پس از غذا خوردن، مقدار گلوکز خون ما بالا رفته و به دنبال آن، هورمون انسولین از لوزالمعده ترشح میشود. این کار باعث میشود که بدن ما گلوکز اضافی را برای مصرف در زمان نیاز خود ذخیره کند. اگر این توانایی لوزالمعده مختل شود، میزان قند خون بدن بیش از حد بالا رفته و یا دچار افت شدید میشود که در هر صورت خطرناک است.
این عارضه‌ای است که در بیماران مبتلا به دیابت نوع یک و یا نوع دو پیشرفته ایجاد میشود. پس انسولین نقش کلیدی در کنترل سطح گلوکز – سوخت اصلی سلول‌های بدن – دارد. برای طرح سوالات خود درباره این هورمون می‌توانید از مشاوره آنلاین حال استفاده کنید.
زمانی که تولید این هورمون به صورت طبیعی انجام نشده و یا در روند تولید آن اختلالی وجود داشته باشد، پزشکان از نوع مصنوعی و دارویی آن برای درمان کمک می‌گیرند. استفاده از این دارو یکی از اصلی‌ترین مراحل کنترل و درمان بیماری دیابت است. مشکلات مربوط به انسولین به دو شکل افراد را تحت تاثیر قرار می‌دهد:
دیابت نوع یک
میزان انسولین در این بیماران معمولا بسیار کم است یا اصلا تولید نمی‌شود.
دیابت نوع دو
افراد مبتلا به این بیماری معمولا انسولین کافی تولید نمی‌کنند و یا بدن آن‌ها قادر به استفاده موثر از آن نیست. به این اختلال، مقاومت به انسولین می‌گویند.
بیشتر بخوانید: دیابت استرسی
انسولین چیست؟
انسولین یکی از هورمونهای بسیار مهم تولید شده در بدن انسان است که نقش‌های مهمی بر عهده دارد. این هورمون از پانکراس یا لوزالمعده ترشح میشود. انسولین میزان گلوکز ورودی به جریان خون را کنترل می‌کند و بر ذخیره شدن آن در عضلات بدن، چربی و کبد تاثیر می‌گذارد. یکی از اصلی‌ترین نقش‌های انسولین اثرگذاری بر تنظیم سوخت و ساز کربوهیدرات‌ها، پروتئین‌ها و چربی‌ها در بدن است.
اگر این هورمون در بدن عملکرد خوبی نداشته باشد، گلوکز قادر نیست در کبد و بافت عضله‌ای بدن ذخیره شود. در نتیجه تولید چربی هم متوقف شده و در عوض، چربی‌های موجود در بدن تجزیه می‌شوند. شاید فکر کنید که این اتفاق خوبی برای مبتلایان به اضافه وزن است!
اما باید بدانید که به دنبال تجزیه چربی‌های بدن، اسیدهای کتو آزاد می‌شوند. اگر تعادل این اسیدها در بدن به هم بخورد و سطح آن بالا برود، اختلالی به نام کتواسیدوز دیابتی ایجاد میشود که ممکن است بسیار خطرناک باشد.
کارکرد انسولین در بدن چیست؟
این هورمون در بدن افراد غیر دیابتی دو کار مهم انجام می‌دهد:
ذخیره سازی گلوکز اضافی خون برای تامین انرژي
بعد از غذا میزان انسولین در بدن زیاد است. این باعث کمک به ذخیره سازی گلوکز اضافی خون در کبد میشود. زمانی که فرد غذا نمی‌خورد و سطح این هورمون در بدن او کم میشود، کبد این گلوکز را که به شکل گلیکوژن در خود ذخیره کرده، مجددا به شکل گلوکز آزاد می‌کند تا سطح قند خون بدن ثابت بماند.
در واقع این هورمون باعث ذخیره سازی گلوکز در سلول‌ها میشود تا در موارد نیاز از آن‌ها برای تامین انرژی استفاده کند. این کار از تجمع بیش از حد گلوکز در خون جلوگیری می‌کند.
شناخت قرص سیتاگلیپتین برای درمان قند خون
تنظیم سطح قند خون
کربوهیدرات‌هایی که از طریق غذا وارد بدن ما می‌شوند، باید برای جذب در بدن به گلوکز تجزیه شوند. گلوکز سوخت اصلی بدن و منبع انرژی آن است. پس از تجزیه کربوهیدرات به گلوکز، این ذرات وارد جریان خون می‌شوند. سلول‌های لوزالمعده هم با ترشح هورمون انسولین، اجازه می‌دهند که بدن از این ذرات برای تامین انرژی خود استفاده می‌کند.
سطح گلوکز در افراد مبتلا به دیابت بعد از غذا خوردن همچنان بالا می‌رود. این مسئله به این دلیل است که هورمون کافی برای کمک به ذخیره سازی گلوکز در سلول‌های بدن از جمله کبد وجود ندارد. اگر این سطح از گلوکز به صورت مداوم در خون باقی بماند، منجر به عوارض جدی و خطرناکی مثل مشکلات عصبی، آسیب‌های کلیوی، نابینایی و… خواهد شد.
اگر می‌خواهید بدانید که دیابت چه مشکلاتی در اندام‌های مختلف ایجاد می‌کند؟ این مقاله را بخوانید.
انواع انسولین
می‌دانید که بیماران مبتلا به دیابت باید برای تنظیم سطح قند خون خود از انسولین دارویی استفاده کنند. انواع مختلفی از انسولین موجود است که اثرگذاری‌شان از نظر سرعت و ماندگاری متفاوت است. گاهی پزشک استفاده از بیش از یک نوع از این دارو را برای برخی از بیماران تجویز می‌کند. انواع انسولین به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:
انسولین با اثرگذاری فوری یا سریع الاثر
این نوع هورمون برای پیشگیری از افزایش بیش از حد قند خون بعد از غذا خوردن بسیار مناسب است. انواع مختلفی از آن موجود است که بسیار سریع و گاهی در کمتر از سه دقیقه اثرگذاری خود را آغاز می‌کنند. البته باید بدانید که زمان ماندگاری آن‌ها بسیار کمتر از انواع دیگر و بین دو تا چهار ساعت است. نمونه‌هایی از آن عبارتند از نوولوگ یا آسپارت، گلولیزین یا آپیدرا، لیسپرو یا هومالوگ، رگولار و…
انسولین با اثرگذاری طولانی، خیلی طولانی و متوسط
کبد برای تامین انرژی بدن در زمانی که فرد غذا نمی‌خورد، گلوکز آزاد می‌کند. بیمار با استفاده از انسولین با اثرگذاری طولانی مدت، به بدن کمک می‌کند تا از این گلوکز استفاده کند تا سطح آن در بدن بیش از حد بالا نرود.
میزان ماندگاری این انسولین‌ها بین هشت تا چهل ساعت است و پزشک با توجه به شرایط بیمار یکی از انواع متوسط، طولانی یا خیلی طولانی را برای او تجویز می‌کند. نمونه‌هایی از آن عبارتند از لانتوس یا گلارژین، دتمیر یا لومیر، دگلودک و…
این تقسیم بندی در برخی از منابع به شکل اثرگذاری فوری، کوتاه مدت، متوسط، بلند مدت و ترکیبی هم انجام میشود. انتخاب نوع آن به عوامل مختلفی مثل نوع بیماری دیابت، سطح گلوکز خون، میزان نوسان آن در طول روز و عادات غذایی و سبک زندگی بیمار وابسته است.
مناسب‌ترین نواحی برای تزریق آن بازو، ران و شکم هستند. تزریق در شکم به دلیل آسانی انجام آن برای خود بیمار، بهترین روش تزریق است. یک پزشک متخصص می‌تواند یکی یا ترکیبی از انواع آن‌ها را برای درمان فرد با توجه به وضعیت بیمار در نظر بگیرد.
انسولین قلمی
انسولین را به شکل‌های مختلفی می‌توان به بدن وارد کرد. اما هرگز این هورمون را به شکل قرص تبدیل نمی‌کنند، چون پیش از جذب شدن توسط بدن، در دستگاه گوارش تجزیه خواهد شد. انتخاب نوع و روش تزریق آن به توانایی فرد برای این کار، سبک زندگی، نوع دیابت و… بستگی دارد.
این هورمون را به شکل استنشاقی، پمپ و قلم می‌توان به بدن وارد کرد. نوع قلمی آن از ساده‌ترین و در دسترس‌ترین انواع است به صورت زیر جلدی به چربی زیر پوست تزریق میشود. انجام این کار نیاز به تخصص خاصی نداشته و توسط خود بیمار یا اطرافیان او قابل انجام است. انسولین‌های قلمی به سه شکل مختلف در دسترس بیماران قرار می‌گیرند. انواع انسولین قلمی عبارتند از:
قلم‌های یک بار مصرف
این قلم‌ها با کارتریج‌های پر شده از هورمون در دسترس بیماران قرار گرفته و بعد از استفاده و تمام شدن آن، کل قلم دور انداخته شده و قابل شارژ مجدد نیستند.
قلم‌های قابل استفاده مجدد
این قلم‌ها حاوی کارتریج‌های قابل جایگزین هستند. یعنی بعد از تمام شدن یک کارتریج حاوی هورمون، می‌توان آن را با کارتریج دیگر تعویض کرد. اگر این قلم‌ها به درستی مورد استفاده قرار بگیرند، برای سال‌ها دوام خواهند داشت.
قلم‌های هوشمند یا متصل
این قلم‌ها جزو انواع قابل استفاده مجدد بوده و می‌توانند پیام‌هایی را ضبط کنند و انتقال دهند. این پیام‌ها شامل سطح گلوکز خون، میزان کربوهیدرات دریافتی بدن و تعداد دوزهای داروی تجویزی است. چنین قلم‌هایی با یک برنامه از طریق فناوری بلوتوث همگام سازی می‌شوند تا به بیمار کمک کنند برنامه مراقبتی خود را تحت کنترل داشته باشد.
این فناوری به بیمار کمک می‌کند که با پیش بینی دریافت کربوهیدرات، زمان و سطح گلوکز فعلی و هدف، بهترین دوز مصرفی را تعیین کند. متخصصان امیدوارند دسترسی به این تکنولوژی در نقاط مختلف جهان فراهم شود و در دسترس همگان قرار گیرد.
انسولین لانتوس
انسولین لانتوس یک ترکیب مصنوعی از انسولین است که برای کنترل قند خون در بیماران مبتلا به دیابت توسط پزشک تجویز میشود. لانتوس حاوی ماده فعال گلارژین است. بزرگسالان مبتلا به دیابت نوع ۲ و همه بیماران بالای شش سال مبتلا به دیابت نوع یک می‌توانند از آن استفاده کنند. این دارو جزو هورمونهای با اثرگذاری طولانی طبقه بندی میشود و به شکل ویال‌های ده میلی لیتری و یا قلم موجود است.
این دارو هم مانند هر داروی دیگری ممکن است عوارض جانبی داشته باشد. از مهمترین این عوارض می‌توان به ایجاد واکنش حساسیتی در محل تزریق مثل قرمزی پوست، خارش، تغییر ضخامت پوست، تورم بدن، افزایش وزن، پایین آمدن قند خون و… اشاره کرد. در صورت بروز مشکلات جدی، لازم است که پزشک خود را مطلع کنید تا در صورت نیاز، نوع داروی مصرفی شما را تغییر دهد.
در هر صورت، قطع خودسرانه این داروها می‌تواند عوارض جانبی شدیدی در پی داشته باشد. پس به صورت منظم با یک پزشک متخصص در ارتباط باشید.
انسولین نوورپید
انسولین نوورپید حاوی آسپارت است که از هورمون‌هایی با اثر فوری است. این دارو برای بزرگسالان و کودکان مبتلا به دیابت بالای یک سال قابل استفاده است. این یک ترکیب تزریقی است که به صورت ویال‌ها و قلم‌های مخصوص تهیه میشود.
نوورپید اغلب برای تزریق پیش از غذا تجویز میشود. البته پزشک می‌تواند آن را برای پس از غذا هم تجویز کند. این دارو به طور معمول با دوز نیم تا یک واحد به ازای هر کیلوگرم از وزن بدن تزریق میشود. گاهی پزشکان استفاده از نووپید را به همراه یک نوع دارو دیگر که اثر متوسط یا طولانی داشته باشد، تجویز می‌کنند. پزشکان استفاده از این نوع انسولین را برای زنان باردار هم بدون مشکل می‌دانند.
انسولین نوومیکس
انسولین نوومیکس نوعی هورمون تزریقی حاوی ماده فعال آسپارت است که به سه شکل مختلف در دسترس است:
نوومیکس ۳۰
این دارو از ۳۰ درصد آسپارت محلول با اثرگذاری فوری به همراه ۷۰ درصد انسولین متبلور شده با پروتئین با اثرگذاری متوسط ساخته شده است. بیماران مبتلا به دیابت که بیشتر از ده سال سن دارند، می‌توانند از آن استفاده کنند.
نوومیکس ۵۰
این دارو حاوی ۵۰ درصد انسولین محلول و ۵۰ درصد از نوع متبلور آن است. مصرف آن برای بیماران دیابتی زیر ۱۸ سال مجاز نیست.
نوومیکس ۷۰
آسپارت محلول، ۷۰ درصد و پروتامین تبلور یافته، ۳۰ درصد آن را تشکیل می‌دهند. مصرف آن برای افراد بالای ۱۸ سال مجاز است.
هیپوگلیسمی یا افت سطح گلوکز خون یکی از شایع‌ترین عوارض جانبی این دارو است که در حدود ۱۰ درصد بیماران مشاهده میشود. همچنین مصرف هم‌ز‌مان آن با سایر داروهایی که سطح گلوکز خون را تحت تاثیر قرار می‌دهند، می‌تواند عوارضی در پی داشته باشد. در صورت مصرف چنین داروهایی با پزشک خود مشورت کنید.
انسولین لومیر
انسولین لومیر دارویی تزریقی است که از آن برای کنترل علائم دیابت نوع یک و دو استفاده میشود. این دارو دارای اثر طولانی مدت است که برای بیماران مبتلا به دیابت بالای دو سال تجویز میشود. از رایج‌ترین عوارض آن می‌توان به خارش پوست، افزایش وزن، تورم گلو و زبان، یبوست و مشکلات گوارشی، گرفتگی عضلات و احساس سوزن سوزن شدن دست و پا اشاره کرد.
اثرگذاری این دارو در بدن اغلب تا ۲۴ ساعت است و طبق تجویز پزشک یک یا دو نوبت در روز تزریق میشود. به بیمارانی که یک دوز آن را به صورت روزانه دریافت می‌کنند، توصیه میشود که تزریق را در عصر یا شب انجام دهند.
انسولین رگولار
انسولین رگولار انسانی نوعی دارو برای کنترل گلوکز خون است که به شکل‌های مختلف تزریق زیر جلدی، تزریق وریدی و استنشاقی در دسترس است. این یک هورمون مصنوعی مشابه آن هورمونی است که توسط لوزالمعده انسان تولید میشود.
این دارو از جمله داروها با اثرگذاری کوتاه مدت است که می‌تواند با تجویز پزشک به همراه انواع متوسط یا طولانی اثر هم استفاده شود. مصرف آن در کنار رژیم غذایی مناسب و ورزش و فعالیت بدنی کافی می‌تواند به درمان بیماران مبتلا به دیابت‌های نوع یک و دو کمک کند.
این دارو احتمالا عوارض جانبی خفیف یا جدی به همراه دارد که مهمترین آن‌ها شامل احساس گرسنگی، تعریق، سرگیجه، اختلال در تمرکز و خارش پوست است. در صورتی که با علائمی مثل تاری دید، خواب آلودگی، افت قند خون، عدم هماهنگی بدن و علائم مشابه مواجه شدید بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید.
عوارض انسولین
انسولین تراپی که به وسیله انواع مختلفی از داروها در دوزها و برندهای مختلف انجام میشود، احتمالا عوارضی را در افراد مختلف به همراه خواهد داشت. از مهمترین و شایع‌ترین عوارض انسولین می‌توان به افزایش وزن بیمار، سرگیجه، کاهش شدید قند خون یا هیپوگلیسمی و ایجاد ناراحتی‌های پوستی مثل قرمزی و خارش در محل تزریق اشاره کرد. عوارض دیگری مثل احساس اضطراب و یا بروز سرفه هم بعد از استفاده از برخی از انواع آن مشاهده میشود.
حرف آخر
انسولین به عنوان یک هورمون مهم در بدن انسان وظیفه کنترل گلوکز و تامین انرژی بدن را از طریق آن بر عهده دارد. کمبود این هورمون به هر دلیلی می‌تواند باعث ایجاد دیابت شود. بیماری دیابت در اثر عدم توانایی بدن در تولید انسولین طبیعی و یا ناتوانی در به کارگیری این هورمون ایجاد میشود. پس نقش آن در بدن بسیار مهم و حیاتی است و اختلالات مرتبط با آن گاهی تهدید کننده زندگی خواهد بود.
برای جبران کمبود آن در بدن، این هورمون به شکل دارو در دسترس بیماران مبتلا به دیابت قرار دارد. این دارو باید با تجویز پزشک مصرف شود و لازم است که وضعیت بیماران به صورت منظم توسط پزشک بررسی و کنترل شود. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره انسولین می‌توانید از پزشکان متخصص غدد در سامانه حال مشاوره بگیرید. تجربه شما از بیماری دیابت و استفاده از دارو برای درمان آن چه بوده است؟
سوالات متداول
انسولین چیست؟
این هورمون یکی از مهمترین هورمونهای بدن است که از اندامی به نام لوزالمعده ترشح شده و وظیفه کنترل، ذخیره و آزاد سازی گلوکز دریافتی توسط غذاها را بر عهده دارد. کمبود آن باعث اختلالات اساسی در بدن میشود.
آمپول گلوکاگون چیست؟
از این آمپول برای درمان اورژانسی افراد دیابتی که به دلیل افت شدید قند خون (هیپوگلیسمی) بیهوش شده اند و قادر به خوردن خوراکی‌های شیرین نیستند، استفاده میشود. گاهی هم برای معاینات دستگاه گوارش بزرگسالان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
انسولین نوورپید چیست؟
نوورپید جزو داروهای حاوی انسولین با اثرگذاری فوری است که برای همه بیماران مبتلا به دیابت بزرگتر از یک سال قابل استفاده است. پزشکان استفاده از آن را برای زنان باردار هم مجاز می‌دانند.
انسولین چه عوارضی دارد؟
این دارو مانند هر داروی دیگری با عوارض خاصی از جمله خارش، قرمزی و تورم پوست در محل تزریق، افت قند خون، سرگیجه و سردرد و احساس گزگز در دست و پا و… همراه است.
برای مصرف انسولین از چه پزشکی راهنمایی بگیریم؟
وضعیت افراد مبتلا به دیابت باید به طور منظم توسط پزشک متخصص چک شوند و دوز داروی مورد مصرف آن‌ها مرتبا مورد بررسی قرار گیرد. برای این منظور می‌توانید از پزشکان متخصص غدد حال راهنمایی بگیرید.
منابع
نادیا کرمی
2 سال پیش