اکثر افراد مبتلا به ویروس کرونا در عرض چند هفته پس از بیماری بهبود می‌یابند، اما گاهی برخی از افراد دچار عوارضی می‌شوند که  شرایط پس از کرونایی نامیده می‌شوند. عوارض کرونا طیف وسیعی از مشکلات سلامتی جدید را برای فرد ایجاد می‌کند.

این مشکلات ممکن است در قلب، ریه یا دیگر ارگان‌های بدن بروز پیدا کنند. همچنین عوارضی که در شرایط پس از کرونا به‌وجود می‌آیند، ممکن است موقتی باشند یا تا مدت‌ها با فرد مبتلا به ویروس کرونا همراه باشند. این عوارض می‌توانند چهار هفته یا بیشتر پس از اولین تماس با ویروس کرونا در فرد به‌وجود بیایند. حتی افرادی که علائم کووید-۱۹ را در روزها یا هفته‌های پس از آلوده شدن، از خود نشان نداده‌اند نیز ممکن است به شرایط پس از کووید-۱۹ مبتلا شوند.

این شرایط می‌تواند به ‎صورت انواع مختلف و ترکیبی از مشکلات سلامتی برای مدت زمانی متفاوت ظاهر شوند.
شرایط پس از کووید ممکن است به نام‌های کرونای طولانی، کووید طولانی مدت ، اثرات بلندمدت کووید یا کرونای مزمن نیز شناخته شوند.

در این مطلب درباره هر نوع عوارضی که کرونا پس از بهبودی در افراد ایجاد می‌کند، صحبت خواهیم کرد. شناختن این عوارض و نشانه‌های آن‌ها می‌تواند به شما کمک کند تا در صورت مشاهده‌ی آن‌ها، به سرعت به پزشک مراجعه کنید و تحت درمان مناسب قرار بگیرید. پس با ما همراه باشید.

بیشتر بدانید : تست کرونا در منزل

انواع عوارض ویروس کرونا

علائم کرونا گاهی ممکن است برای ماه‌ها باقی بماند. این ویروس می‌تواند به ریه‌ها، قلب و مغز یا روان انسان ها آسیب برساند که خطر ابتلا به مشکلات سلامتی طولانی مدت را افزایش می‌دهد.
اکثر افرادی که به بیماری کروناویروس مبتلا هستند ظرف چند هفته به‌طور کامل بهبود می‌یابند.

اما برخی از افراد حتی کسانی که انواع خفیف این بیماری را داشتند، پس از بهبودی اولیه همچنان علائم را تجربه می‌کنند. این شرایط را سندرم پس از کرونا یا همان‌طور که گفتیم، کرونای طولانی می‌نامند. سندرم پس از کرونا به‌طور معمول به آن دسته از اثرات ویروس کرونا گفته می‌شود که بیش از چهار هفته پس از تشخیص ویروس کرونا در بدن شما باقی می‌مانند.

کرونا مزمن چیست علائم جدید و پیشین کرونا

کرونا مزمن در افرادی که دچار عارضه covid-19 شدند (چه بستری و چه سرپایی) و تا 3 ماه بعد از بهبودی هنوز علائم بالینی دارند در این دسته قرار میگیرند.

برخی از افراد طیف وسیعی از علائم جدید یا پیشین را تجربه می‌کنند که ممکن است هفته‌ها یا ماه‌ها پس از اولین آلوده شدن به ویروسی که باعث کرونا شده‌، ادامه داشته باشد. برخلاف برخی از انواع دیگر بیماری‌ها که عوارض پس از بیماری و شرایط سخت بعد از آن، تنها در صورت ابتلا به نوع شدیدی از بیماری ممکن است در افراد بروز پیدا کند، در مورد بیماری کرونا شما حتی اگر به نوع خفیف بیماری نیز دچار شده باشید، باز هم ممکن است کرونای مزمن را تجربه کنید.

بروز عوارض کرونا ارتباطی با بیماری زمینه‌ای ندارد و حتی اگر سالم هم بوده باشید، باز هم ممکن است دچار عوارض کرونا شوید.

20 علائم جدید یا علائم باقی مانده از کرونا

افراد معمولا گزارش می‌دهند که ترکیبات مختلفی از علائم زیر را تجربه می‌کنند:

1. مشکل در تنفس یا تنگی نفس

2. خستگی

3. علائمی که پس از فعالیت‌های فیزیکی یا ذهنی بدتر می‌شوند، مانند بی‌حالی

4. مشکل در فکر کردن یا تمرکز

5. سرفه (درمان سرفه های شبانه کرونا)

6. درد قفسه سینه یا معده

7. سردرد

8. ضربان سریع یا تپش قلب

9. درد مفاصل یا درد عضله

10. احساس سوزن سوزن شدن

11. اسهال

12. مشکلات خواب

13. تب

14. سرگیجه هنگام ایستادن

15. راش پوستی

16. تغییرات خلق‌وخو

17. تغییر در بوها یا طعم‌ها

18. از دست دادن بویایی یا چشایی

19. افسردگی یا اضطراب

20. تغییرات در چرخه قاعدگی

شما همینطور می‌توانید درباره علت سرگیجه بیشتر بخوانید.

اثرات چند ارگانی کرونا

برخی از افرادی که نوع شدیدی از بیماری کرونا را داشتند، اثرات چند عضوی یا نوعی از شرایط خودایمنی را در مدت طولانی‌تری تجربه می‌کنند که هفته‌ها یا ماه‌ها پس از بیماری کرونا طول می‌کشد.

اثرات چند ارگانی می‌تواند بر بسیاری از سیستم‌های بدن، از جمله قلب، ریه، کلیه، پوست و عملکرد مغز همزمان تاثیر بگذارد. شرایط خود ایمنی زمانی اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی به اشتباه به سلول‌های سالم حمله می‌کند و باعث التهاب (تورم) یا آسیب بافتی در قسمت‌های آسیب‌دیده‌ی بدن می‌شود.

در حالی که بسیار نادر است، اما برخی از افراد و  به‌خصوص کودکان، سندرم التهابی چند سیستمی یا MIS را در طول بیماری کرونا یا بلافاصله پس از عفونت کووید-۱۹ تجربه می‌کنند. MIS وضعیتی است که در آن، قسمت‎های مختلف بدن ممکن است ملتهب شوند. اگر فرد همچنان اثرات چند عضوی یا علائم دیگر را تجربه کند، MIS می‌تواند به شرایط پس از کووید منجر شود.

درباره سویه جدید کرونا در ایران و خطرات و راه های پیشگیری آن این مطلب را بخوانید.

اثرات بیماری کرونا و بستری شدن در بیمارستان

بیماری‌های شدید و بستری شدن در بیمارستان برای بیماری‌های مرتبط با ریه، از جمله کرونا می‌تواند بر روی سلامتی اثراتی مانند ضعف شدید و خستگی در طول دوره نقاهت را ایجاد کند.
اثرات بستری شدن در بیمارستان همچنین می‌تواند شامل سندرم مراقبت‌های پس از درمان باشد.

این اثرات می‌تواند شامل ضعف شدید، بروز مشکل در تفکر، قضاوت و اختلال استرس پس از سانحه باشد.
برخی از علائمی که ممکن است پس از بستری شدن در بیمارستان رخ دهد، مشابه علائمی است که افراد ممکن است چندین هفته پس از کرونا تجربه کنند.

این شرایط همچنین ممکن است با سایر اثرات مربوط به همه‌گیری کرونا، از جمله اثرات سلامت روان ناشی از انزوا، موقعیت‌های اقتصادی بد و عدم دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی برای مدیریت شرایط زمینه‌ای اشتباه گرفته شده یا ترکیب شوند.

این عوامل، هم بر افرادی که بیماری کرونا را تجربه کرده‌اند و هم بر افرادی که آن را تجربه نکرده‌اند تأثیر می‌گذارد.

بیشتر بخوانید: چرا روزهای ۵ام تا ۱۰ام در مبتلایان کرونا مهم است؟

عوارض کرونا بر کودکان و نوجوانان

افراد در هر سنی که مبتلا به کرونا شوند، احتمال درگیر شدن‌شان با عوارض کرونا وجود دارد.

اگرچه به نظر می‌رسد شرایط پس از کووید در کودکان و نوجوانان کمتر از بزرگسالان شایع است، اما عوارض کرونا در کودکان و نوجوانان نیز رخ می‌دهد. مشابه علائم مشاهده شده در بزرگسالان، شایع‌ترین علائم گزارش شده در کودکانی که به کرونا مبتلا شده‌اند شامل: خستگی، سردرد، مشکل خواب و بی‌خوابی، مشکل در تمرکز، درد ماهیچه‌ها و مفاصل و سرفه است. کودکان خردسال ممکن است در توصیف مشکلاتی که تجربه می‌کنند مشکل داشته باشند. اطلاعات در مورد شرایط پس از کووید در کودکان و نوجوانان محدود است. این امکان وجود دارد که علائم دیگری نیز در گروه‌های سنی جوان‌تر وجود داشته باشد.

اگر فرزند شما به عوارض کرونا مبتلا باشد که بر توانایی او برای حضور در مدرسه، تکمیل تکالیف مدرسه یا انجام فعالیت‌های معمولش تأثیر می‌گذارد، ممکن است بهتر باشد که با مدرسه فرزندتان درباره تسهیلات احتمالی مانند زمان اضافی در آزمون‌ها و زمان‌های استراحت برنامه‌ریزی‌شده در طول دوره تحصیلی تا بهبود کامل فرزندتان، صحبت کنید.

آیا ویروس کرونا می‌تواند به قلب آسیب بزند؟

اگرچه ویروس کرونا یک بیماری تنفسی یا ریوی است، اما قلب نیز می‌تواند از این بیماری رنج ببرد.
گزارش‌های اولیه از چین و ایتالیا، نشان می‌دهد که از هر ۵ بیمار مبتلا به این بیماری، ۱ نفر با آسیب قلبی مواجه می‌شود. نارسایی قلبی در مواردی علت مرگ در بیماران کرونایی بوده است و حتی آن‌هایی که مشکلات تنفسی شدید مانند سندرم دیسترس حاد تنفسی ندارند را نیز درگیر کرده است. با این حال، همه مشکلات قلبی مربوط به ویروس کرونا یکسان نیستند.

سلول‌های ریه و قلب هر دو با مولکول‌های پروتئینی به نام آنزیم ۲ مبدل آنژیوتانسین یا ACE-2 پوشیده شده‌اند. این پروتئین دریچه‌ای است که کروناویروس از آن برای ورود به سلول‌ها و تکثیر خود استفاده می‌کند. پروتئین‌های قلب و ریه به‎ طور معمول نقش خوبی در محافظت از بافت قلب و ریه ایفا می‌کنند. اما اگر کرونا ویروس به نحوی آن مولکول‌ها را از کار بیاندازد، ممکن است این سلول‌ها در هنگام فعال شدن سیستم ایمنی بدون محافظت باقی بمانند.

ویروس کرونا چگونه به قلب آسیب می‌رساند؟

مکانیسم های متعددی برای آسیب قلبی در ویروس کرونا وجود دارد. آسیب موقت یا دائمی به بافت قلب می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد:

کمبود اکسیژن: از آنجایی که ویروس باعث التهاب و پر شدن مایع کیسه‌های هوایی در ریه‌ها می‌شود، اکسیژن کمتری می‌تواند به جریان خون برسد. قلب برای پمپاژ خون در بدن باید سخت‌تر کار کند، که می‌تواند در افرادی که از قبل مبتلا به بیماری قلبی بوده‌اند، خطرناک باشد. قلب ممکن است در اثر فعالیت بیش از حد از کار بیفتد، یا اکسیژن ناکافی می‌تواند باعث مرگ سلولی و آسیب بافتی در قلب و سایر اندام‌ها شود.

 

میوکاردیت یا التهاب قلب: ویروس کرونا ممکن است مستقیما بافت ماهیچه‌ای قلب را آلوده کرده و به آن آسیب برساند، همان‌طور که در مورد سایر عفونت‌های ویروسی از جمله برخی از گونه‌های آنفولانزا ممکن است این اتفاق رخ دهد. قلب همچنین ممکن است به طور غیرمستقیم توسط پاسخ سیستم ایمنی بدن، آسیب ببیند و ملتهب شود.

 

طوفان سیتوکین؛ یک عارضه جدی

طوفان سیتوکین یکی از جدی‌ترین عوارض کرونا است که گاهی می‌تواند رخ دهد. طوفان سیتوکین، حمله سیستم ایمنی به ویروس مهاجم است و در مواردی آن‌چنان شدید می‌شود که بافت‌های سالم را از بین می‌برد.
بدن هنگام پاسخ به عفونت کروناویروس، سیل پروتئین‌هایی به نام سیتوکین‌ها را آزاد می‌کند که به سلول‌ها برای مبارزه با مهاجمان کمک می‌کنند. در طوفان سیتوکین، پاسخ سیستم ایمنی باعث التهاب می‌شود و می‌تواند بدن را تحت تاثیر قرار دهد، بافت سالم را از بین ببرد و به اندام‌هایی مانند کلیه‌ها، کبد و قلب آسیب برساند.

طوفان سیتوکین و آسیب قلبی ناشی از آن نیز می‌تواند بر ریتم قلب تأثیر بگذارد. آریتمی‌های شدید بطنی ناشی از طوفان سیتوکین می‌تواند مشکلات زیادی برای بیمار ایجاد کند.

طوفان سیتوکین دارای درجات مختلفی خفیف و موقت تا واکنش های جدی و حاد میباشد از جمله علائم سندروم آزادسازی طوفان سیتوکین میتوان به موارد: تب ولرز و خستگی و سردرد و تنگی نفس اشاره کرد.

 

عارضه قلبی ناشی از کرونا و سکته قلبی

افراد مبتلا به کرونا می‌توانند علائمی مشابه علائم حمله قلبی داشته باشند. این علائم شامل درد قفسه سینه، تنگی نفس و تغییرات در اکوکاردیوگرام است. در بسیاری از این موارد، زمانی که به این بیماران آنژیوگرافی داده می‌شود، هیچ مدرکی مبنی بر انسداد عمده در رگ‌های خونی قلب یافت نمی‌شود که نشان‌دهنده حمله قلبی در حـال پیشرفت باشد.
با این حـال حتی در شرایط همه‌گیری کرونا نیز، حملات قلبی واقعی هنوز هم ممکن است رخ دهند و بیمارانی که علائم و نشانه‌های حمله قلبی دارند باید همچنان به دنبال مراقبت فوری پزشکی باشند و این علائم را در خانه مدیریت نکنند.

لخته شدن خون و مشکلات عروق خونی

ویروس کرونا می‌تواند سلول‌های خونی را در معرض تجمع و تشکیل لخته قرار دهد. در حالی که لخته‌های بزرگ می‌توانند باعث حملات قلبی و سکته مغزی شوند، اعتقاد بر این است که بسیاری از آسیب‌های قلبی ناشی از ویروس کرونا از لخته‌های بسیار کوچکی نشات می‌گیرد که رگ‌های خونی کوچک یا مویرگ‌ها را در عضله قلب مسدود می‌کنند.

سایر قسمت‌های بدن که تحت تأثیر لخته‌های خون قرار می‌گیرند شامل ریه‌ها، پاها، کبد و کلیه‌ها هستند. کرونا همچنین می‌تواند رگ‌های خونی را ضعیف کرده و باعث نشت آن‌ها شود. این عارضه به مشکلات بالقوه طولانی ‌مدت در کبد و کلیه‌ها می‌انجامد.

آسیب‌هایی که کرونا ویروس به ریه وارد می‌کند

از دیگر اثرات بیماری کرونا که بسیار جدی است، می‌توان به آسیب این بیماری بر ریه اشاره کرد:

پنومونی یا ذات الریه کرونایی

ذات‌‌الریه یا پنومونی یکی از عوارض بیماری کرونا بر ریه است. پنومونی یا ذات‌الریه زمانی رخ می‌دهد که عفونت باکتریایی یا ویروسی، آسیب قابل توجهی به ریه‌ها می‌زند و موجب التهاب در ریه می‌شود.

تجمع مایع و بقایای ناشی از آن باعث می‌شود تا نفس کشیدن برای فرد مبتلا بسیار دشوار شود. دشواری در تنفس گاهی به حدی زیاد است که فرد باید با دستگاه اکسیژن نفس بکشد. پنومونی می‌تواند بسیار جدی و حتی تهدیدکننده زندگی باشد.

در ذات‌الریه کرونایی، پنومونی ناشی از ویروس کرونا است که باعث ابتلا به COVID-19 می‌شود. علاوه بر این، ذات‌الریه کرونایی اغلب در دو سمت ریه اتفاق می‌افتد و التهاب گسترده‌ای را در ریه‌ها به‌وجود می‌آورد که می‌تواند منجر به سندرم حاد تنفسی و نوع شدیدی از نارسایی ریه شود.
مانند سایر عفونت‌های تنفسی که باعث ایجاد پنومونی می‌شوند، Covid-19 می‌تواند آسیب‌های کوتاه مدت در ریه‌ها ایجاد کند. در موارد شدیدتر، آسیب ریه می‌تواند زمان خیلی زیادی نیز طول بکشد. در واقع داده‌های اولیه نشان داده‌اند که تا یک سوم از بیماران مبتلا به ذات‌الریه کرونایی تا یک سال پس از ابتلا به کرونا نیز شواهدی از التهاب و ذات‌الریه در آزمایشات خود داشته‌اند.

 

کرونا و هیپوکسی خاموش

برخی از بیماران پس از آن‌ که تصور می‌کنند بهبود یافته‌اند و کرونا دیگر مشکلی برای‌شان ایجاد نمی‌کند، ممکن است دچار هیپوکسی خاموش شوند. به دلیل عدم وجود تنگی نفس و سطح اکسیژن بسیار پایین در این افراد، این بیماران در معرض خطر بسیار بالاتری قرار دارند.

اصطلاح «خاموش» در هیپوکسی خاموش نیز به دلیل آن است که افراد متوجه نمی‌شوند سطح اکسیژن خون در بدن‌شان کاهش یافته است. این افراد نفس نفس نمی‌زنند، تعداد تنفس آن‌ها افزایش نمی‌یابد و از احساس تنگی نفس شکایت نمی‌کنند.

برخی پزشکان می‌گویند دلیل اینکه افراد دارای هیپوکسی خاموش دچار تنگی نفس نمی‌شوند این است که سطح دی اکسید کربن ممکن است هنوز در این افراد طبیعی باشد. بنابراین، در آن زمان هیچ نشانه‌ای از ناراحتی تنفسی وجود ندارد.

بیشتر بخوانید: معرفی انواع واکسن کرونا

عوارض ناشناخته‌ی ویروس کرونا

هنوز چیزهای زیادی در مورد چگونگی اثر کرونا بر افراد ناشناخته مانده، اما تحقیقاتی نیز در حـال انجام است. محققان توصیه می‌کنند که پزشکان از نزدیک افرادی را که مبتلا به کووید-۱۹ هستند تحت‌نظر داشته باشند تا ببینند اندام‌های آن‌ها پس از بهبودی چگونه کار می‌کنند.
مهم است به یاد داشته باشید که اکثر افرادی که کرونا دارند به سرعت بهبود می‌یابند. اما مشکلات بالقوه طولانی مدت ناشی از کرونا ضرورت پیشگیری از بیماری را افزایش می‌دهد. اقدامات احتیاطی شامل پوشیدن ماسک، فاصله‌گذاری اجتماعی، پرهیز از شلوغی، دریافت واکسن و تمیز نگه داشتن دست‌ها مواردی هستند که از تحمل بیماری و عوارض آن می‌توانند بسیار آسان‌تر باشند.

 

سولات متداول

عوارض کرونا چیست؟

عوارض کرونا ممکن است شامل ذات‌الریه، سندرم دیسترس تنفسی حاد (ARDS)، نارسایی چند عضوی، شوک سپتیک و مرگ باشد.

اگر کرونا گرفتیم، آیا باید به یک متخصص قلب مراجعه کنیم؟

به صورت معمول خیر. اما افرادی که با بیماری قلبی زندگی می‌کنند باید در طول همه‌گیری ویروس کرونا با پزشکان خود در تماس باشند و مراقب باشند که از داروها برای مدیریت بیماری قلبی خوداستفاده کنند. این افراد اگر مبتلا به کرونا شوند، باید پس از بهبودی برای تشخیص هر گونه آسیب قلبی تحت‌نظر پزشک باشند.

آیا کرونا باعث آسیب به قلب می‌شود؟

بله، کرونا به چندین روش ممکن است به قلب آسیب برساند و حتی عارضه قلبی ناشی از کرونا ممکن است با سکته قلبی اشتباه گرفته شود. اگر بعد از بهبودی همچنان مشکلات تنفسی یا درد در قفسه سینه دارید، باید به متخصص قلب مراجعه کنید.

آیا واکسن کرونا بر عوارض بلند مدت کرونا تاثیر دارد؟

‌بله، واکسن کرونا نه تنها باعث می‌شود که بیماری کرونا زودتر بهبود پیدا کند، بلکه عوارض ناشی از کرونا را که ممکن است تا مدت‌های طولانی با فرد باقی بماند یا حتی منجر به مرگ او شود، تخفیف می‌دهد.

منابع

hopkinsmedicine.org

mayoclinic.org

cdc.gov