تبخال یا هرپس سیمپلکس یک نوع بیماری عفونی ویروسی است که علائم آن به شکل ضایعات پوستی شبیه زخم یا تاولهای موضعی ایجاد میشود. ویروس‌های هرپس سیمپلکس که به اختصار HSV نامیده میشوند، اصلی‌ترین عامل ایجاد آن هستند. این زخم‌ها در نواحی مختلف بدن ممکن است دیده شوند، اما شایع‌ترین نقاط بروز آن در اطراف لب و دهان، نواحی تناسلی و گاهی چشم است. این بیماری بسیار شایع است و بسیاری از افراد را در طول زندگی‌شان، برای یک یا چند دوره درگیر می‌کند. به آن در اصطلاح، زخم سرد یا تاول تب هم میگویند؛ چون احتمال بروز آن در زمان عود بیماری‌هایی که با تب همراه هستند، بیشتر است.
برای مشورت با پزشک متخصص در این زمینه میتوانید از خدمات مشاوره پزشک پوست آنلاین مجموعه حال استفاده کنید.
ویروس هرپس
ویروس هرپس به عنوان عامل اصلی تبخال شناخته میشود. ویروس‌های هرپس سیمپلکس به دو گروه تقسیم میشوند که عبارتاند از:
ویروس هرپس سیمپلکس نوع یک
این ویروس‌ها معمولا به ایجاد زخم در اطراف دهان و گاهی در پوست یا مخاط سایر بخشهای بدن منجر میشوند. عفونت‌های اولیه ناشی از آن معمولا در کودکان روی می‌دهد.
ویروس هرپس سیمپلکس نوع دو
این نوع ویروس می‌تواند تبخال‌هایی را در نواحی تناسلی و مقعد به وجود آورد. به نظر می‌رسد که عمده عفونت‌های ناشی از آن، پس از بلوغ جنسی ایجاد شده و معمولا از طریق روابط جنسی منتقل میشود.
انتقال ویروس هرپس سیمپلکس از طریق تماس مستقیم یا غیرمستقیم با فرد مبتلا به نوع فعال ویروس امکان‌پذیر بوده و دوره نهفتگی آن بین دو تا دوازده روز برآورد شده است. قدرت انتشار آن به حدی است که مثلا فردی می‌تواند آن را در اثر مکیدن انگشت خود، از دهان به انگشت منتقل کند. از مهم‌ترین علائم این بیماری می‌توان به ایجاد زخم یا تاولهای ریزی در اطراف دهان، اندام تناسلی و مقعد اشاره کرد. این تاول‌ها معمولا پس از مدت کوتاهی از بین رفته و زخم‌های حساسی به جای آن‌ها ایجاد میشوند.
بسیاری از افراد آلوده به ویروس هرپس سیمپلکس از ابتلا به آن بی اطلاع هستند؛ چون این ویروس معمولا علائم خاصی ایجاد نکرده و یا نشانه‌های اولیه آن بسیار خفیف است. اما بروز علائم در برخی از افراد به ویژه در اولین حمله می‌تواند دردناک باشد. از مهم‌ترین نشانه‌های آن خصوصا در آلودگی به ویروس نوع دو هرپس سیمپلکس، می‌توان به درد، سوزش، اختلال در دفع ادرار، درد در اطراف ناحیه تناسلی و خروج ترشح از واژن یا آلت تناسلی مردانه اشاره کرد.
ویروس هرپس سیمپلکس تا پایان عمر با افرادی که به تبخال دچار میشوند، همراه خواهد بود. البته برخی از این افراد ممکن است هرگز حمله مجدد آن را تجربه نکنند. بعضی از مبتلایان هم با حملات مکرر و منظم آن مواجه هستند. در هر صورت، محرک‌هایی مثل استرس، تب یا بیماری، قاعدگی، آسیب پوستی ناشی از آفتاب سوختگی و… میتوانند این ویروس را فعال کنند. شما همینطور میتوانید راجع به بهترین قرص ضد استرس ، مطلبی را بخوانید.
به تدریج و پس از هر حمله، بدن برای مقابله با ویروس شروع به تولید آنتی بادی می‌کند. به همین دلیل شیوع حمله‌های مجدد در برخی افراد شدیدتر از حملات قبلی خواهد بود. به طور کلی بروز تبخال در افراد سالم عوارض خاصی نخواهد داشت؛ اما ممکن است در برخی بیماران خاص باعث ایجاد مشکلات جدی شود.
در حال بخوانید: گل مژه چیست؟
علت تبخال
ویروس هرپس سیمپلکس به عنوان علت تبخال شناخته میشود و شامل دو نوع است. این ویروس از رده هرپس ویرالس است که شامل ویروس‌هایی با دو رشته دی ان ای هستند. ماهیت این ویروس‌ها به شکلی است که هر ناحیه‌ای از پوست یا مخاط بدن را میتوانند آلوده کنند؛ اما عمدتا نوع یک این ویروس، عارضه دهانی و نوع دو، عارضه ژنیتال یا تناسلی را ایجاد می‌کنند. البته امروزه بر این باور هستند که ایجاد تبخال تناسلی از طریق نوع یک ویروس هم امکان‌پذیر است.
پس از این که فرد برای اولین بار در معرض ویروس هرپس سیمپلکس قرار گرفته و دچار عفونت شد، این ویروس به صورت نهفته در اعصاب باقی مانده و از این طریق به نواحی مختلف پوست یا مخاط بدن منتقل شود. سپس به دلایل مختلفی، مجددا عود کرده و در هر نقطه‌ای از بدن باعث ایجاد ضایعات پوستی میشود. بعد از هر حمله، ویروس مجددا به فاز استراحت وارد میشود و تا زمان ایجاد محرک بعدی به صورت نهفته باقی می‌ماند. زخم یا تاول ممکن است در محل عارضه قبلی یا محل جدیدی از بدن ظاهر شود.
سوالات پزشکی خود را میتوانید از دکتر آنلاین رایگان سامانه حال بپرسید.
ویروس هرپس سیمپلکس علت اصلی ایجاد تبخال است که می‌تواند تا پایان عمر به صورت نهفته در بدن باقی بماند
درمان تبخال
برای درمان تبخال لازم است که تشخیص درستی در مورد آن انجام شود. این عارضه معمولا به سادگی و از طریق معاینه و بررسی ظاهر زخم‌ها قابل تشخیص است. اما در صورت عدم اطمینان، از آزمایش دی ان ای ویروس یا پی سی آر و کشت ویروس هم کمک می‌گیرند. پزشکان معتقدند که هیچ روش درمانی خاصی برای آن وجود ندارد و روش‌هایی که تحت عنوان درمان تبخال شناخته میشوند، در واقع راهکارهایی برای تسکین علائم آن هستند. این روش‌ها عبارتند از:
مصرف دارو
با مصرف داروهایی مثل زوویراکس یا آسیکلوویر، فامویر یا فامسیکلوویر و والترکس یا والاسیکلوویر می‌توان درد ناشی از زخم یا تاول را کاهش داد و دوره درمان را کوتاه‌تر و همچنین خطر حمله مجدد را کم کرد. البته استفاده از این داروها باید حتما با تجویز پزشک و در دوز مناسب باشد. مصرف این داورها می‌تواند خطر انتقال ویروس به دیگران را هم کاهش دهد. این ترکیبات دارویی به شکل قرص یا پماد قابل استفاده هستند. در موارد حمله شدید هم می‌توان از انواع تزریقی آن‌ها استفاده کرد.
گاهی پزشکان برای جلوگیری از انتقال ویروس از مادر آلوده به جنین هم ممکن است مصرف دارو را ضروری بدانند. در مواردی که درد ناشی از آن خیلی شدید است، می‌توان از مسکن‌های خوراکی مثل استامینوفن، ایبوپروفن یا ناپروکسن برای کاهش درد برای مدت چند ساعت استفاده کرد. راجع به قرص ناپروکسن و موارد مصرف آن بیشتر بخوانید. با توجه به این که مصرف این داروها در برخی افراد مجاز نیست، بهتر است پیش از مصرف با یک پزشک مشورت کنید.
در حال بخوانید: موارد مصرف قرص ژلوفن
مراقبت‌های بهداشتی
تمیز نگه داشتن زخم‌ها، پوشیدن لباس‌های نخی و گشاد در نواحی زخم، عدم استفاده از مواد آرایشی بر روی آن و شست‌وشو با آب ولرم یا حمام کردن مرتب می‌تواند به تسکین و درمان تبخال کمک کند. عدم لمس مستقیم زخم و استفاده از دستمال یا پنبه برای لمس آن هم راهکار دیگری برای جلوگیری از انتقال هرپس سیمپلکس به نواحی دیگر بدن یا به فرد دیگر است. استفاده از کمپرس سرد و کاهش استرس هم می‌تواند به کاهش درد و پیشگیری از عود عفونت در مبتلایان کمک کند.
طب مکمل
محققان تا کنون به نتایج مثبتی در مورد اثرات استفاده از طب سوزنی، جلبک دریایی و بره موم بر درمان و کاهش عوارض ناشی از تبخال دست یافته‌اند. البته هنوز کاربرد این روش‌ها به صورت قطعی تایید نشده و به تحقیقات بیشتر برای رسیدن به نتیجه مطلوب نیاز است. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این موضوع میتوانید از مشاوران طب سنتی حال راهنمایی بگیرید.
علت تبخال لب
همان‌طور که گفتیم، تبخال‌ها میتوانند هر نقطه‌ای از پوست و مخاط بدن را درگیر کنند. عامل ایجاد این عارضه نوعی ویروس به نام هرپس سیمپلکس است که نوع یک آن، علت تبخال لب شناخته شده است. ویروس هرپس سیمپلکس نوع یک، قادر است از طریق اعصاب به هر بخشی از بدن منتقل و فعال شود. اما عمده‌ترین نواحی فعالیت آن‌ها، نواحی اطراف دهان و لب و مخاط داخل دهانی است. بروز زخم یا تاول در لب، نوعی عفونت ویروسی است که به آن زخم سرد هم میگویند. اگر تا کنون چنین زخم‌ها یا تاول‌هایی را در اطراف لب و دهان خود مشاهده کرده‌اید، به این نوع ویروس مبتلا هستید.
پزشکان میگویند که این ویروس در بدن بیش از شصت درصد افراد جوان وجود دارد. ویروس هرپس سیمپلکس نوع یک می‌تواند از طریق ظروف مثل لیوان، استفاده از رژلب مشترک یا بوسیدن منتقل شود. بیشتر افراد مبتلا به این ویروس، آن را از فرد بدون علامت یا کسی که زخم ندارد دریافت می‌کنند. نوع اولیه این عارضه که اغلب در کودکان روی می‌دهد، لب و نواحی مخاطی داخل دهان را درگیر می‌کند. این عارضه می‌تواند با تب و بی‌قراری و احساس درد در هنگام غذا خوردن و نوشیدن همراه باشد. گاهی زخم‌ها به داخل دهان و گلو هم راه یافته و باعث بزرگ و حساس شدن غدد لنفاوی میشوند. تب و ناراحتی ناشی از آن معمولا پس از سه روز کاهش می‌یابد و عارضه حداکثر بعد از گذشت دو تا سه هفته برطرف خواهد شد.
استفاده از رژ لب یا بالم لب مشترک می‌تواند ویروس هرپس را به دیگران انتقال دهد
درمان تبخال لب
پزشکان تا کنون به راهکار ویژه‌ای برای درمان تبخال لب دست نیافته‌اند. به نظر می‌رسد بیشتر روش‌هایی که به عنوان درمان آن شناخته میشود، با هدف کاهش عوارض و کنترل آن باشد. در واقع ویروس هرپس در سلول‌های عصبی فرد به صورت غیرفعال باقی می‌مانند تا زمانی که یک محرک خاص مثل بیماری و تب یا استرس و… آن را فعال کشرایط آزمایش قند بارداریند. بنابراین می‌توان گفت که ساده‌ترین راه برای کنترل این بیماری، جلوگیری از فعال شدن ویروس هرپس است. اما در هر صورت، زمانی که به این عارضه در لب دچار شدید، بهتر است که نواحی زخم را تمیز نگه دارید و از تماس آب داغ یا نوشیدن مایعات داغ در مورد زخم‌های مخاطی داخل دهان خودداری کنید. مصرف داروهایی مثل فامویر یا پمادهای مخصوص در مورد حملات شدید آن می‌تواند موثر باشد. در این زمینه باید حتما با پزشک مشورت کنید.
در حال بخوانید: علائم پارگی رباط صلیبی
داروی تبخال
استفاده از داروی تبخال یک روش رایج برای کنترل این عفونت است؛ اما هیچ یک از این روش‌ها نمی‌تواند جلوی تکثیر ویروس را گرفته و درمان قطعی برای آن باشد. این داروها به صورت داروهای ضد ویروس به شکل قرص، آمپول یا پماد و یا داروهای ضد درد برای تسکین علائم بیماری، قابل مصرف هستند. مصرف این داورها برای یک مدت کوتاه می‌تواند عفونت را کاهش دهد. اما افرادی که به صورت مداوم حملات آن را تجربه می‌کنند، ممکن است به مصرف روزانه این داروها برای سرکوب ویروس نیاز داشته باشند. مصرف داروهای ضد ویروسی مثل آسیکلوویر، فامسیکلوویر و والاسیکلوویر یا مسکن‌هایی مثل ناپرکسن و ایبوپروفن در موارد درد شدید می‌تواند به تسکین عارضه کمک کند.
درباره پماد کلوبتازول برای اگزما اینجا بخوانید.
استفاده از داروهای موضعی مثل پماد می‌تواند به تسکین درد، جلوگیری از گسترش و بهبود تبخال کمک کند
پماد تبخال
زخم‌های دهانی معمولا در اثر ویروس هرپس نوع یک و تاول‌ها یا زخم‌های تناسلی توسط ویروس هرپس نوع دو ایجاد میشود. این عارضه گرچه قابل درمان نیست اما به روش‌های مختلفی می‌توان آن را کنترل کرد. استفاده از داروهای تجویزی پزشک و داروهای ضد ویروس می‌تواند شدت و امکان شیوع آن را کاهش دهد. علاوه بر این، به کمک راهکارهایی می‌توان علائم تبخال و درد و ناراحتی ناشی از آن را تسکین داد. یکی از این روش‌ها که برای جلوگیری از بدتر شدن و گسترش تاول‌ها یا عود مجدد عفونت هم مناسب است، استفاده از پماد تبخال است. پمادهای درمانی ضد ویروس میتوانند به بهبود سریع این زخم‌ها کمک کرده و پمادها و لوسیون‌های ضد درد هم در تسکین درد و ناراحتی ناشی از تبخال موثر هستند.
در حـال حاضر، تنها داروی ضد ویروسی که توانسته است تاییدیه سازمان غذا و داروی آمریکا را برای درمان این بیماری دریافت کند، دوکوزانول است. این پماد را باید هر سه تا چهار ساعت بر روی محل زخم استعمال کرد. البته مصرف آن برای زخم‌های داخل دهان، واژن و… مجاز نیست و فقط بر روی پوست می‌توان از آن استفاده کرد. استفاده از پمادهای ضد درد هم در موارد شدید تبخال مجاز است و می‌تواند به تسکین موقت درد ناشی از آن کمک کند؛ اما اثر درمانی ندارد.
در حال بخوانید: شرایط آزمایش قند بارداری
پماد تبخال لب
تبخال لب یکی از رایج‌ترین انواع تبخال است که می‌تواند بسیار آزاردهنده باشد. به همین دلیل برخی افراد به دنبال روش درمانی فوری برای رفع این عارضه هستند. پزشکان استفاده از برخی پمادهای ضد ویروس یا ضد درد را برای این منظور مجاز می‌دانند. اما با توجه به این که نواحی اطراف لب حساس بوده و ممکن است پماد مصرفی در این ناحیه وارد دهان شود، بهتر است پیش از مصرف آن‌ها، در مورد مقدار و نحوه استفاده از دارو با پزشک مشورت کنید. پماد آسیکلوویر یکی از شناخته شده‌ترین ترکیبات برای این منظور است و بسیاری آن را به عنوان پماد تبخال لب می‌شناسند.
البته استفاده از آن برای زخم‌های تناسلی هم موثر است. استفاده از این پماد حداکثر برای مدت ده روز مجاز است و بهتر است برای استعمال آن از دستکش یا ابزارهای مخصوص مثل گوش پاک کن استفاده کنید تا از تماس مستقیم دست و انتقال ویروس به سایر نواحی جلوگیری شود. عدم درمان زخم‌ها پس از دو هفته نیاز به بررسی پزشکی دارد. در صورت باقی ماندن آن‌ها بعد از گذشت این مدت حتما با یک پزشک صحبت کنید.
شما میتوانید از بخش پزشک آنلاین سایت حال با پزشکان و مشاوران آنلاین در هر ساعت از شبانه روز ارتباط برقرار کنید.
حرف آخر
به مجموعه‌ای از تاولهای ریز پوستی یا زخم‌هایی که در اثر ویروس هرپس سیمپلکس ایجاد میشوند، تبخال میگویند. این زخم‌ها میتوانند در پوست و مخاط بدن، نواحی تناسلی و حتی چشم ایجاد شوند. ضایعات ناشی از آن معمولا دردناک و حساس به لمس بوده و اغلب قرمز و متورم هستند. ویروس عامل این بیماری به صورت نهفته در بدن باقی مانده و توسط محرک‌هایی مثل استرس، تب و… فعال میشود. انتقال این ویروس به راحتی و از طریق لمس ناحیه زخم شده امکان‌پذیر است. به نظر می‌رسد که بهترین راه جلوگیری از انتشار آن، رعایت نکات بهداشتی و جلوگیری از لمس مستقیم باشد. گرچه درمان قطعی برای آن وجود ندارد، اما با استفاده از روش‌هایی می‌توان به تسکین علائم و جلوگیری از انتشار بیماری کمک کرد. شما میتوانید برای مشورت با پزشک متخصص پوست در مورد تبخال و درمان آن از حال استفاده کنید. راهکار شما برای درمان تبخال چیست؟
سوالات متداول
تبخال چیست؟
به تاولهای خوشهای که در اثر ویروس هرپس سیمپلکس در بخشهای مختلف بدن به ویژه دهان و لبها یا نواحی تناسلی ایجاد میشوند تبخال میگویند. این عارضه اغلب با درد و التهاب همراه است.
کمبود چه ویتامینی باعث تبخال میشود؟
این یک بیماری ویروسی است و تحریک ویروس نهفته توسط یک محرک منجر به ایجاد آن خواهد شد. اما احتمال بروز آن در افرادی که دچار ضعف سیستم ایمنی یا تغذیه نامناسب هستند بیش از دیگران است.
تبخال چگونه منتقل میشود؟
این بیماری ویروسی در اثر تماس مستقیم پوست با ناحیه دارای عفونت فعال منتقل میشود. زخم تناسلی از طریق تماس جنسی و ارتباط پوست به پوست و زخم لب هم از طریق بوسه، ظروف یا رژلب مشترک منتقل میشود.
تبخال چند روزه خوب میشود؟
این عارضه به طور معمول پس از گذشت دو یا سه هفته برطرف میشود. استفاده از پمادها و داروهای ضد ویروس میتوانند سرعت درمان را افزایش داده و از انتشار آن به نواحی دیگر بدن یا دیگران جلوگیری کنند.
تبخال چگونه خوب میشود؟
روش درمانی قطعی برای آن وجود ندارد. اما پزشکان معتقدند با استفاده از برخی داروهای ضد ویروس به شکل قرص یا پماد می‌توان علائم آن را کاهش داد. رعایت نکات بهداشتی هم می‌تواند به بهبود سریع‌تر آن کمک کند.
برای درمان تبخال از چه پزشکی کمک بگیریم؟
شما میتوانید برای تشخیص درست و درمان مناسب این عارضه از پزشکان متخصص پوست، مو و زیبایی سامانه حال که به صورت ۲۴ ساعته آماده پاسخگویی به شما هستند راهنمایی بگیرید.
منابع
