بیماری صرع در ذهن بیشتر ما، با تصویر یا تصوری از تشنج عجین است، اما قطعا این همه ماجرا نیست. در پس این تشنج‌ها یک بیماری نهفته است که ما قصد داریم در این مقاله به بررسی آن بپردازیم و سؤالاتی که ممکن است برای شما پیش آمده باشند را پاسخ دهیم. این که بیماری صرع چیست و چه عوارضی میتواند داشته باشد، علت ابتلا به بیماری صرع چیست و … سوالاتی هستند که ما سعی کرده‌ایم به آن‌ها بپردازیم.
اما بیماری صرع چیست ؟ صرع نوعی اختلال در سیستم عصبی مرکزی (عصبی) است که در آن فعالیت مغز غیرطبیعی شده و باعث تشنج یا دوره‌هایی از رفتار یا احساسات غیرمعمول و گاهی از دست دادن آگاهی میشود. بیماری صرع بیشتر از خیلی از افراد به برابری انسان‌ها معتقد است! چرا که هرکسی میتواند به این بیماری مبتلا شود. صرع هم مردان و هم زنان از هر نژاد و سنی را درگیر می‌کند؛ اما علائم تشنج میتواند در افراد مختلف بسیار متفاوت باشد. برخی از افراد مبتلا به این بیماری، طی تشنج تنها چند ثانیه به جایی خیره می‌مانند، در حالی که دیگران مرتبا در دست‌ها یا پاهای خود حرکات غیرارادی پیدا می‌کنند. فراموش نکنید که تشنج و صرع یک بیماری نیستند، بلکه تشنج مهم‌ترین نشانه این بیماری است، اما یک بار تشنج به معنای ابتلا به صرع نیست. برای تشخیص بیماری صرع به طور کلی حداقل دو حمله تشنجی غیر قابل توجیه لازم است.
درصورت داشتن هرگونه سوال در زمینه بیماری های مغز و اعصاب میتوانید از بخش خدمات ویزیت آنلاین متخصص مغز و اعصاب سامانه حال استفاده کنید.
صرع نوعی اختلال در سیستم عصبی مرکزی است که باعث تشنج یا دوره‌هایی از رفتار یا احساسات غیرمعمول و گاهی از دست دادن آگاهی میشود.
درمان دارویی یا گاهی جراحی میتواند به کنترل تشنج در اکثر افراد مبتلا به صرع، کمک کند. اما به هرحال این بیماری باعث تشنج میشود. در نتیجه این حملات تشنجی، گاهی مبتلایان به این بیماری دچار زمین خوردن، ضربه به سر یا آسیب جدی میشوند. خطرات طولانی مدت نیز در این بیماری وجود دارد. افراد مبتلا به صرع معمولا دارای مشکلات حافظه یا اختلالات عاطفی مانند اضطراب یا افسردگی هستند که میتواند کاملا ناتوان کننده باشد.
صرع میتواند کیفیت زندگی را پایین بیاورد. برخی از افراد برای کنترل تشنج به درمان مادام‌العمر نیاز دارند، اما در بعضی دیگر، تشنج در نهایت برطرف میشود، حتی بعضی از موارد تشنج در کودکان مبتلا ممکن است با افزایش سن از شر این بیماری راحت شوند.
حالا که با خود بیماری تا حدودی آشنا شدیم، به سراغ سوالات بعدی می‌رویم.
بیماری صرع چقدر خطرناک است؟ آیا ممکن است منجر به مرگ شود؟
بیماری صرع میتواند کیفیت زندگی را پایین بیاورد، اما افراد مبتلا با درمان‌های دارویی و گاهی جراحی می‌توانند بیماری خود را درمان کنند یا تحت کنترل داشته باشند. تغذیه مناسب و تغییر در سبک زندگی هم میتواند در کاهش محرک‌های حمله تشنجی مفید باشد. مرگ بر اثر صرع نادر است. مرگ ناگهانی غیر منتظره در صرع یا SUDEP (Sudden Unexpected Death in Epilepsy)، از هر ۱۰۰۰ نفر برای ۱ نفر اتفاق می‌افتد. این عارضه نادر در واقع در توصیف مرگ ناگهانی کسی به کار می‌رود که به جز بیماری صرع، مشکل دیگری ندارد و سالم است و در کالبد شکافی علت دیگری برای مرگ او یافت نمی‌شود.
بیشتر بخوانید: قیمت تست کرونا
انواع صرع
از آنجا که بیماری صرع به دلیل فعالیت غیر طبیعی در مغز ایجاد و منجر به تشنج میشود، برای تشخیص انواع صرع در واقع باید علائم و انواع تشنج را مورد بررسی قرار دهیم.
تشنج میتواند بر هر فرآیند مغز شما تاثیر بگذارد، علائم و نشانه‌های تشنج ممکن است شامل مواردی مثل گیجی موقتی، خیرگی، حرکات غیر قابل کنترل دست و پا، از دست دادن هوشیاری یا آگاهی، علائم روانی مانند ترس، اضطراب یا دژاوو باشد. علائم بسته به نوع تشنج متفاوت هستند. در بیشتر موارد، فرد مبتلا به این بیماری هر بار به همان نوع تشنج دچار میشود. بنابراین علائم هر حمله، به حمله‌های قبلی شبیه خواهد بود. پزشکان به طور کلی تشنج‌ها را بر اساس نحوه شروع فعالیت غیرطبیعی مغز، به دو دسته حملات تشنجی کانونی و حملات تشنجی عمومی طبقه‌بندی می‌کنند.
دو دسته حملات تشنجی به نام حملات تشنجی کانونی و حملات تشنجی عمومی وجود دارد
حملات تشنجی کانونی
علائم تشنج کانونی ممکن است با سایر اختلالات عصبی مانند میگرن، نارکولپسی یا بیماری‌های روحی و روانی اشتباه گرفته شود. درباره اینکه میگرن چیست و نشانه های آن چیست بیشتر بخوانید. نارکولپسی یا حمله خواب، نوعی اختلال عصبی است که بر کنترل خواب و بیداری تاثیر می‌گذارد. برای تشخیص صرع از سایر اختلالات، یک معاینه و آزمایش کامل لازم است. هنگامی که به نظر می‌رسد تشنج ناشی از فعالیت غیرطبیعی فقط در یک ناحیه از مغز شما است، به آن حملات کانونی (جزئی) می‌گویند. این تشنج‌ها به دو دسته تقسیم میشوند: تشنج کانونی بدون از دست دادن هوشیاری و تشنج کانونی با اختلال در آگاهی.
بیشتر بخوانید: علائم سنگ مثانه
تشنج کانونی بدون از دست دادن هوشیاری
تشنج‌های کانونی بدون از دست دادن هوشیاری، تشنج‌های ساده جزئی (کانونی) محسوب میشوند. اگرچه این تشنج‌ها باعث از بین رفتن هوشیاری نمی‌شوند، اما ممکن است احساسات، ظاهر، بو، طعم یا صدای محیط اطراف را تحت تاثیر قرار دهند. علاوه بر این، ممکن است منجر به لرزش غیرارادی یک قسمت از بدن، مثل بازو یا پا و علائمی مثل سوزن سوزن شدن و سرگیجه شوند. تشنج‌های جزئی بیشتر بر اساس ماهیت علائم به چهار گروه تقسیم می شوند:
- علائم حرکتی که شامل حرکاتی مانند لرزش، سفت شدن، سفتی عضلات، اسپاسم و چرخش سر است.
- علائم حسی که شامل احساسات غیرمعمولی است که روی هر یک از حواس پنج‌گانه (بینایی، شنوایی، بویایی، چشایی یا لامسه) تاثیر می‌گذارد. اصطلاح «هاله» برای توصیف علائم حسی (و نه علائم حرکتی) استفاده میشود.
- علائم در دستگاه عصبی خودمختار که اغلب شامل یک احساس غیرمعمول در معده است.
- علائم روانشناختی که با تجارب مختلف شامل حافظه (احساس دژاوو)، احساسات (مانند ترس یا لذت) یا سایر پدیده‌های پیچیده روانشناختی مشخص میشوند.
تشنج کانونی با اختلال در آگاهی
این تشنج‌ها که تشنج‌های پیچیده جزئی (کانونی) نامیده میشوند، شامل تغییر یا از دست دادن هوشیاری یا آگاهی است. فرد مبتلا به بیماری صرع در طی یک تشنج جزئی پیچیده، ممکن است به فضا خیره شود و مثل همیشه به محیط خود پاسخ ندهد یا حرکاتی مثل مالش دست، جویدن، بلعیدن یا دور یک دایره فرضی راه رفتن را مکرراً انجام دهد.
تشنج کانونی با تعمیم ثانویه
گاهی اوقات حملات تکامل می‌یابند و از یک نوع شروع شده و در ادامه به نوع دیگری تبدیل میشوند. این نوع از تشنج کانونی به یک تشنج عمومی (به طور معمول تشنج تونیک-کلونیک تعمیم یافته) تبدیل میشود. تقریبا ۷۰ درصد بیماران مبتلا به تشنج کانونی را می‌توان با دارو بهبود داد. تشنج‌هایی که با دارو قابل کنترل نیستند، اغلب با جراحی قابل درمان هستند.
بیشتر بخوانید: انسولین چیست
حملات تشنجی عمومی
تشنج‌هایی که به نظر می‌رسد همه مناطق مغز را درگیر می‌کنند، تشنج عمومی نامیده میشوند. به طور کلی شش نوع حمله تشنج عمومی وجود دارد، این شش نوع شامل: حمله تشنجی غیابی، حمله تشنجی تونیک، حمله تشنجی اتونیک، حمله تشنجی کلونیک، حمله تشنجی میوکلونیک و حمله تشنجی تونیک-کلونیک، هستند.
حمله تشنجی غیابی
تشنج غیابی که قبلا به عنوان تشنج کوچک شناخته می‌شد، اغلب در کودکان اتفاق می‌افتد و با خیره شدن به فضا یا حرکات ظریف بدن مانند چشمک زدن یا لب زدن مشخص میشود. ممکن است اطرافیان متوجه این نوع از حمله تشنجی نشوند. این تشنج‌ها ممکن است به صورت خوشه‌ای رخ دهند و باعث از بین رفتن کوتاه مدت آگاهی شود.
حمله تشنجی تونیک
تشنج‌های تونیک باعث سفت شدن عضلات میشوند. این حملات معمولا بر روی عضلات پشت، بازوها و پاها تاثیر می‌گذارند و ممکن است باعث زمین خوردن فرد مبتلا شوند. در این نوع از حمله تشنجی، بدن به اصطلاح خشک میشود و در نتیجه اگر فرد مبتلا در لحظه تشنج ایستاده باشد، با همان وضعیت به زمین خواهد افتد. این حملات تشنجی معمولا کوتاه هستند و سریع رفع میشوند.
قرص کلونازپام را بیشتر بشناسید
حمله تشنجی اتونیک
تشنج‌های اتونیک، که به آن‌ها حملات سقوط هم گفته میشود، باعث از دست رفتن کنترل عضلات میشود. در این تشنج هم ممکن است فرد مبتلا به بیماری صرع به طور ناگهانی زمین بخورد و سقوط کند، اما عضلات او خشک نیستند، بلکه دیگر کنترلی روی آن‌ها ندارد و می‌توان گفت شبیه به کسی که بیهوش شده به زمین می‌خورد.
حمله تشنجی کلونیک
تشنج‌های کلونیک با حرکات تکراری یا ریتمیک عضلانی تند همراه هستند. این حملات معمولا گردن، صورت و بازوها را تحت تاثیر قرار می‌دهند.
حمله تشنجی میوکلونیک
تشنج‌های میوکلونیک معمولا به صورت تکان‌های کوتاه مدت یا ناگهانی دست و پاهای فرد مبتلا به بیماری صرع ظاهر میشوند.
حمله تشنجی تونیک-کلونیک
تشنج تونیک کلونیک، که قبلا به آن تشنج گراند مال گفته می‌شد، چشم‌گیرترین نوع تشنج صرعی است و میتواند باعث از بین رفتن ناگهانی هوشیاری، سفت شدن و لرزش بدن و گاهی اوقات از دست دادن کنترل مثانه یا حتی گاز گرفتن زبان شود.
بیشتر بخوانید: تاثیر آسپرین بر نعوظ
دلایل ابتلا به بیماری صرع
در نیمی از افراد مبتلا به این بیماری، هیچ علتی برای ابتلای آن‌ها به بیماری صرع قابل شناسایی نیست، در نیمی دیگراز افراد هم ابتلا به بیماری صرع ممکن است در اثر عوامل مختلفی به وجود بیاید. پزشکان در چنین شرایطی، این عوامل را در بین مواردی مثل ژنتیک، ضربه شدید به سر، مشکلات مغزی، بیماری‌های عفونی و … جستجو می‌کنند. در ادامه برخی از دلایل احتمالی ابتلا به بیماری صرع را بررسی می‌کنیم:
ژنتیک
بعضی از انواع صرع که بر اساس نوع تشنج فرد مبتلا یا بخشی از مغز که تحت تاثیر قرار دارد دسته‌بندی میشوند، در خانواده‌ها وجود دارد. در این موارد، احتمالا تاثیر ژنتیکی وجود دارد. محققان برخی از انواع صرع را با ژن‌های خاص مرتبط دانسته‌اند، اما برای بیشتر افراد، ژن‌ها تنها بخشی از علت بیماری صرع هستند. برخی از ژن‌ها ممکن است فرد را نسبت به شرایط محیطی که باعث تشنج میشوند حساس کنند.
ضربه به سر
ضربه به سر در اثر حادثه رانندگی یا آسیبدیدگی دیگر میتواند باعث ابتلا به بیماری صرع شود.
مشکلات مغزی
شرایط مغزی که به مغز آسیب می‌رساند، مثل تومورهای مغزی یا سکته، می‌توانند باعث ایجاد صرع شوند. سکته مغزی دلیل اصلی صرع در بزرگسالان بالای ۳۵ سال است.
بیماری‌های عفونی
بیماری‌های عفونی مثل مننژیت، ایدز و انسفالیت ویروسی (التهاب مغز در اثر عفونت ویروسی)، می‌توانند باعث ایجاد بیماری صرع شوند.
آسیب قبل از تولد
قبل از تولد، نوزادان به آسیب مغزی حساس هستند که میتواند توسط چندین عامل ایجاد شود، عواملی مثل عفونت در بدن مادر، تغذیه نامناسب یا کمبود اکسیژن. این آسیب مغزی میتواند منجر به صرع یا فلج مغزی شود.
اختلالات رشد در مغز
صرع گاهی اوقات میتواند با اختلالات رشدی، مثل اوتیسم و نوروفیبروماتوز مرتبط باشد.
مواردی مثل ژنتیک، ضربه شدید به سر، مشکلات مغزی، بیماری‌های عفونی و … از دلایل ابتلا به صرع هستند
سؤالات متداول
صرع چیست؟
صرع نوعی اختلال در سیستم عصبی مرکزی (عصبی) است که در آن فعالیت مغز غیرطبیعی میشود و باعث تشنج یا دوره‌هایی از رفتار غیرمعمول، احساسات و گاهی از دست دادن آگاهی میشود.
آیا بیماری صرع خطرناک است؟
این بیماری باعث تشنج میشود. در نتیجه این حملات تشنجی، گاهی مبتلایان به صرع دچار زمین خوردن، ضربه به سر یا آسیب جدی میشوند. خطرات طولانی مدت نیز وجود دارد. افراد مبتلا به صرع در اغلب اوقات دچار مشکلات حافظه یا اختلالات عاطفی مانند اضطراب یا افسردگی هستند که میتواند روند فعالیتهایشان را مختل کند. ابتلا به بیماری صرع میتواند کیفیت زندگی را پایین بیاورد.
آیا صرع باعث مرگ میشود؟
مرگ بر اثر صرع نادر است. مرگ ناگهانی غیر منتظره در صرع یا SUDEP، برای ۱ نفر در هر ۱۰۰۰ نفر اتفاق می‌افتد. این عارضه نادر در واقع در توصیف مرگ ناگهانی افرادی است که به جز بیماری صرع، هیچ مشکل دیگری ندارند و کالبد شکافی علت دیگری برای مرگ آن‌ها پیدا نمی‌کند.
آیا بیماری صرع قابل درمان است؟
درمان دارویی یا گاهی جراحی میتواند به کنترل تشنج در اکثر افراد مبتلا به این بیماری، کمک کند. برخی از افراد برای کنترل تشنج به درمان مادام العمر نیاز دارند، اما برای برخی دیگر، تشنج با افزایش سن برطرف میشود. با این حـال برای درمان این بیماری حتما باید به متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید.
بیماری صرع ارثی است؟
کمتر از ۲ نفر از هر ۱۰۰ نفر، در طول زندگی خود به صرع مبتلا میشوند. اگر پدری مبتلا به صرع باشد، خطر ابتلای کودک او فقط کمی بیشتر از حد معمول است. اگر مادری مبتلا به صرع باشد، خطر ابتلای کودک حدود ۵ درصد است. اگر هر دو والد مبتلا به صرع باشند، ممکن است فرزندشان کمی بیشتر از ۵ درصد احتمال ابتلا به صرع داشته باشد.
آیا بیماری صرع واگیردار است؟
خیر، بیماری صرع یک بیماری مسری و واگیردار نیست و به افراد دیگر منتقل نمی‌شود.
