهای مصرفی بیمار داشته باشد. در ادامه به مواردی از داروها که می‌توانند با بوسپیرون تداخل داشته باشند اشاره می‌کنیم.
داروهای ضد افسردگی
در صورت استفاده از بعضی داروهای ضد افسردگی، سطح بوسپیرون در بدن افزایش پیدا می‌کند. یکی از این داروها نفازودون از گروه مهارکننده‌های مونوآمین اکسیداز است که می‌تواند خطر فشار خون بالا را افزایش دهد. سلژین یا سلژیلین، فنلزین، ترانیل سیپرومین و ایزوکربوکسازید هم از جمله داروهایی هستند که در صورت استفاده از آن‌ها لازم است دوز بوسپیرون مصرفی شما توسط پزشک تغییر کند.
مصرف همزمان گروهی دیگر از داروهای ضد افسردگی مثل فلوکستین، پاروکستین، سرترالین و… با بوسپیرون هم خطر ابتلا به سندرم سروتونین را افزایش می‌دهد. این عارضه منجر به عوارض جدی مثل سفت شدن ماهیچه‌ها، سرگیجه، تشنج و تب بالا خواهد شد که نیاز به مداخله فوری پزشکی دارد.
راجع به انواع داروهای ضداسترس نیز می‌توانید مقاله‌ای را در بلاگ بخوانید
آنتی بیوتیک‌ها
مصرف همزمان بعضی از آنتی بیوتیک‌های خاص با بوسپیرون می‌تواند سطح بوسپیرون در بدن را افزایش دهد. این وضعیت منجر به ایجاد عوارض جانبی جدی خواهد شد. پس در صورتی که آنتی بیوتیک‌هایی مثل اریترومایسین یا کلاریترومایسین استفاده می‌کنید، حتما به پزشک خود اطلاع دهید. در این مواقع پزشک می‌تواند دوز مصرفی بوسپیرون را تغییر دهد یا داروی دیگری را جایگزین کند. بعد از قطع مصرف آنتی بیوتیک هم مجددا برای اصلاح دوز بوسپیرون با پزشک خود تماس بگیرید.
داروهای HIV
مصرف بعضی از داروهای HIV مانند ریتوناویر، آتازاناویر یا داروناویر همراه با بوسپیرون می‌تواند سطح بوسپیرون را افزایش دهد. این وضعیت برای بعضی از بیماران خطرناک بوده و لازم است با مشورت پزشک در مورد تنظیم دوز دارو مشورت کنید.
داروهای ضد تشنج
داروهای ضد تشنج در صورت مصرف همزمان با بوسپیرون می‌توانند سطح بوسپیرون در بدن را کاهش دهند. در چنین شرایطی اثربخشی این دارو کاهش یافته و ممکن است نتواند نتایج مورد انتظار مانند کاهش اضطراب را به خوبی ایجاد کند. نمونه‌هایی از داروهای ضد تشنج که در این زمینه نقش دارند شامل کاربامازپین، فنی توئین و فنوباربیتال هستند که در صورت مصرف آن‌ها لازم است پزشک دوز بوسپیرون تجویزی را تغییر دهد.
داروهای فشار خون
مصرف بعضی از داروهای فشار خون که برای کنترل این عارضه در بیماران تجویز می‌شود می‌تواند سطح بوسپیرون بدن را افزایش دهد. این مسئله منجر به افزایش عوارض جانبی و ایجاد خطر برای بیماران خواهد شد. پزشک باید در جریان مصرف داروهای فشار خون بیمار قرار گیرد تا بتواند دوز مصرفی بوسپیرون را برای استفاده او تنظیم کند.
داروهای ضد قارچ
بسیاری از بیماران مبتلا به عفونت‌های قارچی برای کنترل این مشکل نیاز به مصرف داروهای ضد قارچ دارند. استفاده همزمان بوسپیرون با این داروها مانند کتوکونازول، وریکونازول، فلوکونازول و… می‌تواند سطح بوسپیرون در بدن را افزایش داده و خطر بروز عوارض جانبی بالاتر رود. در صورت مصرف داروهای ضد قارچ حتما به پزشک خود اطلاع دهید تا دوز بوسپیرون مصرفی را تغییر دهد.
سایر تداخل‌های دارویی
دگزامتازون یک داروی کورتیکواستروئیدی است که برای درمان بیماری‌هایی مثل اختلالات ایمنی، مشکلات پوستی، چشمی و… استفاده می‌شود. مصرف همزمان آن با بوسپیرون می‌تواند میزان این ماده را کاهش داده و اثربخشی دارو را کم کند. یک داروی دیگر به نام ریفامپین هم که برای درمان سل و سایر عفونت‌ها استفاده می‌شود، چنین تاثیری در بدن خواهد داشت. در صورت مصرف این داروها با بوسپیرون، اثر مورد انتظار مصرف بوسپیرون به دست نمی‌آید. لازم است در مورد تنظیم دوز یا تغییر داروی مصرفی خود در این مواقع با پزشک مشورت کنید.
هشدارهای مصرف بوسپیرون
مصرف بوسپیرون با چندین هشدار همراه است. بنابراین لازم است که مصرف کنندگان آن در موارد زیر آگاه باشند:
هشدار تداخل غذایی
کسانی که عادت به مصرف زیاد گریپ فروت دارند، ممکن است بعد از مصرف بوسپیرون با افزایش عوارض جانبی ناشی از مصرف آن مواجه شوند. چون خوردن این میوه یا نوشیدن آب آن می‌تواند میزان بوسپیرون بدن را افزایش دهد. به نظر می‌رسد دو تا سه بار مصرف این میوه در هفته مشکلی برای این افراد ایجاد نکند. با این حـال بهتر است در این زمینه با پزشک خود مشورت کنید.
هشدار آلرژی
بوسپیرون می‌تواند منجر به ایجاد یک واکنش آلرژیک شدید در برخی از مصرف کنندگان شود. نشانه‌های آن شامل اختلال در تنفس، کهیر و تورم در گلو یا زبان است. تماس با اورژانس و دریافت خدمات فوری پزشکی کاری است که در این مواقع باید انجام شود. پزشکان نسبت به مصرف مجدد بوسپیرون در کسانی که تجربه واکنش آلرژیک به آن را داشته‌اند هشدار داده و آن را خطرناک می‌دانند.
هشدار تداخل الکلی
خواب‌آلودگی یکی از عوارض جانبی شایع در مصرف بوسپیرون است. به همین دلیل مصرف همزمان آن با الکل ممکن است منجر به تشدید خواب‌آلودگی، کاهش عکس‌العمل و ناتوانی در تصمیم‌گیری شود که در برخی از موارد خطرناک بوده و زندگی فرد را تهدید می‌کند.
هشدار برای برخی از بیماران خاص
به نظر می‌رسد که مصرف بوسپیرون برای بیماران مبتلا به آسیب‌های شدید کلیوی مناسب نیست. چون کلیه‌ها باید بتوانند مقادیر اضافی این ماده را از بدن پاک کنند. اگر این اندام به خوبی کار نکند، مقادیر بوسپیرون در بدن افزایش یافته و به حد خطرناکی خواهد رسید. مشابه این وضعیت در مورد اختلالات کبدی هم روی می‌دهد. در صورتی که کبد قادر به پردازش بوسپیرون در بدن نباشد، مقدار آن به شدت بالا خواهد رفت و ممکن است سلامت فرد را تهدید کند.
برای مصرف هر دارویی از جمله بوسپیرون در دوران بارداری حتما با پزشک خود مشورت کنید
هشدار برای گروه‌های خاص
بوسپیرون در گروه B مصرف داروها در دوران بارداری قرار می‌گیرد. هنوز اطلاعات کافی در مورد این که مصرف آن ممکن است چه تاثیراتی بر روی جنین داشته باشد وجود ندارد. به همین دلیل توصیه می‌شود در صورت نیاز آشکار و جدی به مصرف چنین دارویی، پزشک آن را تجویز کند. در مورد مصرف بوسپیرون در دوران شیردهی هم وضعیت به همین ترتیب است.
برخی از پزشکان توصیه می‌کنند که در صورت نیاز به مصرف دارو، برای پیشگیری از عوارض احتمالی آن بر جنین، بهتر است شیردهی متوقف شود.
سالمندان هم در گروه هشدار مصرف بوسپیرون قرار می‌گیرند. کلیه افراد سالمند ممکن است عملکرد مناسبی نداشته باشد و این مسئله منجر به پردازش کند دارو در بدن شود. در نتیجه باقی ماندن طولانی مدت دارو در بدن عوارضی را برای این افراد ایجاد کند. در مورد عوارض مصرف این دارو در کودکان هم اطلاعات کافی و مناسبی وجود ندارد. به همین دلیل تجویز آن برای افراد زیر ۱۸ سال توصیه نمی‌شود.
حرف آخر
بوسپیرون یک داروی تایید شده برای درمان اضطراب است که بیشتر برای نوعی از این بیماری به نام اختلال اضطراب فراگیر استفاده می‌شود. این دارو بر فعالیت انتقال‌دهنده‌های عصبی در مغز از جمله سروتونین و دوپامین اثر گذاشته و به تسکین علائم اضطراب کمک می‌کند.
این دارو در مواردی برای درمان افسردگی هم به کار می‌رود. برخی از بیماران مبتلا به افسردگی که علائم بیماری آن‌ها با SSRIها و SNRIها به تنهایی رفع نمی‌شود، ممکن است به کمک اضافه شدن این دارو به سایر داروهای مصرفی آن‌ها تسکین پیدا کنند. البته مصرف آن باید حتما با تجویز پزشک انجام شود و استفاده خودسرانه از چنین دارویی به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود. اگر در مورد قرص بوسپیرون به راهنمایی پزشکی نیاز دارید، از پزشکان متخصص حال کمک بگیرید.
سوالات متداول
بوسپیرون برای چه مشکلاتی تجویز می‌شود؟
بوسپیرون معمولا برای درمان برخی از اختلالات اضطرابی یا تسکین علائم اضطراب، مناسب و کاربردی تشخیص داده می‌شود. با این حـال از آن برای اضطراب یا تنش‌های ناشی از زندگی روزمره استفاده نمی‌شود.
بوسپیرون چه احساسی در بیمار ایجاد می‌کند؟
بیماران پس از مصرف بوسپیرون احتمالا احساس آرامش بیشتری داشته و نگرانی کمتری را تجربه خواهند کرد. از سوی دیگر این دارو کمک خواهد کرد که فرد کمتر احساس عصبانیت و تحریک‌پذیری کرده و اختلالات خواب او کاهش یابد.
شایع‌ترین عوارض جانبی بوسپیرون کدام است؟
خواب‌آلودگی به عنوان شایع‌ترین عارضه جانبی مصرف قرص بوسپیرون گزارش شده است. با این حـال مصرف آن ممکن است با عوارض دیگری مثل سرگیجه، حالت تهوع و استفراغ، سردرد و… هم همراه باشد.
آیا مصرف ۱۰ میلی‌گرم بوسپیرون زیاد است؟
مصرف این دارو معمولا با تجویز دو دوز ۷.۵ میلی‌گرمی در روز شروع می‌شود و نباید از ۶۰ میلی‌گرم در روز تجاوز کند. برای مصرف آن حتما باید از پزشک راهنمایی بگیرید و استفاده خودسرانه آن مجاز نیست.
داروهای مشابه عملکرد بوسپیرون کدامند؟
مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین یا SSRIها از جمله فلوکستین، سیتالوپرام، پاروکستین و سرترالین که جزو داروهای ضد افسردگی به شمار می‌روند، می‌توانند به اندازه بوسپیرون در کاهش اضطراب موثر باشند.
برای مصرف بوسپیرون از چه پزشکی کمک بگیریم؟
مصرف این دارو حتما باید با تجویز پزشک و تحت نظارت او باشد. برای شروع مصرف دارو و کنترل عوارض آن می‌توانید از راهنمایی یک روانپزشک یا داروساز کمک بگیرید.
منبع
