آزمایش دی دایمر یک تست دقیق از علت لخته شدن خون و تشخیص آن است. این آزمایش شامل جمع‌آوری نمونه خون از افراد مشکوک به لخته شدن خون و تجزیه و تحلیل سطوح d-dimer با استفاده از تکنیک‌های آزمایشگاهی تخصصی است و ابتکاری جدید در تشخیص و نظارت بر شرایطی مانند ترومبوز ورید عمقی، آمبولی ریوی و انعقاد داخل عروقی ایجاد کرده است.
برای انجام آزمایش D-dimer و تمامی آزمایشات دیگر، می‌توانید از بخش آزمایش در منزل “حال” یا همان بخش سلامت در اپلیکیشن آپ استفاده نمایید و این کار را در خانه خودتان انجام دهید.
آزمایش D-dimer چیست؟
آزمایش دی دایمر یکی از اقسام آزمایش خون است که اطلاعات تشخیصی ارزشمندی را درباره تشکیل لخته‌های خون در عروق بدن در اختیار افراد قرار می‌دهد. در تشریح ماهیت و چیستی این آزمایش خوب است ابتدا نگاهی به عملکرد طبیعی بدن در مواجهه با آسیب داشته باشیم.
زمانی که یکی از بافت‌های مهم بدن دچار آسیب می‌شود و به‌دنبال آن خون‌ریزی اتفاق می‌افتد، فرایندی به‌نام «هموستاز» در بدن شکل می‌گیرد. این فرایند که واکنش طبیعی بدن در مواجهه با خون‌ریزی است، اشاره به تشکیل لخته‌های خونی دارد که منجر به کاهش و در نهایت توقف خون‌ریزی می‌شود. هموستاز را می‌توان مجموعه‌ای از رشته‌های پروتئینی تحت عنوان «فیبرین» دانست که در اتصال با یکدیگر شبکه‌ای فیربینی به‌وجود می‌آورند. رسالت مهم این شبکه ایجاد لخته‌ی خون در محل ضایعه تا زمان بهبودی کامل است.
بعد از بهبودی کامل محل آسیب‌دیده، لازم است تا لخته‌های خون از بدن حذف شوند. به‌همین‌منظور بدن از آنزیمی به نام «پلاسمین» برای تجزیه و تبدیل لخته‌های خون به قطعات کوچک‌تر کمک می‌گیرد. این قطعات کوچک جداشونده از لختهخون را محصول تخریب فیربرین می‌گویند که دی دایمر بخش کوچکی از خروجی این محصول است.
به‌این‌ترتیب دی دایمر را می‌توان یک رشته‌ی پروتئینی ایجادشده در نتیجه‌ی لختهخون دانست که میزان آن در حالت طبیعی بدن غیر قابل تشخیص است. سروکله این رشته پروتئینی زمانی پیدا می‌شود که بدن به‌طور مداوم و پیوسته در حال تشکیل لختهخون و تجزیه آن باشد. در این شرایط آزمایش دی دایمر با اندازه‌گیری میزان دقیق دی دایمر می‌تواند خطر تشکیل لخته خون غیرطبیعی در بدن را به ما گوشزد کند.
آزمایش دی دایمر چه زمانی تجویز می‌شود؟
در حالت طبیعی سطح دی دایمر در بدن بسیار ناچیز و در بسیاری از موارد غیر قابل تشخیص است. آنچه بیش از هر چیزی لزوم انجام آزمایش دی دایمر را برای افراد ضرورت می‌بخشد، مواجهه آن‌ها با یک بیماری جدی نظیر تنگی نفس یا درد قفسه‌ی سینه است. تنگی نفس، درد موجود در قفسه سینه و سرفه‌های همراه با خلط خونی سه علامت بسیار مهم و حیاتی از میزان غیرطبیعی‌بودن دی دایمر در بدن است. در این شرایط انجام تست دی دایمر کاملا ضروری خواهد بود. به‌طور کلی تست D-dimer در تشخیص بیماری‌های زیر مفید است:
آمبولی ریوی
آمبولی ریه اشاره به ایجاد لخته‌های خون در رگ‌های خونی ریه دارد که منجر به ایجاد مشکلات متعددی برای فرد می‌شود. یکی از موارد تجویز آزمایش دی دایمر تشخیص همین نوع بیماری در افراد است.
از آنجایی که عوامل متعددی منجر به بالارفتن سطح دی دایمر در بدن می‌شود، نتیجه‌ی مثبت این آزمایش نمی‌تواند دلیلی کافی برای تشخیص بیماری آمبولی ریه باشد. به همین منظور، از آزمایش D-dimer می‌توان به عنوان سرنخی برای تشخیص آمبولی ریه استفاده کرد که میزان کم آن منجر به رد این بیماری و میزان بالای آن موجب ضرورت انجام آزمایش‌های بیشتر می‌شود.
ترومبوز سیاهرگی عمقی
یکی دیگر از موارد تجویز آزمایش دی دایمر، تشخیص ترومبوز سیاهرگی عمقی است. این عارضه که با نام مخفف DVT هم شناخته می‌شود اشاره به یک بیماری قلبی عروقی خطرناکی دارد که در نتیجه تشکیل لخته خون در رگ‌های عمیق بدن بدن بروز پیدا می‌کند. از آنجایی که دی دایمر تمام افراد مبتلا به ترومبوز سیاهرگی عمقی بالاست، نتیجه‌ی منفی یا پایین D-dimer در بدن منجر به رد این بیماری در افراد می‌شود. ذکر این نکته حائز اهمیت است که میزان بالای دی دایمر، نشانه قطعی از ابتلای افراد به DVT نخواهد بود.
تشخیص سایر بیماری‌ها
بیشترین موارد تجویز آزمایش دی دایمر مربوط به دو نوع بیماری ذکرشده در بالا، یعنی آمبولی ریه و ترومبوز سیاهرگی عمقی، می‌شود. بااین‌حال از نتایج این آزمایش در تشخیص بیماری‌های زیر نیز می‌توان کمک گرفت:
- بیماری سرخرگ کرنوی
- انعقاد درون رگی منتشر
- هیپرفیبرینولیز (انعقاد منتشر داخل عروقی یا DIS)
دی دایمر بالا نشانه چیست؟
همان‌طور که ذکر شد، نتایج مثبت آزمایش دی دایمر حکایت از وجود فرآورده‌های تخریب فیبرین در بدن دارد. لازم است بدانید که آزمایش D-dimer هیچ‌گونه اطلاعاتی را در باب نوع بیماری یا علت بالابودن دی دایمر در بدن در اختیار افراد قرار نمی‌دهد. این نوع آزمایش تنها به تشخیص میزان دقیق دی دایمر در بدن کمک می‌کند که سطح بالای آن می‌تواند نشانه‌ای از چند بیماری یا وضعیت پزشکی مختلف باشد. جالب است بدانید که دی دایمر بالا همیشه نشانه‌ای از ایجاد لخته‌های خونی یا تجزیه آن نیست؛ بلکه شرایط پزشکی خاصی مانند جراحی، بارداری یا عفونت نیز می‌تواند موجب بالارفتن سطح دی دایمر در بدن شود. به‌طور کلی، موارد زیر را می‌توان از جمله دلایل اصلی بالابودن دی دایمر در بدن دانست:
- آمبولی ریه
- انعقاد داخل عروقی گسترده
- ترومبوز سیاهرگی عمقی
- سندروم کرونر حاد
- نارسایی‌های کلیه و بیماری‌های کبدی
- حملات قلبی
- فیبریلاسیون دهلیزی
- مسمویت‌های دوره بارداری
- خون‌ریزی‌های ایجادشده در دستگاه گوارش
- وجود تومور بدخیم در بدن
- مصرف دخانیات به ویژه سیگار
- التهاب و عفونت در بدن
- تجربه انجام جراحی
- نداشتن فعالیت بدنی کافی
- بیماری کم‌خونی داسی شکل
- ضربات واردشده به بدن همراه با آسیب
اگر برای تفسیر آزمایش خود و یا نگرانی برای علت بالا بودن دی دایمر خون نیاز به گفتگو با پزشک را دارید، بدون نیاز به نوبت گیری با یک دکتر عمومی آنلاین مشورت کرده و در صورت نیاز داروهای خود را دریافت نمایید.
درباره علت آزمایش آنزیم قلبی بیشتر بدانید
میزان نرمال دی دایمر خون
در آزمایش دی دایمر خون، هیچ عددی برای میزان نرمال‌بودن این رشته پروتئینی در بدن تعریف نشده است. واقعیت این است که میزان نرمال دی دایمر در بدن هر فرد بستگی زیادی به وضعیت پزشکی و سلامت جسمانی او دارد. از همین رو هم نمی‌توان عددی یکسان را جهت نرمال‌بودن دی دایمر برای تمامی افراد تعیین کرد. بااین‌حال در بسیاری از مراکز آزمایش خون سطح طبیعی و نرمال دی دایمر در بدن عددی بین 50 تا 500 نانوگرم است. مقدار بالای 500 می‌تواند هشداری از یک وضعیت خاص پزشکی باشد که تشخیص آن بر عهده پزشک معالج است.
علائم بالا یا پایین بودن فاکتور آزمایش D-dimer
اگر تا اینجای مطلب همراه ما بوده‌اید، باید دانسته باشید که آزمایش D-dimer یک روش بسیار موثر در تشخیص ترومبوز (لخته خون) است. طبیعتا بالا یا پایین بودن دی دایمر در بدن، با علائم و نشانه‌هایی همراه است که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
- بروز کبودی یا تورم در پا
- بروز تشنج و درد در ماهیچه‌ها
- احساس تنگی نفس
- تپش قلب بالا
- درد موجود در ناحیه قفسه سینه
- سرفه‌های مکرر به همراه خلط خونی
در هر ساعت از شبانه روز می‌توانید از طریق پزشک آنلاین با یک متخصص صحبت کرده و نگرانی های خود را مطرح کنید. پزشک به صورت آنلاین شما را راهنمایی خواهد کرد.
چه کسانی باید آزمایش دی دایمر بدهند؟
همان‌طور که در بحث موارد تجویز آزمایش دی دایمر عنوان شد، بیماری آمبولی ریه و ترومبوز سیاهرگی عمقی دو عامل کلیدی در بالارفتن دی دایمر بدن است. از همین رو انجام این آزمایش برای افرادی که با علائم ابتلا به این دو بیماری به اورژانس مراجعه کنند، کاملا الزامی خواهد بود. مهم‌ترین علائم این دو بیماری درد و تورم در پا، درد قفسه سینه، تنگی نفس، سرفه به همراه خلط خونی و ضربان قلب بالاست. افرادی که یک یا چند از علامت از علائم ذکرشده در بالا را داشته باشند، از مخاطبان اصلی آزمایش D-dimer خواهند بود. در این مقاله درباره ضربان قلب نرمال اطلاعات بیشتری بدست خواهید آورد.
از دیگر گروه‌هایی که لازم است آزمایش دی دایمر را انجام دهند، افرادی با علائم ابتلا به نارسایی مزمن وریدی و انعقاد داخلی عروق گسترده هستند. مهم‌ترین علائم ابتلا به این دو بیماری را می‌توان در موراد زیر خلاصه کرد:
- خون‌ریزی لثه
- احساس تهوع و استفراغ
- بروز دردهای شدید عضلانی
- کاهش ادرار
- خشکی و خارش پوست پا
- التهاب، تورم و سفتی پا
- انقباض‌های عضلانی
- احساس سنگینی یا درد در پاها
تفسیر جواب آزمایش دی دایمر
البته در ابتدا باید در نظر داشته باشید که تفسیر آزمایش خون باید توسط پزشک متخصص انجام شود اما برای آزمایش دی دایمر دو نتیجه را می‌توان متصور شد که اولی مثبت و غیرطبیعی و دومی منفی و نرمال است. در حالتی که نتیجه آزمایش D-dimer چیزی بالاتر از میزان استاندارد تعریف‌شده باشد، نتیجه به صورت مثبت اعلام خواهد شد. در مواردی هم که نتیجه آزمایش عددی پایین‌تر از میزان استاندارد باشد، آزمایش دی دایمر به صورت منفی و نرمال اعلام خواهد شد.
نتیجه مثبت دی دایمر در بدن حکایت از بالابودن رشته‌های پروتئینی در بدن دارد که عوامل متعددی می‌تواند در شکل‌گیری آن دخالت داشته باشد. طبیعتا تشخیص دقیق بیماری موثر در افزایش دی دایمر بدن منوط به انجام آزمایشات بالینی متعدد است. در حالت دوم که نتیجه آزمایش منفی یا طبیعی اعلام شود، می‌توان از میزان نرمال پروتئین در بدن کاملا اطمینان حاصل کرد. در این حالت، می‌توان ادعا کرد که هیچ خبری از وجود لخته‌های خون در بدن و پیامدهای نگران‌کننده‌ی بعد از آن وجود ندارد.
