تب دنگی (dengue fever) که به آن تب دنگ هم می‌گویند از طریق پشه‌ای که در مناطق گرمسیری رشد میکند، ایجاد شده و به دیگران منتقل می‌شود. در حال حاضر هیچ درمانی برای این بیماری وجود ندارد اما راه‌هایی برای کاهش علائم و کنترل کردن آن وجود دارد. در این مقاله درباره اینکه تب دنگی چیست، علائم آن چیست و چه مشکلاتی را برای بدن ایجاد میکند و راه‌های پیشگیری و درمان آن کدامند، صحبت خواهیم کرد. البته در هر زمان شما می‌توانید از طریق پزشک آنلاین با بهترین متخصص مشورت کنید و در صورت نیاز آزمایش را برای خود ثبت کنید.
تب دنگی چیست؟
برای شروع باید بدانید که تب دنگی چیست. درواقع تب دنگی یک عفونت ویروسی است که با نیش زدن افراد توسط پشه‌های حامل ویروس دنگی گسترش می‌یابد. این بیماری توسط یکی از چهار نوع ویروس دنگی ایجاد می‌شود: DENV-1، DENV-2، DENV-3 و DENV-4. هنگامی که افراد مبتلا می‌شوند، معمولاً تب بالا، درد شدید ماهیچه‌ها و مفاصل، سردرد و بثورات پوستی مشخص خواهند داشت. در برخی موارد، حالت تهوع و استفراغ نیز ممکن است رخ دهد. ضمن اینکه تب دنگی در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری شایع است.
نام دیگر تب دانگ چیست؟
از آنجا که درد در استخوان بر اثر این بیماری مانند شکستن استخوان است، به تب دنگی، تب استخوان شکن نیز می‌گویند.
راه انتقال تب دنگی
ابتدا باید بدانید که تب دنگی مسری نیست و نمی تواند مستقیماً از فردی به فرد دیگر سرایت کند. تب دنگی از طریق نیش پشه آلوده منتقل می‌شود. گونه های پشه ناقل شامل Aedes aegypti و Aedes albopictus است که در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری رشد می‌کنند. این پشه‌ها در طول روز بیشترین فعالیت را دارند و می‌توانند پس از تغذیه از خون فرد آلوده، ویروس را به انسان دیگری منتقل کنند.
تب دنگی واگیر دار است؟
بله این بیماری از طریق خون و یا خود پشه آئدس منتقل می‌شود و درواقع واگیردار است.
پشه ائدس چیست؟
پشه های گونه آئدس با اندازه کوچک و رنگ تیره رنگشان که با علامت‌های سفیدی تزئین شده است شناخته می‌شوند. به عنوان تغذیه روزانه، افراد را در روشنایی روز نیش میزنند و حداکثر فعالیتشان در حدود 10 صبح تا 12 ظهر و مجددا از 2 بعد از ظهر تا 4 بعد از ظهر است. محل تغذیه ترجیحی آنها معمولاً مچ پا و آرنج است. ناقل اولیه برای انتقال تب دنگی همین پشه معرفی شده است.
نشانه های نیش پشه دنگی
یکی از ویژگی های اصلی نیش پشه دنگی ظاهر متمایز آن است. ناحیه اطراف نیش پشه آئدس قرمز می‌شود و خارش شدیدی می‌گیرد، در حالی که نیش پشه معمولی ممکن است واکنش کمتری داشته باشد. این واکنش شدید به دلیل بزاق منحصر به فرد پشه دنگی است که حاوی پروتئینی است که باعث ایجاد پاسخ ایمنی در انسان می شود.
علائم تب دنگی چیست؟
اما علائم تب دنگی کدامند؟. باید بدانید که تب دنگی یک عفونت ویروسی است که توسط پشه ها منتشر می‌شود و علائم آن متفاوت است. برخی از افراد ممکن است هیچ نشانه ای از بیماری را نشان ندهند، در حالی که برخی دیگر ممکن است علائمی مشابه علائم بیماری آنفولانزا را تجربه کنند. به طور معمول، علائم 4 تا 10 روز پس از گزش توسط پشه آلوده ظاهر می‌شود.
شایع ترین علائم تب دنگی شامل تب بالا، سردرد شدید، درد پشت چشم، درد عضلات و مفاصل، بثورات پوستی، تهوع و استفراغ و خستگی است. این علائم معمولا 2 تا 7 روز در بدن باقی می‌مانند.
در مواردی که فردی قبلا تب دنگی داشته و دوباره به آن مبتلا شده است، علائم شدیدتر می‌شود و ممکن است شامل درد شکمی، خونریزی لثه یا بینی، استفراغ مداوم، تنفس سریع، خون در استفراغ یا مدفوع، خستگی و بیقراری، تشنگی شدید باشد.
علائم تب دنگی در کودکان
کودکان مبتلا به تب دنگی معمولاً علائم ناگهانی و شدیدی را نشان می‌دهند که شامل تب بالا، سردرد شدید و درد پشت چشم است. همچنین ممکن است ناراحتی عضلانی و مفاصل، حالت تهوع، استفراغ، تورم غدد لنفاوی و بثورات پوستی مشخصی را تجربه کنند که 3-4 روز پس از شروع تب ظاهر می‌شود.
به طور کلی علائم تب دنگی در کودکان مشابه بزرگسالان است اما کودکان معمولا علائم مبهم‌تری مانند تب و بثورات پوستی، همراه با درد عضلات و مفاصل با شدت کمتری را خواهند داشت و در بسیاری از موارد، بیماری با تب بالا شروع می‌شود.
بیشتر بدانید: روش های پایین آوردن تب کودک
مشکلات پوستی براثر تب دنگی
تب دنگی باعث مشکلات پوستی نیز می‌شود که حدود 2 تا 5 روز پس از شروع تب ظاهر می‌شود. بثورات معمولاً به صورت لکه‌های کوچک و قرمز روی صورت شروع می‌شود و سپس به سایر نواحی بدن از جمله تنه و اندام‌ها گسترش می‌یابد. در برخی موارد، این لکه‌ها می‌توانند خارش داشته باشند و به پتشی تبدیل شوند که خونریزی کوچک زیر پوست است. در موارد شدیدتر، تاول‌های ریز نیز ممکن است ایجاد شوند.
بثورات پوستی ناشی از تب دنگی درواقع نشانه‌ای از پیشرفت بیماری هستند. به همین دلیل در صورت داشتن تب ضروری است که با دکتر عمومی آنلاین مشورت کنید و به صورت صوتی، تصویری و یا چت آنلاین از او راهنمایی بگیرید، زیرا پزشک وضعیت را به سرعت تشخیص داده و درمان را شروع خواهد کرد.
با تب دنگی چه اتفاقی برای بدن می‌افتد؟
تب دنگی معمولا با تب، درد مفاصل، بثورات پوستی و حالت تهوع شروع می‌شود. بدون درمان، ویروس می‌تواند به عروق خونی و لنفاوی آسیب برساند و منجر به تب شود که با مشکل در تنفس، کبودی و خونریزی از بینی، لثه یا زیر پوست مشخص می‌شود.
علت تب دنگی چیست؟
تب دنگی توسط یک ویروس با چهار سویه مجزا ایجاد می‌شود. این بیماری در درجه اول از طریق نیش یک پشه آلوده منتقل می‌شود، که این پشه ویروس را از یک فرد آلوده می‌گیرد و سپس آن را به فرد دیگری منتقل میکند. این فرآیند زمانی اتفاق می‌افتد که پشه یک فرد آلوده را نیش می‌زند، ویروس را می‌گیرد و سپس از طریق نیش خود فرد دیگری را آلوده میکند.
پس از بهبودی از تب دنگی، افراد نسبت به سویه خاصی که مبتلا شده اند ایمنی طولانی مدتی خواهند داشت. اما محافظت در برابر سایر گونه‌های ویروس ایجاد نمی‌شود و همچنان دوباره به این بیماری مبتلا می‌شوند. درواقع عفونت های مکرر، به ویژه با سویه‌های مختلف، می‌تواند منجر به علائم و عوارض شدیدی شود.
تب دنگی چقدر طول می کشد؟
معمولاً طول مدت تب دنگی بین 3 تا 7 روز است که در طی آن افراد ممکن است هیچ علامتی نداشته باشند یا علائمی که با تب بالا مشخص می شود را تجربه کنند. متعاقبا تب و علائم همراه، به تدریج کاهش می‌یابد و علائم بهبودی را نشان می‌دهد.
واکنش بدن به تب دنگی چگونه است؟
هنگامی که فردی به تب دنگی مبتلا می‌شود، پاسخ های ایمنی، برای مبارزه با ویروس شروع به کار می‌کنند. سلول‌های B از سیستم ایمنی، آنتی‌بادی‌هایی تولید می‌کنند که ذرات ویروس دنگی را شناسایی و خنثی می‌کنند و سلول‌های T سیتوتوکسیک، سلول‌های آلوده به ویروس را می‌شناسند و می‌کشند.
شکل پشه آئدس
پشه آئدس، ظاهر منحصر به فردی دارد که آن را از سایر پشه‌ها متمایز میکند. یکی از ویژگی های کلیدی آن، بدن سیاه رنگ آن با نوارهای سفید متمایز بر روی پاهای آن است. علاوه بر این، یک الگوی سفید شبیه به چنگک، قفسه سینه آن دیده می‌شود که به راحتی قابل تشخیص است. این پشه‌ها نسبتا کوچک هستند و طول آنها بین 4-7 میلی متر است.
عکس نیش پشه آئدس
علائم نیش پشه آئدس
این پشه که ناقل مهم تب دنگی است تمایل دارد در مناطقی با آب راکد و مواد آلی مانند زیر گیاهان گلدانی، نزدیک باغ‌های بامبو و اطراف مجموعه‌های آب خنک‌تر رشد کنند. هنگام مواجهه با این پشه، اقدام فوری برای ضدعفونی کردن محیط اطراف در شعاع یک کیلومتری برای جلوگیری از گسترش بیماری توصیه می‌شود. اما علائم نیش پشه آئدس مانند سایر پشه ها بوده و یک قرمزی را ایجاد میکند که در ادامه علائمی چون تب، خارش و بثورات پوستی را ایجاد میکند.
تب دنگی در جهان
تا تاریخ 30 آوریل 2024، بیش از 7.6 میلیون مورد در سال 2024 گزارش شده است که شامل 3.4 میلیون مورد تایید شده به تب دنگی است. بیش از 16000 مورد شدید و بیش از 300 مورد نیز شامل مرگ و میر شده است.
در حالی که در پنج سال گذشته افزایش قابل توجه در موارد تب دنگی در سطح جهان گزارش شده است، این افزایش به ویژه در منطقه آمریکا مشهودتر بوده است، در حال حاضر، 90 کشور انتقال تب دنگی را در سال 2024 شناسایی کرده‌اند که همه آنها در گزارش های رسمی ثبت نشده‌اند.
An estimated 400 million dengue infections occur worldwide each year, with about 96 million resulting in illness
تخمین زده می شود سالانه 400 میلیون عفونت دنگی در سراسر جهان رخ می دهد که حدود 96 میلیون آن منجر به بیماری می شود.
تب دنگی در ایران
تب دنگی به ویژه در سال 1403 در ایران به یک نگرانی مبرم تبدیل شده است. طبق گزارش های رسمی، بیش از 150 مورد ابتلا به این بیماری ثبت شده است که سه مورد فوتی داشته است. اکثر این موارد مربوط به افرادی است که در سفر به امارات متحده عربی به این ویروس مبتلا شده‌اند.
پایش پشه همچنین در شش استان هرمزگان، بوشهر، سیستان و بلوچستان، مازندران، گیلان و گلستان و تهران وجود پشه آئدس را شناسایی کرده است و خطر شیوع محلی آن، همچنان یک نگرانی است. برای کاهش این خطر، وزارت بهداشت اقدامات پیشگیرانه از جمله نظارت دقیق و کمپین‌های آگاهی عمومی را ایجاد کرده است.
این تلاش‌ها شامل توزیع کیت‌های تشخیصی و نظارت دقیق بر مناطقی است که احتمال حضور پشه‌های Aedes در آنها وجود دارد. هدف دولت با اتخاذ این اقدامات جلوگیری از شیوع تب دنگی در ایران است.
خطر شیوع تب دنگی در ایران
خطر شیوع تب دنگی در ایران به ویژه در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری کشور وجود دارد. در حالی که این بیماری قبلاً در چندین استان گزارش شده است، ترکیبی از اقدامات پیشگیرانه در کاهش گسترش آن نقش مهمی دارد. شهرها و مناطق ساحلی با آب و هوای گرمسیری و نیمه گرمسیری به دلیل وجود شرایط مناسب برای پرورش پشه، بیشتر در معرض ابتلا به تب دنگی هستند. برای کاهش این خطر، این مناطق باید اقدامات پیشگیرانه و بهداشتی قوی برای ایجاد اختلال در چرخه زندگی پشه‌ها و شکستن زنجیره انتقال انجام دهند.
ریسک فاکتورهای تب دنگی
تب دنگی یک نگرانی قابل توجه در مناطق گرمسیری است. سفر به مناطقی مانند جنوب شرقی آسیا، جزایر اقیانوس آرام، آمریکای لاتین و آفریقا یا زندگی در مناطقی با شیوع تب دنگی بالا، شما را در معرض خطر بیشتری قرار می دهد. علاوه بر این، داشتن سابقه قبلی عفونت تب دنگی به طور قابل توجهی احتمال بروز علائم شدید و عوارض تهدید کننده زندگی را افزایش می‌دهد.
عوارض تب دنگی
تب دنگی یک بیماری تقریبا خطرناک است که در صورت عدم درمان یا عدم مدیریت صحیح، می‌تواند منجر به عوارض شدید و حتی مرگ شود. یکی از مهم‌ترین عواقب تب دنگی خونریزی داخلی است که باعث آسیب قابل توجهی به اندام‌های داخلی می‌شود. علاوه بر این، کاهش ناگهانی و شدید فشار خون نیز می‌تواند منجر به شوک شود.
زنان باردار در هفته به هفته بارداری باید مراقب این بیماری باشند زیرا در موارد شدید، ویروس می‌تواند باعث سقط جنین شده و یا در حین زایمان به جنین منتقل شود و منجر به تولد زودرس، وزن کم در زمان تولد شود.
اگر شما باردار بوده و شکوک به تب دنگی هستید یا می‌خواهید کارهای پیشگیرانه را برای خودتان انجام دهید می‌تواند با دکتر زنان آنلاین صحبت کتید و همین الان راهنمایی بگیرید.
بیشتر بدانید: تب در بارداری
نحوه تشخیص تب دنگی
تشخیص تب دنگی به دلیل علائم مشابه آن با سایر بیماری‌هایی مانند آنفولانزا، مالاریا و حصبه می‌تواند فرآیند پیچیده‌ای باشد. برای تشخیص دقیق این بیماری، پزشک معمولاً با پرسیدن سوالات دقیق در مورد سابقه پزشکی و علائم شما اطلاعات اولیه را بدست می‌آورد و علاوه بر این، یک نمونه خون برای بررسی وجود یکی از چهار نوع ویروس دنگی نیز گرفته خواهد شد.
آزمایش تب دنگی
آزمایش خون برای تب دنگی، آزمایش آنتی ژن NS1 دنگی نامیده می شود. این آزمایش وجود ویروس دنگی را در خون تایید میکند و معمولاً در چند روز اول پس از شروع علائم، انجام می‌شود. آزمایش خون دیگری به نام آزمایش آنتی بادی IgM دنگی نیز می‌تواند برای تایید تشخیص انجام شود.
این آزمایشات مهم هستند زیرا علائم تب دنگی می‌تواند مشابه سایر بیماری‌ها باشد، بنابراین تشخیص دقیق اولین گام برای درمان درست است. اگر مشکوک به تب دنگی هستید، بهتر است برای آزمایش، از بخش آزمایش در منزل در مجموعه «حال» استفاده کنید و این کار را با خیال راحت در منزل خودتان انجام دهید و جواب آزمایش را نیز به صورت آنلاین دریافت نمایید.
آیا تب دنگی کشنده است؟
در حالی که تب دنگی معمولاً یک بیماری خفیف است، در موارد شدید اما می‌تواند یک چرخش کشنده داشته باشد و با عوارض تهدید کننده زندگی مانند خونریزی شدید، افت ناگهانی فشار خون و آسیب اندام مشخص همراه است. در صورت عدم تشخیص و درمان، تب دنگی می‌تواند منجر به عواقب جدی از جمله مرگ و میر شود.
While many dengue infections are asymptomatic or produce only mild illness, the virus can occasionally cause more severe cases, and even death.
در حالی که بسیاری از عفونتهای دنگی بدون علامت هستند یا فقط بیماری خفیف ایجاد می‌کنند، این ویروس گاهی اوقات می‌تواند باعث موارد شدیدتر و حتی مرگ شود.
درمان تب دنگی
از آنحا که هیچ درمان قطعی برای تب دنگی وجود ندارد، متخصصان بر روی کاهش علائم آن تمرکز کرده‌اند. مدیریت درد یکی از جنبه های مهم درمان است و داروی استامینوفن برای این منظور استفاده می‌شود و داروهای غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن و آسپرین به دلیل پتانسیل آنها برای تشدید مصرف، توصیه نمی‌شود.
در موارد شدید تب دنگی معمولاً نیاز به بستری شدن در بیمارستان وجود دارد تا مراقبت اصولی انجام شود. بیماران علاوه بر دارو، سرم نیز دریافت می‌کنند تا بدن بتواند به خوبی با این بیماری مبارزه کند. نظارت مداوم بر فشار خون در در این زمان مورد نیاز است و در برخی موارد ممکن است برای جایگزینی حجم خون از دست رفته، خون نیز تزریق شود.
درمان خانگی تب دنگی
هنگام تجربه تب دنگی در خانه، می‌توانید از مسکن های بدون نسخه برای کاهش درد استفاده کنید. هیدراته ماندن با نوشیدن مقدار زیادی آب، آب میوه و سوپ برای جلوگیری از کم آبی نیز یک راه ضروری است. اگر متوجه علائم کم آبی مانند کاهش ادرار، خشکی دهان، کاهش تولید اشک، بی حالی یا گیجی شدید، فوراً به پزشک خود اطلاع دهید.
برای تسریع بهبودی و به حداقل رساندن عوارض تب دنگی، این اقدامات ساده را انجام دهید:
1. مصرف مایعات: برای جبران مایعات و الکترولیت های از دست رفته، مقدار کافی آب، آب میوه و سوپ بنوشید.
2. استراحت: استراحت کامل برای بدن برای بهبود سریعتر و بهبودی از تب دنگی بسیار مهم است.
3. کنترل درد: استامینوفن می‌تواند به کاهش درد و تب کمک کند. از مصرف آسپرین و ایبوپروفن خودداری کنید زیرا می توانند عوارض خونریزی داشته باشند.
4. خنک کردن: برای کمک به پایین آوردن تب، کمپرس سرد را فراموش نکنید.
5. رژیم غذایی مناسب: برای حفظ سطح انرژی و تامین مواد مغذی ضروری از غذاهای سبک و مغذی مانند سوپ مرغ و میوه ها استفاده کنید.
در هنگام تب دنگی از مصرف چه غذاهایی باید پرهیز کرد؟
هنگام ابتلا به تب دنگی، باید از مصرف غذاهای با رنگ های تیره مانند سیاه یا قرمز خودداری کرد. این احتیاط برای جلوگیری از گیج شدن بین مدفوع که ممکن است به دلیل خوردن برخی غذاها خونی به نظر برسد است. همچنین توصیه می‌شود از مصرف غذاهای ترش و تند و غذاهای سفت و ترد خودداری شود زیرا باعث تحریک دستگاه گوارش و تشدید زخم معده می‌شود.
واکسن تب دنگی
واکسن تب دنگی به نام واکسن Dengvaxia یک درمان مجاز به حساب می‌آید که برای افرادی که سابقه تب دنگی را در گذشته دارندتجویز می‌شود. برای تعیین واجد شرایط بودن، آزمایش خون برای شناسایی وجود آنتی بادی علیه یکی از چهار ویروس دنگی انجام می شود.
بنابراین افراد بدون عفونت قبلی، نباید واکسن را دریافت کنند. تحقیقات نشان داده است که این واکسن خطر ابتلا به تب دنگی شدید و بستری شدن در بیمارستان را در افرادی که قبلاً آلوده نشده اند بسیار افزایش می‌دهد.
پیشگیری از ابتلا به تب دنگی
در حالی که واکسن دنگی در حال حاضر در حال توسعه است و برای استفاده تایید شده است، راه‌های موثری برای پیشگیری از این بیماری وجود دارد. در مناطق بومی، کسانی که قبلاً به تب دنگی مبتلا شده‌اند، از طریق یک رژیم سه دوز در یک دوره 12 ماهه ایمن‌سازی را انجام می‌دهد.
برای جلوگیری از ابتلا به تب دنگی، باید اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از نیش پشه را انجام دهید. در اینجا چند مرحله ساده وجود دارد که می توانید انجام دهید:
- با نصب تهویه مطبوع در منزل خود، محیطی راحت و عاری از پشه ایجاد کنید.
- متناسب با ناحیه‌ای که در آن هستید لباس بپوشید. پیراهن، شلوار، جوراب و کفش آستین بلند بپوشید تا پوست در معرض نیش نباشد.
- از حشره کش استفاده کنید.
با پیروی از این راهکارها خطر ابتلا به تب دنگی را به میزان قابل توجهی کاهش خواهید داد.
منابع:
