معرفی شایع‌ترین علائم سنگ کلیه

به اجسام سختی که از تجمع نمک و مواد معدنی موجود در ادرار در کلیه‌ها تشکیل می‌شوند، سنگ‌ کلیه می‌گویند. این سنگ‌ها که بیشتر از جنس کلسیم و اسید اوریک هستند، پس از تشکیل در کلیه می‌توانند در همان‌جا باقی مانده یا به سایر بخش‌های دستگاه ادراری منتقل شوند و آسیب ایجاد کنند. اندازه سنگ‌های کلیه در افراد مختلف متفاوت است و می‌تواند تا چند سانتی‌متر رشد کرده و گاهی حتی کل بافت کلیه را اشغال کند. به طور کلی وجود سنگ در کلیه یک عارضه آزاردهنده است که در برخی افراد بسیار دردناک شده و زندگی آن‌ها را با اختلال مواجه می‌کند. برای دریافت راهنمایی تخصصی در این زمینه از مشاوره آنلاین حال استفاده کنید.

در حال بخوانید: تست کرونا در تهران

یکی از دلایل ایجاد این سنگ‌ها در بدن، دهیدراته بودن است. زمانی که بدن آب کافی نداشته باشد، غلظت ادرار افزایش پیدا می‌کند. در چنین شرایطی، سطح مواد معدنی موجود در ادرار بیشتر شده و احتمال تشکیل سنگ هم بالاتر می‌رود. البته احتمال بروز سنگ‌های کلیوی در افراد مبتلا به دیابت و اضافه وزن هم بیشتر از دیگران است. گرچه سنگ‌های کوچک کلیه علائم خاصی ایجاد نمی‌کنند، اما می‌توانند بزرگ شده و یا از طریق حالب، به مثانه منتقل شوند. در چنین شرایطی، این سنگ‌ها در مثانه رشد کرده و مشکلات جدی ایجاد می‌کنند. یکی از دلایل ایجاد سنگ مثانه هم انتقال سنگ از کلیه و رشد آن در مثانه است.

مشاوره آنلاین با اورولوژیست در حال

معمولا سنگ‌های کلیه با درد و ناراحتی همراه هستند و فرآیند دفع آن‌ها هم می‌تواند بسیار دردناک باشد. اگر سنگ‌ها به شکل طبیعی و از طریق مجاری ادراری قابل دفع نباشند، با تکنیک‌های مختلف درمانی آن‌ها را خرد می‌کنند تا راحت‌تر دفع شوند. در ادامه به چند مورد از مهم‌ترین علائم سنگ کلیه اشاره می‌کنیم.

در حال بخوانید: خطرات ناشی از کلسترول بالا

دفع خون از طریق ادرار

هماچوری یا دفع خون از طریق ادرار یک عارضه شایع در مبتلایان به سنگ‌های کلیه است. ادرار این افراد ممکن است صورتی، قرمز و گاهی قهوه‌ای رنگ باشد. البته همیشه وجود خون در ادرار به راحتی و توسط خود بیمار قابل مشاهده نیست و از طریق آزمایش ادرار در آزمایشگاه شناسایی می‌شود. برای این که بدانید آزمایش ادرار چه مواردی را نشان می‌دهد می‌توانید به بلاگ حال مراجعه کنید.

احساس درد یا سوزش در هنگام دفع ادرار

معمولا زمانی که سنگ به مجرای ورودی حالب به مثانه می‌رسد، باعث احساس درد و سوزش ادراری می‌شود. در چنین شرایطی، فرد برای دفع ادرار با مشکل مواجه خواهد شد. کسانی که از وجود سنگ در کلیه‌های خود آگاه نیستند، ممکن است چنین دردی را با درد ناشی از عفونت‌ ادراری اشتباه بگیرند. گرچه وجود سنگ در دستگاه ادراری هم می‌تواند یکی از عوامل ایجاد عفونت ادراری باشد.

احساس درد در شکم، پهلو و پشت

گاهی به درد ناشی از سنگ کلیه، قلنج کلیوی هم گفته می‌شود. این درد، دردی بسیار شدید است و کسانی که آن‌ را تجربه کرده‌اند، این درد را در حد درد زایمان یا درد ناشی از ضربه چاقو می‌دانند. چنین دردی معمولا به صورت ناگهانی شروع شده و در اثر جا به جا شدن سنگ، محل درد  و شدت آن هم تغییر می‌کند. سالانه بیش از یک میلیون نفر با چنین دردی به اورژانس مراجعه می‌کنند. این درد زمانی تشدید می‌شود که سنگ از کلیه وارد حالب – مجرای انتقال ادرار از کلیه به مثانه- شود. در اثر قرار گرفتن سنگ در این مجرا، فشار ادرار در کلیه بالا رفته و انتقال آن از کلیه به مثانه دشوار یا غیرممکن می‌شود.

زمانی که سنگ به حالب وارد می‌شود، این لوله با انقباض‌های خود تلاش می‌کند تا آن را حرکت داده و از بدن خارج کند. چنین فشاری باعث می‌شود که درد با شدت بیشتری احساس شود. درد ناشی از ورود سنگ به حالب و عبور از آن احتمالا بیشتر در پهلوها یا پشت و زیر دنده‌ها حس می‌شود. اما هر چه سنگ به مثانه و نواحی تحتانی بدن نزدیک‌تر شود، احتمالا شدت درد در شکم و کشاله ران خواهد بود. گرچه سنگ‌های بزرگ با درد شدیدی همراه هستند، اما این به معنی دردناک نبودن سنگ‌های کوچک نیست. در واقع شدت درد، به انسداد مجاری ادراری از طریق سنگ بستگی دارد. گاهی یک سنگ کوچک هم می‌تواند آن را مسدود کرده و باعث درد فراوان شود. شما همینطور می‌توانید درباره درد پهلو چپ و راست در حال بخوانید.

در حال بخوانید: خوشبختی چیست؟

کم شدن حجم ادرار

گیر کردن سنگ در حالب با توجه به اندازه آن می‌تواند منجر به کند شدن یا توقف جریان ادرار شود. در صورت انسداد حالب، فرد در هر بار مراجعه به دستشویی، فقط مقدار کمی دفع خواهد داشت یا ممکن است اصلا دفع ادرار نداشته باشد. این یک وضعیت اورژانسی است که نیاز به مداخله فوری و جدی پزشک دارد.

نیاز به دفع فوری و مکرر ادرار

وقتی سنگ کلیه به قسمت‌های پایینی دستگاه ادراری منتقل می‌شود، معمولا تکرر ادرار را به دنبال دارد. در چنین شرایطی ممکن است که فرد نیاز فوری و مداوم برای رفتن به دستشویی را در تمام طول روز و شب احساس کند. با توجه به این که تکرر ادرار هم یکی از علائم عفونت در دستگاه ادراری است، ممکن است فرد را به اشتباه بیندازد. چنین عارضه‌ای در صورت طولانی شدن با بروز اختلالات خواب هم همراه خواهد شد. برای مطالعه بیشتر درباره علل تکرر ادرار و درمان آن می‌توانید به بلاگ حال مراجعه کنید.

کدر یا بدبو شدن ادرار

ادرار یک فرد سالم، کاملا شفاف و به رنگ زرد روشن و بدون بو است. هر تغییری در رنگ یا شفافیت و بوی آن می‌تواند نشانه‌ای از وجود یک مشکل در کلیه‌ها باشد. با توجه به این که وجود سنگ در کلیه‌ها می‌تواند منجر به عفونت کلیوی یا ادراری شود، بارزترین ویژگی آن یعنی وجود عفونت در ادرار را که با کدر شدن آن همراه می‌شود، به عنوان یکی از علائم سنگ کلیه در نظر می‌گیرند. افزایش عملکرد باکتری‌هایی که عفونت ادراری را ایجاد یا تشدید می‌کنند هم می‌تواند در بدبو شدن آن نقش داشته باشد. برای شناخت خوراکی هایی که به درمان عفونت کلیه کمک می کنند این مقاله را بخوانید.

تب و لرز

گرچه تب و لرز از مهم‌ترین علائم عفونت در بدن شناخته می‌شود، اما می‌تواند یک نشانه جدی برای وجود سنگ‌های کلیوی هم باشد. به طور کلی هر تبی که با درد و ناراحتی در بدن همراه باشد، نیاز به پیگیری جدی و فوری دارد. دمای طبیعی بدن معمولا حدود ۳۷ درجه است و تب‌های ناشی از عفونت در اغلب موارد بالای ۳۸ درجه سانتی‌گراد هستند که با احساس لرز هم همراه می‌شوند.شما همینطور می‌توانید به مطلبی راجع به پایین آوردن تب کودک با سیب زمینی در حال سر بزنید.

حالت تهوع و استفراغ

وجود سنگ در کلیه‌ها گاهی باعث تحریک اعصاب موجود در دستگاه گوارش و تحریک معده می‌شود. پاسخ معده به چنین تحریکی، احساس حالت تهوع و آماده شدن برای استفراغ است. گاهی هم پاسخ بدن به شدت درد، می‌تواند چنین وضعیتی را ایجاد کند. به طور کلی، استفراغ و حالت تهوع از شایع‌ترین علائم سنگ کلیه هستند.

در حال بخوانید: حرکات یوگا برای افزایش قد

انواع سنگ كليه

در اثر تجمع انواع مختلفی از ترکیبات نمکی و مواد معدنی در کلیه‌ها، با انواع سنگ کلیه مواجه هستیم. این سنگ‌ها می‌توانند با ترکیبات متفاوت و در افراد مختلف ساخته شده و مشکلاتی را به دنبال داشته باشند. اندازه سنگ‌های کلیوی می‌تواند از خیلی ریز به اندازه یک دانه شن، تا خیلی درشت باشد. آن‌ها معمولا با عبور از بخش‌های مختلف مجاری ادراری از بدن خارج می‌شوند. اگر این سنگ‌ها در هر بخشی از مجاری ادراری گیر کنند، درد و ناراحتی زیادی را به دنبال خواهند داشت و نیاز به درمان فوری دارند. برخی از رایج‌ترین انواع سنگ کلیه عبارتند از:

سنگ‌های اسید اوریک

این سنگ‌ها در اثر اسیدی شدن بیش از حد ادرار ایجاد می‌شود. اسید اوریک به تنهایی یا به همراه کلسیم می‌تواند چنین سنگ‌هایی را ایجاد کند.

سنگ‌های کلسیمی

این‌ها متداول‌ترین نوع سنگ‌های کلیوی هستند. ترکیب آن‌ها بیشتر از کلسیم و اگزالات تشکیل شده، اما در برخی مواقع در اثر تجمع کلسیم و فسفات هم ساخته می‌شوند.

سنگ‌های سیستین

سیستین یک ماده شیمیایی است که در بدن به شکل طبیعی ساخته می‌شود. سنگ‌های سیستینی با احتمالی بسیار کمتر از سنگ‌های دیگر و در افرادی که به صورت ژنتیکی به نشت سیستین از کلیه به ادرار دچارند، روی می‌دهد.

سنگ‌های استروویت

زمانی که فرد به انواع خاصی از عفونت ادراری دچار باشد، باکتری‌ها از آمونیاک ادرار برای رشد استفاده می‌کنند. آمونیوم آزاد شده از آن به همراه فسفات و منیزیم می‌تواند چنین سنگ‌هایی را تشکیل دهد.

مشاوره آنلاین با پزشک داخلی

علائم سنگ کلیه در زنان

گرچه میزان شیوع سنگ‌های کلیوی در مردان بیشتر از زنان است، اما به نظر نمی‌رسد که از نظر علائم تفاوت چندانی بین آن‌ها وجود داشته باشد. وجود درد و ناراحتی شدید در پهلوها و پشت که گاهی تا لگن و کشاله ران هم گسترش می‌یابد، وجود خون در ادرار و نیاز به دفع مکرر آن از شایع‌ترین علائم سنگ کلیه در زنان است. علاوه بر مواردی مثل رژیم غذایی ناسالم و پر نمک، اضافه وزن و چاقی و بیماری دیابت، بارداری هم یکی از عوامل ایجاد کننده سنگ‌های کلیه در زنان است.

این عارضه ممکن است به تغییرات هورمونی در زنان باردار وابسته باشد. پزشکان معتقدند که ژنتیک هم یکی از عوامل اثرگذار در ابتلا به این بیماری است. افراد دارای سابقه خانوادگی که فردی در اقوام درجه یک یا دو آن‌ها به این بیماری مبتلا بوده، بهتر است با تغذیه سالم و نوشیدن آب کافی روزانه از احتمال تشکیل سنگ‌های کلیوی جلوگیری کنند.

مشاوره آنلاین با متخصص زنان

دفع سنگ کلیه

بیشتر سنگ‌های کلیوی با مصرف مایعات زیاد در طول مدت ۴۸ تا ۷۲ ساعت از بدن دفع می‌شوند. این فرآیند ممکن است بسیار دردناک باشد. به همین دلیل، پزشکان با استفاده از مسکن‌های ساده خوراکی سعی می‌کنند درد آن را کاهش دهند. گاهی هم به تزریق داروهای مسکن قوی‌تر مثل کتورولاک نیاز است. از مهم‌ترین عواملی که در دفع سنگ کلیه نقش دارند می‌توان به اندازه سنگ، محل عبور آن، بزرگ شدن پروستات، باردار بودن و سن بیمار اشاره کرد. بیش از ۸۰ درصد سنگ‌هایی که اندازه آن‌ها کمتر از چهار میلی‌متر است، به راحتی از بدن دفع می‌شوند. اما سنگ‌هایی با ۵ میلی‌متر قطر، تنها ۲۰ درصد احتمال عبور دارند. سنگ‌های بیشتر از ۹ میلی‌متر هم اغلب بدون درمان‌های خاص امکان عبور و دفع ندارند.

برخی از بیماران به سنگ‌هایی دچار هستند که به راحتی از مجاری ادراری عبور نمی‌کنند. در چنین شرایطی، با کمک کرفتن از برخی داروها می‌توان قدرت عبور سنگ از مجاری ادراری را افزایش داد. از جمله این داروها می‌توان به مسدود کننده‌های کانال کلسیم و مسدود کننده‌های آلفا اشاره کرد. شناخته شده‌ترین داروهای مسدود کننده کانال کلسیم، نیفدیپین است و از مسدود کننده‌های آلفا، می‌توان به تامسولوزین اشاره کرد. تامسولوزین یا تامسولوسین از طریق شل کردن عضلات اطراف مثانه و مجاری ادراری، در تسهیل ادرار نقش دارد.

برای دفع سنگ‌هایی که امکان عبور راحت از مجرای ادراری را ندارند، از روش‌های دیگری استفاده می‌شود. یکی از رایج‌ترین آن‌ها، لیتوتریپسی نام دارد. در این روش با استفاده از امواج شوک، یک سنگ بزرگ را به قطعات کوچک خرد کرده و امکان عبور و دفع سنگ کلیه را فراهم می‌کنند. اگر به هر دلیلی این روش نتواند با موفقیت انجام شود، با استفاده از عمل جراحی می‌توان سنگ‌ها را از بدن خارج کرد. این روش بیشتر برای سنگ‌های گیر کرده در بخش‌های مختلف مجاری ادراری که باعث انسداد جریان آن شده باشد استفاده می‌شود.

در حال بخوانید: عوارض گانودرما چیست؟

قوی ترین داروی سنگ شکن کلیه

وجود سنگ در کلیه یک عارضه جدی است که در صورت عدم توجه و پیگیری می‌تواند زمینه‌ساز مشکلات دیگری مثل عفونت و التهاب کلیه، بزرگ شدن سنگ، انسداد مجاری ادراری و… شود. به همین دلیل لازم است که در صورت مشاهده علائم اولیه، نسبت به تشخیص و درمان به موقع آن، اقدامات لازم صورت گیرد. با توجه به اندازه تخمینی سنگ که از طریق عکسبرداری تخصصی و روش‌های دیگر انجام می‌شود، پزشک تصمیم می‌گیرد که از چه روش درمانی برای رفع آن استفاده کند.

قوی ترین داروی سنگ شکن کلیه در واقع بهترین دارویی است که پزشک برای شما تجویز می‌کند. این داروها با توجه به اندازه سنگ و توانایی بیمار برای مصرف دارو تجویز می‌شوند. پزشکان از داروهایی مثل مسدود کننده‌های آلفا و یا داروهای دیگری برای شل کردن عضلات حالب و مثانه برای بهبود عبور سنگ کمک می‌گیرند.

علاوه بر این‌ها از مسکن‌هایی مثل ایبوپروفن، ناپروکسن و… هم می‌توان برای تسکین درد حین دفع آن استفاده کرد. اگر می‌خواهید درباره کاربردهای قرص ناپروکسن بیشتر بدانید، می‌توانید به بلاگ حال مراجعه کنید. برای درمان سنگ‌های بزرگ هم استفاده از سنگ شکن، جراحی باز یا لاپاراسکوپی تجویز خواهد شد. علاوه بر این روش‌های درمانی، امروزه داروهایی بر پایه ترکیبات گیاهی هم ساخته شده‌اند که در رسانه‌ها با تبلیغات تجاری تحت عنوان قوی ‌ترین داروی سنگ شکن کلیه شناخته می‌شوند. فراموش نکنید که به هیچ عنوان به صورت خودسرانه اقدام به مصرف چنین داروهایی نکرده و فریب رسانه‌ها را نخورید. پیش از مصرف هر نوع دارو و تصمیم‌گیری برای درمان حتما از پزشک خود راهنمایی‌های لازم را دریافت کنید.

در حال بخوانید:  درمان درد بازو در طب سنتی

دفع سریع سنگ کلیه از حالب

حالب یک مجرای باریک است که ادرار را از کلیه به مثانه منتقل می‌کند. عبور سنگ از این مجرا می‌تواند بسیار دردناک باشد. پزشکان به افراد مبتلا به سنگ کلیه توصیه می‌کنند که در طول روز آب زیادی بنوشند. نوشیدن آب باعث می‌شود که سنگ بتواند بهتر و با سرعت بیشتری از حالب عبور کند و پس از ورود به مثانه دفع شود. برخی از داروها هم با کنترل اسیدیته ادرار به این کار کمک می‌کنند.

پزشکان گاهی از قرص‌هایی مانند سیستون، تامسولوزین و رواتینکس هم برای کمک به دفع سنگ استفاده می‌کنند. این داروها معمولا برای سنگ‌های کوچک‌تر از ۵ میلی‌متر کاربرد داشته و برخی از آن‌ها از طریق شل کردن مجرای ادراری، دفع سنگ را آسان می‌کنند. داشتن فعالیت بدنی کافی هم یک راهکار خوب برای بهبود حرکت سنگ در مجرای ادراری و دفع سریع سنگ کلیه از حالب است.

در حال بخوانید: علائم بیماری کرون

داروی تضمینی سنگ کلیه

به طور قطع نمی‌توان یک داروی تضمینی سنگ کلیه را برای همه بیماران معرفی کرد. روند درمانی سنگ کلیه شامل مجموعه‌ای از روش‌ها مانند اصلاح عادات غذایی، فعالیت بدنی کافی، نوشیدن آب زیاد، دارو درمانی و در مواقع لزوم، استفاده از روش‌های فیزیکی مثل سیتوسکوپی و عمل جراحی است. انتخاب یک یا چند روش از این موارد به سن بیمار، اندازه سنگ موجود در کلیه، سابقه بیماری، وضعیت بدنی و… بستگی دارد. به همین دلیل نمی‌توان نسخه واحدی برای همه بیماران پیچید.

لازم است که بیمار بعد از مراجعه به پزشک و انجام آزمایشات و عکسبرداری‌های لازم، روش درمانی توصیه شده توسط پزشک را تا رسیدن به نتیجه مطلوب دنبال کند. برای انتخاب روش و داروی تضمینی سنگ کلیه باید با پزشک متخصص کلیه و مجاری ادراری مشورت کنید.

حرف آخر

سنگ‌های کلیوی ترکیبات معدنی سخت یا کریستالی هستند که در کلیه‌ها تشکیل شده و می‌توانند به بخش‌های دیگر مجاری ادراری منتقل ‌شوند. پزشکان می‌گویند که یک نفر از هر بیست نفر در طول زندگی خود این عارضه را تجربه می‌کند. این سنگ‌ها می‌توانند باعث ایجاد درد و ناراحتی در پهلوها و شکم، تکرر ادرار و دفع خون از طریق ادرار شوند. به نظر می‌رسد به جز نقش وراثت در این بیماری، کم آبی بدن، بیماری‌هایی مانند دیابت و اضافه وزن هم در این بیماری نقش دارند. برای طرح سوالات خود درباره سنگ کلیه و انتخاب روش‌های درمانی مناسب می‌توانید از مشاوران متخصص حال کمک بگیرید. آیا شما تا کنون از روش‌های درمانی ذکر شده برای این بیماری استفاده کرده‌اید؟

 

سوالات متداول

سنگ کلیه چگونه تشکیل می‌شود؟

سنگ کلیه زمانی تشکیل می‌شود که حجم ادرار کاهش پیدا کرده و یا املاح و ترکیبات معدنی بیش از حدی در ادرار وجود داشته باشد. تجمع این ترکیبات باعث تبدیل شدن آن‌ها به یک جسم سخت مشابه سنگ می‌شود.

چه عواملی باعث سنگ کلیه می‌شود؟

به نظر می‌رسد که ژنتیک و سابقه خانوادگی، داشتن رژیم غذایی نامناسب مثل مصرف غذاهای فرآوری شده و پر نمک، بیماری دیابت، چاقی و اضافه وزن، بارداری و کمبود آب بدن می‌توانند باعث سنگ کلیه شوند.

آیا سنگ کلیه خطرناک است؟

وجود سنگ در کلیه و عبور آن از مجاری ادراری می‌تواند باعث آسیب، عفونت و التهاب در این اندام‌ها شود. شناسایی و درمان زودهنگام این سنگ‌ها از ایجاد آسیب جدی جلوگیری کرده و خطرات آن را کاهش می‌دهد.

از کجا بفهمیم سنگ کلیه دفع شده؟

عبور سنگ از مجاری ادراری معمولا با درد و ناراحتی همراه است. معمولا این درد در هنگام ورود سنگ به مثانه تشدید شده و پس از آن کاهش می‌یابد. برای تشخیص دقیق دفع سنگ می‌توان از عکسبرداری استفاده کرد.

برای درمان سنگ کلیه به چه پزشکی مراجعه کنیم؟

برای شناسایی و درمان مشکلات کلیه و دستگاه ادراری از جمله سنگ کلیه لازم است که پس از مشاهده نخستین علائم، با یک پزشک متخصص کلیه و مجاری ادراری یا اورولوژیست مشورت کرده و راهنمایی بگیرید.

منابع

www.kidneyfund.org

www.mayoclinic.org

www.urologyhealth.org

www.medicinenet.com