آزمایش هپاتیت یا پنل هپاتیت گروهی از آزمایش‌های خون برای تشخیص بیماری هپاتیت یا التهاب کبد است. این آزمایش‌ها تعیین می‌کنند آیا در حال حاضر به هپاتیت مبتلا هستید یا در گذشته به آن دچار بوده‌اید یا خیر. اگر نتایج آزمایش خون وجود بیماری هپاتیت را تایید کند، ممکن است پزشک برای بررسی تکمیلی انجام تصویربرداری از کبد یا نمونه‌برداری از آن را تجویز کند. در هر صورت این آزمایش می‌تواند در تشخیص به‌موقع بیماری هپاتیت و درمان زودهنگام آن بسیار موثر باشد. اگر می‌خواهید با آزمایش هپاتیت و ساده‌ترین روش انجام آن آشنا شوید، این مقاله برای شما مفید خواهد بود.
آزمایش هپاتیت چیست
آزمایش هپاتیت برای بررسی علائم عفونت ویروسی و ارزیابی عملکرد کبد استفاده می‌شود. برای این کار یک نمونه از خون ورید بازویی شما توسط کارشناس آزمایشگاه گرفته می‌شود و مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرد. گاهی پزشکان آزمایش‌های دیگری از جمله تست عملکرد کبد را هم برای کمک به تشخیص بیماری هپاتیت تجویز می‌کنند. این تست ها شامل ارزیابی آنزیم‌های کبدی، بیلی روبین، زمان پروترومبین و… است. به طور کلی آزمایش هپاتیت ویروسی به صورت مجزا شامل تست آنتی ژن‌ها و آنتی بادی‌های هپاتیت است:
- آنتی ژن‌های هپاتیت موادی در ویروس هپاتیت هستند که سیستم ایمنی بدن را برای مبارزه با ویروس تحریک می‌کنند
- آنتی بادی‌های هپاتیت پروتئین‌هایی هستند که سیستم ایمنی بدن برای کمک به مبارزه با عفونت هپاتیت می‌سازد
آنتی ژن‌ها و آنتی بادی‌های از طریق آزمایش خون شناسایی می‌شوند. این آزمایش بسیار مهم است؛ چون این ترکیبات ممکن است در خون شما وجود داشته باشد، اما هیچ علائمی از بیماری نداشته باشید!
علت انجام آزمایش هپاتیت
اگر پزشک با بررسی علائم و نشانه‌های بیماری یا موارد دیگر شما را مشکوک به ابتلا به هپاتیت بداند، انجام این آزمایش را تجویز می‌کند. در مواردی هم مشاهده نتایج غیرطبیعی در آزمایش کبد ممکن است پزشک را برای انجام آزمایش هپاتیت ترغیب کند. در بیشتر موارد زمانی که بیمار با چند مورد از نشانه‌های زیر به پزشک مراجعه می‌کند، آزمایش هپاتیت ضروری به نظر می‌رسد:
- زرد شدن رنگ پوست و چشم‌ها
- احساس خستگی شدید
- تب
- تیره شدن ادرار
- کاهش اشتها
- درد مفاصل
- درد شکم
- تهوع و استفراغ
تفسیر آزمایش هپاتیت
نتایج آزمایش هپاتیت می‌تواند نوع هپاتیت ویروسی، شدت عفونت و فعال یا غیرفعال بودن عفونت را تعیین کند. علاوه بر این، نتایج آن نشان می‌دهد فرد در حال حاضر ناقل ویروس است یا خیر. این آزمایش همچنین می‌تواند میزان حاد بودن بیماری به معنای کوتاه مدت و ناگهانی یا مزمن و طولانی بودن آن را تایید کند. مهم‌ترین آزمایش برای بررسی ابتلا به هپاتیت تست آنتی بادی و آنتی ژن است. نتایج این آزمایش‌ها ممکن است بسته به سن، جنسیت، سابقه بیماری و موارد دیگر متفاوت باشد. به طور کلی نتایج آزمایش هپاتیت برای انواع مختلف این بیماری به شرح زیر است:
تفسیر تست هپاتیت A (HAV)
نتایج طبیعی این تست منفی هستند؛ یعنی آنتی بادی ویروس هپاتیت A یاIgM در خون شما وجود ندارد. آنتی بادی‌ها معمولا سه تا چهار هفته بعد از قرار گرفتن در معرض ویروس در بدن ظاهر می‌شوند. تعداد آن‌ها حدود یک ماه بعد از ظاهر شدن به اوج خود می‌رسد. این آنتی بادی‌ها معمولا سه تا چهار ماه بعد از شروع علائم قابل شناسایی نیستند.
اگر تا به حال به هپاتیت A مبتلا شده باشید، آزمایش آنتی بادی برای هپاتیت A مثبت خواهد بود. البته نتیجه مثبت آنتی بادی همیشه به معنی عفونت فعلی نیست؛ بلکه می‌تواند مثبت کاذب باشد یا نشان دهد که در گذشته به این بیماری دچار بوده‌اید.
تفسیر تست هپاتیت B (HBV)
نتایج نرمال آنتی ژن هپاتیت B منفی است؛ یعنی شما آنتی ژن آن را در خون خود ندارید. آنتی ژن هپاتیت B یا HBsAg معمولا در صورت ابتلا به عفونت حاد یا مزمن یافت می‌شود. این آنتی ژن‌ها اغلب ۲ تا ۶ هفته پس از قرار گفتن در معرض ویروس ظاهر می‌شوند. آنتی ژن‌ها کمی قبل یا بعد از شروع علائم به اوج خود می‌رسند. آن‌ها معمولا یک تا سه ماه بعد از به حداکثر رسیدن قابل شناسایی نیستند.
نتایج طبیعی آنتی بادی هسته بیماری هپاتیت B منفی است. مثبت بودن آزمایش آنتی بادی هپاتیت B نشان می‌دهد که شما یک عفونت فعلی یا قبلی آن را تجربه کرده‌اید. مثبت بودن تست آنتی بادی سطحی هپاتیت B نشان می‌دهد که شما در برابر ویروس این نوع هپاتیت مصون هستید. این می‌توند ناشی از دریافت واکسن هپاتیت یا ابتلا به عفونت قبلی آن باشد. برای برنامه‌ریزی درمان افراد مبتلا به بیماری هپاتیت لازم است که پزشک نتایج آزمایش آنتی بادی و آنتی ژن را بررسی کند.
تفسیر تست هپاتیت C (HCV)
نتایج نرمال آزمایش هپاتیت C منفی است. چنین نتیجه‌ای یعنی این که شما آنتی بادی هپاتیت C یا IgG را در خون خود ندارید. آنتی بادی‌های این ویروس معمولا ۶ تا ۱۲ ماه بعد از قرار گرفتن در معرض ویروس به اوج خود می‌رسند.
هپاتیت مزمن که علائم مشخصی ندارد، بیشتر در نتایج غیرطبیعی آزمایشات معمول تشخیص داده می‌شود. برخی از آیتم‌هایی که برای تشخیص شدت آسیب کبدی ناشی از هپاتیت و نشان دادن میزان شدت بیماری ارزیابی می‌شوند عبارتند از:
- آلانین آمینوترانسفراز (ALT): مقدار طبیعی بین ۴ تا ۳۶ واحد در هر لیتر خون
- آسپارتات آمینوترانسفراز (AST): سطح نرمال بین صفر تا ۳۵ واحد در لیتر
- آلکالین فسفاتاز (ALP): مقدار نرمال بین ۴۴ تا ۱۴۷ واحد در لیتر
- گاما گلوتامیل ترانس پپتیداز (GGT): سطح طبیعی بین صفر تا ۳۰ واحد در لیتر
- بیلی روبین: مقدار طبیعی آن در خون شامل ۰.۳ تا ۱ میلی‌گرم در دسی‌لیتر برای بیلی روبین توتال، ۰.۱ تا ۰.۳ برای بیلی روبین مستقیم و ۰.۲ تا ۰.۸ برای بیلی روبین غیرمستقیم
- آلبومین: سطح نرمال بین ۳.۴ تا ۵.۴ گرم در دسی‌لیتر
- زمان پروترومبین (PT): به صورت طبیعی بین ۱۰ تا ۱۴ ثانیه
برای بررسی دقیق‌تر آزمایش و تجویز دارو میتوانید از بخش مشاوره آنلاین پزشکی در مجموعه حال استفاده کنید و از نظر متخخصین و پزشکان برتر استفاده نمایید
انجام آزمایش هپاتیت در منزل
شما میتوانید با تجویز پزشک، تست هپاتیت خود را در هر آزمایشگاهی انجام دهید. اما در صورتی که به دنبال ساده‌ترین و سریع‌ترین راه برای انجام این آزمایش هستید، میتوانید از خدمات آزمایش در منزل حال استفاده کنید. شما از طریق این سامانه قادر خواهید بود بدون نیاز به خروج از منزل و صرف وقت و هزینه زیاد، کلیه آزمایش‌ها از جمله تست هپاتیت خود را در محیط منزل خود انجام دهید.
برای این کار پس از ثبت درخواست در سامانه، کارشناسان مجرب آزمایشگاه به آدرس شما اعزام می‌شوند. سپس نمونه‌ها را با رعایت کامل پروتکل‌های بهداشتی دریافت و آن‌ها را به سرعت به آزمایشگاه منتقل می‌کنند. نتیجه این تست هم در کوتاه‌ترین زمان ممکن برای شما ارسال خواهد شد.
پزشک مناسب برای تفسیر آزمایش هپاتیت
شما برای تفسیر آزمایش خون خود به راهنمایی پزشک متخصص نیاز دارید. در مورد آزمایش هپاتیت، یک پزشک متخصص عفونی آنلاین یا دکتر گوارش آنلاین می‌تواند به شما کمک کند. گاهی برای تشخیص دقیق‌تر و رسیدن به نتیجه مناسب لازم است پس از تفسیر نتایج آزمایش اولیه، تستهای تکمیلی هم انجام دهید. مثلا برای ارزیابی دقیق‌تر وضعیت کبد و ابتلا به بیماری هپاتیت ممکن است به آزمایش عملکرد کبد هم نیاز باشد. در این خصوص با پزشک خود مشورت کنید و در صورت تجویز تستهای تکمیلی، در اولین فرصت نسبت به انجام آن‌ها اقدام کنید.
منابع
https://medlineplus.gov/lab-tests/hepatitis-panel/
https://nyulangone.org/conditions/hepatitis-a-b-c/diagnosis
https://www.testing.com/hepatitis-testing/
https://labtestsonline.org.uk/conditions/hepatitis
