عارضه ناخن جویدن در بسیاری از افراد به خصوص کودکان، نوعی رفتار تکرار شونده متمرکز بر بدن است. ناخن جویدن میتواند از نظر شدت، شامل سطوح مختلفی باشد. کمترین و بی‌خطرترین حالت آن یک عادت هر از گاهی است. اما این مشکل میتواند تا حد یک رفتار تخریبی و آسیب زننده پیشرفت کند. همراه حال باشید تا با علت‌ها و روشهای درمان این مشکل آشنا شوید.
در بیشتر موارد، افرادی که از دوران کودکی دچار این عارضه می‌شوند، سرانجام این عادت را کنار گذاشته و فراموش می‌کنند. اما برای بسیاری دیگر، ناخن جویدن، یک عادت مادا‌م‌العمر باقی می‌ماند و ترک آن بسیار دشوار خواهد بود. این عمل به طور معمول از دوران کودکی شروع شده و در سنین بلوغ شایع‌تر می‌شود. هنوز علت ثابت و مشخص برای این عارضه تعریف نشده؛ اما این نکته قابل تامل است که با شروع این عادت، کنترل آن بسیار دشوار می‌شود. برخی از عوامل محیطی که میتوانند در بروز مشکل ناخن جویدن تاثیرگذار باشند عبارتند از:
- افسردگی، بی‌حوصلگی و ناامیدی: افراد افسرده و بی‌حوصله برای این که خود را مشغول نگه دارند، گاهی به جویدن عادت کرده و آن را برای خود یک رفتار تلقی می‌کنند.
- تمرکز: برخی افراد در هنگام انجام کار و یا حل مشکلات، از این عمل به عنوان یک میل درونی و نه یک انتخاب آگاهانه، برای تمرکز کردن کمک می‌گیرند.
- استرس و اضطراب: در هنگام بروز موقعیت‌های پر اضطراب، افراد برای کاهش استرس به صورت ناخودآگاه شروع به ناخن جویدن می‌کنند.
- مشکلات عاطفی و روانی: این دسته از موارد میتواند شامل اختلالات بیش‌فعالی و نقص توجه، افسردگی شدید، وسواس‌های فکری-عملی، اضطراب جدایی و تیک عصبی باشد.
ترک ناخن جویدن کودکان نیاز به توجه و صبوری دارد
ناخن جویدن کودک
جویدن ناخن یکی از رایج‌ترین عادت‌هایی است که در کودکان دیده می‌شود. این امر ناخوشایند میتواند برای والدین آزاردهنده باشد و سلامت کودک را به خطر بیندازد. ناخن جویدن در مواردی میتواند مانند مکیدن انگشت شست با رشد سنی کودک ترک شود. اما در برخی موارد ممکن است اینطور نباشد و تبدیل به یک معضل حاد شود. در این مطلب نکاتی را برای رفع زودهنگام این عادت بررسی می‌کنیم.
بیشتر بخوانید: تست کرونا در منزل
علت ناخن جویدن در کودکان
بهتر است قبل از هر گونه نگرانی در این زمینه، این توضیح را بدانید که طبق آمار جهانی ۳۰ تا ۶۰ درصد کودکان و نوجوانان دچار عادت ناخن خوردن هستند و فرزند دلبند شما در داشتن چنین مشکلی تنها نیست! اما عوامل تاثیرگذار در به وجود آمدن این عادت عبارتند از:
- ژنتیک: بسیاری از تحقیقات نشان داده‌اند که عامل ژنتیک در ایجاد عارضه ناخن خوردن کودک بسیار موثر است. از این رو بسیاری از متخصصان، ناخن جویدن کودکان را یک عادت منفی تلقی می‌کنند. رفتاری تکرار شونده که کودک از آن آگاهی ندارد و حتا در برخی موارد، آن رفتار را در خواهر یا برادر بزرگتر خود دیده و آن را تقلید می‌کند.
- بی‌حوصلگی: برخی کودکان وقتی سرگرم بازی نیستند و دل‌مشغولی خاصی توجه آنها را جلب نمیکند برای اینکه خود را مشغول کنند به عادت ناخن جویدن روی می‌آورند.
- استرس و هیجان: ناخن جویدن میتواند در بسیاری از کودکان پاسخی باشد برای فرار از ترس‌ها و هیجاناتی که در محیط‌ها و موقعیت‌های مختلف بر آنها وارد می‌شود. به طور مثال یادگیری مطلبی جدید در مدرسه یا احساس خجالت میتواند این دلشوره‌های درونی را تشدید کند.
- جلب توجه: در برخی موارد وقتی شما کودکتان را از انجام کاری منع می‌کنید، او برای جلب توجه و ترحم، ممکن است آن کار را تکرار کند. ناخن جویدن هم میتواند چنین دلیلی داشته باشد.
بیشتر بخوانید: روش های درمان فوبیا
راهکارهایی برای جلوگیری از ناخن جویدن کودکان
در ترک هر عادت، خودکنترلی یک عامل بازدارنده بسیار موثر است. اما از آنجایی که کودکان در مواجهه با این عادت از آگاهی کامل برخوردار نیستند، کنترل آن دشوارتر می‌شود. از این رو مختصصین ۷ راهکار مفید برای ترک عادت ناخن جویدن را ارايه می‌دهند.
درصورت نیاز به مشاوره پزشکی در زمینه کودکان میتوانید از خدمات دکتر اطفال آنلاین سامانه حال استفاده کنید.
- ایجاد انگیزه: شما به عنوان والدین کودک میتوانید با توضیحات ساده درباره خطرات عادت ناخن خوردن، کودکتان را از عوارض این عارضه آگاه کنید.
- بررسی منظم ناخنها و کوتاه نگه داشتن‌شان: اگر شکستگی و یا نامرتبی لبه‌های ناخن فرزندتان، در هنگام برخورد با اشیا به خصوص پارچه، ملحفه و… باعث گیر کردن شود، میتواند یکی از عوامل بسیار موثر در ایجاد عادت ناخن جویدن محسوب شود. با بررسی منظم ناخنها نه تنها باعث تمیزی و مرتب بودن دستان کودکتان می‌شوید، بلکه از ایجاد این عارضه در فرزندتان نیز جلوگیری می‌کنید.
- ایجاد کد‌های مربوط: هنگام ناخن جویدن کودکتان، او را با نصیحت‌های حوصله سربر سرزنش نکنید، صدایتان را بلند نکنید و دست به تنبیه نزنید. با انجام این کارها احساس بدی را به او منتقل می‌کنید. پس بهتر است از یک عبارت رمزی یا حرکتی توافقی مثل سوت زدن و یا نچ نچ کردن، استفاده کنید تا آگاهش کنید از انجام آن عمل دست بکشد. در برخی موارد هم با نادیده گرفتن میتوانید کودک را از انجام عمل باز دارید زیرا گاهی او برای توجه‌طلبی دست به انجام این کار می‌زند.
- جایگزینی: سعی کنید دستان کودک خود را با وسایلی مانند توپ، لگو، وسایل بازی، مداد رنگی و… مشغول نگه دارید. کودکان روی چنین فعالیت‌هایی بسیار متمرکز می‌شوند.
- پاداش‌دهی: میتوانید روزهایی را که کودکتان از انجام عمل ناخن خوردن اجتناب کرده، روز جایزه بنامید و در پایان روز او را با هدیه کوچکی خوشحال کنید. حتا میتوانید جایزه‌های هفتگی در نظر بگیرید و به تعداد روزهایی که کودک از انجام عمل ناخن خوردن دوری کرده، در پایان هفته از یک عامل تشویقی مانند گردش رفتن، خرید کتاب، تماشای کارتون، خوردن خوراکی‌های مورد علاقه و… استفاده کنید.
- سرگرمیهای تازه: گاهی با کمک گرفتن از سرگرمیهای ساده، کوچک و دم‌دستی، مانند کتاب‌های رنگ‌آمیزی، بوم‌های کوچک نقاشی، پازل و حتی مشارکت در پخت و پز و قرار گرفتن در فضای آشپزخانه، میتوانید کودکتان را از کسالت‌ها و اضطراب‌های روزمره دور کنید و ساعات مفرحی را برایش به وجود آورید تا ذهن او به سمت انجام عادت پیش نرود و مشغول به فعالیت‌های دیگری باشد.
یکی از راه‌های ترک جویدن ناخن استفاده از پدهای الکلی تلخ است
داروی ترک ناخن جویدن
استفاده از پد الکی تلخ روی ناحن‌ها باعث می‌شود هنگام ناخن جویدن مزه تلخی احساس کنید. معمولا ناخن جویدن غیر ارادی و بدون آگاهی انجام می‌شود. با چشیدن مزه تلخی، از اینکه ناخواسته شروع به این کار کرده‌اید آگاه می‌شوید و ادامه‌اش نخواهید داد. به مرور و با تکرار این مراحل، کمتر ناخن‌هایتان را خواهید جوید.
بیشتر بخوانید: اختلال یادگیری در کودکان
اما در مورد کودکان اگر با انجام تمام راهکارهای دیگر هنوز عادت ناخن جویدن از سر کودکتان نیفتاد، میتوانید از پدهای الکی تلخ استفاده کنید. با آغشته کردن نوک انگشتانش با پدهای الکلی که طعم تلخ و گزنده‌یی دارند و برای استفاده از همین منظور روانه بازار شده‌اند، او را از تکرار این عادت دور کنید تا برای انجام ندادن آن آگاهی لازم را پیدا کند. از آنجایی که این طعم تلخ تجربه خوبی در کودک ایجاد نمیکند، تا جای ممکن سعی کنید از روشهای دیگر استفاده کنید.
همیشه ناخنها را کوتاه و مرتب نگه دارید
درمان قطعی ناخن جویدن
در واقع عمل جویدن ناخن در مراحل اولیه یک عادت ثانویه تلقی می‌شود. فرد مبتلا میتواند با بررسی‌های بالینی در صدد برطرف کردن مشکل بربیاید؛ اما اگر تا به حـال در مواجهه با عارضه‌ی ناخن جویدن دچار مشکلات زیر شده‌‌اید، لازم است در اولین فرصت از پزشک وقت گرفته و با مشورت وی، درمان را شروع کنید.
- ناخن‌های برگشته به داخل گوشت انگشت
- عفونت پوست یا ناخن
- تغییر رنگ ناخن
- موج‌دار شدن ناخنها
- خونریزی، تورم یا درد در اطراف ناخن
- عدم رشد مناسب و ضخامت غیرطبیعی ناخنها
- جدا شدن ناخن از پوست
- عدم توانایی در ترک یا تغییر عارضه و ایجاد الگوهای رفتاری جایگزین
- اضطراب و استرس
- استمرار عارضه از دوران کودکی
- ایجاد عفونت‌های دهانی و دندانی
بیشتر بخوانید: فوبیای ترس از بیماری
درمان ناخن جویدن در بزرگسالان
جویدن ناخن در مراحل اولیه یک عادت محسوب می‌شود و عادت‌ها هم یک شبه ایجاد نمی‌شوند. برای تغییر و کنترل عادت‌ها باید حوصله به خرج داد و زمان زیادی صرف کرد. حتا اگر تلاش‌هایی در این زمینه کرده‌اید اما به نتیجه مطلوب نرسیده‌اید، نگران نباشید. میتوانید روشهای دیگری را جایگزین کرده تا برای ترک کامل این مشکل آماده شوید. در ادامه با برخی از روشهای مناسب برای ترک ناخن جویدن آشنا خواهید شد.
- ناخنها را کوتاه نگه دارید
ناخن‌های خود را زود به زود کوتاه و مرتب کنید. مقاومت در برابر ناخن‌های بلند ممکن است دشوار و وسوسه کننده باشد. اما ناخن‌های مرتب و کوتاه شده میتواند از شما در برابر این عادت آزار دهنده محافظت کند. فراموش نکنید این روش، ساده‌ترین روش ممکن است و شما بدون هیچ هزینه‌ای و فقط با کوتاه نگه داشتن ناخنها، میتوانید قدم بزرگی برای ترک این عادت بردارید. اما این نکته را هم به یاد داشته باشید که در این مورد زیاده‌روی نکنید. زیرا بیش از حد کوتاه کردن ناخنها میتواند به آنها آسیب بزند.
- مانیکور کنید
خانم‌هایی که دچار این عارضه هستند میتوانند با انجام مانیکورهای منظم، تا حد زیادی از ناخن جویدن جلوگیری کنند. مراجعه منظم به شخصی که قرار است به طور خاص به ناخن‌هایتان توجه کند، باعث ایجاد انگیزه برای محافظت از ناخنها می‌شود. احتمالا ناخن‌هایتان به دلیل جویده شدن، معمولا ظاهری دوست داشتنی ندارند. اما پس از مانیکور، با چهره جدیدی از آنها مواجه می‌شوید که بدون شک تلاش بیشتری برای حفظ ناخن‌هایتان خواهید کرد.
- دستکش بپوشید
استفاده از دستکش به شما یادآور می‌شود که از ناخن جویدن صرف‌نظر کنید. اگر خواستید این روش را انتخاب کنید، حتما از دستکشهای نخی استفاده کنید. دستکش نخی، گرما را در خود نگه نمی‌دارد و اختلال چندانی در انجام کارهای روزمره ایجاد نمیکند.
- عادت جایگزین ایجاد کنید
عوامل محرک را شناسایی کنید و عادتهای جدیدی را جایگزین ناخن جویدن کنید. جویدن آدامس یکی از عادات جایگزین مناسب است. دقت کنید که بیش از حد آدامس جویدن میتواند موجب تخریب و آسیب به دندان‌ها و فک شود. همچنین میتوانید دست‌های خود را با ابزاری چون گویهای ضد استرس و دیگر محصولات مشابه، مشغول نگه دارید.
- محدودیت تعیین کنید
ایجاد تغییرات تدریجی مثل محدود کردن تعداد انگشت‌های مجاز میتواند روش موثری باشد. مثلا اگر تا پیش از این ناخن‌های هر دو دست درگیر این عارضه بودند، حـال میتوانید آن را به یک دست کاهش دهید. حتا اگر در مرحله اول، نادیده گرفتن یک دست دشوار به نظر می‌آید، میتوانید در هر نوبت فقط یک ناخن را ممنوع کنید. همین که به جای ۱۰ ناخن، فقط ۹ تای آنها را بجوید یعنی ۱۰ درصد راه را رفته‌اید! ضمنا همین که می‌بینید ناخن ممنوعه، ظاهر زیباتر و سالم‌تری دارد هم انگیزه‌ای برای پیشرفت می‌شود.
جویدن ناخن مثل هر عادت دیگری غیر ارادی انجام می‌گیرد
عوارض ناخن خوردن
جویدن ناخن میتواند شامل جویدن کوتیکول (پوستک ابتدای محل رویش)، بافت اطراف ناخن و نیز جویدن خود ناخن باشد. تکرار این عمل در مدت زمان طولانی میتواند فرد را به طور جدی درگیر کرده و به او آسیب برساند. اما این‌ها فقط عوارضی هستند که میتوانند در ابتدای بروز این عارضه دیده شوند. عوارضی گسترده‌تر نیز که میتواند سلامت فرد مبتلا به عارضه ناخن جویدن را به طور جدی تهدید کرده و به خطر بی‌اندازد، عبارتند از:
- عفونت‌های قارچی خود ناخن و پوست اطراف آن
- بیماری‌های ناشی از انتقال باکتری و ویروس از انگشتان دست به صورت و دهان
- آسیب‌دیدگی و تحلیل رفتن دندان‌ها
- درد و اختلال عملکرد مفصل گیجگاهی فک
- عفونت‌های گوارشی در پی خوردن ناخن‌های جویده شده
بیشتر بخوانید : درمان زخم اثنی عشر
سوالات متداول
ناخن جویدن نشانه چیست ؟
عادت ناخن جویدن یک رفتار تکرار شوندهی متمرکز بر بدن است که علت آن میتواند موارد گوناگونی مثل اضطراب، نگرانی، تمرکز، جلب توجه و بروز مشکلات عاطفی و روانی باشد.
ناخن جویدن کودکان نشانه چیست؟
۳۰ تا ۶۰ درصد کودکان و نوجوانان دچار عارضه ناخن جویدن غیر ارادی هستند. در این امر عواملی از جمله: ژنتیک، افسردگی، هیجان و استرس میتوانند تاثیرگذار باشند.
برای درمان ناخن جویدن چه کنیم؟
راهکارهایی مثل کوتاه نگه داشتن ناخنها، مراجعه به مانیکوریستها، پوشیدن دستکش نخی، جایگزین کردن عادتهای تازه و استفاده از پدهای الکی تلخ میتوانند در متوقف کردن عارضه ناخن جویدن، افراد مبتلا را یاری کنند و موثر باشند.
چگونه ناخن جویدن را ترک کنیم؟
با انجام روشهای ساده مثل تمیز و مرتب کردن روزانهی ناخنها، ایجاد سرگرمیهای تازهی روزانه، استفاده از گویهای ضد استرس، دستکشهای نخی، پدهای الکی تلخ، میتوان از تکرار و استمرار عارضه ناخن جویدن جلوگیری و آن را متوقف کرد.
برای درمان ناخن جویدن به چه دکتری مراجعه کنیم؟
ناخن جویدن در مراحل اولیه، فرد را به طور جدی درگیر نمیکند اما اگر استمرار پیدا کرد میتوانید با مراجعه به پزشک عمومی و در مراحل شدیدتر با مراجعه به روانشناس این عارضه را ترک کنید.
منابع
