بسیاری از زنان، نگرانی در مورد نشت ترشحات قاعدگی را در مکان‌های عمومی و محل تحصیل یا کار تجربه کرده‌اند. گاهی تامپون‌ها و نوارهای بهداشتی نمی‌توانند میزان ترشحات قاعدگی را کنترل کنند و این اتفاق منجر به خون‌آلود شدن لباس‌ها و… می‌شود. همین موضوع باعث شده که زنان به دنبال پیدا کردن یک راهکار ایمن‌تر برای کنترل خونریزی قاعدگی باشند. کاپ یا فنجان‌های قاعدگی اگرچه پدیده‌ای جدید نیستند، اما به دلیل به حداقل رساندن امکان نشت خون از بدن، در سال‌های اخیر طرفداران زیادی پیدا کرده‌اند. با این که حدود یک قرن از اختراع کاپ قاعدگی می‌گذرد؛ اما هنوز بسیاری از زنان و دختران در نقاط مختلف جهان از آن چیزی نمی‌دانند!
یکی از دلایل اهمیت کاپ‌های قاعدگی، قابل استفاده مجدد بودن آن‌ها است. این کاپ‌ها از نظر حفظ محیط زیست، به عنوان جایگزین مناسبی برای پدهای یک بار مصرف، تامپون‌ها و… تلقی شده و حجم زیادی از زباله ناشی از مصرف این محصولات را در سال کاهش می‌دهند. این کاپ وسیله‌ای یک بار مصرف نیست و افراد می‌توانند پس از پایان دوره، آن را در محفظه مخصوص نگهداری و در دوره بعد، پس از ضدعفونی کردن کاپ از آن استفاده کنند. لازم است برای ضد عفونی کردن این کاپ‌ها، آن‌ها را به مدت چند دقیقه در آب بجوشانید تا به این شکل کاملا استریل شوند. کاپ قاعدگی یک وسیله کاملا شخصی است و آن را نباید به هیچ عنوان با دیگران به اشتراک گذاشت.
درصورت داشتن هرگونه سوال در زمینه زنان و بهداشت بانوان میتوانید از خدمت دکتر زنان آنلاین سامانه حال استفاده کنید.
کاپ یا فنجان قاعدگی چیست؟
کاپ قاعدگی، جسمی فنجانی شکل از جنس سیلیکون، لاتکس یا پلاستیک انعطاف‌پذیر است. این کاپ‌ها، جریان خون و ترشحات ناشی از قاعدگی را مانند پدها به خود جذب نمی‌کنند؛ بلکه آن را در خود جمع خواهند کرد. این کاپ‌ها وارد واژن شده و پس از ورود، لبه‌های کاپ به دیواره واژن کاملا می‌چسبند. در نتیجه راهی برای خروج ترشحات قاعدگی به خارج از بدن باقی نمی‌ماند. خون و ترشحات در داخل کاپ جمع می‌شود و با خروج کاپ از واژن، می‌توان این ترشحات را تخلیه کرد. بافت این کاپ‌ها در عین نرمی و انعطاف‌پذیری، بسیار مقاوم است و به راحتی پاره نمی‌شود.
انواع مختلف این کاپ‌ها بر اساس سن، طول دهانه رحم و واژن، میزان ترشحات ماهیانه، قدرت عضلات لگن و تجربه زایمان طبیعی انتخاب می‌شوند. برای زنان کمتر از سی سالی که تجربه زایمان طبیعی را نداشته‌اند، معمولا سایزهای کوچک‌تر آن توصیه می‌شود. اما برای زنان بالای سی سال که زایمان طبیعی داشته یا خونریزی‌های ماهیانه سنگین‌تری دارند، سایزهای بزرگ‌تر آن مناسب‌تر است.
انواع مختلفی از کاپ‌های قاعدگی در جنس‌ها، سایزها و شکل‌های مختلف ساخته می‌شوند
نحوه استفاده از کاپ قاعدگی چگونه است؟
نحوه قرار دادن کاپ در واژن در مراحل اولیه نیاز به آموزش دارد؛ اما پس از چند بار استفاده، به راحتی میتوانید آن را وارد و خارج کنید. این کاپ‌ها را نمی‌توان بیش از ۱۲ ساعت در واژن نگه داشت و بهتر است هر ۸ تا ۱۲ ساعت تخلیه شود. پس از تخلیه محتویات کاپ، باید آن را با آب و شوینده مناسب بشویید و مجددا به شکل اول وارد واژن کنید. پیش از تماس دست با کاپ هم لازم است حتما دست‌ها را شسته و ضدعفونی کنید. این کار از انتشار آلودگی و ابتلا به عفونت‌ها جلوگیری می‌کند.
وقتی برای نخستین بار از آن استفاده می‌کنید، ممکن است کمی درد و ناراحتی را تجربه کنید. برای راحتی کار توصیه می‌شود لبه کاپ را با آب یا یک روان‌کننده پایه آب کمی مرطوب کنید. قرار دادن کاپ قاعدگی خیس در داخل واژن کار آسان‌تری خواهد بود. برای وارد کردن، خارج کردن و شست‌و‌شوی این کاپ‌ها باید نکاتی را در نظر بگیرید که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.
روش‌های وارد کردن کاپ قاعدگی
هر کاپ قاعدگی از دو بخش ساخته شده که شامل فنجان اصلی در بالا و یک ساقه باریک‌تر در پایین است که از آن برای خارج کردن بهتر کاپ استفاده می‌شود. بهتر است پیش از اولین استفاده، دستورالعمل نوشته شده روی بسته بندی آن را بخوانید و یا با یک پزشک یا ماما مشورت کنید. کاپ را پیش از استفاده حتما بشویید و استریل کنید. سپس با دستان شسته و ضدعفونی شده (با آب و صابون) کاپ را در دست بگیرید. نحوه قرار گرفتن بدن برای وارد کردن کاپ می‌تواند متفاوت باشد. روش مناسب خود را با آزمون و خطا پیدا کنید. مثلا برخی افراد ترجیح می‌دهند چمباتمه بزنند، در حالی که برخی دیگر روش ایستاده را مناسب می‌دانند، به شکلی که یک پا بالاتر از پای دیگر قرار گیرد. نحوه تا کردن کاپ برای ورود به واژن هم به شکل‌های مختلفی انجام می‌شود که ساده‌ترین آن‌ها عبارتند از:
روش تا زدن به پایین
برای این کار باید یک انگشت را روی لبه بالایی کاپ قرار داده و آن را به طرف پایین فشار دهید. در این حالت کاپ به شکل یک مثلث دیده می‌شود و وارد کردن آن به داخل واژن کار آسانی خواهد بود.
روش عدد 7
برای این کار باید دو طرف کاپ را به هم فشار دهید تا شکل کاپ از دایره به بیضی تغییر پیدا کند. سپس یک طرف آن را به صورت مورب به طرف پایین تا کنید تا به شکل عدد 7 دیده شود.
روش U یا C
این روش بسیار ساده است و برای انجام آن کافی است دو طرف فنجان را فشار دهید تا شبیه یک بیضی کشیده شود. سپس آن را از وسط تا کنید. در این حالت کاپ به شکل U یا C دیده می‌شود و می‌توان آن را به راحتی به داخل واژن وارد کرد.
پس از وارد شدن لبه فنجان به داخل واژن، آن را به طرف بالا فشار دهید تا کل کاپ در واژن قرار گیرد. کاپ باید کاملا باز شده و لبه‌های آن به دیواره واژن بچسبد تا از نشت ترشحات جلوگیری کند. پس از ورود کامل به داخل واژن، ساقه کاپ را بگیرید و آن را یک دور کامل در واژن بچرخایند تا مطمئن شوید که به طور کامل با دیواره آن مماس است. اگر کاپ به درستی در جای خود قرار گرفته باشد، هیچ درد و ناراحتی ایجاد نکرده و اصلا وجود آن حس نمی‌شود. به همین دلیل برخی افراد می‌گویند که وجود آن در داخل واژن را فراموش می‌کنند.
درباره خونریزی شدید قاعدگی بیشتر بدانید
یکی از ساده‌ترین روش‌های جاگذاری کاپ قاعدگی در داخل واژن روش U یا C است
شیوه خارج کردن کاپ قاعدگی
برای خارج کردن کاپ قاعدگی، لازم است لگن را به طرف پایین فشار داده و آن را در حالتی مشابه اجابت مزاج قرار دهید. استفاده از عضلات واژن برای فشار دادن کاپ به طرف بیرون هم مفید است. سپس انگشت شست و اشاره دست خود را به داخل واژن برده و ساقه کاپ را بگیرید و آن را به طرف پایین بکشید. ایجاد کمی فشار در پایه باعث می‌شود تا مکش آن قطع شده و به راحتی خارج شود. اگر فنجان را صاف نگه دارید، از بیرون ریختن ترشحات جمع شده در آن جلوگیری می‌شود. گاهی ممکن است نتوانید آن را در واژن به راحتی حس یا لمس کنید. نباید نگران باشید و سعی کنید با استفاده از فشار عضلات واژن، آن را به طرف پایین هدایت کنید. برای خارج کردن آن هیچ اضطرابی نداشته باشید؛ چون کاپ قاعدگی در واژن شما گم نمی‌شود! با آرامش و تمرین میتوانید به راحتی این کار را انجام دهید.
تمیز کردن کاپ قاعدگی
یاد گرفتن روش‌های تمیز کردن و نگهداری مناسب این کاپ‌ها، بسیار مهم و ضروری است. لازم است پس از خروج آن از واژن در هر نوبت، آن را به خوبی با آب و صابون بشويید. اگر آب در دسترس ندارید، میتوانید آن را با استفاده از دستمال توالت تمیز کنید و در نوبت بعدی تخلیه، حتما به خوبی آن را بشویید. توصیه می‌شود در مکان‌هایی مثل توالت‌های عمومی که آب کافی در دسترس نیست، از یک بطری آب برای تمیز کردن آن استفاده کنید. بین هر سیکل قاعدگی هم باید کاپ را برای مدت زمانی بین ۵ تا ۱۰ دقیقه در آب بجوشانید تا استریل شود. برای این کار یک قابلمه مناسب را مخصوص این کار در نظر بگیرید و در مدت زمان جوشیدن و برای جلوگیری از سوختن کاپ، مراقب باشید که با دیواره‌های قابلمه برخورد نکند.
آیا باکره‌ها می‌توانند از کاپ قاعدگی استفاده کنند؟
اصطلاح باکره به کسی گفته می‌شود که تا کنون رابطه جنسی از طریق ورود آلت تناسلی یا سایر اشیا به داخل واژن را تجربه نکرده باشد. استفاده از کاپ قاعدگی به این معنی نیست که فرد باکرگی خود را از دست داده است؛ اما ورود هر شی خارجی از جمله کاپ قاعدگی، می‌تواند آن را تحت تاثیر قرار دهد. ورود هر شی خارجی مثل تامپون یا کاپ قاعدگی، ممکن است واژن را در حالت ریلکس‌تری قرار بدهد.
مزایا و معایت استفاده از کاپ قاعدگی
هر محصولی که تولید می‌شود، طرفداران و مخالفانی دارد. هر یک از این حامیان و مخالفان هم دلایلی برای نظر خود ارائه می‌دهند. قصد ما در این مقاله این است که شما را به شکلی واقع‌بینانه با مزایا و معایب کاپ‌های قاعدگی آشنا کنیم تا شما بتوانید بر اساس نظر و اولویت خود، تصمیم بگیرید که از آن استفاده کنید یا خیر. برخی از مهم‌ترین مزایا و معایب کاپ قاعدگی عبارتند از:
مزایای کاپ قاعدگی
مقرون به صرفه بودن
انواعی از این کاپ‌ها که یک بار مصرف نیستند، دوام زیادی داشته و با یک بار خرید میتوانید سال‌ها از آن استفاده کنید. بسته به جنس این کاپ‌ها، ماندگاری آن‌ها متفاوت است و به طور متوسط بین هشت تا ده سال دوام دارند. با مقایسه قیمت پدهای بهداشتی و تامپون‌هایی که در طی ده سال استفاده خواهید کرد، نسبت به قیمت یک کاپ قاعدگی متوجه می‌شوید که تهیه آن چقدر مقرون به صرفه خواهد بود.
راحتی بیشتر
بیشتر استفاده کنندگان کاپ‌های قاعدگی ادعا می‌کنند که در هنگام استفاده از آن‌ها، نسبت به پد و تامپون، راحت‌تر هستند. یکی از عوارض مصرف تامپون این است که به دلیل جذب رطوبت واژن، باعث خشکی آن می‌شود. این مشکل در مورد استفاده از کاپ قاعدگی روی نداده و خشکی واژن از عوارض آن نخواهد بود.
با مقایسه حجم پدها و تامپون‌هایی که در طول سال‌ها مصرف می‌شود می‌توان به مقرون به صرف بودن کاپ قاعدگی پی برد
سازگاری با محیط زیست
استفاده از کاپ‌های قاعدگی به معنی کاهش تولید زباله‌های ناشی از جمع‌آوری پدهای بهداشتی، تامپون‌ها و سایر محصولات دوران قاعدگی و بسته‌بندی‌های آن‌ها است. در روزگاری که بحران زباله به یکی از اساسی‌ترین معضل‌های جهانی تبدیل شده، کاهش زباله از این طریق می‌تواند قدمی مثبت و موثر در راستای حفظ محیط زیست باشد.
آزادی عمل
اگر این کاپ‌ها به درستی در جای خود قرار بگیرند، هیچ‌گونه نشتی نخواهند داشت. به همین دلیل، استفاده کنندگان آن‌ها می‌توانند هر نوع فعالیت از قبیل ورزش، شنا یا حمام کردن و… را که در روزهای عادی انجام می‌دانند، در حین قاعدگی هم به راحتی داشته باشند. برخی از استفاده کنندگان مدعی هستند که با استفاده از این کاپ‌ها، میزان درد و گرفتگی قاعدگی در آن‌ها کاهش می‌یابد. اگرچه همه مصرف کنندگان چنین حسی در اثر استفاده از آن ندارند، اما به نظر می‌رسد که این کاپ‌ها، روند زندگی در طول قاعدگی را برای بیشتر آن‌ها آسان‌تر می‌کنند.
قابل استفاده برای مدت طولانی
کاپ‌های قاعدگی را می‌توان برای مدت حداثر ۱۲ ساعت در داخل واژن نگه داشت. البته بهترین زمان تخلیه آن‌ها هر چهار تا هشت ساعت است. اما قابلیت ماندگاری آن برای مدتی بیش از این، کاپ‌های قاعدگی را به ابزار مناسبی برای محافظت در طول شب تبدیل کرده است.
توانایی داشتن رابطه جنسی
انواع مختلف کاپ‌های قاعدگی، انعطاف‌پذیری متفاوتی دارند. برخی از انواع لاستیکی آن‌ها باید قبل از رابطه جنسی برداشته شوند. اما مدل‌هایی که نرم و انعطاف‌پذیرتر هستند، مانند دیافراگم عمل کرده و می‌توان در هنگام استفاده از آن‌ها، رابطه جنسی هم داشت. بیشتر کاپ‌هایی که یکبار مصرف هستند چنین قابلیتی را دارند و شریک جنسی شما وجود آن‌ها را در طول رابطه حس نمی‌کند.
کاهش بو
خون قاعدگی معمولا در معرض هوا، بوی خاصی تولید می‌کند. اما قرار گرفتن درست این فنجان در واژن باعث می‌شود که هوا با آن تماس نداشته و در نتیجه، بوی نامطبوع کمتری تولید می‌شود.
معایب کاپ قاعدگی
دشواری پیدا کردن سایز متناسب
یکی از مهم‌ترین معایب این کاپ‌ها، پیدا کردن سایز کاملا متناسب آن‌ها است. این کاپ‌ها بسته به سن افراد، میزان ترشحاتی که ماهانه در طی قاعدگی از بدن خارج می‌شود و این که آیا فرد زایمان داشته یا خیر، در اندازه‌های مختلفی ساخته می‌شوند. با این حال، پیدا کردن سایز کاملا متناسب آن، به ویژه برای زنانی که انحراف دهانه رحم یا رحم پایین آمده دارند، کار دشواری است. برای اندازه‌گیری دهانه واژن و رحم میتوانید از راهنمایی یک متخصص استفاده کنید. با این حال، ممکن است کمی طول بکشد تا سایز متناسب خود را پیدا کرده و در طی این مدت، کمی نشت ترشحات در طی قاعدگی داشته باشید.
دشواری استفاده برای قاعدگی‌های سنگین
اگر چه این کاپ‌ها در ابعاد و گنجایش‌های مختلف تولید می‌شوند، اما به نظر می‌رسد که استفاده از آن‌ها برای زنانی که قاعدگی‌های بسیار سنگین دارند، یا در ترشحات قاعدگی آن‌ها لخته خون وجود دارد، کمی دشوار باشد. ممکن است این افراد نشت ترشحات به خارج از واژن را تجربه کنند.
چالش خارج کردن کاپ قاعدگی
حتی اگر قرار دادن کاپ برای شما کار ساده‌ای است، برداشتن آن می‌تواند کمی چالش‌برانگیز و کثیف باشد. برای برداشتن آن باید به حالت نشسته بر توالت یا اسکات باشید و از فشار دادن عضلات لگن به طرف پایین برای پایین کشیدن آن استفاده کنید. سپس با دست کاپ را به طرف بالا فشار دهید تا بتوانید پایه آن را بگیرید. بعد از این کار، لازم است کمی پایه را فشار دهید تا از دیواره واژن جدا شده و بتوانید آن را خارج کنید. این کار اگر به درستی انجام نشود، ممکن است با کثیف‌کاری همراه باشد.
برخی معتقدند که استفاده از کاپ قاعدگی می‌تواند باعث جا به جا شدن IUD و یا کشیده شدن نخ آن شود
سندروم شوک سمی
سندروم شوک سمی یا TSS نوعی عفونت است که به دنبال استفاده طولانی مدت از تامپون ایجاد می‌شود. این عارضه در صورت عدم رعایت بهداشت و ابتلا به عفونت، در مورد مصرف کاپ‌های قاعدگی هم ممکن است روی دهد. با این حال، این یک اختلال بسیار نادر است و تخلیه و شست‌و‌شوی منظم کاپ‌ها در کنار استفاده صحیح از آن‌ها می‌تواند از ابتلا به این عارضه جلوگیری کند.
تداخل با IUD
برخی افراد استفاده همزمان از دستگاه پیشگیری از بارداری داخل رحمی یا IUD و کاپ قاعدگی را مجاز نمی‌دانند. آن‌ها معتقدند این احتمال وجود دارد که کاپ قاعدگی، نخ IUD را کشیده و آن را از جای خود خارج کند. اگر چه تحقیقات انجام شده در این زمینه، چنین ادعایی را ثابت نکرده است، اما توصیه می‌شود در صورتی که برای پیشگیری از بارداری از IUD استفاده می‌کنید، حتما پیش از استفاده از کاپ قاعدگی با پزشک خود مشورت کنید.
شست‌و‌شوی کاپ پس از مصرف
لازم است که پس از هر بار استفاده، کاپ را به خوبی شسته و مجددا از آن استفاده کنید. شستن آن در توالت‌های عمومی ممکن است کار دشواری باشد. تولید کنندگان آن پیشنهاد می‌دهند که یک بطری آب همراه خود داشته باشید و از آن برای شستن کاپ در توالت استفاده کرده و یا آن را با دستمال توالت پاک کرده و مجددا استفاده کنید.
حرف آخر
کاپ‌های قاعدگی از جمله ابزارهای بهداشت قاعدگی هستند که به ویژه در سال‌های اخیر، بر استفاده از آن‌ها تاکید می‌شود. این کاپ‌ها، فنجان‌های کوچک انعطاف‌پذیر از جنس پلاستیک یا سیلیکون هستند که برای جمع‌آوری ترشحات قاعدگی در داخل واژن قرار می‌گیرند. استفاده از این کاپ‌ها موافقان و مخالفانی دارد. اما بسیاری از متخصصان، به دلیل امنیت بالا و اثرات زیست محیطی آن، استفاده از چنین ابزارهایی را مفید می‌دانند. برای انتخاب و نحوه استفاده از آن‌ها لازم است با یک پزشک متخصص زنان یا یک ماما مشورت کرده و پس از تعیین سایز مناسب آن، اقدام به تهیه کاپ قاعدگی کنید. اگر در این زمینه نیاز به مشاوره تخصصی دارید، میتوانید از حال کمک بگیرید. در صورتی که از کاپ قاعدگی استفاده کرده‌اید، تجربه خود را با ما در میان بگذارید.
سوالات متداول
آیا کاپ قاعدگی برای پریود خوب است؟
این کاپ‌ها، ابزارهای انعطاف‌پذیری هستند که در صورت جاگذاری مناسب در واژن، مانع از نشت ترشحات به خارج از بدن می‌شوند. آن‌ها خون بیشتری را نسبت به پدها و تامپون‌ها جمع کرده و سازگار با محیط زیست هستند.
آیا استفاده از کاپ‌های قاعدگی عوارض جانبی دارد؟
بیشتر متخصصان معتقدند تا زمانی که این کاپ‌ها به درستی مورد استفاده قرار گیرند، هیچ خطری نخواهند داشت. استفاده صحیح، شست‌و‌شوی دست‌ها پیش از لمس آن‌ها و شست‌و‌شوی مناسب کاپ‌ها در هر بار تخلیه بسیار مهم است.
آیا در هنگام استفاده از کاپ قاعدگی می‌توان ادرار و مدفوع کرد؟
بله. وجود این کاپ در واژن اختلالی در روند طبیعی ادرار و مدفوع شما ایجاد نمی‌کند. علاوه بر این موارد، حمام کردن، شنا و ورزش هم در هنگام استفاده از کاپ قاعدگی امکان‌پذیر است.
آیا استفاده از کاپ قاعدگی باعث از بین رفتن باکرگی می‌شود؟
به نظر می‌رسد که باکرگی یک موضوع فرهنگی و اجتماعی در مورد عدم تجربه رابطه جنسی است. اما در جوامعی که چنین مسئله‌ای در آن مهم تلقی می‌شود باید پیش از استفاده از کاپ قاعدگی با یک پزشک مشورت کنید.
آیا کاپ‌های قاعدگی نسبت به پدها محافظت بهتری ایجاد می‌کنند؟
طبق مطالعات انجام گرفته در این زمینه می‌توان گفت که کاپ‌های قاعدگی در زمینه جمع‌آوری ترشحات بسیار موثر و خوب بوده و حتی بهتر از پدها و تامپون‌ها عمل می‌کنند. خطر عفونت هم در مورد استفاده از آن‌ها بالاتر نیست.
مضرات استفاده از کاپ قاعدگی چیست؟
دشواری در انتخاب سایز مناسب و نحوه استفاده، نگهداری و شست‌و‌شوی آن می‌تواند به چالشی برای مصرف کنندگان آن تبدیل شود. سندروم شوک سمی هم عارضه‌ای بسیار نادر است که در برخی به دنبال استفاده از این کاپ‌ها روی می‌دهد.
برای انتخاب کاپ قاعدگی مناسب و مشورت درباره استفاده از آن از چه پزشکی کمک بگیریم؟
شما میتوانید برای انتخاب سایز و تعیین نوع مناسب این کاپ‌ها با یک پزشک متخصص زنان و زایمان و یا یک ماما مشورت کرده و معاینات لازم را انجام دهید. متخصصان حال در این زمینه به شما کمک می‌کنند.
منابع
