کمک های اولیه یکی از ضروری‌ترین مهارت‌هایی است که باید یاد بگیریم. شاید فقط یک بار پیش بیاید که شخصی در کنار ما دچار حادثه‌ای شود. اگر همان یک بار بتوانیم با کمکهای اولیه زندگی او را نجات دهیم، در همۀ عمر از خودمان رضایت خواهیم داشت.
متأسفانه ما از ضرورت آموزش کمک های اولیه آگاهی زیادی نداریم؛ چون مدرسه و رسانه به قدر کافی به آن نپرداخته‌اند. در نتیجه خیلی از ما در این زمینه آموزش ندیده‌ایم و زمانی که در شرایط بحرانی قرار می‌گیریم، نمی‌توانیم به فرد آسیب‌دیده کمک کنیم.
این مطلب را با این هدف نوشته‌ایم که یک معرفی جامع از کمکهای اولیه در انواع موقعیت‌های بحرانی ارائه کنیم. امیدواریم مخاطبانی که هنوز به سراغ آموختن کمکهای اولیه نرفته‌اند، با خواندن این مطلب اهمیت و کارکرد این کمک‌ها را بیشتر درک کنند و به فکر یادگیری‌اش بیفتند. با ما همراه باشید.
کمک های اولیه چیست؟
آموزش کمک های اولیه شامل مراقبت‌های فوری و اورژانسی از فردی است که به صورت ناگهانی دچار آسیب یا بیماری شده است. با این کار شما می‌توانید جان او را نجات دهید یا از بدتر شدن وضعیتش جلوگیری کنید. وقتی شخصی دچار آسیب‌دیدگی و بیماری شد، تا زمانی که به درمان کامل پزشکی دسترسی داشته باشید، می‌توانید با فنون کمکهای اولیه از او مراقبت کنید.
برای این کار لازم است که خود را به فرد آسیب‌دیده معرفی کنید و بگویید که قصد دارید به او کمک کنید. شخص آسیب‌دیده باید به شما اجازۀ کمک کردن را بدهد؛ مگر آنکه به شدت آسیب دیده باشد و نتواند به شما رضایت خود را اعلام کند. اقداماتی که می‌توانید برای کمک به فرد انجام دهید، به نوع آسیبی بستگی دارد که فرد دچارش شده است. بر این اساس در ادامه قصد داریم انواع کمکهای اولیه و اصول آن را توضیح دهیم.
کمک های اولیه در سوختگی
وقتی کسی دچار سوختگی شده، با اقدامات زیر می‌توانید به او کمکهای اولیه را برسانید:
- منبع گرما و بیمار را از هم دور کنید.
- اگر لباس بیمار با مایع داغ یا مواد شیمیایی خیس شده، آن را با احتیاط و با سرعت خارج کنید.
- هرگونه لباس تنگ و ساعت و جواهرات را از ناحیۀ آسیب دیده خارج کنید.
- ناحیۀ آسب دیده را با کمک آب سرد و روان خنک کنید، و حداقل 20 دقیقه به این کار ادامه دهید. اگر آب نبود می‌توانید از نوشابه استفاده کنید. همچنین می‌توانید ناحیۀ سوخته را در ظرف آب خنک قرار دهید. این مرحله در سوختگی‌های شیمیایی اهمیت مضاعفی دارد. به ویژه اگر چشم‌ها آسیب دیده، لازم است که پلک‌ها را باز نگه دارید و مطمئن شوید که زیر پلک‌ها کاملا شسته شده است.
- اگر ژل سوختگی در دسترس است، از آن استفاده کنید و روی آن را پانسمان کنید؛ اما فقط به شرطی که مرحلۀ خنک کردن با آب را انجام داده باشید.
- اگر شدت آسیب‌دیدگی بالاست، وسعت سوختگی زیاد است، بیمار درد قابل توجهی دارد یا چشم‌هایش آسیب دیده، با اورژانس تماس بگیرید.
- تاول‌ها را نترکانید و پوست‌های کنده‌شده را جدا نکنید.
- اگر بیمار بر اثر استنشاق گازهای سمی از ناحیۀ گلو و دهان دچار سوختگی شده، لازم است بیمار را به فضای باز ببرید تا او موقعیت تنفس آسان‌تری داشته باشد.
- اگر سوختگی بر اثر آتش گرفتن لباس است، لازم است که ابتدا با پتو یا چیزی شبیه به آن آتش را خاموش کنید.
دربارۀ درمان سوختگی و انواع پمادهای سوختگی بیشتر بخوانید.
کمک های اولیه مربوط به شوک
شوک نتیجۀ کاهش جریان خون است. اتفاقاتی که باعث ایجاد شوک می‌شوند، عبارتند از: خونریزی شدید داخلی یا خارجی، مشکلات قلبی، از دست دادن مایعات بدن به دلیل اسهال و استفراغ، واکنش‌های آلرژیک یا عفونت شدید (شوک سپتیک)، آسیب نخاعی.
وقتی کسی دچار شوک شده، این علائم را دارد: پوست رنگ‌پریده و سرد، تعریق، نبض سریع، تنفس سریع و کم‌عمق، حالت تهوع، بی‌قراری و رفتار پرخاشگرانه، نفس نفس زدن.
برای کمک به شخصی که دچار شوک شده، اقدامات زیر نجات‌بخش هستند:
- علت شوک را تا حد امکان برطرف کنید؛ مثلا اگر شوک بر اثر خونریزی شدید است، جلوی خونریزی را بگیرید.
- به مصدوم کمک کنید دراز بکشد و پاهایش را بالا بیاورید. برای این کار می‌توانید از یک صندلی کمک بگیرید. بالا ماندن پاهای بیمار به بهبود جریان خون در اندام‌های حیاتی کمک می‌کند.
- با اورژانس تماس بگیرید.
- لباس‌های تنگ بیمار را شل کنید، به ویژه اطراف گردن و سینه و کمر. این کار به بهبود جریان خون کمک می‌کند.
- بیمار را از سرما محافظت کنید. برای مثال از پتو برای گرم نگه‌داشتنش کمک بگیرید.
- سعی کنید بیمار را آرام کنید و ترس را از وی دور سازید.
- سطح پاسخ‌دهی و واکنش بیمار را زیر نظر داشته باشید.
کمکهای اولیه ضربه به چشم
چشم ساختار ظریفی دارد و آسیب‌پذیری‌اش بالاست. اگر یک جسم خارجی چشم را خراش دهد، چشم در معرض مادۀ شیمیایی قرار بگیرد، ضربۀ سنگینی به آن وارد شود و …، ممکن است فرد دچار تاری و دوبینی و حتی نابینایی شود.
برای کمک به بیماری که دچار آسیب‌دیدگی از ناحیۀ چشم شده، می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:
- به بیمار آرامش خاطر بدهید.
- از او بخواهید چشمش را نچرخاند و حرکات سر خود را متوقف کند.
- اگر آسیب به چشم بر اثر پاشش مواد شیمیایی است، چشم را با مقدار زیادی آب خنک و روان بشویید و مطمئن شوید که پشت پلک‌ها کامل شسته شده است.
- بیمار را در وضعیت استراحت و آرامش قرار دهید و از او بخواهید چشم خود را بسته نگاه دارد.
- چشم آسیب دیده را با یک پد یا پانسمان بپوشانید.
- با اورژانس تماس بگیرید.
- زمانی که منتظر رسیدن اورژانس هستید، بررسی کنید که بیمار آسیب دیگری ندیده باشد؛ به خصوص اگر آسیب‌دیدگی چشم بیمار بر اثر ضربه یا سقوط رخ داده باشد. مخصوصا مراقب آسیب‌دیدگی سر باشید.
- اگر جسم خارجی در چشم وجود دارد، از بیمار بخواهید چشمش را مالش ندهد، بررسی کنید که آیا جسم خارجی روی قسمت سفیدی چشم قابل مشاهده است یا خیر. از او بخواهید با پلک زدن به خروج جسم خارجی کمک کند. اگر پس از چند تلاش جسم خارج نشد، ادامه ندهید تا چشم دچار خراش نشود. همچنین اگر جسم خارجی روی قسمت رنگی چشم است، سعی نکنید آن را بردارید. می‌تویاند از آب تمیز برای خارج کردن جسم کمک بگیرید، اما اگر موفق نشدید به پزشک مراجعه کنید.
- اگر آسیب‌دیدگی چشم بر اثر فلاش جوشکاری رخ داده، چشم را با آب خنک بشویید، آن را بپوشانید و به پزشک مراجعه کنید.
آیا باز کردن گچ در منزل امکانپذیر است؟! از اینجا بخوانید
آموزش کمک های اولیه در شکستگی
اگر فردی دچار شکستگی استخوان شود، دچار علائم احتمالی زیر است:
- درد شدید در ناحیۀ آسیب‌دیده که با حرکت دادن بدتر می‌شود
- بی‌حسی در ناحیۀ آسیب دیده
- تورم و کبودی در ناحیۀ آسیب دیده
- بیرون‌زدگی استخوان از پوست
- خونریزی شدید در محل آسیب دیده
کمکهای اولیه در شکستگی استخوان شامل اقدامات زیر است:
- اگر بیمار دچار خونریزی است، آن را متوقف کنید. برای این کار می‌توانید از باند استریل یا پارچۀ تمیز کمک بگیرید.
- ناحیۀ آسب دیده را بی حرکت کنید. اگر حدس می‌زنید شکستگی در استخوان گردن یا پشت رخ داده، کمک کنید که بیمار در وضعیت بی‌حرکت بماند.
- یک کیسه یخ را به مدت 10 دقیقه روی محل آسیب‌دیده بگذارید.
- اگر بیمار دچار شوک شده، او را در موقعیت راحت قرار دهید که استراحت کند و رویش را با پتو یا لباس بپوشانید.
- با اورژانس تماس بگیرید.
- اگر فرد بیهوش شده یا نفس نمی‌کشد، اقدامات مربوط به احیای قلبی و ریوی را انجام دهید.
بیشتر بخوانید: آیا شکستگی لگن خطرناک است؟
آموزش کمک های اولیه هنگام خونریزی
خونریزی‌‌ها معمولا جزئی هستند؛ اما اگر یک رگ یا شریان اصلی آسیب دیده باشد، خونریزی جان فرد را تهدید می‌کند. برای کمک به فردی که دچار خونریزی شده، می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:
- بر روی زخمی که در حال خونریزی است، فشار مستقیم وارد کنید. برای این کار می‌کنید از پدهای استریل حجیم استفاده کنید.
- اگر خونریزی شدید است، وقت را برای پیدا کردن پد هدر ندهید. از دست بیمار یا دست خود برای نگه‌داشتن زخم استفاده کنید.
- ناحیۀ آسیب‌دیده را بالا بیاورید تا جریان خون در آن ناحیه کاهش پیدا کند.
- سعی کنید از تماس مستقیم با خون خوددرای کنید، برای مثال از دستکش استفاده کنید؛ یا اگر دستکش در دسترس نیست، از یک کیسه پلاستیکی کمک بگیرید.
- اگر دستتان با خون یا مایعات بدن بیمار تماس پیدا کرد، در اسرع وقت پس از حادثه، دست‌های خود را با آب و صابون کاملا بشویید. اگر نگران خطر احتمالی عفونت هستید، به پزشک مراجعه کنید.
- اگر جسم خارجی در زخم فرو رفته آن را درنیاورید. بلکه باند یا پد را بر دو طرف آن قرار دهید.
- بیمار را در حالت استراحت قرار دهید.
- اگر زخم جزئی است، او را نزد پزشک ببرید؛ در غیر این صورت با اورژانس تماس بگیرید.
آموزش کمک های اولیه هنگام خفگی
وقتی کسی دچار خفگی شده، یعنی راه تنفس او دچار انسداد شده است. خفگی عموما زمانی اتفاق می‌افتد که یک جسم خارجی در گلو یا نای گیر کرده باشد، برای مثال وقتی کودکی یک شی را می‌بلعد یا وقتی تکه‌ای غذا به گلو می‌پرد. خفگی مانع از رسیدن اکسیژن به مغز می‌شود. در نتیجه نیاز به کمکهای اولیه دارد. خفگی علائم زیر را دارد:
- ناتوانی در صحبت کردن
- مشکل در تنفس کشیدن
- تنفس پرسروصدا
- سرفه
- تیره شدن رنگ پوست و لب و ناخن‌ها
- گرفتن گلو با دست یا چنگ زدن به سینه و گلو
- از دست دادن هوشیاری
اقداماتی که برای کمک به فرد در حال خفگی می‌توانید انجام دهید، شامل موارد زیر است:
- اگر فرد می‌تواند سرفه کند، او را تشویق کنید که به سرفه کردن ادامه بدهد تا به خارج کردن جسم خارجی کمک کند.
- به پشت فرد ضربه بزنید. اگر فرد کودک است پشت سرش زانو بزنید، یک دست را روی قفسۀ سینه‌اش بگذارید، او را روی کمر خم کنید و با دست چند ضربه بین شانه‌هایش بزنید.
- اگر انسداد باز نشد، پشت سر فرد بایستید، دستان خود را مشت کنید و شکم فرد را فشار دهید؛ بدین ترتیب که دور کمر را بگیرید، و با کمک دست‌هایتان بالای ناف را به سمت داخل و بالا بکشید. این کار هوا را از ریه‌ها خارج می‌کند و ممکن است انسداد را رفع کند.
- اگر انسداد رفع نشد، از اورژانس کمک بگیرید. تا زمان رسیدن اورژانس مراحل را تکرار کنید.
سخن آخر
آموزش کمکهای اولیه اهمیت زیادی دارد و یاد گرفتن آن می‌تواند خیلی اوقات می‌تواند جان یک فرد را نجات بدهد. با وجود این، در جامعۀ ما به آموزش کمکهای اولیه به اندازۀ کافی پرداخته نشده است. این مطلب را با این هدف نوشتیم تا آن گروه مخاطبان «حال» که کم‌تر دربارۀ کمکهای اولیه می‌دانند، با آن آشنایی بیشتری پیدا کنند و اصول اولیۀ انواع کمکهای اولیه را بیاموزند. امیدواریم آموزش کمکهای اولیه به طور فراگیرتری مورد توجه نهادهای آموزشی و درمانی قرار بگیرد.
سوالات متداول
[sc_fs_multi_faq headline-0=”h2″ question-0=”جعبه کمک های اولیه شامل چیست؟” answer-0=”جعبۀ کمکهای اولیه شامل این اقلام است: دستکش یکبار مصرف، قیچی و پنس، تب سنج، داروهای ضروری مثل انواع مسکن‌ها، پانسمان، گاز استریل، پد الکلی، محلول ضدعفونی، چسب زخم و غیره.” image-0=”” headline-1=”h2″ question-1=”جعبه کمک های اولیه را از کجا تهیه کنیم؟” answer-1=”جعبۀ کمکهای اولیه در انواع فروشگاه‌ها، به خصوص فروشگاه‌های لوازم پزشکی، موجود است. شما همچنین می‌توانید اقلام کمکهای اولیه را به صورت جداگانه بخرید.” image-1=”” count=”2″ html=”true” css_class=””]
منابع
