معمولاً وقتی فردی از نظر اجتماعی منزوی است، مردم فکر می کنند او فردی ساکت است و ترجیح می دهد تنها باشد در حالی که ممکن است او به طرحواره انزوای اجتماعی مبتلا شده باشد.  این احساس بر جنبه های مختلف زندگی تأثیر منفی می‌گذارد و معمولا برای درمان نیاز به مشاوره آنلاین روانشناسی دارد که شامل افرادی متخصص در این زمینه است، البته راه‌هایی نیز وجود دارد که این افراد کمک می‌کند با این تله مقابله کنند که در ادامه به آن می‌پردازیم.

طرحواره انزوای اجتماعی چیست؟

«طرحواره انزوای اجتماعی» زمانی است که فردی عمدا یا ناخواسته از بودن در کنار دیگران اجتناب می‌کند و خود را از محیط اجتماعی جدا می‌کند که ممکن است موقت یا دائمی باشد. هنگام تجربه این حالت، اولین احساسی که معمولا ایجاد می‌شود، تنهایی است. احساس تنهایی و جدا شدن از دیگران. این احساس آنقدر قوی است که فرد به طور کلی از تعاملات اجتماعی دور خواهد شد. البته گاهی اوقات، هر دو احساس تنهایی و پذیرفته نشدن ممکن است با هم رخ دهند و همزمان شوند.

معمولاً، اگر فردی در دوران جوانی با دیگران متفاوت بود، مانند معلولیت، لکنت زبان، یا حتی باهوش بودن، ممکن است احساس انزوا یا کنار گذاشته شدن کند. اگر خانواده او با خانواده های دیگر متفاوت بود، مثل داشتن فرهنگ یا مذهب متفاوت، نیز همین اتفاق می‌افتد.

البته دلایل زیادی وجود دارد که چرا فردی ممکن است دچار طرحواره انزوای اجتماعی شود که در ادامه به آن می‌پردازیم.

علل شکل گیری طرحواره انزوای اجتماعی

یکی از دلایل طرحواره انزوای اجتماعی این است که یک فرد توسط همسالان و دوستان خود طرد یا مسخره می‌شود. این مورد بیشتر در خانواده‌های مهاجر یا خانواده‌هایی اتفاق می‌افتد که با دیگران در جامعه خود متفاوت هستند. گاهی اوقات نیز، کودک ممکن است احساس کند با خانواده خود متفاوت است، که منجر به احساس تنهایی و انزوا (isolation) می‌شود.

این احساس می تواند باعث شود آنها منفعل شوند و همیشه بدون پیروی از علایق و خواسته های خود، آنچه را که دیگران انتظار دارند انجام دهند. آنها هرگز چیزی برای به اشتراک گذاشتن با دیگران ندارند و فقط می توانند گوش کنند و تماشا کنند. بسیاری از افرادی که احساس می‌کنند در این موقعیت گرفتار شده‌اند، فرار را انتخاب می‌کنند و از موقعیت‌های اجتماعی و دوستان دوری می‌کنند. این رفتار اغلب تا بزرگسالی ادامه می یابد.

اگر فردی با قد، ظاهر یا نحوه صحبت کردنش مشکل داشته باشد، احتمالا احساس تنهایی خواهد کرد. کودکانی که لکنت دارند اغلب احساس انزوا می کنند، به خصوص اگر دیگران آنها را مسخره کنند.

به طور کلی مواردی که ممکن است باعث شکل‌گیری طرحواره انزوای اجتماعی شود شامل موارد زیر است:

• ویژگی های فیزیکی: گاهی اوقات، احساس متفاوت بودن به دلیل ظاهرمان باعث می‌شودشود که احساس انزوا کنیم.
• داشتن خانواده ای متمایز از سایرین: اگر خانواده ما مانند خانواده های دیگر نباشد، باعث می‌شود که احساس کنیم با آن ها تناسب نداریم
• تحقیر یا سرزنش شدن در کودکی: وقتی با کودکی بد رفتار می‌شود باعث احساس شرم در او می‌شود که ممکن است تا بزرگسالی همراه او بماند.
• ایجاد داستان های منفی از شکست ها و مسائل دوران کودکی: اگر مدام به اتفاقات بدی که در جوانی برایمان افتاده فکر کنیم، ممکن است باعث شود که احساس کنیم لایق روابط خوب نیستیم و منزوی شویم.

بیشتر بدانید: تله شکست چیست؟

چه عواملی طرحواره انزوای اجتماعی را تشدید می‌کند

اگر دچار این تله شده‌اید، موارد زیر باعث تشدید طرحواره انزوای اجتماعی در شما خواهد شد:

• نسبت به ظاهر خود بدبین هستید: شما معتقدید که جذاب نیستید و از هرگونه نقص فیزیکی که ممکن است داشته باشید احساس شرمندگی می کنید.
• احساس ناراحتی در جمع: برای صحبت با غریبه ها اضطراب دارید.
• احساس شرمندگی از خانواده: وقتی دیگران با خانواده شما ملاقات می‌کنند یا از آنها خبر دارند احساس خجالت می کنید، بنابراین آنها را پنهان نگه می دارید.
• تظاهر به اینکه مثل دیگران هستید: در ملاء عام طوری رفتار می کنید که انگار مثل بقیه هستید، اما ترس پنهانی دارید که اگر دیگران متوجه شوند شما را تحقیر یا رها می‌کنند.
• اجتناب از عضویت در گروه‌ها: ترجیح می‌دهید زمان خود را فقط با دوستان، آشنایان یا خانواده خود بگذرانید و از آشنایی با افراد جدید خودداری می‌کنید.
• احساس متفاوت بودن و بی ارزش بودن: وقتی روی تفاوت‌های خود تمرکز می‌کنید و کمتر به شباهت های خود با دیگران فکر می‌کنید.
• تمرکز بر عیوب خانواده: شما در مورد نقاط ضعف خانواده خود مبالغه می‌کنید و سعی می‌کنید وضعیت، دارایی ها یا تحصیلات خانواده خود را بهبود بخشید.
• احساس بی ارزشی در محل کار: در تصمیم گیری های مهم شرکت نمی‌کنید و احساس می‌کنید که به محل کار خود تعلق ندارید.
• تلاش زیاد برای جبران ناامنی های اجتماعی: تلاش زیادی برای اثبات محبوبیت، مهارت های اجتماعی، موفقیت کاری، تعلق داشتن به یک گروه یا تربیت فرزندانی محبوب و مشهور دارید

با آزمون طرحواره یانگ الگوهای شناختی و عاطفی خود را بشناسید.

افرادی با طرحواره انزوای اجتماعی چه ویژگی هایی دارند؟

نشانه های طرحواره انزوای اجتماعی را می‌توان در نگاه و احساس یک فرد نسبت به خود مشاهده کرد. او ممکن است چیزهای نادرستی را در مورد ظاهر خود باور کند که باعث می‌شود احساس بی ارزشی در او ایجاد شده و اضطراب یا ناراحتی را در او افزایش دهد. وقتی کسی در این تله گرفتار می شود، احساس خوبی نسبت به خود ندارد زیرا بین خود و دیگران تفاوت هایی می بیند که باعث درد و رنج او می شود.

این افراد نگران آن هستند که دیگران در موردشان چه فکر می‌کنند. شخصی که در انزوای اجتماعی گرفتار شده است ممکن است یا به دیگران آسیب برساند یا به طور کامل از آنها دور شود. حتی ممکن است از بیرون صمیمی و دوستانه به نظر برسد، اما در اعماق وجودش احساس تنهایی کند.

بیشتر بدانید: تله آسیب پذیری

تست سنجش طرحواره انزوای اجتماعی

آیا جواب شما به این سوالات مثبت است؟

• آیا بیشتر اوقات احساس می کنی وصله نا جور هر جمعی هستی؟
• آیا هنگام صحبت با افراد آشنا وغریبه فکر می کنی که حرف ارزشمندی برای گفتن نداری؟
• آیا از آشنایی و ارتباط با دیگران و جنس مخالف، دچار آشفتگی و حقارت می شوی؟
• آیا وقتی در موقعیت های اجتماعی قرا میگیری، احساس اضطراب زیادی میکنی؟
  آیا در محیط کارت بسیار کم رو و عصبی هستی و اصلا احساس راحتی نمی کنی؟
• آیا به هیچ گروه وجای خاصی تعلق خاطر نداری و احساس تنهای و بی کسی میکنی؟
  آیا همیشه خودت را در حاشیه جمع یا گروه دوستان و آشنایان احساس کردی؟

کسانی که در تله انزوای اجتماعی گرفتار شده‌اند پاسخشان به بیشتر سوالات بالا مثبت است و رفتارهای زیر را از خود نشان می‌دهند.

افرادی که دچار طرحواره انزوای اجتماعی شده‌اند، احساس می کنند که با دیگران تناسب ندارند و تمایل دارند از تعامل با مردم اجتناب کنند. در جمع ممکن است ساکت باشند، اما در اعماق وجودشان احساس خشم می‌کنند. از ظاهر خود احساس شرم کرده و مدام خود را با دیگران مقایسه می کنند. آنها سخت تلاش می‌کنند تا عیب‌های خود را پنهان کنند. افراد با این طرز فکر به سرعت در زندگی احساس ناامیدی می کنند و وقتی کسی از آنها انتقاد می کند نیز ناراحت می‌شوند.

اثرات تله انزوای اجتماعی در زندگی فردی و اجتماعی

طرحواره انزوای اجتماعی می‌تواند تاثیر زیادی بر زندگی ما داشته باشد. وقتی فردی در انزوای اجتماعی گرفتار می‌شود، شروع به فاصله گرفتن از دیگران و اجتماع می‌کند و به همین دلیل نمی‌تواند نیازهای اساسی خود را برآورده کند. زیرا ما انسان‌ها موجوداتی اجتماعی هستیم و برای پیشرفت به یکدیگر نیاز داریم.

در سطح شخصی، افراد ممکن است احساس تنهایی، افسردگی و اضطراب و همچنین کاهش سلامت روان را تجربه کنند. فقدان تعامل اجتماعی، رفاه عاطفی و عزت نفس را کاهش می‌دهد. از نظر اجتماعی، انزوا فرصت فعالیت‌های اجتماعی و مشارکت در گروه دوستان و اقوام و حتی فرصت های کاری جدید را از بین ببرد.

راه درمان طرحواره انزوای اجتماعی

تهیه فهرستی از گروه‌هایی که از آنها دوری می کنید می تواند به شما کمک کند تا بفهمید چرا از موقعیت های خاصی دوری می کنید.

پس از تهیه لیست، دو ستون دیگر ایجاد کنید. در ستون دوم، احساس خود را هنگام دوری از این گروه ها بنویسید که می‌‌تواند اضطراب، ناراحتی یا احساس عدم ارتباط با اعضا باشد.

در ستون آخر به بدترین سناریو برای ورود به این گروه ها فکر کنید. آیا نتایج بالقوه غیر قابل تحمل است؟ آیا از تمسخر یا منفور شدن می ترسید؟ این نگرانی ها را بنویسید.

این تمرین به شما کمک می‌کند تا احساسات خود را نسبت به این گروه‌ها درک کنید و راه‌های بهتری برای مقابله با آن‌ها پیدا کنید.

برای درک اینکه چگونه با انزوای اجتماعی کنار می آیید، فهرستی از راهبردهایی را که هنگام تعامل با دیگران برای پنهان کردن احساسات خود استفاده می‌کنید، مانند تظاهر به تناسب، تحریف حقایق یا تغییر رفتار خود، تهیه کنید

این تمرین به شما کمک می‌کند تا نقاط ضعف خود را درک کنید و استراتژی های مختلفی را که برای مقابله با چالش های اجتماعی استفاده می کنید، بشناسید. با شناسایی این استراتژی‌ها، می‌توانید روی آنها کار کنید و راه‌های مؤثرتری برای مدیریت احساسات خود ایجاد کنید.

بیشتر بدانید: تله بی اعتمادی چیست؟

بر اساس تمرین قبلی، فهرستی از ویژگی هایی ایجاد کنید که به شما احساس بی ارزشی، آسیب پذیری، بیگانگی یا ناراحتی می‌دهند. برای هر صفت، برگه های جداگانه ایجاد کنید و اطلاعات زیر را پر کنید:

• صفت: مشخصه ای که منجر به احساسات منفی می شود را نام ببرید.
• توضیحات و جزئیات: توضیح دهید که چگونه این ویژگی باعث می شود احساس ناراحتی و آسیب پذیری کنید.
• شواهد و تجربیات: نمونه هایی از تجربیات گذشته ارائه دهید که این احساسات را تأیید می کند.
• مدیریت احساسات: استراتژی هایی را که برای کنترل این احساسات ناخوشایند استفاده می کنید، شرح دهید.
• اطلاعات مشاور: با مشاور فردی آنلاین در مورد این ویژگی‌ها و راه های مقابله با آن احساسان ناخوشایند صحبت کنید.
• خود ارزیابی: به طور انتقادی خود را ارزیابی کنید و ببینید که آیا احساس منفی واقعی است یا تحت تأثیر عوامل خاصی است.

این فرآیند به شما کمک می‌کند تا با برخورد موثر احساسات ناخوشایند و افکار منفی را مدیریت کنید.

اگر می خواهید روی یک نقص خاص کار کنید، مراحل رفع آن را یادداشت کنید. این مراحل شما را در ایجاد بهبودهای تدریجی و برنامه ریزی شده راهنمایی می کند.

• اهداف مشخصی را تعیین کنید: اهدافی را که می‌خواهید به آنها برسید تعریف کنید، مانند بهبود مهارت های اجتماعی یا سخنرانی در جمع.
• گام‌های تدریجی بردارید: به آرامی و در طول زمان به اهداف خود نزدیک شوید.
• به دنبال حمایت باشید: از طریق مشاوره آنلاین روانشناسی با یک متخصص صحبت کرده و از او کمک بگیرید
• ارزیابی پیشرفت: به طور مستمر پیشرفت، نقاط قوت و ضعف خود را ارزیابی کنید.
• مراقبت از خود را تمرین کنید: از طریق تمرینات مثبت اندیشی و خودآگاهی از خود به لحاظ روحی و روانی مراقبت کنید.

در انتها به خود فرصت دهید تا به اهدافتان نزدیک شوید. از انتقاد کردن خودتان بپرهیزید. تغییرات شما تدریجی خواهد بود و پس از مدتی می‌توانید اعتماد به نفس خود را بدست آورده و تعاملات اجتماعی موثرتری داشته باشید.

کلام پایانی

افراد گرفتار در طرحواره انزوای اجتماعی اغلب پنهان می‌کنند که واقعا چه کسی هستند. آن‌ها بی توجه، بی علاقه یا بیش از حد خوش رفتار به نظر ‌می‌رسند و از شرکت در اجتماعات اجتماعی، به ویژه با افراد ناآشنا اجتناب می‌کنند. این موارد تاثیرات منفی در زندگی آنها خواهد گذاشت و افسردگی و عدم دستیابی به موفقیت‌های شغلی را نیز به همراه خواهد داشت

سوالات متداول