مثانه بیش‌فعال یا مثانه پرکار یک سندرم بسیار شایع است. از علائم این سندرم احساس نیاز فوری به دفع ادرار و گاهی اوقات خروج ادرار از مثانه، پیش از رسیدن به توالت است. در صورتی که به سندرم مثانه بیش‌فعال دچار باشید ممکن است بیش از دیگران نسبت به این‌که توالت همیشه در دسترس شما باشد نگران شوید و حتی برخی از فعالیت‌های خود را محدود کنید. اما لازم است بدانید این مشکل با برخی آموزش‌ها و تمرین‌هایی که روی مثانه انجام می‌شود، قابل برطرف شدن است. گاهی در کنار توان‌بخشی از درمان دارویی نیز استفاده می‌شود.
سندرم مثانه بیش‌فعال چیست؟
این سندرم به معنای آن است که گاهی مثانه بدون کنترل شما و زمانی که هنوز پر نشده است، ناگهان دچار فشردگی و انقباض می‌شود. هیچ علت مشخصی برای انقباضات مکرر و کنتترل نشده مثانه وجود ندارد. برای مثال دلیل پرکاری مثانه عفونت ادراری یا بزرگ شدن غده پروستات نیست. این سندرم می‌تواند هم زنان و هم مردان را درگیر کند اما در زنان بسیار شایع‌تر از مردان است. مثانه بیش‌فعال گاهی مثانه تحریک‌پذیر نیز نامیده می‌شود.
علائم سندرم مثانه بیش‌فعال می‌تواند متفاوت باشد یا با مشکلات دیگر اشتباه گرفته شود. نیاز ضروری به دستشویی و عدم امکان کنترل ادرار از علائم این بیماری هستند
علائم مثانه بیش‌فعال چیست؟
سندرم مثانه بیش‌فعال علائمی دارد که ممکن است شما آن را با مشکلات دیگر مربوط به مثانه اشتباه بگیرید. بنابراین بهتر است قبل از هر اقدامی به متخصص رجوع کرده و بررسی‌های لازم را انجام دهید.
شایع‌ترین نشانه‌های مثانه بیش‌فعال عبارتند از:
۱- ضرورت رفتن به توالت: این بدان معنی است که شما به‌طور فوری و ضروری به توالت نیاز دارید و نمی‌توانید آن را به تعویق بیندازید. برای مثال زمانی که به خانه می‌رسید، بعد از انداختن کلید در قفل اولین کاری که انجام می‌دهید، رفتن به توالت است و یا حتی گاهی ممکن است بین راه دنبال یک توالت باشید.
۲- تکرر ادرار: این یعنی بیش از حد معمول به توالت می‌روید. این عدد دقیق نیست اما اگر در روز بیش از هشت بار به دستشویی می‌روید ممکن است به سندرم مثانه بیش‌فعال دچار باشید.
۳- شب ادراری: زمانی که در طول شب بیش از یک بار برای رفتن به دستشویی از خواب بلند می‌شوید، دچار شب ادراری هستید که ممکن است از نشانه‌های مثانه بیش‌فعال در شما باشد.
۴- بی‌اختیاری ادرار: این مشکل در برخی از افراد مبتلا به سندرم مثانه تحریک‌پذیر رخ می‌دهد. نشت ادرار گاهی بسیار زیاد است و تا قبل از رسیدن به توالت، لباس شما به ادرار آلوده می‌شود.
بررسی دقیق این مشکلات و در میان گذاشتن آن با پزشک به او کمک خواهد کرد تا تصمیم بگیرد کدام روش درمانی برای شما بهتر و موثرتر خواهد بود. در بهترین حالت بهتر است میزان نوشیدن مایعات و تعداد دفعات مراجعه به توالت را در سه روز ثبت کرده و تغییرات را با پزشک متخصص در میان بگذارید.
شما میتوانید از بخش پزشک آنلاین سایت حال با پزشکان و مشاوران آنلاین در هر ساعت از شبانه روز ارتباط برقرار کنید.
علت مثانه بیش‌فعال
علت مثانه بیش‌فعال به‌طور کلی ناشناخته است، اما اتفاقی که می‌افتد انقباض عضله مثانه است. انقباض مثانه در حالی روی می‌دهد که هنوز مثانه پر نشده است. به‌طور معمول با پر شدن تدریجی مثانه، عضله مثانه شل می‌شود. زمانی که به‌طور تقریبی نیمی از مثانه پر شده باشد، احساس می‌کنیم باید ادرار کنیم. بسیاری از افراد از زمان احساس پر شدن مثانه تا دسترسی به توالت می‌توانند به راحتی خود را نگه دارند. با این حـال در افراد مبتلا به مثانه بیش‌فعال، مثانه پیام‌های اشتباهی را به مغز می‌رساند. مثانه خیلی زود منقبض می‌شود و در حالی که خیلی پر نشده است، به‌طور ناگهانی به توالت نیاز خواهید داشت. در این صورت شما کنترل زیادی بر روی مثانه و کنترل ادرار خود ندارید.
علائم مثانه بیش‌فعال در زمان استرس می‌تواند بدتر باشد. همچنین از دیگر عواملی که ممکن است علائم را شدت بخشد، نوشیدن چای، قهوه، نوشابه و الکل است.
در برخی از موارد علائم بیش‌فعالی مثانه به عنوان عارضه بیماری عصبی یا مغزی ایجاد می‌شود. مانند سکته مغزی، بیماری پارکینسون و آسیب نخاعی.
اگر عفونت ادرار یا سنگ مثانه نیز داشته باشید ممکن است علائم مشابهی را در خود ببینید. درصورت داشتن هرگونه سوال در این زمینه میتوانید از خدمات مشاوره تلفنی با دکتر اورولوژی سامانه حال استفاده کنید.
درمان مثانه بیش‌فعال
برای درمان مثانه بیش‌فعال راه‌های متفاوتی وجود دارد و انتخاب نوع درمان به خصوصیات بیماری شما و نظر متخصص بستگی دارد. درمان مثانه بیش‌فعال در بسیاری از موارد به خوبی جواب می‌دهد و مشکل رفع می‌شود.
در کنار درمان، برخی از اقدامات کلی که به سبک زندگی مربوط است می‌تواند تا زمان بهبودی کامل به شما کمک کند.
برای مثال دسترسی به توالت را تا جایی که ممکن است برای خود آسان کنید. همچنین دریافت کافئین کم‌تر در طول روز باعث می‌شود از تحریک مثانه جلوگیری کنید. کافئین در چای، قهوه، کولا و نوشیدنی‌های انرژی‌زا و برخی از قرص‌های مسکن وجود داشته و اثری ادرارآور دارد. شاید بد نباشد برای مدتی مصرف کافئین را محدود و اثر آن را بر روی مثانه بیش‌فعال بررسی کنید. در این صورت دست‌کم می‌دانید اگر کافئین مصرف کردید، لازم است به توالت دسترسی داشته باشید. در برخی از افراد نیز الکل اثری مشابه دارد و نیاز به توالت رفتن را بیشتر می‌کند.
مشکلات مثانه اغلب با یبوست بیشتر می‌شود. افزایش میزان فیبر در رژیم غذایی و همچنین ورزش کافی می‌تواند به رفع یبوست کمک کند. سعی کنید تنها زمانی که نیاز دارید به توالت بروید و مثانه خود را به نگه داشتن مقدار کمتری از ادرار عادت ندهید و در نهایت اگر اضافه وزن دارید، وزن خود را کاهش دهید. ۵ تا ۱۰ درصد کاهش وزن می‌تواند علائم مربوط به بی‌اختیاری ادرار را تخفیف دهد.
مرحله اول درمان مثانه بیش‌فعال تقویت عضله مثانه و تمرینات لگنی هستند. برخی از تمرینات در این شکل آورده شده است
تمرین ماهیچه مثانه
هدف از تمرین‌های مربوط به مثانه این است که به‌تدریج و به آرامی کشیده شود تا حجم بیشتری از ادرار را در خود جا دهد. با گذشت زمان شما میتوانید کنترل بیشتری روی عضله مثانه خود داشته باشید و بین زمانی که احساس می‌کنید باید به دستشویی بروید و زمانی که خود را به دستشویی می‌رسانید، فاصله بیشتری وجود داشته باشد. در این صورت احتمال خروج غیرارادی ادرار نیز کم‌تر می‌شود.
توصیه‌هایی که برای کنترل بیشتر روی مثانه وجود دارد اغلب شامل موارد مختلفی است. برای مثال با یادداشت زمان و تعداد دفعات رفتن به دستشویی و میزان ادرار دفع شده در سه روز، شما میتوانید برآوردی نسبی از نیاز واقعی خود به توالت را داشته باشید. پس میتوانید زمانی که این نیاز کاذب است و هنوز ادرار کمی در مثانه وجود دارد، خودتان را نگه دارید. این کار ممکن است ابتدا سخت به نظر برسد اما با چند تمرین ساده میتوانید فاصله بین دستشویی رفتن خود را کم کنید. برای مثال روی یک صندلی سخت بنشینید و یا از صد تا یک بشمارید تا حواس شما از نیاز به توالت پرت شود. برخی از تمرینات کف لگنی نیز به شما کمک خواهد کرد تا عضله این بخش قوی‌تر شده و مشکل تحریک‌پذیری مثانه‌تان بهبود پیدا کند.
با گذشت زمان، این امر آسان‌تر می‌شود زیرا مثانه به نگهداری مقدار بیشتر ادرار عادت می‌کند. هدف کلی این است که به تدریج زمان بین توالت رفتن را افزایش دهید و مثانه خود را برای کشش راحت‌تر و بیشتر آموزش دهید. ممکن است تا دیدن نتایج مطلوب چند هفته زمان نیاز داشته باشید، اما هدف این است که بتوانید ادرار را فقط ۵ یا ۶ بار در ۲۴ ساعت و به‌طور تقریبی هر ۳ تا ۴ ساعت دفع کنید.
همچنین، هربار که ادرار را دفع می‌کنید، میزان آن باید بیشتر از اعداد اولیه درج شده در دفترچه یادداشت شما باشد. به طور متوسط، افراد فاقد سندرم مثانه بیش‌فعال هر بار که به توالت می روند ۲۵۰ تا ۳۵۰ میلی لیتر ادرار را دفع می‌کنند. پس از چند ماه ممکن است احساس کنید که نیاز شما به توالت عادی شده است و میتوانید خود را به‌خوبی کنترل کنید.
تمرین مثانه می‌تواند مشکل باشد اما با گذشت زمان و پشتکار آسان‌تر می‌شود. این تمرینات اگر با مشاوره و پشتیبانی مشاور، پرستار یا پزشک ترکیب شوند بهتر نیز عمل می‌کنند.
سوالات پزشکی خود را میتوانید از بخش سوال پزشکی از هوش مصنوعی آنلاین سایت حال بپرسید.
دارودرمانی مثانه بیش‌فعال
داروهای موسوم به آنتی موسکارینیک که به آن‌ها آنتی کولینرژیک نیز گفته می‌شود ممکن است در روند درمان مثانه بیش‌فعال کمک‌کننده باشند. این نوع از داروها با شل کردن عضله مثانه و جلوگیری از انقباض آن، باعث می‌شوند ظرفیت مثانه افزایش پیدا کند و در نتیجه مثانه حجم بیشتری ادرار را تحمل کند. دارو در برخی موارد می‌تواند علائم را بهبود بخشد، اما اثر آن در افراد مختلف متفاوت است.
عوارض جانبی این داروها، شایع اما اغلب جزئی و قابل تحمل است. شایع‌ترین عارضه داروهای تجویز شده برای درمان مثانه بیش‌فعال، خشکی دهان است. گیجی و خواب‌آلودگی نیز از دیگر عوارض این داروها است.
داروی دیگری که ممکن است تجویز شود، میرابگرون است. این دارو نیز باعث شل‌تر شدن عضله مثانه می‌شود. از عوارض جانبی این دارو می‌توان به افزایش ضربان قلب، سردرد و اسهال اشاره کرد.
عمل جراحی
اگر درمان‌های فوق موفقیت‌آمیز نبودند، ممکن است پزشک عمل جراحی را برای درمان سندرم مثانه بیش‌فعال به شما توصیه کند. یکی از روش‌های زیر مجموعه عمل جراحی می‌تواند تزریق بوتولینیوم باشد. تزریق بوتولینیوم به مثانه می‌تواند با کاهش یا از بین بردن علائم مثانه بیش‌فعال به شما کمک کند تا بتوانید ادرار خود را کنترل کنید.
تحریک عصب ساکرال از دیگر روش‌های درمان مثانه بیش‌فعال است. در این روش با قرار دادن الکترودهای کوچکی در پشت ناحیه اعصاب مثانه، تکانه‌های الکتریکی اعصاب تحریک شده و علائم در بدن فرد کاهش پیدا می‌کند. الکترودها به دستگاه کوچکی متصل می‌شوند که می‌توان آن را در زیر پوست قرار داد. در صورت موافقت شما و پزشک‌تان، این الکترودها را می‌توان هر زمان که خواستید خارج کنید.
سیتوپلاستی تقویتی از دیگر روش‌های درمان مثانه بیش‌فعال است. در این عمل، یک تکه کوچک از بافت روده به دیواره مثانه اضافه می‌شود تا اندازه مثانه افزایش یابد. با این حـال همه افراد به‌طور معمول بعد از این عمل نمی‌توانند ادرار کنند و برای تخلیه آن ممکن است لازم باشد سوند گذاری در منزل را انجام دهید. این عمل گاهی با باز کردن شکم و گاهی از طریق لاپاراسکوپی انجام می‌شود.
اگر با کمک تغییر شیوه زندگی و ورزش‌های تقویت مثانه و کف لگن نتیجه خوبی به دست نیامد، درمان دارویی یا عمل جراحی می‌تواند وضع شما را بهبود بخشد
در نهایت به این نکته توجه کنید که ممکن است سندرم مثانه بیش‌فعال در شما با نشانه‌های دیگر بیماری‌ها مانند عفونت ادراری، سنگ کلیه، دیابت یا علت‌های عصبی تداخل داشته باشند. عده‌ای از افراد خجالت می‌کشند که این مسئله را با پزشک خود درمیان بگذارند. اما باید بدانید این اختلال می‌تواند زندگی شما را تحت تاثیر قرار دهد، اعتماد به نفس شما را سلب کند و حتی منجر به افسردگی شود. پس با پزشک خود راحت باشید و درمان‌هایی را که شامل ترکیبی از مداخلات در شیوه زندگی، تمرینات کف لگنی و گاهی دارو درمانی است به درستی پیش ببرید.
سوالات متداول
چرا ناگهان حس می‌کنم که به دستشویی نیاز دارم؟
این مساله دلایل متعددی می‌تواند داشته باشد. سندرم مثانه بیش‌فعال، عفونت ادراری و مواردی از این دست می‌توانند موجب تحریک پذیری بالای مثانه شوند. برای تشخیص علت قطعی، به پزشک مراجعه کنید.
مثانه بیش‌فعال به چه معناست؟
مثانه بیش‌فعال به این دلیل اتفاق می‌افتد که ماهیچه‌های مثانه حتی وقتی حجم ادرار در مثانه شما کم است منقبض می‌شوند. این انقباضات غیر ارادی باعث نیاز فوری به توالت و تخلیه ادرار می‌شود.
چگونه می‌توانم مثانه بیش‌فعال خود را متوقف کنم؟
برخی روش‌های مرتبط با شیوه زندگی ممکن است علائم مثانه بیش‌فعال را کاهش دهد. برای مثال وزن سالم را حفظ کنید. به مقدار کافی مایعات بنوشید، غذاها و نوشیدنی‌هایی که ممکن است مثانه شما را تحریک کنند محدود کنید و تمرینات تقویت مثانه و کف لگن را انجام دهید.
چه غذاهایی مثانه بیش‌فعال را بدتر می‌کند؟
برخی از غذاها و نوشیدنی‌ها ممکن است مثانه شما را تحریک کنند. از جمله: قهوه، چای و نوشیدنی‌های گازدار، الکل، برخی از میوه‌های اسیدی مانند پرتقال، گریپ فروت، لیمو، غذاهای ادویه‌دار، محصولات مبتنی بر گوجه فرنگی و شکلات.
منابع
patient.info
1 سال پیش