علائم بیماری سلیاک خفیف | رابطه سلیاک و ازدواج

ابتلا به همه بیماری‌ها به یک عامل یا محرک خارجی نیاز ندارد. گاهی سیستم ایمنی بدن به اشتباه به اندام‌های خودی حمله می‌کند و به آن‌ها آسیب می‌زند.

یکی از این بیماری‌ها که به نام بیماری‌های خودایمنی شناخته می‌شوند، بیماری سلیاک است. در این بیماری، پوشش داخلی روده باریک در اثر قرار گرفتن در معرض گلوتن، صدمه می‌بیند. گلوتن همان پروتئینی است که در انواع غلات از جمله گندم، جو، جو دوسر و… وجود دارد. در نتیجه مبتلایان به این بیماری نمی‌توانند از ترکیبات غذایی یا دارویی که حاوی این مواد است استفاده کنند. این بیماری با علائمی مثل درد شکم، کاهش وزن و خستگی شروع به نشان دادن خود می‌کند و در طولانی مدت، عوارض جانبی جدی خواهد داشت. برای مشورت با پزشک متخصص درباره این بیماری، از خدمات دکتر آنلاین گوارش سامانه حال استفاده کنید.

مشاوره آنلاین با متخصص گوارش

سطح داخلی روده انسان از میلیون‌ها برآمدگی انگشت مانند کوچک پوشیده شده‌ است که به پرز روده معروف هستند. این پرزها باعث کمک به هضم بهتر غذا و جذب بیشتر مواد مغذی از روده می‌شوند. واکنش سیستم ایمنی بدن به گلوتن در بیماران مبتلا به سلیاک باعث می‌شود که این پرزها، ملتهب و صاف شوند. در نتیجه سطح جذب مواد مغذی در روده کاهش پیدا می‌کند. نتیجه چنین وضعی، ضعف بدنی و عوارضی مثل پوکی استخوان، مشکلات دندانی، مغزی و سیستم عصبی، اختلال در باروری، افسردگی و… خواهد شد. هرچه این بیماری زودتر تشخیص داده شود، احتمال بروز این عوارض کاهش می‌یابد.

سلیاک یک بیماری ژنتیکی است که در هر سن و جنسی روی می‌دهد. حتی نوزادان هم ممکن است به آن دچار شوند. در صورت تشخیص این بیماری در یکی از اعضای خانواده، بهتر است سایر افراد هم از نظر ابتلا به آن آزمایش شوند تا در صورت وجود بیماری، اقدامات درمانی زودهنگام برای پیشگیری از عوارض بلند مدت آن انجام شود.

شما همینطور می‌توانید راجع به خستگی دائم بدن و روش درمان آن در بلاگ مطلبی را بخوانید.

دلایل ایجاد بیماری سلیاک

سلیاک هم مانند سایر بیماری‌های خودایمنی، دلیل واضح و مشخصی ندارد. اما متخصصان مجموعه‌ای از عوامل را در بروز آن موثر می‌دانند؛ از جمله:

ژنتیک

شانس ابتلا به سلیاک را در افرادی که یکی از اعضای خانواده آن‌ها -پدر، مادر، خواهر یا برادر- به این بیماری دچار است، ۱۰ درصد بالاتر از دیگران می‌دانند. البته همه افرادی که دارای ژن‌های خاص مرتبط با بیماری سلیاک هستند، به آن دچار نمی‌شوند؛ اما همه مبتلایان شناسایی شده این بیماری دارای چنین ژن‌هایی هستند. این موضوع نشان می‌دهد که این بیماری برای ایجاد و گسترش، به عامل دیگری به جز ژن نیاز دارد.

عوامل محیطی

بعضی از عوامل محیطی می‌توانند باعث ایجاد بیماری سلیاک در افراد دارای ژن آن شوند. این عوامل از تغذیه فرد به ویژه در کودکی تا ابتلا به برخی از عفونت‌های ویروسی و… متغییر هستند که در گسترش آن هم اثرگذار خواهند بود.

برخی از بیماری‌ها

احتمالا ایجاد و گسترش این بیماری در میان مبتلایان به بیماری‌های خودایمنی دیگر مثل دیابت نوع یک و آرتریت روماتوئید، کولیت زخمی، صرع و سایر اختلالات عصبی، عفونت‌های مزمن، مشکلات تیروئیدی، سندرم داون و… زیاد است. راجع به کم کاری تیروئید،مقاله مرتبط باآن را بخوانید.

شما همینطور می‌توانید راجع به علائم روماتیسم مفصلی که یک بیماری خود ایمنی است، بیشتر بخوانید.

بیماری سلیاک در کودکان

در گذشته تصور می‌شد بیماری سلیاک بیشتر در کودکان روی می‌دهد. اما امروزه معتقدند بیشترین میزان تشخیص آن در سنین بین ۵۰ تا ۷۰ سال است. در هر صورت، این بیماری می‌تواند افراد در هر سنی را درگیر کند و حتی ممکن است نوزادی با آن به دنیا بیاید. به نظر می‌رسد کودکان مبتلا به سلیاک بیشتر از بزرگسالان به مشکلات گوارشی از جمله اسهال مزمن، تهوع، استفراغ، نفخ، یبوست و مدفوع بدبو و کمرنگ دچار شوند.

یکی از مهم‌ترین نکات در مورد بیماری سلیاک در کودکان، عدم جذب کافی مواد مغذی است. کودکان در سن رشد قرار دارند و بدن آن‌ها برای رشد مناسب به دریافت مقدار کافی ویتامین‌ها، مواد معدنی و… وابسته است. در صورت ابتلا به بیماری سلیاک، روده کوچک کودکان قادر به هضم مناسب و جذب کافی این ریز مغذی‌ها نبوده و در نتیجه بدن آن‌ها با کمبود این مواد و مشکلات ناشی از آن مواجه خواهد شد. رشد قدی کم، کاهش وزن، کم خونی، تاخیر در بلوغ، آسیب‌های دندانی، مشکلات عصبی، سردرد و اختلال نقص توجه و بیش فعالی از شایع‌ترین عوارض بیماری سلیاک در کودکان هستند. شما میتوانید از بخش پزشک آنلاین سایت حال با پزشکان و مشاوران آنلاین در هر ساعت از شبانه روز ارتباط برقرار کنید.

بیشتر بخوانید: آیا فرزند من مبتلا به اوتیسم است؟

علائم بیماری سلیاک خفیف

افراد مبتلا به این بیماری ممکن است علائم مشابه و یکسانی نداشته باشند. علائم بیماری سلیاک خفیف معمولا در حد یبوست یا اسهال، چرب بودن مدفوع، نفخ و حالت تهوع است؛ در حالی که در بعضی از مبتلایان هیچ نشانه قابل مشاهده‌ای ندارد. البته علائم خفیف به معنای خفیف بودن بیماری نیست! عدم تشخیص به موقع و پیشرفت بیماری، باعث آسیب‌دیدگی بیشتر پرزهای روده و تشدید علائم آن خواهد شد. به تدریج احساس درد شکم بیشتر شده و با مشکلات تغذیه‌ای مثل کمبود آهن، کاهش وزن، خستگی و تحریک‌پذیری ادامه پیدا می‌کند.

با تشدید بیماری، علائمی مثل مشکلات مزمن دهان و دندان، بثورات پوستی خارش‌دار، کبودی آسان پوست، دردهای استخوانی و… ایجاد می‌شود. البته برخی از این علائم بسیار شایع بوده و در بیماری‌هایی مثل سندروم روده تحریک‌پذیر، حساسیت به گلوتن و موارد مشابه هم دیده می‌شود. به همین دلیل تشخیص دقیق بیمای سلیاک می‌تواند نقش مهمی در روند درمان و پیشگیری از مشکلات جدی ناشی از آن داشته باشد. انجام غربالگری بیماری سلیاک در افرادی که به پوکی استخوان زودرس، مشکلات خودایمنی مثل دیابت نوع یک، سقط جنین یا ناباروری بدون دلیل، مشکلات کبدی و سابقه خانوادگی سلیاک دچار هستند، بسیار مهم و ضروری است.

بیشتر بخوانید: تست بیش فعالی کودکان

درمان بیماری سلیاک

 

نکته مهمی که باید به آن توجه شود این است که سلیاک درمان ندارد. آنچه ما از آن تحت عنوان روش درمان بیماری سلیاک نام می‌بریم، در واقع روش‌های مدیریت و کنترل بیماری است. برای این کار، اصل بر حذف گلوتن از رژیم غذایی است؛ چون حساسیت به گلوتن هرگز برطرف نمی‌شود و تا ابد با فرد همراه است. به عبارت دیگر می‌توان گفت تنها راه کمک به این بیماران برای داشتن زندگی عادی و کاهش عوارض ناشی از عدم جذب مواد مغذی، اصلاح برنامه غذایی آن‌ها است.

منظور از رژيم فاقد گلوتن، حذف غلاتی مثل گندم، جو، جو دو سر و چاودار و محصولات حاوی آن‌ها مثل نان‌ها، سس‌ها، شیرینی‌ها و… است. محصولاتی مثل برنج، ذرت، سویا، ارزن و دانه آفتابگردان به دلیل این که فاقد گلوتن هستند، برای این بیماران منع مصرف ندارند. به همین دلیل بیماران مبتلا به سلیاک می‌توانند نان تهیه شده از آرد ذرت را جایگزین نان جو یا گندم کنند. در بسیاری از کشورها، برچسب‌هایی روی محصولات فاقد گلوتن درج می‌کنند تا بیماران مبتلا به سلیاک از سلامت آن‌ها برای مصرف مطمئن شوند. در هر صورت، این بیماران در هنگام خرید برخی از مواد غذایی و حتی مکمل‌های خوراکی مثل مولتی ویتامین‌ها باید به این نکته توجه کرده و برچسب حاوی ترکیبات آن‌ها را مطالعه کنند.

راجع به مولتی ویتامین مینرال و موارد مصرف آن، مقاله مرتبط با آن را در حال بخوانید.

 

 

زمانی که گلوتن از رژیم غذایی حذف شود، روده کوچک می‌تواند به تدریج بهبود یافته و وظایف خود را به درستی انجام دهد. به نظر می‌رسد روده به زمانی بین ۱۸ تا ۲۴ ماه برای ترمیم نیاز داشته باشد. بهترین راه برای اطمینان از بهبود وضعیت روده، انجام بیوپسی یا نمونه‌برداری از روده کوچک، قبل از شروع درمان و یک و نیم تا دو سال پس از آن است. البته درمان بیماری سلیاک در کودکان و افرادی که پرزهای روده در آن‌ها آسیب کمتری دیده، زودتر انجام می‌شود. پزشکان توصیه می‌کنند شش ماه و یک سال بعد از شروع درمان هم آزمایش خون بدهید تا مشخص شود آیا در این مدت در معرض گلوتن قرار گرفته‌اید یا خیر.

سوالات پزشکی خود را میتوانید از دکتر آنلاین رایگان حال بپرسید.

درمان بیماری سلیاک در طب سنتی

منظور از درمان بیماری سلیاک در طب سنتی، کمک به کاهش علائم بیماری و بهبود وضعیت روده کوچک برای هضم و جذب بهتر غذاها است. اگر سطح داخلی روده با گلوتن تماس نداشته باشد، پرزهای آسیب‎دیده ترمیم شده و روند جذب غذا در آن بهتر انجام می‌شود. در نتیجه مشکلاتی مثل کم خونی، ضعف و خستگی و… به تدریج بهبود می‌یابد و از مشکلات دراز مدتی مثل پوکی استخوان، مشکلات کبدی و… هم جلوگیری می‌شود. طب سنتی با تاکید بر حذف خوراکی‌های حاوی گلوتن مثل غلات و فرآورده‌های آن‌ها، سعی در بهبود جذب و ترمیم پرزهای روده دارد. از دیگر نکاتی که در طب سنتی برای درمان بیماران مبتلا به این بیماری تاکید شده عبارتند از:

• مصرف دمنوش‌های گیاهی مثل بابونه و گیاه دم اسب
• کاهش مصرف گوشت
• دوری از نوشیدنی‌های کافئین‌دار، الکل و سیگار
• اضافه کردن ماست پروبیوتیک به برنامه غذایی
• استفاده از روغن ماهی
• کاهش مصرف قند و شکر
• کمک گرفتن از طب سوزنی برای کاهش التهاب روده

البته لازم است حتما برای درمان و کنترل بیماری سلیاک تحت نظر پزشک باشید و با مشورت او، از راهکارهای طب سنتی هم برای کمک به تسریع روند درمان استفاده کنید. استفاده از روش‌های درمان بیماری سلیاک در طب سنتی به تنهایی مورد تایید نیست و تاخیر یا بی‌توجهی به درمان تخصصی ارائه شده توسط پزشک متخصص می‌تواند عوارض جدی به دنبال داشته باشد.

مشاوره آنلاین با پزشک تغذیه

علائم حساسیت به گلوتن

حساسیت به گلوتن یا عدم تحمل آن یک عارضه گوارشی نسبتا شایع است؛ اما همیشه به معنی بیماری سلیاک نیست. در واقع تنها بخشی از این افراد ممکن است به بیماری سلیاک دچار بوده و نیاز به آزمایشات تخصصی برای تشخیص و درمان داشته باشند. بخش زیادی از بیمارانی که به گلوتن حساسیت دارند، علائم سلیاک را تجربه می‌کنند، اما آنتی بادی‌های ناشی از این بیماری و آسیب‌های روده‌ای مرتبط با آن در بدن آن‌ها وجود ندارد. حساسیت به گلوتن، حساسیت به پروتئین موجود در غلات از جمله گندم و جو است. این حساسیت اغلب باعث مشکلات گوارشی می‌شود که معمولا ربطی به دستگاه گوارش نداشته و در صورت عدم مصرف گلوتن، نشانه‌های آن هم برطرف خواهد شد.

از مهم‌ترین علائم حساسیت به گلوتن می‌توان به نفخ شکم، بدبویی مدفوع، یبوست یا اسهال، دردهای شکمی، سردرد، خارش پوست و خستگی اشاره کرد. این افراد همچنین به کاهش وزن بی‌دلیل، کم خونی، بیماری‌های خودایمنی، دردهای عضلانی و مفصلی، عدم تمرکز و اضطراب هم دچار می‌شوند. بخشی از این علائم از جمله مشکلات گوارشی ناشی از آن در مراحل اولیه بیماری آشکار می‌شود و از طریق ایجاد تغییر در برنامه غذایی و حذف گلوتن و فرآورده‌های آن می‌توان به کنترل حساسیت پرداخت.

بیماران مبتلا به این نوع حساسیت باید از خوردن گندم، جو، جو دو سر، نان، ماکارونی و شیرینی‌های تهیه شده از آرد آن‌ها، مکمل‌هایی که از این مواد در ترکیب آن‌ها به کار رفته و… خودداری کنند تا از آسیب‌های بیشتر جلوگیری شود. نشانه‌های عمده مصرف گلوتن در این افراد مثل سردرد و درد مفاصل، عوارض طولانی مدت ندارد و چند ساعت یا چند روز بعد از هضم کامل آن ماده غذایی برطرف خواهد شد. با این که هنوز هیچ آزمایش دقیقی برای تست حساسیت به گلوتن وجود ندارد، اما بهتر است برای کنترل این حساسیت تحت نظر پزشک باشید.

نتیجه آزمایش خون سلیاک

در صورتی که فرد با علائمی مانند شکم درد مزمن، استفراغ، اسهال یا یبوست بدون دلیل به پزشک مراجعه کند، یکی از گزینه‌های احتمالی تشخیصی، سلیاک است. برای اطمینان از این مسئله لازم است خون فرد آزمایش شود. علاوه بر این، گاهی به نمونه‌برداری از بافت روده باریک (بیوپسی)، تست ژنتیک و سایر روش‌های تشخیصی هم نیاز است.

آزمایش خون یکی از بهترین روش‌ها برای غربالگری این بیماری است. متخصص آزمایشگاه، سطح آنتی بادی را که بدن فرد در واکنش به گلوتن ایجاد کرده است، بررسی می‌کند. این آزمایش بهتر است بعد از سه ماه مجددا انجام شود. میزان آنتی بادی موجود در بدن کودکان متغییر است و نتیجه آزمایش خون سلیاک در کودکان قابل اطمینان کامل نیست. به همین دلیل بهتر است از سایر روش‌ها برای رسیدن به نتیجه قطعی استفاده شود. البته روش‌هایی مثل آزمایش مدفوع، ایریدولوژی و… روش‌های قابل اطمینانی برای تشخیص سلیاک نیستند و ممکن است باعث اطلاعات غلط و انجام درمان‌های غیرضروری شوند.

در آزمایش خون سلیاک، سه نوع آنتی بادی مورد آزمایش قرار می‌گیرند که عبارتند از آنتی بادی علیه گلوتن (DGP -IgA and DGP-IgG)، آنتی بادی علیه بافت (Ttg- IgA and IgG) و آنتی بادی اختصاصی علیه بافت اندوتلیال (EMA-IgA). معمولا زمانی که آنتی بادی علیه بافت مثبت بوده و آزمایش سطح مجموع IgA در بدن طبیعی باشد، تست سلیاک مثبت است. در موارد دیگر لازم است نتیجه آزمایش خون سلیاک توسط پزشک مشاهده و احتمالات آن مورد بررسی قرار گیرد. محدوده طبیعی اعداد ارائه شده در نتیجه آزمایش هر آزمایشگاه ممکن است با دیگری تفاوت داشته باشد؛ پس تفسیر آن را به پزشک خود بسپارید تا تصمیم نهایی و تشخیص قطعی در مورد بیماری را انجام دهد.

حرف آخر

سلیاک از جمله بیماری‌های گوارشی خودایمنی با منشا ژنتیکی است که در اثر آن، فرد بیمار، به گلوتن حساسیت خواهد داشت. گلوتن همان پروتئین موجود در غلاتی مثل گندم و جو است که در فرآورده‌های آن‌ها هم یافت می‌شود. این پروتئین بر پرزهای روده کوچک اثر گذاشته و منجر به التهاب و آسیب آن‌ها خواهد شد. در نتیجه در هضم و جذب مواد مغذی مورد نیاز بدن که از طریق روده جذب می‌شوند، اختلال ایجاد می‌شود. این بیماری در صورت عدم کنترل و تشدید علائم می‌تواند باعث مشکلات جدی مثل کم خونی، ریزش شدید مو، زخم‌های دهانی، دردهای مفصلی و عضلانی و… شود. برای مشورت با پزشک متخصص درباره بیماری سلیاک می‌توانید از مشاوران حال کمک بگیرید. آیا شما تجربه‌ای درباره این بیماری و رژیم غذایی مرتبط با آن دارید؟

سوالات متداول

سلیاک چیست؟

این یک بیماری گوارشی ناشی از واکنش غیرعادی سیستم ایمنی بدن به پروتئین موجود در غلات به نام گلوتن است. گلوتن در آرد، نان، شیرینی، ماکارونی، بیسکوئیت و حتی برخی از مکمل‌های غذایی و… وجود دارد.

اولین علائم هشدار دهنده بیماری سلیاک چیست؟

این بیماری در ابتدا با نشانه‌هایی مثل اسهال یا یبوست، خستگی، نفخ، کاهش وزن، درد شکم، تهوع و استفراغ مشخص می‌شود. البته تشخیص دقیق بیماری به انجام آزمایش‌های تخصصی مثل تست آنتی بادی دارد.

آیا بیماری سلیاک جدی است؟

این یک بیماری خودایمنی جدی است که در افراد دارای ژن مخصوصی روی می‌دهد. خوردن گلوتن در این افراد منجر به آسیب روده کوچک و عوارض شدید ناشی از عدم هضم و جذب مناسب مواد مغذی در بلند مدت می‌شود.

در صورت نادیده گرفتن بیماری سلیاک چه روی می‌دهد؟

اگر این بیماری کنترل نشود، آسیب روده‌ای ایجاد شده ممکن است خطر ایجاد بعضی از مشکلات گوارشی مثل انواع خاصی از سرطان‌های گوارشی را تشدید کند. پوکی استخوان، زخم‌های دهانی و… از عوارض بلند مدت این بیماری هستند.

برای درمان سلیاک از چه پزشکی کمک بگیریم؟

گرچه این بیماری درمان قطعی ندارد، اما تشخیص و کنترل آن نیاز به مشورت با پزشک متخصص و انجام آزمایشات تخصصی خواهد داشت. پزشکان متخصص گوارش حال می‌توانند در این زمینه به شما کمک کنند.

منابع

www.healthdirect.gov.au

www.nature.com

patient.info

celiac.org

hdrlanda.ir