از زمانی که طبابت وجود داشته، بساط دارو هم برپا بوده است. حـال آنکه داروهای قدیمی بیشتر به شکل دمنوش، پودر، ضماد و… بوده‌اند و داروهای مدرن، شکل و شمایل جدیدی به خود گرفته‌اند. با این حـال همیشه بوده‌اند افرادی که درباره کارکرد و چگونگی اثرگذاری داروها سوال داشته و دارند. البته این موضوع دور از انتظار هم نیست، افراد دلشان می‌خواهد بدانند دارویی که می‌خورند چه ویژگی‌هایی دارند و چه آثاری برجا می‌گذارند. پرسش دیگر درباره داروها، پیرامون عوارض جانبی آن‌هاست. کمتر دارویی را میتوان پیدا کرد که هیچ عارضه‌ای نداشته باشد. فقط موضوع بر سر مقایسه میان آثار مثبت و عوارض جانبی آن‌ها در کنار یکدیگر است.
یکی از داروهای پرمصرف در کشور ما قرص متفورمین است؛ شاید برخی تصور کنند که این دارو تنها برای افراد مبتلا به دیابت و قند خون تجویز میشود اما تصورشان اشتباه است. متفورمین تاثیرات دیگری هم دارد. در ادامه با ویژگی‌های این دارو بیشتر آشنا می‌شویم. شما می‌توانید مقاله مرتبط با موضوع قند خون را نیز در بلاگ بخوانید.
متفورمین ۵۰۰
متفورمین ۵۰۰ اصلی‌ترین دارو برای کاهش سطح قند خون است
قرص متفورمین، دارویی است که برای درمان دیابت نوع ۲ و پیشگیری از ابتلا به این بیماری تجویز میشود. یکی دیگر از موارد تجویز متفورمین ۵۰۰، درمان سندورم تخمدان پلیکیستیک است؛ البته تاثیر این دارو در این بیماری به طور رسمی ثابت نشده است.
دیابت نوع ۲، زمانی ایجاد میشود که بدن به اندازه کافی انسولین تولید نمی‌کند یا انسولین تولیدیش اثرگذاری درستی ندارد. همین موضوع می‌تواند منجر به بالا رفتن سطح قند در خون شود که به همین دلیل از این بیماری با عنوان قند خون بالا یاد میشود. در این شرایط متفورمین، سطح قند خون را با اصلاح شیوه‌ای که بدن توسط آن انسولین را تولید و مصرف می‌کند، کاهش می‌دهد.متفورمین عموما زمانی برای دیابتی‌ها تجویز میشود که پیروی از رژیم غذایی و انجام فعالیت‌های جسمی به تنهایی برای کنترل سطح قند خون کافی نباشد.
درباره دیابت استرسی نیز مطلبی را در بلاگ بخوانید.
علاوه بر این، وقتی زنانی که مبتلا به سندرم پلیکیستیک تخمدان هستند، متفورمین مصرف می‌کنند، انسولین و سطح قند خونشان پایین می‌آید، این فرآیند همچنین می‌تواند باعث تحریک تخمک‌گذاری شود.
گفتنی است به غیر از قرص، متفورمین ۵۰۰ به شکل نوشیدنی نیز در دسترس است. اگرچه شکل قرص آن بیشتر تجویز میشود.
عوارض متفورمین
هر دارویی عوارض خاص خودش را دارد؛ برخی بیشتر و برخی کمتر. متفورمین هم از این قاعده مستثنا نیست. در ادامه به برخی عوارض قرص متفورمین اشاره می‌کنیم.
به این نکته توجه کنید که بعضی از این عوارض ممکن است در اولین بار پس از مصرف مشاهده شوند، برخی دیگر هم ممکن است در دفعات بعد بروز پیدا کنند. از مهم‌ترین و شایع‌ترین عارضه‌های متفورمین میتوان به تپش قلب، دل‌درد، تهوع یا استفراغ، نفخ، افزایش گاز معده، اسهال، یبوست، کاهش وزن، سردرد و احساس طعم ناخوشایند فلز در دهان اشاره کرد.
راجع به انواع سردرد مطلبی را در حال بخوانید.
عوارضی نظیر تهوع، استفراغ، اسهال و… عمدتا پس از اولین باری که قرص متفورمین را مصرف کردید، احساس میشود. این مشکلات عموما با گذشت زمان برطرف می‌شوند. مصرف متفورمین پس از غذا نیز تا حد زیادی می‌تواند این مشکلات را کاهش دهد.
ممنوعیت مصرف متفورمین
متفورمین نیز مانند بسیاری از داروها، ممنوعیت مصرف دارد. از جمله کسانی که نباید متفورمین استفاده کنند، عبارتند از:
کسانی که به متفورمین حساسیت دارند؛
کسانی که مشکلات کبدی دارند؛
کسانی که دیابت کنترل‌نشده دارند؛
کسانی که عفونت شدید دارند؛
کسانی که نارسایی قلبی دارند یا اخیرا حمله قلبی داشته‌اند؛
کسانی که مشکلات خونی یا تنفسی دارند؛
کسانی که نوشیدنی‌های الکل را به میزان زیاد مصرف می‌کنند؛
گفتنی است تجویز متفورمین برای افراد بالای ۱۰ سال مجاز است.
این دارو ممکن است عوارض شدیدی نظیر افزایش اسیدوز لاکتیک و کم‌خونی نیز داشته باشد. این عوارض اگرچه شدیدند اما بسیار نادر هم هستند. (اسیدوز لاکتیک وضعیتی است که بدن مقدار زیادی اسید لاکتیک تولید می‌کند اما به دلایلی نمی‌تواند آن را مصرف کند).
بیشتر بخوانید: قرص سفیکسیم ۴۰۰ برای عفونت واژن
قرص متفورمین ۵۰۰ برای بارداری
متفورمین ممکن است پیش از بارداری برای تحریک تخمک‌گذاری و پس از آن برای کنترل قند خون، تجویز شود
تجویز قرص متفورمین ۵۰۰ برای بارداری، متداول است. در واقع زمانی که مشکلی نظیر سندرم تخمدان پلیکیستیک مانع از بارداری شود، این قرص تجویز میشود تا مشکل را حل کند. اما چگونه؟ در واقع با مصرف متفورمین، سطح قند خون و انسولین کاهش پیدا می‌کند؛ کاهش این دو تحریک تخمک‌گذاری را با خود به دنبال دارد. پس از تخمک‌گذاری نیز مشکل حل شده و امکان بارداری به وجود می‌آید.
اما رابطه متفورمین و بارداری در همین حد نیست! برخی از زنان در دوران حاملگی، دچار دیابت بارداری می‌شوند. همان‌طور که احتمالا می‌دانید بارداری می‌تواند عوارض خطرناک متعددی برای مادر و جنین داشته باشد. بنابراین پزشک با تجویز متفورمین برای زنانی که قند خونشان بالاست، جلوی بروز مشکلاتی از این دست را می‌گیرد.
قرص گلوکوفاژ
ممکن است گاهی افرادی را دیده باشید که مبتلا به دیابت‌اند و قرصی که مصرف می‌کنند، متفورمین نیست؛ بلکه قرصی‌ست با نام گلوکوفاژ. باید بدانید که این افراد هم دارویی غیر از متفورمین مصرف نمی‌کنند، تنها تفاوتش نامی است که روی این دارو گذاشته شده است. در واقع گلوکافاژ نام برندی است که متفورمین را تولید و عرضه می‌کند. گلوکوفاژ برای کنترل قند خون و درمان سندرم تخمدان پلیکیستیک تجویز میشود؛ یعنی دقیقا همان کاربردی که برای متفورمین درنظر گرفته شده است. بنابراین اگر نام گلوکوفاژ را روی بسته‌بندی دارو مشاهده کردید، بدانید که این دارو، همان متفورمین است.
در ویژگی‌های گلوکوفاژ آمده است: باعث افزایش وزن نمی‌شود و دارویی خوراکی است.
قرص متفورتکس
گفتیم که گلوکوفاژ نام یکی از برندهایی است که قرص متفورمین را تولید و تحت این عنوان توزیع می‌کند. اما فقط گلوکوفاژ نیست که چنین برندی ساخته است. قرص متفورتکس نیز برند دیگری برای داروی متفورمین است. متفورتکس ۵۰۰ نیز مانند متفورمین برای کاهش سطح قند خون و البته درمان سندرم تخمدان پلیکیستیک تجویز میشود. از آنجایی که این قرص در کشورمان ایران تولید میشود، تهیه آن کار سختی نیست. در صورت تجویز پزشک، قرص را تهیه و مطابق دستور مصرف کنید.
تولیدکنندگان این دارو معتقدند محصولشان به دلیل ویژگی‌های خاص خودش، عوارض جانبی بسیار کمتری در مقایسه با سایر نمونه‌ها دارد.
گلوتازون
یکی دیگر از برندهای معروف داروی متفورمین، برند گلوتازون است. گلوتازون نیز مانند سایر نمونه‌ها برای کاهش سطح قند خون تجویز میشود. گلوتازون نیز یک برند ایرانی است، بنابراین هم راحت میتوان آن را تهیه کرد و هم قیمت چندان زیادی ندارد. قرص گلوتازون در دزهای ۱۵، ۳۰ و ۴۰ میلی‌گرم موجود است و تجویز میشود.
بیشتر بخوانید: جراحی انحراف بینی
قرص گلای وانس
تا اینجای کار، مشخص شد که برای تولید متفورمین یک یا دو برند وجود ندارد. بلکه چندین برند ایرانی و خارجی هستند که همه آن‌ها با اسامی مختلف این دارو را تحویلمان می‌دهند. یکی دیگر برندهای تولیدکننده این دارو، گلای وانس است. گلای وانس نیز مانند سایر هموعانش برای کاهش قند خون، تحریک تخمک‌گذاری و مواردی از این دست تجویز میشود.
این دارو نیز عوارض جانبی مشابهی با سایر داروهای تولیدی توسط برندهای دیگر دارد. عوارضی که کمابیش ممکن است برای افراد به وجود بیاید. اگر پزشکتان ترجیح داده که شما گلای وانس را برای درمان بیماری یا حل مشکل جسمیتان مصرف کنید، آن را مطابق با میزان تعیین شده مورد استفاده قرار دهید.
تفاوت قرص دیابزید و متفورمین
یکی دیگر از برندهایی که برای داروی کنترل قند خون تجویز میشود، دیابزید است. زمانی که انواع داروها برای کنترل قند خون را بررسی می‌کنیم، دیابزید از مهم‌ترین آن‌هاست. اما با این حـال نباید آن را جایگزین متفورمین کرد؛ چرا که بهترین دارو برای درمان قند خون، استفاده از ترکیب متفورمین و گلی‌بنکلامید است. اگر لازم باشد، پزشکتان، هر داروی دیگری را جایگزین آن‌ها خواهد کرد اما در غیر این صورت خودتان اجازه ندارید دارویی را با داوی دیگر جایگزین کنید.
بیشتر بخوانید: رفتار با فرد پارانوئید
گلوکوفاژ بهتر است یا متفورمین؟
همان‌طور که گفته شد گلوکوفاژ، نوعی متفورمین است که برای کنترل سطح قند خون تجویز میشود. اما این سوال پیش می‌آید که آیا برند گلوکوفاژ برای درمان بیماری بهتر است یا همان متفورمین. در پاسخ باید گفت اینکه چه دارویی برای چه کسی بهتر است را پزشک متخصص او تشخیص خواهد داد. در واقع او با مشاهده و سنجش شرایط بیمار، بهترین داروی موجود را برایش تجویز می‌کند. بنابراین نیازی نیست که خودتان به این فکر کنید که گوکوفاژ بهتر است یا متفورمین؟
فرق قرص زیپمت با متفورمین
اما قصه انواع قرص‌های کاهش سطح قند خون و دیابت نوع ۲، ظاهرا به این زودی‌ها به پایان نمی‌رسد. یکی دیگر از انواع آن‌ها قرص زیمپت است. در این قرص که توسط تولیدکننده ایرانی تولید میشود، علاوه بر متفورمین، ترکیبات دیگری نیز وجود دارد. یکی از اصلی‌ترین ویژگی‌های زیمپت این است که تعداد قرص‌های مصرفی بیمار را کاهش می‌دهد.
بنابراین اگر کسی بخواهد فرص قرص زیمپت با متفورمین را بداند باید گفت، زیمپت در ترکیب خود علاوه بر متفورمین داروی دیگری نیز دارد. ضمنا تعداد مصرفش هم کمتر از متفورمین است. عوارض جانبی زیمپت هم تقریبا مشابه متفورمین است؛ مشکلات گوارشی و افت فشار خون از مهم‌ترین عوارضی است که برای این دارو ذکر شده است.
و در آخر باید به این نکته توجه داشته باشید که مهم نیست پزشک کدام یک از انواع این قرص‌ها را برایتان تجویز کرده، بلکه نخست باید بدانید که این دارو متناسب با شرایط جسمی شما و البته درمان موردنیازتان تجویز شده و دیگر اینکه آن را به موقع و به دقت مصرف کنید.
نحوه مصرف متوفورمین
متفورمین را بعد از وعده غذایی و با مقدار زیادی آب میل کنید
اگرچه به احتمال زیاد پزشک نحوه مصرف متوفورمین را برای شما شرح داده و متصدی داروخانه هم آن را روی بسته قرص نوشته است، اما یادآوری مجدد آن خالی از لطف نیست.
متفورمین عموما یک تا سه عدد در روز تجویز میشود که آن را باید بعد از غذا و با مقدار زیادی آب میل کنید. شیوه اصلی مصرف متفورمین، همین شیوه است که گفته شد اما اگر پزشک شما نحوه مصرف دیگری را برایتان تجویز کرده، گفته او باید در اولویت قرار بگیرد.
میزان مصرف قرص هم به بیماری شما و درمان مرتبط با آن بستگی دارد.
توصیه پزشک برای مصرف دارو را به دقت دنبال کنید. سعی کنید هر روز در ساعتی خاص، این دارو را بخورید؛ این کار علاوه بر تاثیرات دارویی‌اش، باعث میشود که به برنامه‌تان نظم بدهد و مصرف آن را فراموش نکنید.
در پایان
داروها دنیای بزرگ و پیچیده‌ای دارند. گاهی اوقات برخی از ما با چند بار مصرف یک یا چند دارو، احساس می‌کنیم که به تمام اطلاعات لازم درباره آن دست یافته‌ایم و در اولین موقعیتی که فردی با مشکلی در سلامتی خود مواجه شود، بدون معطلی داروی مناسبش را تجویز می‌کنیم. حـال آنکه مصرف دارو بدون نظر پزشک، می‌تواند آثار وخیمی در کوتاه و بلندمدت داشته باشد. به غیر از عوارضی نظیر تداخل دارویی یا مواردی از این دست، در بلندمدت ممکن است عوامل بیماری‌زا به دارو مقاوم شوند و این یکی از بدترین مشکلاتی است که مصرف خودسرانه دارو به وجود می‌آورد.
مطالعه یک مقاله درباره یک دارو، به هیچ وجه به شما دانش و آگاهی کافی نمی‌دهد که بتوانید درباره مصرف آن (برای خودتان یا دیگران) تصمیم‌گیری کنید. چنین مقاله‌هایی تنها در راستای افزایش آگاهی‌ها تهیه و تدوین شده‌اند و نباید مبنای مصرف دارو باشند.
سوالات متداول
قرص متفورمین برای چیست؟
قرص متفورمین دارویی است که برای درمان بیماری دیابت نوع ۲ یا همان قند خون بالا تجویز میشود. البته در شرایطی که رژیم غذایی و انجام فعالیت ورزشی باعث کاهش قند خون نشوند. علاوه بر این متفورمین برای درمان سندرم تخمدان پلیکیستیک (از بیماری‌های شایع زنان) نیز تجویز میشود.
قرص گلوکوفاژ برای چیست؟
قرص متفورمین با نام برند گلوکوفاژ نیز فروخته میشود. کارکرد گلوکوفاژ هم همان است؛ یعنی کاهش سطح قند خون و همچنین درمان سندرم تخمدان پلیکیستیک. در واقع میتوان گفت گلوکوفاژ با متفورمین تفاوتی ندارد.
قرص متفورمین را چگونه مصرف کنیم؟
قرص متفورمین را باید متناسب با تجویز پزشکتان مصرف کنید. اصولا متفورمین به میزان ۱ تا ۳ عدد در روز تجویز میشود که باید آن را با مقدار زیاد آب و پس از غذا مصرف کنید. اگر پزشک دستورالعمل دیگری برای مصرف داده، بی‌شک دستورالعمل پزشک در اولویت قرار دارد.
آیا زنان باردار می‌توانند از قرص متفورمین استفاده کنند؟
مصرف قرص متفورمین در دوران بارداری، دور از انتظار نیست زیرا یکی از عوارض بارداری، افزایش قند خون است. از آنجایی که بالا بودن قند خون می‌تواند مشکلات متعددی را در دوران بارداری به وجود بیاورد، پزشکان در مواردی این دارو را برای زنان باردار تجویز می‌کنند. هیچ شواهد و مطالعه‌ای وجود ندارد که نشان دهد مصرف متفورمین در بارداری مشکلی ایجاد می‌کند یا خطرناک است. بنابراین اگر پزشک این دارو را برایتان تجویز کرده، در مصرف آن تعلل نکنید.
منابع
