برخلاف تصور بسیاری از افراد که اسکیزوفرنی را نوعی بیماری مختص جوانی و بزرگسالی می‌دانند، این اختلال ممکن است در نوجوانان و حتی کودکان زیر 12 سال هم روی دهد. اسکیزوفرنی کودکان یک اختلال نادر اما جدی سلامت روان است که بر نحوه برخورد کودکان با واقعیت تاثیر می‌گذارد. آن‌ها ممکن است به دنبال ابتلا به این بیماری، افکار، عقاید، احساسات و یا رفتارهای غیرعادی داشته باشند. به این اختلال، اسکیزوفرنی با شروع در دوران کودکی یا شروع خیلی زودرس هم می‌گویند. این یک اختلال مزمن است که تشخیص آن در کودکان می‌تواند بسیار دشوار باشد. گرچه درمان قطعی برای آن وجود ندارد، اما تشخیص به موقع در کنترل بیماری و جلوگیری از پیشرفت آن موثر است. برای مشورت با کارشناسان و متخصصان در این زمینه میتوانید از مشاوره آنلاین استفاده کنید.
دلایل اسکیزوفرنی کودکان
پزشکان هنوز به درستی نمی‌دانند که چه عواملی باعث بروز اسکیزوفرنی می‌شود. یا چرا این اختلال در بعضی از کودکان در سنین بسیار کم شروع می‌شود؛ در حالی که برخی دیگر آن را در سنین بالاتر تجربه می‌کنند. به نظر می‌رسد که ژن‌ها بیشترین تاثیر را در بروز آن داشته باشند. از آن‌جا که ممکن است این بیماری گاهی در بیش از یک عضو خانواده روی دهد، شانس ابتلای فرزندان در چنین خانواده‌هایی بیشتر است. به جز ژنتیک، ساختار شیمیایی مغز و عوامل محیطی هم می‌توانند در آن نقش داشته باشند. با این حـال هنوز مشخص نیست که چرا علائم این بیماری در برخی زودتر و در برخی دیرتر ایجاد می‌شود.
مشکلات مربوط به برخی مواد شیمیایی طبیعی در مغز از جمله انتقال‌دهنده‌های عصبی دوپامین و گلوتامات می‌تواند به بروز اسکیزوفرنی کمک کند. مطالعات تصویربرداری عصبی، تفاوت‌هایی را در ساختار مغز و سیستم عصبی مرکزی افراد مبتلا به این بیماری نشان می‌دهد. در حالی که محققان در مورد اهمیت و تاثیر این تغییرات اطمینان ندارند، اما معتقد هستند که اسکیزوفرنی یک بیماری مغزی است.
البته بعضی از پزشکان معتقدند که بروز اختلال‌هایی مانند اسکیزوفرنی در سنین کودکی یا نوزادی با اتفاقاتی که در دوران بارداری روی داده مرتبط است. تغذیه نامناسب، مصرف الکل و مواد مخدر، استرس و تماس با مواد شیمیایی یا باکتری‌ها و ویروس‌ها از جمله مواردی هستند که به نظر می‌رسد در این زمینه نقش داشته باشند. دیگر عوامل خطر ساز در بروز این بیماری در کودکان، سابقه خانوادگی، بالا بودن سن پدر، فعالیت بیش از حد سیستم ایمنی مانند التهاب و برخی از عوارض بارداری و زایمان است. گاهی اوقات مصرف داروهای روانگردان در دوران کودکی و نوجوانی هم می‌تواند بروز این اختلال را تحریک کند.
شما همینطور میتوانید درباره اسکیزوفرنی و ازدواج مطلبی را در بلاگ بخوانید.
علائم اسکیزوفرنی کودکان
برخی از کودکان که به اسکیزوفرنی مبتلا می‌شوند، ابتدا دوره‌ای به نام پرودروم یا فاز پرودرومال را پشت سر می‌گذارند. آن‌ها ممکن است به دلیل اضطراب زیاد و یا بی‌علاقه شدن به مدرسه و دوستان خود، از ارتباطات اجتماعی کناری‌گیری کنند. همه کودکانی که چنین علائمی را نشان می‌دهند به روان‌پریشی و مشکلات جدی دچار نمی‌شوند. اما لازم است که خانواده‌ها نسبت به هر تغییر کوچکی در رفتار کودک واکنش نشان داده و در صورت مشاهده هر نشانه غیرعادی با پزشک مشورت کنند. علائم و نشانه‌های این بیماری در افراد مختلف متفاوت است؛ اما معمولا شامل طیفی از هذیان، توهم، اختلال در گفتار و منعکس کننده مشکلی در توانایی عملی آن‌ها است. به طور کلی در مقایسه علائم اسکیزوفرنی کودکان و بزرگسالان می‌توان گفت که کودکان کمتر دچار هذیان شده و بیشتر توهمات دیداری و شنیداری را تجربه می‌کنند. علائم اولیه و ثانویه این اختلال در کودکان به شرح زیر است:
برای آشنایی با علائم افسردگی در کودکان این مطلب را بخوانید
علائم اولیه اسکیزوفرنی در کودکان
نوزادان و کودکان در سنین بسیار کم هم ممکن است نشانه‌هایی از اسکیزوفرنی را تجربه کنند. البته تجربه این وضعیت در سنین پایین بسیار متفاوت از بزرگسالان و حتی کودکان بزرگ‌تر خواهد بود. این بیماری می‌تواند بر نحوه رشد کودک اثر گذاشته و در روند رشد طبیعی او اختلال ایجاد کند. تاخیر در راه رفتن یا سینه‌خیز رفتن، شلی عضلات (سندروم فلاپی بازو)، تاخیر در حرف زدن، غیرفعال ماندن برای مدت طولانی، حالت لنگی یا سستی و حرکات عجیب و غریب مثل تکان دادن بازوها از نشانه‌های اولیه اسکیزوفرنی در سنین کم هستند. به طور کلی، نشانه‌های اولیه این بیماری در کودکان به سه دسته تقسیم می‌شود:
اختلال در تفکر
این وضعیت شامل بروز مشکل در استدلال و فکر کردن، گیج کننده بودن رویاها یا برنامه‌هایی که کودک مشاهده می‌کند، حرف‌ها و ایده‌های عجیب و غریب و… است.
تحریک‌پذیری، بی‌قراری و پرخاشگری از نشانه‌های اسکیزوفرنی کودکان هستند
اختلال در رفتار
نشانه‌های این اختلال به شکل مشکلات خواب، بی‌انگیزه شدن، انزوا و کناره‌گیری از دوستان، پرخاشگری، استفاده تفریحی از مواد مخدر و… است. میتوانید مقاله قرص الانزاپین و کاربردهای آن را نیز مطالعه کنید.
اختلال در احساس
تحریک‌پذیری یا خلق افسرده، بی‌احساس بودن یا داشتن احساسات نامتناسب با موقعیت‌های گوناگون، اضطراب و سوء ظن بیش از حد به دیگران از مهم‌ترین نشانه‌های این اختلال است.
بسیاری از این علائم در کودکانی که مشکلات دیگری به جز اسکیزوفرنی دارند هم رخ می‌دهد. بعضی از کودکان هم بدون هیچ نشانه‌ای دیگر، چنین علائمی را تجربه می‌کنند. به همین دلیل تشخیص اسکیزوفرنی در کودکان کار دقیق و دشواری است و فقط پزشک می‌توانند علت و علائم دقیق آن را شناسایی کند.
علائم ثانویه اسکیزوفرنی در کودکان
بچه‌ها با بالا رفتن سن، احتمالا علائم متفاوتی از این اختلال را تجربه می‌کنند. گاهی والدین با رفتارهایی در کودک خود مواجه می‌شوند که قبلا هیچ تجربه‌ای در مورد آن نداشته است. احتمالا این کودکان با علائمی مثل گوشه‌گیری، وابستگی بیش از حد به والدین و چسبیدن به آن‌ها شناسایی شده و اغلب در مورد ترس‌های عجیب و غریب و تجربیات پریشانی خود با والدین صحبت می‌کنند. لازم است به محض مشاهده چنین نشانه‌های غیرعادی، با یک پزشک مشورت کنید. مهم است که کودک پیش از این که علائمی از فاصله گرفتن از واقعیت و یا روان‌پریشی را نشان دهد، بیماری تشخیص داده شده و درمان آغاز شود. هر چه سن کودک بالاتر می‌رود، علائم و نشانه‌های معمول این اختلال بیشتر آشکار می‌شود. این نشانه‌ها شامل موارد زیر هستند:
هذیان
هذیان بیان باورهای نادرستی است که مبنای حقیقی ندارند. به عنوان مثال کودک ممکن است اعلام کند که مورد اذیت و آزار قرار گرفته یا این که چیز یا شخص خاصی او را زیر نظر دارند. بعضی از مبتلایان تصور می‌کنند شخص مهمی هستند یا این که یک فاجعه بزرگی در حـال روی دادن است و آن را به دیگران اعلام می‌کنند. هذیان‌گویی در بیشتر مبتلایان به اسکیزوفرنی رخ می‌دهد.
توهم
توهم شامل دیدن و شنیدن چیزهایی است که وجود خارجی ندارند. با این حال، این توهمات برای یک بیمار مبتلا به اسکیزوفرنی، قدرت و تاثیر کامل یک تجربه عادی و حقیقی را دارد. توهم می‌تواند در هر یک از حواس باشد؛ اما معمولا توهم شنیداری در کودکان از بقیه شایع‌تر است.
آشفتگی افکار
داشتن تفکر آشفته از گفتار نامنظم ناشی می‌شود. در این شرایط برقراری ارتباط موثر قطع شده و پاسخ به سوالات ممکن است کمی یا خیلی بی‌ربط باشد. در موارد نادر گفتار شامل کنار هم قرار دادن کلمات بی‌معنی (سالاد کلمات) خواهد بود که قابل درک نیستند.
رفتار و حرکات غیر طبیعی
بی‌نظمی رفتاری و حرکتی به شکل‌های مختلفی نشان داده می‌شود که از حماقت و اشتباهات کودکانه تا آشفتگی‌های غیرقابل پیش‌بینی متغیر است. رفتار بر روی یک هدف متمرکز نیست و این، انجام وظایف را دشوار می‌کند. رفتار می‌تواند شامل مقاومت در برابر دستورالعمل‌ها، وضعیت نامناسب، عدم پاسخ کامل یا حرکت افراطی و بیش از حد باشد.
علائم منفی
این علائم به کاهش یا عدم توانایی برای عملکرد عادی اشاره دارند. مثلا ممکن است که بیمار بهداشت فردی خود را نادیده گرفته و یا بی‌احساس به نظر برسد. گاهی بیمار تماس چشمی برقرار نمی‌کند، صحبت کردن او یکنواخت است و حالات چهره‌اش در هنگام کارهای مختلف تغییر نمی‌کند. در مواردی این بیماران از افراد یا برخی کارها دوری کرده و توانایی تجربه لذت را از دست می‌دهند.
توهم شنیداری یعنی شنیدن صداهای غیر واقعی از شایع‌ترین علائم اسکیزوفرنی در کودکان هستند
تفسیر علائم اسکیزوفرنی در کودکان
تفسیر این علائم در سال‌های ابتدایی زندگی کار بسیار دشواری است. بسیاری از این علائم به تدریج ظاهر شده و گاهی آن‌قدر مبهم هستند که نمی‌توان آن‌ها را به درستی شناسایی کرد. گاهی هم نشانه‌های آن با اختلالات دوران بلوغ و آغاز نوجوانی یا شرایط روحی و جسمی دیگر اشتباه گرفته می‌شوند. احتمالا با گذشت زمان این علائم بزرگ‌تر و شدیدتر می‌شوند و نمی‌توانه آن‌ها را نادیده گرفت. در نهایت کودک با علائمی مثل توهم، هذیان و به هم ریختگی افکار مواجه می‌شود. گاهی کنترل علائم روان‌پریشی شدید نیاز به بستری در بیمارستان خواهد داشت. این تغییرات رفتاری به شکلی هستند که والدین یا معلمان متوجه آن‌ها خواهند شد. مهم‌ترین کار این است که اگر رفتار یا مورد مشکوکی در عملکرد و رشد کودک مشاهده کردید، در اولین فرصت به دنبال دریافت کمک‌های پزشکی باشید.
بیشتر بخوانید: اختلال چند شخصیتی چیست؟
عوارض اسکیزوفرنی در کودکان
اگر کودکی که به اسکیزوفرنی دچار شده نتواند به موقع از خدمات درمانی مناسب بهره‌مند شود، ممکن است با مشکلات و اختلالات مختلفی در سنین بالاتر و بزرگسالی مواجه شود. این مشکلات شامل بروز سایر اختلالات روانی، خودآزاری یا خودکشی و سوء مصرف الکل و مواد مخدر است. درگیری با خانواده و دوستان، انزوا و گوشه‌گیری، مشکلات یادگیری و تحصیلی و… هم می‌توانند از عوارض اسکیزوفرنی کنترل نشده در کودکی باشند. اختلالات اضطرابی، وسواس فکری، هراس، افسردگی و پرخاشگری هم اختلالات روانی دیگری هستند که عدم درمان اسکیزوفرنی در کودکان برای آن‌ها ایجاد می‌کند.
زمانی که این بیماری در مراحل اولیه شناسایی و کنترل شود، کودک قادر خواهد بود یک زندگی طبیعی مانند سایر کودکان داشته باشد. البته لازم است که این افراد به صورت مداوم تحت نظر پزشک بوده و علائم بیماری را مدیریت کنند. اگر چه اسکیزوفرنی کودکان درمان قطعی ندارد، اما این کودکان می‌توانند با کنترل شرایط بیماری به خوبی در مدرسه و جامعه موفق بوده و شرایط مناسبی را در بزرگسالی و کار و زندگی خود تجربه کنند.
بیشتر بخوانید: سادیسم در کودکان
تشخیص اسکیزوفرنی در کودکان
تشخیص دقیق این بیماری باید توسط روانپزشک کودکان انجام شود. از آن‌جا که بیماری‌ها و اختلالات مختلف مرتبط با سلامت روان مثل افسردگی یا اختلال دو قطبی گاهی علائم مشابهی دارند، تشخیص این بیماری به خصوص در کودکان کار دشوارتری به نظر می‌رسد. پزشکان برای تشخیص دقیق آن به صرف زمان و تلاش زیادی نیاز دارند. در واقع مسیر تشخیص اسکیزوفرنی در دوران کودکی کار طولانی و چالش‌برانگیزی است. یک پزشک ممکن است بخواهد رفتارها، ادراکات و الگوهای تفکر کودک را برای چندین ماه یا بیشتر مد نظر داشته باشد. همان‌طور که این الگوها در طول زمان آشکارتر می‌شوند، این بیماری هم ممکن است تشخیص داده شود.
در مواردی هم شروع برخی از داروها قبل از تشخیص قطعی انجام می‌شود. این امر به ویژه برای علائم پرخاشگری یا آسیب زدن به خود بسیار حیاتی است. بسیاری از پزشکان برای رسیدن به تشخیص دقیق به انجام یک معاینه فیزیکی کامل، آزمایش خون، آزمایش سلامت روان، تصویربرداری از مغز و گاهی معاینات دیگر نیاز دارند. این کارها نقش مهمی در تشخیص مناسب و ارائه یک برنامه درمانی برای کمک به کودک مبتلا به اسکیزوفرنی و کنترل آن دارد.
اگر در این زمینه نیاز به مشاوره دارید میتوانید از خدمت دکتر اطفال آنلاین سامانه حال استفاده کنید.
معاینه جسمی
این مرحله برای کمک به رد کردن سایر مشکلاتی که می‌تواند در بروز علائم و عوارض اسکیزوفرنی نقش داشته باشد، انجام می‌شود. تنها پس از حذف سایر علل قابل شناسایی آن می‌توان بیماری را تشخیص داد. جزئیات مربوط به اجزای معاینه فیزیکی شامل مواردی مانند تاثیر سوء مصرف مواد مخدر و روان‌گردان‌ها است. انجام یک معاینه عصبی فیزیکی و کامل برای فرآیند تشخیصی ضروری است و پزشکان در این مرحله باید کاملا مراقب هر گونه یافته فیزیکی یا عصبی غیر طبیعی باشند. همچنین لازم است که علل پزشکی نادر و تشخیص‌های نادرست را در طول معاینه و ارزیابی در نظر بگیرند.
ارزیابی روانپزشکی
این بررسی شامل مشاهده رفتار و ظاهر، پرسش در مورد افکار، احساسات و الگوهای رفتاری مانند افکار آسیب رساندن به خود یا دیگران است. در این مرحله، توانایی تفکر و عملکرد متناسب با سن، ارزیابی خلق و خو، اضطراب و علائم احتمالی روان‌پریشی بررسی می‌شود.
تصویربرداری از مغز از جمله ام آر آی روش‌های مناسبی برای شناسایی تغییرات مغز در بیماران اسکیزوفرنی هستند
استفاده از معیارهای تشخیصی
گاهی پزشکان یا سایر متخصصان سلامت روان از معیارهای موجود در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی منتشر شده توسط انجمن روانپزشکی آمریکا برای تشخیص دقیق این بیماری استفاده می‌کنند. مقیاس ارزیابی علائم منفی و مثبت، مقیاس برداشت‌های جهانی کودکان، مقیاس رتبه بندی روانپزشکی کودکان و… از جمله مهم‌ترین معیارهای تشخیصی قابل استفاده در این اختلال هستند.
آزمایش‌های تخصصی
تست‌ها و غربال‌گری‌های مختلف مثل آزمایش خون و… به رد کردن شرایط با علائم مشابه و غربال‌گری الکل و مواد مخدر کمک می‌کنند. در برخی از موارد هم ممکن است پزشک در خواست مطالعات تصویربرداری مانند ام ار آی یا سی تی اسکن را داشته باشد. ناهنجاری‌های ساختاری مغز یک ویژگی ثابت اسکیزوفرنی است که با کاهش حجم ماده خاکستری کل در قشر، هیپوکامپ و آمیگدال مشخص می‌شود. تعداد مطالعات تصویربرداری در مورد اسکیزوفرنی دوران کودکی و شروع آن در حـال افزایش است. پیشرفت در تجزیه و تحلیل محاسباتی، چگالی منطقه‌ای یا اندازه‌گیری ضخامت قشر مغز می‌تواند برای نمونه‌های بزرگ اعمال شده و قدرت آماری را افزایش دهد.
درمان اسکیزوفرنی در کودکان
اسکیزوفرنی در کودکان نیاز به درمان مادام‌العمر دارد؛ حتی در دوره‌هایی که به نظر می‌رسد علائم از بین می‌روند. تیم درمان این کودکان شامل روانشناس، روانپزشک، داروساز، پرستار و اعضای خانواده است. عملکرد مناسب این گروه در رسیدن به درمان مناسب و کنترل بیماری، به هماهنگی کامل بین اعضای آن بستگی دارد. روند درمان این بیماری در کودکان مشابه بزرگسالان است. گرچه تفاوت‌هایی در روش‌های انتخابی و داروهای تجویزی مشاهده می‌شود. این روش‌های درمان اسکیزوفرنی در کودکان عبارتند از:
دارو درمانی
پزشک با توجه به نشانه‌های بیماری و شدت آن می‌تواند یک یا چند داروی ضد روان‌پریشی را برای کودک تجویز کند. این داروها قادر هستند توهمات دیداری و شنیداری کودکان را کنترل کنند. البته مصرف داروها با عوارض جانبی همراه است که لازم است اطلاعات کافی در مورد مصرف آن‌ها به والدین داده شود. به طور کلی هدف از درمان با داروهای ضد روان‌پریشی، مدیریت موثر علائم با کمترین دوز ممکن برای کودکان است. گاهی بسته به علائم از داروهای دیگری مثل داروهای ضد افسردگی، ضد اضطراب و… هم کمک می‌گیرند.
داروهای آنتی سایکوتیک نسل اول در کنترل توهم و هذیان در کودکان موثر هستند. پرفنازین و تیوتیکسن نمونه‌هایی از این داروها هستند که برای کودکان زیر 12 سال تجویز می‌شوند؛ اما گاهی با عوارض جانبی مکرر و بالقوه مانند دیسکینزی همراه خواهند بود. داروهای آنتی سایکوتیک نسل دوم هم داروهای دیگری هستند که نسبت به نسل اول آن‌ها عوارض جانبی کمتری دارند. با این حـال در بعضی از کودکان منجر به افزایش وزن، افزایش قند خون، بالا رفتن کلسترول و خطر بیماری‌های قلبی می‌شوند.
همه داروهای ضد روان‌پریشی با عوارض جانبی همراه هستند که برخی از آن‌ها ممکن است تهدیدکننده زندگی باشند. عوارض جانبی در کودکان و نوجوانان ممکن است مانند بزرگسالان نبوده و حتی در مواردی شدیدتر از آن‌ها باشد. از سوی دیگر بعضی از کودکان کم سن و سال ممکن است درک درستی از بیان احساسات و علائم ناشی از مصرف دارو نداشته باشند. بنابراین لازم است که خانواده‌ها وقوع هر نوع علائم شدید و تغییرات رفتاری را در کودکان به خوبی تحت نظر گرفته و نسبت به آن‌ها آگاهی کافی داشته باشند. گاهی می‌توان عوارض ناشی از یک دارو را با تغییر دوز یا جایگزین کردن آن با داروی دیگر کنترل کرد. در این زمینه حتما با پزشک معالج صحبت کنید.
روان درمانی
پزشکان و متخصصان سلامت روان به کودک مبتلا به اسکیزوفرنی کمک می‌کنند تا کنترل علائم خود را یاد گرفته و بتواند آن‌ها را مدیریت کند. شرکت در جلسات خانواده درمانی و گروه درمانی حمایتی هم می‌تواند به کودک و والدین و سایر اعضای خانواده کمک کند تا اطلاعات کافی در مورد بیماری به دست آورده و نحوه برخورد با موقعیت‌های استرس‌زا را یاد بگیرند. انواع مختلف روان درمانی شامل مشورت با یک مشاور متخصص می‌تواند به کودک کمک کند تا روش‌های مقابله با استرس و چالش‌های زندگی روزمره را یاد بگیرد. حضور اعضای خانواده و همکاری آن‌ها در روند درمان هم به پیشرفت درمان کمک می‌کند. خانواده درمانی راهی برای بهبود ارتباطات بین اعضای خانواده و بیمار و کمک به رفع مشکلات پیش رو است.
آموزش مهارت‌های زندگی
کودکان مبتلا به اسکیزوفرنی می‌توانند با شرکت در کلاس‌ها و دوره‌هایی ویژه، مهارت‌های اجتماعی و نحوه انجام وظایف روزانه خود را یاد بگیرند. غلبه بر چالش‌های در محیط مدرسه، کار و… هم از مواردی هستند که در این دوره‌ها به کودکان آموزش داده خواهد شد. این کودکان معمولا در روابط اجتماعی و تحصیلی با مشکل مواجه می‌شوند. به همین دلیل آموزش مهارت‌های اجتماعی و تحصیلی بخش مهمی از درمان اسکیزوفرنی در دوران کودکی است. توانبخشی حرفه‌ای هم به این افراد کمک می‌کند تا بتوانند کارهایی را که به دلیل بیماری در انجام آن‌ها ناتوان بودند، به خوبی انجام دهند.
بستری شدن در بیمارستان
گاهی کودکان با علائم شدیدی از این اختلال مواجه می‌شوند. در این شرایط به نظر می‌رسد که بستری شدن در بیمارستان به عنوان راهکار مناسبی برای کنترل شرایط توسط پزشکان توصیه شود. البته گزینه‌های دیگری مانند بستری شدن کوتاه مدت و مراقبت در منزل هم می‌تواند به کودکان کمک کند. چنین شرایطی به ندرت برای کودکان ایجاد می‌شود؛ اما لازم است که والدین آگاه بوده و در صورت تجویز پزشک، همکاری‌های لازم را برای رسیدن به بهترین نتیجه داشته باشند. این کار در طول دوره‌های بحرانی ودر زمان علائم شدید بسیار مهم و ضروری است. بستری شدن در بیمارستان به والدین این اطمینان را می‌دهد که کودک در شرایط ایمن با تغذیه، خواب و بهداشت مناسب قرار دارد. گاهی این کار امن‌ترین و بهترین راه برای کنترل سریع علائم بیماری است.
روان درمانی یک راهکار درمانی موثر برای کمک به کودکان مبتلا به اسکیزوفرنی است
روش‌های کمکی درمان اسکیزوفرنی کودکان
اسکیزوفرنی در دوران کودک نیاز به درمان تخصصی و حرفه‌ای دارد. اما حضور فعال خانواده در روند درمان و مراقبت‌های خانگی هم نکته مهمی است که نباید نادیده گرفته شود. در ادامه به چند راهکار مناسب برای کمک به کودک مبتلا به اسکیزوفرنی اشاره می‌کنیم.
فعالیت بدنی و تغذیه سالم را در اولویت قرار دهید. بعضی از داروهایی که برای کنترل این بیماری تجویز می‌شوند، خطر افزایش وزن، بیماری‌های قلبی و… را افزایش می‌دهند. با توجه به این مسئله لازم است که کودک برنامه غذایی سالم و فعالیت بدنی منظم و کافی داشته باشد تا از این عوارض جلوگیری شود.
به علائم هشدار دهنده توجه کنید. اگر چیزهایی را در کودک شناسایی کرده‌اید که فکر می‌کنید ممکن است در بروز علائم و تشدید آن‌ها نقش داشته باشند، یادداشت کرده و به پزشک اطلاع دهید. این موارد گاهی منجر به عود مجدد بیماری یا جلوگیری از انجام فعالیت‌های روزانه در کودک می‌شود. پزشک می‌تواند به شما کمک کند تا راهکارهای کنترل بیمار در چنین شرایطی را به خوبی یاد گرفته و در صورت لزوم، اجرا کنید.
دستورات مرتبط با مصرف داروها را بررسی کنید. اطمینان حاصل کنید که کودک –حتی در صورتی که هیچ علائمی از بیماری ندارد- داروهای توصیه شده را مصرف می‌کند. قطع خودسرانه دارو و یا مصرف نامنظم آن ممکن است با عود علائم و یا مشکلات دیگری همراه باشد.
جلوی مصرف الکل، نیکوتین و سایر مواد مخدر را بگیرید. این مواد می‌توانند علائم اسکیزوفرنی را تشدید کرده و با داروهای ضد روان‌پریشی تداخل داشته باشند. لازم است که آگاهی لازم و کافی را در این زمینه به کودک بدهید و در صورت لزوم، از درمان‌های مناسب برای ترک آن‌ها کمک بگیرید.
در مورد عدم تداخل داروهای فعلی با سایر داروهای مصرفی کودک اطمینان حاصل کنید. در مورد سایر داروهای مصرفی تجویزی، بدون نسخه، داروهای گیاهی و مکمل‌ها با پزشک کودک خود مشورت کنید. گاهی همزمانی مصرف این داروها می‌تواند اثرات داروی جدید را کاهش داده یا تشدید کند و در مواردی مشکلات جدی برای بیمار به وجود آورد.
بیشتر بخوانید: راهکارهای کوتاه مدت کاهش استرس
نکاتی برای زندگی با کودک مبتلا به اسکیزوفرنی
مقابله با بیماری اسکیزوفرنی کودکان می‌تواند چالش‌برانگیز و سخت باشد. کودکان در چنین شرایطی نیاز به درمان مداوم دارند، ممکن است پرخاش‌گر یا عصبی شوند و گاهی با عوارض جانبی داروها درگیر باشند. برای کمک به این کودکان لازم است که:
با شرایط بیماری آشنا شوید. درک و آگاهی خود از بیماری و علائم آن را ارتقا دهید. این کار شما و فرزندتان را توانمند می‌کند تا او را برای پایبندی به برنامه درمانی تشویق کنید. آموزش سایر اعضای خانواده هم کمک می‌کند تا شرایط بیمار را درک کرده و با او رفتار مناسبی داشته باشند.
روی اهداف متمرکز بمانید. مقابله با اسکیزوفرنی در دوران کودکی یک فرآیند مداوم است. لازم است اهداف درمان را به خوبی شناسایی کرده و انگیزه همه اعضای خانواده را برای دستیابی به آن حفظ و تقویت کنید.
به یک گروه پشتیبانی بپیوندید. این گروه‌ها به شما این امکان را می‌دهند تا با سایر خانواده‌هایی که مشکلات و چالش‌هایی مشابه شما دارند آشنا شده و از تجربیات آن‌ها استفاده کنید.
کمک حرفه‌ای دریافت کنید. دریافت کمک از یک متخصص آگاه و باتجربه به شما این امکان را می‌دهد تا روند درمان را در شرایطی امن و مطمئن و با حداقل عوارض جانبی دنبال کنید.
سبک زندگی سالم را انتخاب کنید. داشتن یک برنامه منظم شامل خواب کافی، تغذیه سالم و فعالیت بدنی منظم می‌تواند علاوه بر سلامت جسمی بر سلامت روح و روان همه اعضای خانواده و فرد بیمار موثر باشد.
داشتن یک گروه پشتیبانی شامل کسانی که چالش‌هایی مشابه شما دارند می‌تواند در تبادل تجربیات و دریافت کمک و راهنمایی بیشتر موثر باشد
خروجی‌های سالم را پیدا کنید. ممکن است شما و سایر اعضای خانواده در این مسیر خسته یا ناامید شوید. بهترین کار این است که راه‌های سالمی مثل ورزش، سرگرمی و فعالیت‌های تفریحی را برای کنترل این شرایط در نظر داشته باشید.
برای آینده برنامه‌ریزی کنید. در مورد کمک‌های اجتماعی که ممکن است در آینده به آن‌ها نیاز داشته باشید تحقیق کنید. بسیاری از جوامع به افراد مبتلا به اسکیزوفرنی در زمینه شغل، مسکن، حمل و نقل و سایر فعالیت‌های روزانه و موقعیت‌های بحرانی خدمات ارائه می‌دهند. کمک گرفتن از یک فرد آگاه در تیم درمان می‌تواند به پیدا کردن این منابع و برنامه‌ریزی برای بهره‌گیری از آن‌ها کمک کند.
زمانی را به خود اختصاص دهید. مدیریت اسکیزوفرنی کودکان یک فعالیت گروهی و خانوادگی بوده و به حضور موثر والدین وابسته است. اما لازم است که همه افراد خانواده به ویژه پدر و مادر زمانی را برای تنهایی و صرف وقت برای خود داشته باشند تا از ناامیدی و خستگی فرساینده جلوگیری شود.
حرف آخر
اسکیزوفرنی کودکان یک بیماری روانی جدی و مادام‌العمر اما قابل درمان است. کودکان مبتلا به این اختلال با رفتارهای غیرعادی و احساسات عجیب و غریب مواجه می‌شوند. توهم و هذیان‌گویی هم از شایع‌ترین نشانه‌های آن هستند. علائم این بیماری به آرامی در طول زمان ایجاد می‌شوند؛ البته در مواردی شروع سریع آن هم گزارش شده است. تشخیص آن بر عهده روانپزشک است و با توجه به وضعیت بیمار و شدت علائم می‌تواند ارزیابی و اقدامات درمانی لازم را انجام دهد. درمان‌های توصیه شده برای اسکیزوفرنی کودکان معمولا به شکل ترکیبی از دارو و درمان‌های روانشناختی در نظر گرفته می‌شود. اگر در زمینه تشخیص و درمان اسکیزوفرنی کودکان به راهنمایی تخصصی نیاز دارید، میتوانید از مشاوران متخصص حال کمک بگیرید. آیا شما تجربه‌ای در مواجهه با کودک مبتلا به اسکیزوفرنی داشته‌اید؟
سوالات متداول
اسکیزوفرنی در کودکان شایع‌تر است یا بزرگسالان؟
طبق گزارش انجمن علوم اعصاب، یک نفر از هر صد بزرگسال به اسکیزوفرنی دچار است. این بیماری در افراد زیر 18 سال نادر بوده و تقریبا از هر چهل هزار نفر، یک نفر به این بیماری مبتلا می‌شود.
اسکیزوفرنی در کودکان چه تفاوت و شباهتی با بزرگسالان دارد؟
بسیاری از این کودکان مانند بزرگسالان دچار توهم، هذیان، اختلال در عملکردهای روزانه، محدودیت در پاسخ‌های احساسی و… می‌شوند. بروز این علائم در کودکان معمولا تدریجی است و بسته به سن ممکن است باعث اختلال در گفتار، زبان و… شود.
آیا می‌توان از اسکیزوفرنی کودکان جلوگیری کرد؟
هیچ راهی برای پیشگیری از این اختلال وجود ندارد. اما هرچه علائم این بیماری زودتر شناسایی شود، شانس بیشتری برای درمان موثر و بهبود کیفیت زندگی کودک وجود دارد. مهم‌ترین کار، برنامه‌ریزی برای دریافت کمک حرفه‌ای است.
برای درمان اسکیزوفرنی کودکان از چه پزشکی کمک بگیریم؟
تشخیص این بیماری فرآیندی تخصصی و زمانبر است که باید تحت نظارت دقیق یک روانپزشک انجام شود. پس از تشخیص و با توجه به وضعیت بیمار اقدامات درمانی لازم انجام خواهد شد.
منابع
