بیماری لیکن پلان به صورت برآمدگی های خارش دار، ارغوانی و صاف روی پوست یا لکه های سفید در دهان ظاهر می شود و در برخی موارد، پوست سر یا ناخن ها را نیز درگیر می‌کند. این اختلال مزمن که معمولاً در بزرگسالان بین 30 تا 60 سال بیشتر قابل توجه است انواع گوناگونی دارد و به علت‌های متفاوتی رخ می‌هد که در ادامه آن‌ها را بررسی خواهیم کرد.
بیماری لیکن پلان چیست؟
لیکن پلان یک بیماری التهابی است که پوست، مو، ناخن ها و غشاهای مخاطی را تحت تاثیر قرار می دهد. مشخصه آن برجستگی های ارغوانی، خارش دار و صاف است که می تواند در هر نقطه از پوست ایجاد شود، اما معمولا در قسمت داخلی مچ دست، مچ پا، ساق پا، پشت و گردن دیده می شود.
تفاوت لیکن پلان و اگزما در چیست؟
لیکن پلان و اگزما هر دو بیماری پوستی هستند، اما ویژگی ها و علل متفاوتی دارند. بیایید نگاهی دقیق تر به هر یک بیندازیم:
لیکن پلان پوست، ناخن ها و غشاهای مخاطی را ملتهب می‌کند و به صورت برجستگی های براق، با رویه صاف، ارغوانی یا قرمز رنگ است که اغلب به صورت لکه های خارش دار و پوسته پوسته ایجاد می شود.
اما اگزما باعث خشکی، خارش و التهاب پوست می شود و معمولاً نواحی مانند صورت، دست ها، پاها و خمیدگی آرنج و زانو را درگیر می کند و برخلاف لیکن پلان، اگزما معمولا علائم مربوط به آلرژی و آسم را نیز نشان می‌دهد.
یکی از تفاوت های کلیدی اسن است که بیماری لیکن پلان یک اختلال خود ایمنی است که در آن سیستم ایمنی به اشتباه به سلول های پوست یا غشاهای مخاطی حمله می کند اما اگزما به شدت با عوامل ژنتیکی و محیطی، مانند سابقه خانوادگی و قرار گرفتن در معرض عوامل محرک خاصی مانند صابون، مواد شوینده یا آلرژن ها مرتبط است.
علائم بیماری لیکن پلان چیست؟
بیماری لیکن پلان با چندین علامت قابل شناسایی است.
شایع ترین علامت، برآمدگی های کوچک، با سطح صاف و بنفش روی پوست است که اغلب براق و با زوایای تیز است. این برجستگی‌ها معمولا خارش داشته و دارای خطوط سفید ظریفی هستند که به نام استریای ویکهام شناخته می‌شوند.
اگر این عارضه بر غشاهای مخاطی مانند پوشش دهان یا اندام تناسلی تأثیر بگذارد، لکه های توری سفید یا زخم های دردناکی ایجاد می‌کند. در پوست سر نیز، ممکن است منجر به ریزش مو شود.
علت بیماری لیکن پلان
معمولا ترکیبی از عوامل است که باعث این بیماری می‌شد اما به طور کلی برخی از علل احتمالی بیماری لیکن پلان شامل موارد زیر است:
- اختلال عملکرد سیستم ایمنی: عوامل خاصی مانند عفونت های ویروسی، استرس و برخی داروها ممکن است در شروع این اختلال نقش داشته باشند.
- استعداد ژنتیکی: برخی از مطالعات ارتباط ژنتیک را با برخی از نشانه‌های لیکن پلان مشخص کرده‌اند اما هنوز تحقیقات بیشتری برای تایید آن مورد نیاز است.
- عفونت های ویروسی: برخی عفونت‌ها مانند هپاتیت B و هپاتیت C با ایجاد لیکن پلان مرتبط هستند.
- داروها و آلرژن ها: برخی داروها، مانند داروهای ضد التهابی و برخی آنتی بیوتیک ها، با ایجاد تحریک باعث بیماری لیکن پلان می‌شوند.
- استرس و عوامل عاطفی: البته استرس به تنهایی باعث ایجاد لیکن پلان نمی‌شود اما می‌تواند شرایط را در افرادی که قبلاً مستعد ابتلا به آن هستند تشدید کند.
انواع بیماری لیکن پلان
بیماری لیکن پلان انواع مختلفی دارد که هر کدام به طور متفاوتی بر بدن تأثیر می گذارند:
لیکن پلان پوستی
رایج ترین شکل این بیماری همین نوع است که دارای برجستگی‌های کلاسیک بنفش و با سطح صاف روی پوست است و اغلب با خطوط سفید ظریفی همراه است. لیکن پلان پوستی معمولاً روی مچ دست، مچ پا یا پایین کمر ظاهر می شود.
لیکن پلان دهان
غشاهای مخاطی داخل دهان را درگیر می کند و منجر به لکه های سفید، توری شکل، بافت های متورم قرمز رنگ یا زخم های باز می شود. این بیماری خوردن و آشامیدن را برای فرد بسیار دشوار می‌کند.
لیکن پلان تناسلی
این نوع از لیکن پلان بر غشاهای مخاطی اندام تناسلی تأثیر می گذارد و باعث قرمزی، فرسایش یا لکه های سفید می‌شود که در برخی موارد دردناک و در برخی موارد خارش دار است.
لیکن پلان مو یا لیکن پلانوپیلاریس
در پوست سر، فولیکول‌ها با لکه‌های فلس دار و قرمز جایگزین می‌شوند و با حساسیت یا احساس سوزش در پوست سر همراه است و همزمان باعث ریزش مو می‌شود.
لیکن پلان ناخن
ناخن های دست یا پا تحت تأثیر قرار می‌گیرد و در نتیجه ناخن‌ها نازک شده، شیاردار و در نتیجه شکافته می‌شوند. در موارد شدید، ناخن ها کنده شوند.
لیکن پلان پیگمنتوزوس
با لکه های قهوه ای تیره روی پوست مشخص می شود، به ویژه در مناطقی که در معرض نور خورشید هستند. این تغییر رنگ ممکن است حتی پس از درمان بیماری نیز ادامه یابد.
لیکن پلان تاولی
شکل نادری از این بیماری است که در آن تاول‌های دردناکی در نواحی تحت تأثیر لیکن پلان ظاهر می‌شوند.
لیکن پلان در چه افرادی شایع تر است؟
لیکن پلان عارضه‌ای است که افراد را در هر سن، جنسیت یا نژادی درگیر می‌کند، اما گروه‌های خاصی وجود دارند که در آن‌ها بیشتر دیده می‌شود. بزرگسالان بین 30 تا 60 سال بیشتر از کودکان و افراد مسن مبتلا می شوند. و در خانم‌ها کمی شایع‌تر از آقایان است. کسانی که سابقه عفونت هپاتیت C یا سیروز کبدی دارند نیز بیشتر در معرض ابتلا قرار دارند.
راه تشخیص بیماری لیکن پلان
لیکن پلان از طریق معاینه بالینی توسط پزشک متخصص پوست و مو، تشخیص داده می‌شود. اما از آنجایی که لیکن پلان می‌تواند شبیه سایر بیماری‌های پوستی باشد، ممکن است آزمایش‌های بیشتری نیز برای تایید آن لازم باشد. قطعی‌ترین آن، آزمایش بیوپسی پوست است که در آن نمونه کوچکی از پوست گرفته می شود و زیر میکروسکوپ بررسی می شود.
اگر پزشک به یک بیماری زمینه‌ای مشکوک باشد، ممکن است آزمایش‌های دیگری مانند آزمایش هپاتیت را نیز تجویز کند.
درواقع تشخیص بیماری لیکن پلان ترکیبی از تاریخچه پزشکی، معاینه فیزیکی و احتمالاً آزمایش های مورد نیاز است.
راه درمان قطعی لیکن پلان
برای یافتن راه درمان قطعی لیکن پلان باید ابتدا با دکتر پوست آنلاین مشورت کنید تا پزشک براساس شرایط شما بهترین دارو را تجویز کند.
اما به طور کلی راه های درمان لیکن پلان شامل موارد زیر است:
- استفاده از کرم های فلوسینولون، کلوبتازول یا تریامسینولون برای کاهش خارش و التهاب روی پوست. البته پماد کلوبتازول برای اگزما نیز استفاده می‌شود.
- داروهایی مانند لوراتادین و ستیریزین به صورت خوراکی و برای کاهش خارش.
- در موارد شدید که درمان‌های موضعی و داروهای خوراکی تسکین نمی‌دهند، پزشکان ممکن است داروهای سرکوب‌کننده ایمنی مانند کپسول‌های سیکلوسپورین یا قرص‌های ایزرتین را برای سرکوب سیستم ایمنی تجویز کنند.
- برای تسکین علائم، به ویژه برای لیکن پلان دهان، دهانشویه و اسپری های تسکین دهنده مانند دهانشویه آلوئه ورا یا شستشوی آب نمک مناسب هستند.
رویکرد طب سنتی برای درمان لیکن پلان
چند نمونه از نحوه درمان لیکن پلان با کمک طب سنتی در ادامه ذکر شده است:
درمان لیکن پلان با زردچوبه
زردچوبه که به دلیل خواص آنتی اکسیدانی و محتوای کورکومین معروف است، معمولاً در درمان لیکن پلان استفاده می شود. هنگامی که با شیر یا آب ترکیب می شود و به خمیر تبدیل می‌شود، استفاده از آن روی پوست آسیب دیده، التهاب و تورم را کاهش می‌دهد.
درمان با زنجبیل
می توانید چای زنجبیل را دم کنید و بخورید و یا پودر آن را روی ناحیه آسیب دیده بمالید.
درمان لیکن پلان با آلوئه ورا
آلوئه ورا، یک گیاه آبرسان است و در کاهش خارش و تورم ناشی از لیکن پلان موثر است. ابتدا برگ را به دو نیم کرده و ماده ژل مانند را روی ناحیه آسیب دیده بمالید.
رژیم غذایی افراد مبتلا به بیماری لیکن پلان
مصرف مواد غذایی با خواص ضد التهابی به کاهش علائم کمک می‌کند که شامل میوه‌ها (مانند انواع توت‌ها، گیلاس، پرتقال)، سبزیجات (مانند سبزیجات برگ‌دار، بروکلی، هویج)، غلات کامل (مانند جو، کینوا، برنج قهوه‌ای) و چربی‌های سالم (مانند روغن زیتون، آووکادو، آجیل، دانه‌ها) است.
غذاهای تند، میوه های اسیدی، مرکبات، گوجه فرنگی، الکل، کافئین و غذاهای فرآوری شده ممکن است اثرات منفی را تشدید کنند.
البته در این زمینه می‌توانید از دکتر تغذیه آنلاین نیز مشورت گرفته و بهترین رژیم غذایی را دریافت کنید.
برای درمان لیکن پلان چه زمانی و به چه دکتری مراجعه کنیم؟
برای درمان لیکن پلان مشاوره با دکتر پوست آنلاین توصیه می‌شود. متخصص پوست در تشخیص و درمان بیماری های پوستی مختلف از جمله لیکن پلان تخصص دارد. در صورت نیاز پزشک برای یررسی دقیق‌تر آزمایش را نیز برای شما ثبت خواهد کرد که از طریق بخش آزمایش در منزل، در خانه خودتان قابل انجام است. با این کار دیگر نیازی به حضور شما در آزمایشگاه نخواهد بود.
منابع:
