بیماری آتاکسی / آتاکسی را در خانه درمان کنید

آتاکسی یا آتاکسیا (Ataxia) در لغت به معنی بدون هماهنگی است. از این واژه برای توصیف نوعی بیماری به نام بیماری آتاکسیا استفاده می‌شود که در آن، بیمار کنترل عضلات خود را از دست می‌دهد. نتیجه آن عدم تعادل، هماهنگی و اختلال در راه‌ رفتن خواهد بود. البته بعضی از این بیماران ممکن است کنترل کافی بر انگشتان، حرکات چشم و حتی قدرت گفتار خود نداشته باشند.

این بیماری انواع مختلفی دارد و علائم دقیق و شدت آن‌ها بسته به نوع آن متفاوت است. ما در این مقاله به معرفی بیماری آتاکسی و انواع و علائم آن می‌پردازیم. اگر می‌خواهید در این زمینه با یک مشاور متخصص صحبت کنید، می‌توانید همین حالا از مشاوره آنلاین پزشکی در حال استفاده کنید.

آتاکسی چیست

آتاکسی وضعیتی است که در آن بدن فرد دچار ناهماهنگی می‌شود و به روشی نامشخص یا غیرعادی حرکت می‌کند. این عارضه معمولا نشانه‌ای از یک مشکل در ناحیه مغز، گوش‌ها یا سایر قسمت‌های سیستم عصبی است. به عبارت دیگر می‌توان گفت آتاکسیا هم به عنوان یک بیماری شناخته می‌شود هم نشانه‌های از بیماری‌های دیگر. البته بروز آن به عنوان یک علامت شایع‌تر است؛ در حالی که بیماری آتاکسی خیلی رایج نیست و فقط با شرایط و مشکلات ژنتیکی خاص روی می‌دهد.

انواع آتاکسی کدامند

سه نوع اصلی این بیماری وجود دارد که به شکل‌های مختلفی روی می‌دهد:

مخچه‌ای

مخچه بخشی از مغز است که عملکرد قسمت‌های مختلف بدن با هم را مدیریت می‌کند. اختلال در مخچه باعث ناهماهنگی بدن می‌شود.

حسی

بدن انسان دارای حس موقعیت‌یابی است که به مغز اجازه می‌دهد بدون لمس و مشاهده اعضای بدن، بداند که هر قسمت از بدن در کجا قرار دارد. نوع حسی این بیماری باعث اختلال در موقعیت‌یابی بدن می‌شود.

دهلیزی

بخشی از تعادل بدن به گوش داخلی مرتبط است. وقتی این بخش دچار مشکل شود، هماهنگ‌کردن حرکات برای بدن دشوار خواهد بود.

شایع‌ترین علل آتاکسی

از آن‌جا که آتاکسی انواع مختلفی دارد، دلایل متفاوتی هم برای آن در وجود دارد. مسمومیت‌های شیمیایی، تومورها، ضربه مغزی، برخی از داروها، استرس، اختلالات خودایمنی و ژنتیکی و مشکلات تغذیه‌ای از شایع‌ترین دلایل آن هستند. به طور کلی متخصصان علل این بیماری را به سه دسته زیر تقسیم می‌کنند:

اکتسابی

بخش زیادی از بیماران مبتلا به آتاکسیا هیچ سابقه شناخته‌شده خانوادگی از آن ندارند و بیماری ناگهان ظاهر می‌شود! البته معمولا یک علت خارجی برای بروز آن وجود دارد و بیمار به دلیل اتفاقاتی که برای او روی داده، به این بیماری دچار شده است. به همین دلیل به آن اکتسابی می‌گویند.

این دلایل معمولا شامل کمبود ویتامین‌ها، برخی از عفونت‌ها، بیماری‌های خودایمنی، مصرف الکل یا قرارگرفتن در معرض ترکیبات شیمیایی، سرطان و موارد دیگر است. پزشکان آن را به دو دسته آتاکسیا پراکنده (با اصطلاحاتی از قبیل آتروفی، دژنراسیون اولیووپونتو مخچه و…) و آتروفی سیستم چندگانه (MSA) تقسیم می‌کنند.

ارثی

آتاکسی‌های ارثی ژنتیکی هستند؛ یعنی در اثر نقص در یک ژن خاصی که از بدو تولد در فرد وجود داشته، از والدین به او ارث رسیده‌اند. آتاکسی‌های ارثی خود به دو دسته تقسیم می‌شوند:

اتوزومال غالب

هر فرزند والدین مبتلا به نوع غالب این بیماری، ۵۰ درصد شانس به ارث‌بردن ژن‌های آن را دارد. از آن‌جا که ژن‌ها غالب هستند، کافی است که ژن از یکی از والدین به کودک منتقل شود تا او به این بیماری دچار شود. اتاکسی نخاعی مخچه‌ای و اتاکسی اپیزودیک انواعی از آن هستند.

اتوزومال مغلوب

در اتوزومال مغلوب لازم است پدر و مادر هر دو ناقل ژن باشند و هر کدام ژن حامل آتاکسی را به کودک منتقل کنند تا او به بیماری مبتلا شود. فرزندان چنین خانواده‌‌هایی، ۲۵ درصد شانس ابتلا به این بیماری را دارند. شانس ناقل بودن و داشتن تنها یک ژن در این فرزندان ۵۰ درصد و احتمال به ارث‌ نبردن ژن آتاکسیا هم ۲۵ درصد است. اتاکسی فردریش، تلانژکتازی و میتوکندری از این نوع هستند.

پراکنده

این شرایط به دلیل جهش‌های خودبه‌خودی که در جنین در حال رشد در رحم ایجاد می‌شود، روی می‌دهد. این تغییرات از هیچ‌یک از والدین به جنین منتقل نمی‌شود و علائم آن معمولا در بزرگسالی آشکار می‌شوند. پزشکان این نوع بیماری را ایدیوپاتیک می‌نامند.

بیشتر بدانید: سندرم ورنیکه کورساکوف چیست؟

بیماری آتاکسی در کودکان

آتاکسی می‌تواند همه افراد از جمله کودکان را تحت تاثیر قرار دهد. کودکان مبتلا به آن در کنترل عضلات و هماهنگی‌های اولیه مشکل دارند و نمی‌توانند به راحتی راه‌رفتن یا نوشتن را شروع کنند. کودکان دارای سابقه ژنتیکی یا کسانی که در معرض صدمات بدو تولد مثل فلج مغزی قرار می‌گیرند، در تماس با سموم شیمیایی قوی هستند یا دچار صدمات شدید مغزی در سنین بالاتر شده‌اند، ممکن است به آن دچار شوند.

بروز آتاکسی حاد در کودکان نادر نیست و تخمین می‌زنند که یک کودک از هر صدهزار نفر به آن دچار می‌شود. علل این بیماری در کودکان معمولا خوش‌خیم است؛ اما گاهی می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری جدی باشد. به همین دلیل لازم است با مشاهده نخستین علائم این بیماری، در اولین فرصت با پزشک متخصص مشورت کنید.

سوالات پزشکی خود را میتوانید از بخش سوال پزشکی از هوش مصنوعی آنلاین سایت حال بپرسید.

علائم بیماری آتاکسی

علائم و زمان شروع آن‌ها با توجه به نوع بیماری اتاکسیا متفاوت است. البته بعضی از این نشانه‌ها شبیه علائم مشکلات دیگر پزشکی هستند و لازم است زمان شروع و تداوم آن‌ها را در نظر بگیرید. رایج‌ترین علائم این بیماری را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:

• اختلال در تعادل و هماهنگی بدن
• ناهماهنگی در دست و پا
• راه‌رفتن نامتعادل شبیه کودکان نوپا
• ابهام در گفتار
• کندی حرکت چشم‌ها
• اختلال در نوشتن و غذاخوردن

راه های درمان بیماری آتاکسی

درمان بیماری اتاکسی به علت وقوع آن بستگی دارد. برخی از شرایط موقتی مثل مسمومیت با الکل ممکن است نیاز به درمان جدی نداشته باشد و خودبه‌خود رفع می‌شود. البته انواع دیگر آن مثل مواردی که در اثر کمبود ویتامین‌ها یا برخی از بیماری‌های خودایمنی به وجود می‌آید نیاز به درمان دارد.

به طور کلی از آن‌جا که دلایل زیادی برای این بیماری شناسایی شده‌ است و هر مورد متفاوت از دیگری است، تنها پزشک می‌تواند تصمیم بگیرد که باید از کدام روش درمانی برای بیمار استفاده کند. پزشک موظف است در ابتدا به تشخیص دقیق بیماری بپردازد و سپس با توجه به علل به وجود آورنده اتاکسیا، اقدامات درمانی را برای آن انجام دهد.

به دلیل عدم هماهنگی در حرکات بدن، این بیماران گاهی دچار شکستگی اندام‌ها هم می‌شوند. به همین دلیل دسترسی به دکتر ارتوپد آنلاین برای آن‌ها بسیار مفید و نجات‌بخش خواهد بود. علاوه بر این بهبود تغذیه، استراحت کافی، دوری از استرس، عدم تماس با موادشیمیایی خطرناک و درمان عفونت‌ها هم می‌تواند به درمان یا پیشگیری از این بیماری کمک کند.

درمان جدید بیماری آتاکسی فردریش

بیماری آتاکسی فردریش (Friedreich’s Ataxia) نوعی اختلال عصبی پیش‌رونده است که معمولا در بازه زمانی پنج تا پانزده سالگی شروع می‌شود و به تدریج باعث کاهش توانایی راه‌رفتن، کنترل اشیا و تکلم می‌شود. برخی از بیماران مبتلا به آن به مشکلات قلبی هم دچار می‌شوند که ممکن است کشنده باشد. پزشکان می‌گویند این بیماری در اثر کمبود نسبی نوعی پروتئین فراتاکسین ایجاد می‌شود که باعث عملکرد غیرطبیعی میتوکندری و کمبود انرژی خواهد شد.

تحقیقات نوین نشان داده‌اند که داروی جدیدی به نام امولکسولون (Omaveloxolone) می‌تواند بعضی از این ویژگی‌ها را معکوس کند و از پیشرفت بیماری جلوگیری کند. این دارو نشان‌دهنده یک درمان جدید بالقوه برای آتاکسی فریدریش است. تایید نهایی این دارو نیاز به بررسی‌های بیش‌تری دارد اما پزشکان می‌گویند که توانسته‌اند به کمک آن، علائم بلندمدت بیماری را اصلاح کنند.

متخصص بیماری آتاکسی

تشخیص و درمان تخصصی بیماری آتاکسیا بر عهده پزشکان متخصص مغز و اعصاب و در ادامه با فیزیوتراپ است. این پزشکان می‌توانند با توجه به معاینات بالینی بیمار، نتیجه آزمایش‌ها و تصویربرداری‌های تخصصی مثل MRI وجود این بیماری را در فرد تشخیص دهند و با در نظر گرفتن نوع بیماری و علل آن، اقدامات درمانی مناسب را در پیش گیرند. برای دسترسی و مشاوره انلاین دکتر مغز و اعصاب می‌توانید از سامانه حال کمک بگیرید. پزشکان متخصص مغز و اعصاب آنلاین حال آماده پاسخگویی به سوالات شما هستند که می‌توانید به صورت تصویری نیز با ایشان ارتباط برقرار کنید.

گاهی برای درمان برخی از اختلالات حرکتی، لازم است از درمان‌های تکمیلی مثل فیزیوتراپی استفاده شود. در این شرایط پزشک شما را به یک فیزیوتراپیست مجرب ارجاع می‌دهد. اگر مراجعه منظم به فیزیوتراپی برای شما دشوار است یا شرایط لازم برای رساندن خود به این مراکز را ندارید، می‌توانید از خدمات فیزیوتراپی در منزل حال استفاده کنید. شما از طریق این خدمات دیگر نیازی به خروج از منزل ندارید و تمرینات فیزیوتراپی خود را در هر ساعتی که بخواهید، زیر نظر کارشناس حرفه‌ای در منزل انجام می‌دهید.

آتاکسی یک بیماری عصبی نادر و پیش‌رونده است که بر توانایی فرد در راه‌رفتن، صحبت‌کردن و مهارت‌های حرکتی ظریف تاثیر می‌گذارد. پزشکان دلایل مختلفی برای بروز این بیماری در نظر می‌گیرند و روش درمان آن هم در هر یک از موارد می‌تواند متفاوت باشد. برای طرح سوالات خود در مورد این بیماری و مشکلات دیگر همین حالا با مشاوران آنلاین حال صحبت کنید. مشاوره آنلاین پزشکی حال، دسترسی شما به بهترین پزشکان را در هر ساعتی از شبانه روز فراهم می‌کند.

منابع

chop.edu

mayoclinic.org

ataxia.org

hopkinsmedicine.org

my.clevelandclinic.org

nhs.uk

سوالات متداول