بیش فعالی چیست
در سال‌های اخیر لفظ « بیش فعالی » بیشتر از قبل به گوشمان می‌خورد، دیگر همه بچه‌ها صرفاً « بچه شیطان‌تری نسبت به سایر بچه‌ها » نیستند، بعضی‌هاشان ADHD دارند یا بیش فعال هستند. اما چه فرقی بین یک بچه شیطان و سرزنده و کودکی که بیش فعالی دارد، وجود دارد؟ بیش فعالی چیست و چه نشانه‌هایی دارد؟ باید فقط به دنبال فعالیت‌های بیشتر از حد معمول بگردیم یا علائم دیگری هم می‌توانند نشان‌دهنده ADHD باشند؟ این بیماری فقط مختص کودکان است یا بزرگسالان هم به آن دچار می‌شوند؟ اصلاً از کجا میشود تشخیص داد که کسی بیش فعال هست یا نه؟ فرق ADHD با ADD چیست؟ همه این‌ها سوالاتی هستند که در مقاله پیش رو به آن‌ها پاسخ خواهیم داد.
بیماری adhd
بیش فعالی چیست؟ اختلال کمبود توجه / بیش فعالی یا Attention Deficit Hyperactivity Disorder یا همان بیماری ADHD است. اختلال نقص توجه و نوعی اختلال مغزی است که بر تمرکز و توجه، بی‌حرکت نشستن و کنترل رفتار فرد مبتلا تاثیر می‌گذارد. اختلال adhd در کودکان و نوجوانان اتفاق می‌افتد، اما می‌تواند تا بزرگسالی ادامه پیدا کند. در واقع شما نمی‌توانید از ابتلا به بیماری adhd جلوگیری کنید یا آن را درمان کنید، اما تشخیص زودهنگام در کنار داشتن یک برنامه درمانی و آموزشی مناسب، می‌تواند به کودک یا بزرگسال مبتلا به adhd کمک کند تا علائم خود را مدیریت کند.
اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) نوعی اختلال مغزی است که باعث میشود فرد توجه و تمرکز کافی نداشته باشد
علائم بیش فعالی
از ویژگی‌های اصلی بیماری adhd می‌توان به بی توجهی و رفتار بیش فعالی-تکانشی اشاره کرد. علائم این مشکل قبل از ۱۲ سالگی شروع می‌شوند و حتی در بعضی از کودکان از ۳ سالگی هم قابل مشاهده است. علائم این بیماری ممکن است خفیف، متوسط یا شدید باشد و همانطور که گفته شد، می‌تواند در بزرگسالی هم ادامه داشته باشد. بیماری adhd در مردان بیشتر از زنان رخ می‌دهد و رفتارها در دختران و پسران متفاوت است. به عنوان مثال، پسران ممکن است فعالیت بدنی بیشتر و دختران پرحرفی، خیال پردازی و بی توجه بودن را ترجیح دهند. طیف گسترده‌ای از رفتارها با بیماری adhd مرتبط هستند. بعضی از رایج‌ترین علائم آن عبارتند از مشکل در حفظ توجه یا تمرکز روی کارها، فراموش کردن در مورد انجام کارها، عدم توجه و پرتی حواس، بی‌قراری و عدم توانایی در آرام نشستن، قطع کردن صحبت دیگران. اگر شما یا فرزندتان مبتلا به بیماری adhd هستید، ممکن است برخی یا همه این علائم را داشته باشید. علائمی که دارید به نوع بیش فعالی شما بستگی دارد. شما همچنین می‌توانید درباره حواس پرتی و دلایل آن در حال بخوانید.
بیشتر بدانید: نشانه های سندروم ایکس شکننده
علت ابتلا به adhd
در حالی که علت دقیق بیماری adhd مشخص نیست، اما تلاش‌های تحقیقاتی ادامه دارد. عواملی که ممکن است در ایجاد بیش فعالی نقش داشته باشند، عبارتند از ژنتیک، محیط یا مشکلات سیستم عصبی مرکزی در لحظات مهم رشد. علی‌رغم شایع بودن بیماری adhd، پزشکان و محققان هنوز مطمئن نیستند که علت این بیماری چیست. اعتقاد بر این است که این اختلال ریشه عصبی دارد. تحقیقات نشان می‌دهد که کاهش دوپامین عاملی موثر در ابتلا به adhd است. دوپامین ماده‌ای شیمیایی در مغز است که به انتقال سیگنال‌ها از یک عصب به عصب دیگر کمک می‌کند و در ایجاد پاسخ‌ها و حرکات احساسی و عاطفی نقش دارد.
در حال بخوانید: اختلال یادگیری در کودکان
انواع adhd
بیش فعالی که یکی از انواع اختلالات روانی است به سه دسته اصلی طبقه‌بندی میشود. این انواع بیش فعالی بی توجه، adhd تکانشی و ترکیبی از این دو نوع هستند. نوع adhd شما یا فرزندتان نحوه درمان آن را تعیین می‌کند. البته انواع ADHD می‌تواند با گذشت زمان در فرد تغییر کند، بنابراین ممکن است درمان شما هم نیاز به تغییر پیدا کند.
بی توجه
همانطور که از نام این نوع از adhd مشخص است، افراد مبتلا به این نوع ADHD در تمرکز، اتمام کارها و پیروی از دستورالعمل‌ها بسیار مشکل دارند. متخصصان فکر می‌کنند بسیاری از کودکان مبتلا به بیش فعالی از نوع بی توجه ممکن است تشخیص صحیحی دریافت نکنند، زیرا تمایل به اخلال در کلاس ندارند. این نوع از بیماری adhd بیشتر در دختران دیده میشود.
علائم اوتیسم در کودکان را بشناسید
تکانشی
افراد مبتلا به این نوع adhd در درجه اول رفتار بیش فعالی و تکانشی از خود نشان می‌دهند. این رفتارها می‌توانند شامل تکان خوردن مداوم، بی‌قراری و قطع کردن صحبت افراد در هنگام مکالمه باشند. اگرچه کم توجهی در این نوع از بیماری adhd مورد نگران کننده‌ای نیست و کم‌تر اتفاق می‌افتد، اما برای افراد مبتلا به بیماری adhd تکانشی هم ممکن است تمرکز روی کارها دشوار باشد.
تکانشی- بی توجه
این مدل شایع‌ترین نوع بیماری adhd است. افراد مبتلا به این نوع ترکیبی، اختلال کم توجهی و بیش فعالی را هم‌زمان نشان می‌دهند. این موارد شامل عدم توانایی در توجه و تمرکز، تمایل به فعالیت بیش از حد متعادل و داشتن انرژی بیش از حد طبیعی است.
اگر به موضوعات روانشناسی علاقمند باشید، احتمالا اصطلاح ADD هم در کنار ADHD به گوشتان خورده است، اما تفاوت این دو چیست؟ ADD (Attention Deficit Disorder) یا اختلال نقص توجه اصطلاحی قدیمی است. قبلا برای توصیف افرادی که مشکل توجه دارند اما بیش فعال نیستند استفاده می‌شد. زیرشاخه «بی توجه» در انواع adhd، که پیش‌تر به آن اشاره شد، اکنون به جای ADD استفاده میشود و این اصطلاح در سال ۲۰۱۳ به نوعی از دور خارج و ADHD به عنوان نام رسمی این بیماری شناخته شد.
قرص ریسپریدون را به عنوان دارویی برای بیش فعالی بهتر بشناسید
کودکان بیش فعال
همانطور که گفتیم، اختلال کمبود توجه / بیش فعالی (ADHD) یک بیماری مزمن است که میلیون‌ها کودک را مبتلا می‌کند و اغلب تا بزرگسالی هم ادامه پیدا می‌کند. بیماری adhd شامل ترکیبی از مشکلات مداوم مثل مشکل در حفظ توجه، فعالیت بیشتر از حد متعادل و رفتارهای ناگهانی است.
درباره اختلال طیف اوتیسم بیشتر بدانید
کودکان بیش فعال ممکن است با عزت نفس پایین، روابط آشفته و عملکرد ضعیف در مدرسه دست و پنجه نرم کنند. علائم adhd گاهی با افزایش سن، کاهش پیدا می‌کند. با این حال، بعضی از افراد هرگز به طور کامل علائم این بیماری را پشت سر نمی‌گذارند. در ایالات متحده از هر ۱۰ کودک ۵ تا ۱۷ ساله، یک نفر تشخیص ADHD را دریافت می‌کند. کودکان بیش فعال به طور کلی با مشکلاتی در مدرسه مواجه هستند. کودکان مبتلا به بیماری adhd اغلب با ماندن در یک فضای کنترل شده مثل کلاس مشکل دارند.
بیشتر بخوانید: انواع بیماری ام اس
بیش فعالی در کودکان
بیش فعالی شایع‌ترین اختلال روانی در کودکان است و پسران بیشتر از دختران به بیماری adhd مبتلا می‌شوند. بیش فعالی کودکان معمولا در سال‌های ابتدایی مدرسه، زمانی که کودک با مشکل عدم تمرکز روبه‌رو میشود، بروز پیدا می‌کند. اگرچه بیماری adhd را نمیتوان درمان کرد، اما میشود تا حد زیادی به کنترل علائم آن کمک کرد. درمان معمولا شامل داروها و رفتار درمانی است. تشخیص و درمان به موقع می‌تواند تفاوت زیادی در نتیجه روند درمان بیش فعالی کودکان ایجاد کند.
بیش فعالی شایع‌ترین اختلال روانی در کودکان است و پسران بیشتر از دختران به بیش فعالی مبتلا می‌شوند
تست بیش فعالی کودکان
هیچ آزمایش مشخص یا قطعی برای بیماری ADHD وجود ندارد. در عوض، تشخیص فرآیندی است که طی چندین مرحله انجام می شود و شامل جمع آوری اطلاعات زیادی از چندین منبع است. شما، فرزندتان، مدرسه فرزندتان و سایر مراقبان باید در ارزیابی رفتار کودک نقش داشته باشند.
یک پزشک از شما علائم فرزندتان را می پرسد، این که این علائم از کی شروع شده است و این رفتار چگونه بر فرزند شما و سایر اعضای خانواده تاثیر می گذارد. پزشکان بیش فعالی در کودکان را بعد از اینکه کودک حداقل شش مورد از علائم کم توجهی یا بیش فعالی را به طور منظم و مداوم و بیش از ۶ ماه نشان داد، تشخیص می دهند. پزشک کودک را معاینه جسمی می‌کند، سابقه پزشکی او را بررسی می‌کند و حتی ممکن است اسکن مغزی غیر تهاجمی برای او انجام دهد.
درمان بیش فعالی کودکان
درمان بیش فعالی کودکان به طور معمول شامل درمانهای رفتاری، درمان دارویی یا هر دو است. بعضی از انواع این درمان‌ها شامل روان درمانی یا گفتاردرمانی است. با گفتاردرمانی، شما یا فرزندتان درمورد چگونگی تاثیر بیش فعالی بر زندگی و روش‌های کمک به شما در مدیریت آن بحث خواهید کرد.
نوع دیگر درمان، رفتار درمانی است. این روش درمانی می‌تواند به شما یا فرزندتان در یادگیری نحوه نظارت و مدیریت رفتار کمک کند. وقتی با اختلال adhd زندگی می‌کنید، دارو هم می‌تواند بسیار مفید باشد. داروهای ADHD برای تحت تاثیر قرار دادن مواد شیمیایی مغز به گونه‌ای طراحی شده‌اند که شما را قادر می‌سازند انگیزه‌ها و اقدامات خود را بهتر کنترل کنید.
بیش فعالی در بزرگسالی
بیش از ۶۰ درصد کودکان مبتلا به بیش فعالی هنوز در بزرگسالی علائمی از خود نشان می‌دهند. اما برای بسیاری از افراد، علائم این بیماری با افزایش سن، کاهش پیدا می‌کند. با این وجود، اقدام برای درمان این بیماری در بزرگسالی همچنان مهم است. بیش فعالی درمان نشده در بزرگسالان می‌تواند بر بسیاری از جنبه‌های زندگی تاثیر منفی بگذارد.
علائمی مانند مشکل در مدیریت زمان، فراموشی و بی حوصلگی می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی در محل کار، خانه و انواع روابط فرد شود. بعضی دیگر از علائم بیش فعالی در بزرگسالان شامل این موارد هستند: بی‌احتیاطی و عدم توجه به جزئیات، شروع کارهای جدید قبل از به پایان رساندن کارهای قبلی، گم کردن وسایل، بی‌قراری، نواسانات خلقی، تحریک‌پذیری و زودرنجی، رفتارهای پرخطر مثل رانندگی خطرناک، ناتوانی در مقابله و مدیریت استرس.
درباره روش‌ها و راهکارهایی برای کاهش استرس در حال بخوانید.
بیش فعالی درمان نشده در بزرگسالان می‌تواند بر بسیاری از جنبه‌های زندگی تاثیر منفی بگذارد. تاثیراتی چون مشکل در مدیریت زمان، فراموشی و بی حوصلگی
تست بیش فعالی بزرگسالان
همانطور که گفته شد، آزمایش یا تستی برای بیماری adhd وجود ندارد، قرار نیست شما یک امتحان یا یک آزمایش خون بدهید و نتیجه مثبت یا منفی دریافت کنید. برای تشخیص بیش فعالی بزرگسالان، ارزیابی تشخیصی ADHD باید توسط یک متخصص بهداشت روان یا یک پزشک انجام شود. این متخصصین شامل روانشناسان بالینی، پزشکان (روانپزشک، متخصص مغز و اعصاب، پزشک خانواده) هستند. بررسی علائم، رفتارها و تفسیر آن‌ها باید با دقت و توسط متخصص انجام شود.
جمع‌بندی
برخلاف انتظار، علائم اختلال ADHD تنها شامل فعالیت‌های بدنی زیاد نیست، حتی فقط به بچه‌ها اختصاص ندارد. عدم تمرکز، رویاپردازی و بی‌توجهی هم می‌توانند از علائم اختلال ADHD باشند. تشخیص این اختلال با بررسی علائم و زمان شروع آن‌ها، تاثیر رفتارها بر زندگی شخص و اطرافیانش و تفسیر این اطلاعات توسط پزشک متخصص انجام میشود و درمان آن شامل درمانهای دارویی، رفتار درمانی و برنامه‌ریزی‌های آموزشی و درمانی است.
شیطنت بیش از حد به معنای بیش‌فعال بودن کودک شما نیست، در نهایت فرزند شما ممکن است اندکی پرانرژی‌تر یا پر سروصداتر و سربه‌هواتر از سایرین باشد. برای کودکان و بزرگسالان، ADHD درمان نشده می‌تواند تاثیر جدی بر زندگی شما بگذارد. این موضوع می‌تواند بر مدرسه، کار و روابط تاثیر بگذارد. درمان برای کاهش اثرات بیماری بسیار مهم است. اما به خاطر داشته باشید که بسیاری از افراد مبتلا به بیش فعالی از زندگی موفق و شادی لذت می‌برند.
سؤالات متداول
بیش فعالی چیست؟
اختلال کمبود توجه / بیش فعالی یا Attention Deficit Hyperactivity Disorder یا همان بیماری ADHD است. اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) نوعی اختلال مغزی است که بر تمرکز و توجه و کنترل رفتار فرد تاثیر می‌گذارد.
آیا بیش فعالی درمان قطعی دارد؟
اگرچه این بیماری را نمیتوان درمان کرد، اما میشود تا حد زیادی به کنترل علائم آن کمک کرد. درمان معمولا شامل مصرف برخی از داروها و رفتار درمانی است. دارو باید حتما توسط روانپزشک تجویز شود.
درمان بیش فعالی چقدر طول میکشد؟
داروهای غیرمحرک تقریبا دو تا شش هفته طول میکشد تا موثر واقع شوند زیرا دارو باید به مرور زمان در بدن وجود داشته باشد تا مزایای آن دیده شود. داروهای محرک تاثیر سریعتری دارند. درمانهای روانشناختی و رفتاری هم روند طولانی را در پی دارند. باید بپذیرید که بیش فعالی اختلالی است که شما کم و بیش با آن درگیر خواهید بود.
