فشار چشم چیست و چه غذاهایی فشار چشم را بالا میبرد؟

فشار چشم در صورتی که بالا باشد یک عامل خطر مهم برای ایجاد وضعیتی به نام گلوکوم است. گلوکوم به آرامی به عصب بینایی آسیب رسانده و در صورت عدم درمان باعث کاهش بینایی می‌شود. بنابراین، انجام معاینات منظم چشم برای اندازه گیری و نظارت بر فشار چشم، به ویژه با افزایش سن، بسیار مهم است.

فشار چشم چیست؟

فشار چشم به مقدار مایعی که در داخل چشم وجود دارد اشاره دارد. چشمان ما پر از مایع شفافی به نام زلالیه است که به حفظ شکل چشم و تامین مواد مغذی بافت‌های اطراف کمک می‌کند. با این حال، اگر این مایع بیش از حد جمع شود یا به درستی تخلیه نشود، منجر به افزایش فشار چشم می‌شود.

فشار چشم بالا معمولاً با وضعیتی به نام گلوکوم همراه است. وقتی فشار داخل چشم خیلی زیاد می‌شود، به عصب بینایی که مسئول انتقال اطلاعات بصری از چشم به مغز است، فشار وارد می‌کند. با گذشت زمان، این افزایش فشار به عصب بینایی آسیب رسانده و منجر به از دست دادن بینایی می‌شود.

معاینات منظم چشم برای اندازه گیری و نظارت بر فشار چشم یک امر ضروری است، زیرا فشار چشم بالا ممکن است علائم قابل توجهی نداشته باشد تا زمانی که آسیب ایجاد کند.

علت ایجاد فشار چشمی چیست؟

فشار چشم نقش مهمی در حفظ شکل و سلامت چشم دارد و زمانی که فشار داخل چشم بیش از حد بالا می‌رود، منجر به بیماری‌های مختلف چشمی و احتمالاً مشکلات بینایی نیز می‌شود.

علت اصلی افزایش فشار چشم، عدم تعادل بین تولید و تخلیه مایعی به نام زلالیه است که در داخل چشم گردش می کند. در شرایط عادی، چشم به طور مداوم این مایع را تولید و تخلیه می کند تا فشار ثابتی را حفظ کند.

اما عوامل خاصی ممکن است این تعادل را به هم بزنند و باعث تجمع مایعات و در نتیجه افزایش فشار چشم شوند. برخی از علل رایج عبارتند از:

گلوکوم

گروهی از بیماری های چشمی است که با آسیب به عصب بینایی مشخص می‌شود و اغلب به دلیل افزایش فشار چشم ایجاد می شود. اگر گلوکوم درمان نشود، می‌تواند منجر به از دست دادن بینایی شود.

سن

با افزایش سن، چشمان ما ممکن است توانایی کمتری در تخلیه موثر زلالیه داشته باشند که همین امر منجر به افزایش فشار چشم می‌شود.

سابقه خانوادگی

ممکن است یک استعداد ژنتیکی در افراد برای ابتلا به بیماری های چشمی مانند گلوکوم وجود داشته باشد که باعث افزایش فشار چشم می‌شود.

قومیت

بنا بر ادلایل ناشناخته و قومیتی، افراد آفریقایی یا اسپانیایی تبار بیشتر در معرض ابتلا به گلوکوم و فشار چشم بالاتر هستند.

جراحی‌های چشمی

هر ضربه یا عمل جراحی مربوط به چشم می‌تواند تخلیه طبیعی مایع زلالیه را با اختلال مواجه کند و در نتیجه باعث افزایش فشار چشم شود.

مصرف استروئید

استفاده طولانی مدت و بیش از حد از برخی داروهای استروئیدی فشار چشم را در برخی افراد افزایش می‌دهد.

فشار چشم چه علائمی دارد؟

افزایش فشار چشم همیشه باعث علائم فوری یا تغییرات قابل مشاهده در چشم نمی‌شود اما برخی از علائم رایج فشار چشم بالا که باید از آنها آگاه باشید در ادامه ذکر شده است:

• تاری دید: افزایش فشار چشم بر وضوح دید شما تأثیر می‌گذارد و ممکن است اجسام را تار ببینید.
• درد یا ناراحتی چشم: افراد با فشار چشم بالا ممکن است درد یا ناراحتی را در داخل و اطراف چشم تجربه کنند که می‌تواند خفیف یا شدید باشد.
• قرمزی و سوزش: فشار زیاد چشم باعث قرمز شدن چشم و یا سوزش و البته در برخی افراد باعث خارش می‌شود.
• هاله ها یا حلقه های رنگین کمانی: برخی افراد ممکن است هاله‌ها یا حلقه‌های رنگین کمانی را به ویژه در هنگام شب یا در فضاهای کم نور در اطراف چراغ‌ها ببینند.
• تهوع و استفراغ: در موارد نادر فشار چشم بسیار بالا، حالت تهوع را ایجاد می‌کند

فشار چشم بالا چه عوارضی دارد؟

فشار چشم بالا منجر به عوارض جانبی احتمالی نیز می‌شود که در ادامه به آن‌ها اشاره شده است.

آسیب عصب بینایی

عصب بینایی مسئول انتقال اطلاعات از چشم به مغز است. افزایش فشار چشم به مرور زمان به این عصب فشار زیادی وارد ;کرده و باعث بدتر شدن آن و در نتیجه از دست دادن دائمی بینایی می‌شود. البته این مشکل با دید محیطی شروع می‌شود و به تدریج دید مرکزی را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد.

بیشتر بدانید: همه چیز درباره سکته عصب چشمی

کاهش دید محیطی

فشار زیاد چشم به تدریج منجر به از بین رفتن دید محیطی شده و دیدن اشیا یا حرکت از گوشه چشم را با مشکل مواجه می‌کند.

تغییرات بینایی

برخی از افراد ممکن است تاری دید، مشکل دیدن در شرایط کم نور، یا ظاهر شدن هاله ها در اطراف نورها را تجربه کنند.

درد و ناراحتی چشم

فشار چشم بالا باعث درد و ناراحتی خفیف تا شدید چشم می‌شود و یا حتی سردردهای مرتبط با چشم را نیز ایجاد کند.

قرمزی و سوزش

فشار زیاد چشم منجر به قرمزی و سوزش چشم نیز می‌شود و ظاهر چشم را خون آلود می‌کند.

مشکلات قرنیه

قرنیه لایه شفاف جلوی چشم است. هنگامی که فشار چشم بالا می رود، تورم و انحراف چشم ایجاد شده و منجر به تاری دید و درد می‌شود.

عفونت های چشمی

فشار زیاد چشم عملکرد طبیعی چشم ها را مختل کرده و آنها را مستعد ابتلا به عفونت می‌کند. در نتیجه بیماری‌هایی مانند ورم ملتحمه (چشم صورتی) یا کراتیت (التهاب قرنیه) ایجاد می‌شود.

چه غذاهایی فشار چشم را بالا میبرد؟

در حالی که هیچ شواهد مستقیمی وجود ندارد که نشان دهد غذاها یا وعده های غذایی خاص به طور مستقیم فشار چشم را افزایش می دهند اما برخی از غذاها ممکن است به طور غیرمستقیم بر سلامت چشم تأثیر بگذارند و باعث فشار چشم شود.

غذاهای غنی از سدیم

مصرف بیش از حد سدیم منجر به احتباس مایعات در بدن می‌شود و ممکن است فشار خون را افزایش دهد. این موضوع به طور غیر مستقیم بر فشار چشم تأثیر می‌گذارد. غذاهای پر سدیم عبارتند از فست فودها، تنقلات فرآوری شده، سوپ های کنسرو شده و برخی چاشنی‌ها.

کافئین

در حالی که مصرف متوسط کافئین به طور کلی بی خطر است، اما مصرف بیش از حد آن می تواند به طور موقت فشار خون را افزایش دهد و باعث فشار چشم شود. کافئین در قهوه، چای، نوشیدنی های انرژی زا، شکلات و برخی داروها یافت می‌شود.

الکل

مصرف بیش از حد الکل باعث گشاد شدن عروق خونی و افزایش موقت فشار خون می‌شود و به طور غیر مستقیم بر فشار چشم تأثیر می‌گذارد.

رژیم های پرکالری

پیروی از یک رژیم غذایی پرکالری ممکن است به افزایش وزن و چاقی منجر شود که این چاقی معمولا با افزایش فشار خون نیز همراه است و ممکن است بر فشار چشم نیز تاثیر بگذارد.

بیشتر بدانید: پیر چشمی چیست

چگونه فشار چشم را اندازه می‌گیرند؟

اندازه گیری فشار چشم بخش مهمی از معاینه چشم است، به ویژه برای تشخیص بیماری هایی مانند گلوکوم. رایج ترین روشی که برای اندازه گیری فشار چشم استفاده می شود تونومتری نام دارد.

در طی فرآیند تونومتری، از ابزاری به نام تونومتر برای تعیین فشار داخل چشم استفاده می‌شود. مراحل انجام کار به این شکل است:

1. قبل از شروع کار، پزشک معمولاً قطره‌های چشمی بی‌حس‌کننده می‌زند تا مطمئن شود که مراحل کار بدون درد است.

2. در حالی که مستقیم به جلو نگاه می‌کنید. از شما خواسته می‌شود که چانه خود را روی یک تکیه گاه قرار دهید

3. تونومتر، یک وسیله کوچک شبیه به یک خودکار، به چشم شما نزدیک می‌شود. گاهی اوقات، پزشک ممکن است از نور آبی برای کمک به تراز استفاده کند.

4. پزشک، قرنیه را به آرامی با تونومتر لمس می‌کند که معمولا با یک حس خفیف همراه است.

5. تونومتر میزان مقاومت ارائه شده توسط قرنیه را اندازه گیری می‌کند که ارتباط مستقیمی با فشار داخلی چشم دارد.

فشار چشم در چه سنی بیشتر اتفاق می‌افتد؟

به طور معمول، افراد بالای 40 سال در معرض خطر بیشتری برای افزایش فشار چشم هستند که علت آن، تغییرات در ساختار و عملکرد چشم است که به طور طبیعی با افزایش سن رخ می‌دهد. با این حال، فشار چشم می‌تواند بر افراد در هر سنی، از جمله نوزادان و جوانان نیز رخ دهد، اما کمتر.

افرادی که بیشتر در معرض ابتلا به فشار چشم هستند

در حالی که فشار چشمی در هر فردی ممکن است ایجاد شود، عوامل خاصی ممکن است احتمال آن را افزایش دهند. این عوامل خطر عبارتند از:

1. داشتن فشار خون بالا یا دیابت.
2. داشتن سابقه خانوادگی فشار چشم یا گلوکوم.
3. سن بالای 40 سال.
4. متعلق به نژاد سیاه یا لاتین.
5. سابقه جراحی چشم یا آسیب چشم در گذشته.
6. مصرف طولانی مدت داروهای استروئیدی.
7. وجود برخی بیماری های چشمی مانند نزدیک بینی، سندرم پراکندگی رنگدانه و سندرم لایه برداری کاذب (لایه برداری یا لایه برداری کاذب).

چگونه فشار چشم را پایین بیاوریم؟

قطره های چشمی تجویزی برای کنترل فشار چشم بسیار مناسب هستند. این قطره های چشمی با کاهش تولید مایع در چشم یا افزایش زهکشی آن عمل می‌کنند. بهترین قطره برای کاهش فشار چشم قطره چشم بریمونیدین است که برای بیماران گلوکوم تجویز می‌شود

روش ترابکولوپلاستی با لیزر توسط متخصص چشم انجام می‌شود و به بهبود تخلیه مایع از چشم کمک می کند. در طول این روش، از لیزر برای باز کردن کانال‌های زهکشی مسدود شده استفاده می‌شود که به مایع اجازه می‌دهد راحت‌تر به بیرون جریان یابد.

در برخی موارد، جراحی برای کاهش فشار چشم انجام می‌شود. ترابکولکتومی (trabeculectomy) یکی از این روش های جراحی است که در آن یک کانال کوچک برای کمک به تخلیه مایع از چشم ایجاد می‌شود و فشار را کاهش می‌دهد.

برخی از تغییرات سبک زندگی مانند ورزش منظم، رژیم غذایی سالم و اجتناب از فعالیت هایی که فشار چشم را افزایش می دهند، مانند بلند کردن اجسام سنگین یا زور زدن، برای پیشگیری از فشار چشم مناسب هستند.

البته درمان فشار چشم نیاز به ارزیابی و راهنمایی چشم پزشک آنلاین دارد. برای تعیین مناسب ترین برنامه درمانی، مشاوره با یک متخصص چشم امری ضروری است.

راه‌های پیشگیری از ایجاد فشار چشم

برای جلوگیری از فشار چشم می‌توانید این نکات ساده و موثر را در ذهن داشته باشید:

• نگاه کردن طولانی به صفحه نمایش چشمان شما را تحت فشار قرار می‌دهد. هر 20 دقیقه یک بار استراحت کنید و روی اجسام دور تمرکز کنید تا چشمانتان آرام شود.
• نور فضای کار یا اتاق شما باید کافی باشد.
• روشنایی، کنتراست و اندازه فونت دستگاه های الکترونیکی خود را برای کاهش فشار چشم تنظیم کنید. از فونت های بزرگتر و تنظیمات کنتراست بالا استفاده کنید تا خواندن را برای چشمانتان آسان تر کنید.
• قانون 20-20-20 را تمرین کنید و هر 20 دقیقه، 20 ثانیه استراحت کنید و به چیزی در فاصله 20 فوتی (فاصله‌ای دور) نگاه کنید زیرا از خستگی چشم جلوگیری می‌کند.
• اگر عینکی هستید به طور مرتب از آن استفاده کنید. اصلاح بینایی به کاهش فشار چشم کمک می‌کند.

داروهایی که فشار چشم را بالا میبرد

داروهای خاصی وجود دارند که فشار چشم را افزایش می‌دهند، به ویژه در افراد مبتلا به گلوکوم یا سایر بیماری های چشمی. برخی از این داروها عبارتند از:

1. آتروپین سولفات
2. اسکوپولامین هیدروبروماید
3. قطره تروپیکامید
4. هماتروپین هیدروبرومید
5. فنیل افرین هیدروکلراید

البته این داروها معمولاً برای اهداف خاصی مانند گشاد کردن مردمک ها برای معاینه چشم یا درمان برخی بیماری های چشمی استفاده می شوند و عامل اصلی فشار چشم نیستند. اما مصرف آن‌ها باید با نظر پزشک باشد.

سوالات متداول