ارتودنسی چیست و بهتر است در چه سنی انجام شود؟

پیش از این که بدانیم ارتودنسی چیست لازم است که در مورد ساختار دندان‌های انسان و زمان رویش آن‌ها بیشتر بدانیم. انسان مانند بیشتر پستانداران در طول زندگی دو دسته دندان درمی‌آورد. در فاصله زمانی 6 ماهگی تا نزدیک دو سالگی دندان‌های گروه اول که به دندان‌های شیری معروفند در دهان می‌رویند. این دندان‌ها شامل دو دندان پیش، یک دندان نیش و دو دندان آسیا در هر یک از دو بخش چپ و راست دو فک هستند. به عبارتی در مجموع 20 دندان شیری داریم. از حدود 7 سالگی تا 11 سالگی گروه دوم دندان‌ها که به عنوان دندان دائمی شناخته می‌شوند می‌رویند. در این مجموعه دندانی علاوه بر پنج دندان ذکر شده در گروه شیری‌ها، سه دندان آسیای بزرگ هم وجود دارد که با حساب 8 دندان در هر سمت از هر فک، تعداد این دندان‌ها به 32 عدد می‌رسد. یک وظیفه مهم دندان‌های شیری، علاوه بر جویدن غذا، حفظ فضای مورد نیاز برای رویش دندان‌های دائمی است. اگر به هر دلیلی دندان‌های شیری زود از دست بروند فضای این دندان‌ها به دلیل حرکت دندان‌های مجاور پر می‌شود و دندان دائمی در موقعیت نامناسب می‌روید. علاوه بر این مشکلات رشد اسکلتی و ناهماهنگی فک‌ها هم باعث کج روییدن دندان‌ها می‌شود. رویش نامنظم دندان‌ها مشکلاتی به دنبال دارد؛ از جمله:

تنفس دهانی

وقتی که دندان‌های دو فک به خصوص در ناحیه جلویی به میزان کافی با هم تماس نداشته باشند در هنگام بلعیدن غذا و تنفس فاصله‌ای بین دندان‌ها ایجاد می‌شود و این مسئله به نوبه خود باعث می‌شود که فرد به طور ناخودآگاه از دهان نفس بکشد. تنفس دهانی باعث خشکی مخاط دهان و دندان‌ها می‌شود و بیماری‌های ناحیه دهان در این حالت بستر مناسبی برای بروز پیدا می‌کنند.

پوسیدگی‌های دندانی

یک نتیجه دیگر رویش نامنظم دندان‌ها در بسیاری از اوقات به هم چسبیدن دندان‌ها و ایجاد وضعیتی است که دندانپزشکان به آن شلوغی دندان‌ها می‌گویند. در این وضعیت دندان‌ها به جای این‌که در یک قوس منظم به دنبال هم قرار بگیرند، مانند دانه‌های یک تسبیح پاره شده کج و معوج می‌شوند و در هم فرو می‌روند. مشکلاتی که این شلوغی دندانی به دنبال دارد متعددند، از جمله جمع شدن جرم و باکتری در دندان‌ها و التهاب لثه و پوسیدگی بین دندان‌ها.

بیشتر بدانید: عوارض بارداری با چسبندگی رحم

مشکلات صحبت کردن

بعضی از شکل‌های رویش نامنظم دندانی باعث می‌شوند نقاطی که زبان هنگام تلفظ حروف مختلف با آنها تماس دارد جا به جا شوند و تلفظ حروف دچار اختلال بشود. این مشکل باز در مورد افرادی که دندان‌هایشان به خوبی به هم نمی‌رسند بیشتر است و به طور عمده هم تلفظ حرف‌هایی مانند س و ت را مختل می‌کند.

مشکلات زیبایی

در این موضوع که زیبایی یک امر نسبی است و بنا به شرایط فرهنگی و جغرافیایی تغییر می‌کند کمتر می‌شود تردید کرد. در دهه 70 و 80 میلادی کمی جلو آمدن دندان‌ها چندان نازیبا تلقی نمی‌شد، حتی افراد مشهوری بودند که چنین حالتی در صورتشان داشتند. با این حـال در سالهای اخیر معیارهای زیبایی تغییر کرده است و گرایش بیشتری به مرتب بودن دندان‌ها در جامعه دیده می‌شود. علاوه بر این بعضی اختلالات رشد فک هستند که چهره فرد را کاملا دگرگون می‌کنند و فرد به دلیل متفاوت بودن از سایر افراد جامعه ممکن است دچار آسیب‌های روحی و روانی شود.

 

درمان ارتودنسی در واقع به هدف اصلاح نسبت دندان‌ها به هم انجام می‌شود و کارکرد اصلی آن برطرف کردن مشکلاتی است که تا اینجا به آنها اشاره کردیم.

بیشتر بدانید: علائم دفع پروتئین

ثبت درخواست

بهترین زمان ارتودنسی

درمان ارتودنسی از دوره حضور دندان‌های شیری در دهان قابل انجام است. در فاصله سنین 6 تا 10 سال اولین مراقبت‌ها آغاز می‌شوند، وسایلی که فضای دندان‌های از دست رفته را حفظ می‌کنند ساده‎ترین ابزارهای درمان ارتودنسی هستند. این در واقع یک درمان پیشگیرانه است که با حفظ فضای موجود بین دندان‌های شیری به دندان دائمی زیر آن اجازه می‌دهد در جای مناسب بروید. دستگاه‌هایی که فک‌های تنگ را باز می‌کنند هم در همین دوره مورد استفاده قرار می‌گیرند. فاز دوم درمان ارتودنسی با رویش دندان‌های دائمی آغاز می‌شود. در این مرحله بعضی دندان‌های شیری ریخته‌اند و بعضی دندان‌های دائمی روییده‌اند. یک درمان رایج کشیدن‌ یک دندان دائمی به هدف ایجاد فضای رویش برای دندان‌های دیگر است و انواع درمان‌های پیچیده‌تر هم در این مرحله توصیه می‌شوند. استفاده از دستگاه‌هایی که رشد فک را به نحو مطلوب در می‌آورند در این مرحله رایج است. فاز سوم درمان ارتودونسی زمانی است که تمامی دندان‌های دائمی روییده‌اند و رشد فک هم کامل شده است.

تعیین بهترین زمان ارتودونسی با یک فرمول ساده امکان‌پذیر نیست. بعضی از مشکلات فکی و دندانی در طی روند رشد خود به خود اصلاح می‌شوند ولی کسی که باید در این مورد تصمیم بگیرد متخصص ارتودنسی است. به عنوان یک قاعده می‌شود گفت هر چه زمان درمان ارتودنسی زودتر باشد به دلیل تداوم رشد فک‌ها و انعطاف‌پذیری بافت‌های دهان درمان موفق‌تر و ساده‌تر انجام می‌شود. ولی این به معنای آن نیست که کوچک‌ترین ناهماهنگی دندانی باید به سرعت با بستن سیم و براکت درمان شود.

زمان ارتودنسی در کودکان

ارتودنسی در کودکان از 7 سالگی قابل انجام است. در واقع فاز اول و دوم درمان ارتودونسی در سنین کودکی انجام می‌شوند. در این سنین تطابق‌پذیری بدن بیشتر و درمان‌ها ساده‌تر هستند. استفاده از گیره‌های سر، براکت و بند دندانی و نگه‌دارنده‌ها و ابزارهای کارکردی و متحرک در این سن رایج است.

راه های مراقبت از دندان کودکان را بهتر بشناسید

بیشتر بدانید: دندانپزشکی اقساطی با سفته

زمان ارتودنسی در جوانان

در افراد بالغ بیشترین تغییرات فیزیولوژیک و رشدی اتفاق افتاده است و دندان‌ها و فک‌ها در جای خود مستقر شده‌اند. به همین دلیل درمان در این افراد کمی دشوارتر است و به زمان و هزینه بیشتری نیاز دارد. رشد فک در این مرحله به سادگی قابل دستکاری و هدایت نیست و در موارد شدید گاهی نیاز به جراحی وجود دارد. از نظر زمانی در عمل محدودیتی برای انجام ارتودنسی وجود ندارد و افراد مسن هم می‌توانند از این درمان استفاده کنند. ولی آنها باید این نکته را در نظر داشته باشند که نتیجه درمان ممکن است همیشه ایده‌آل نباشد.

ارتودنسی نامرئی

بخش بزرگی از درمان‌های ارتودنسی از طریق براکت و سیم انجام می‌شود. براکت‎ها وسایل فلزی هستند که به دندان‎ها می‎چسبند و سیم‌هایی از شیارهای موجود روی آنها عبور می‌کنند و نیرو را به سطح دندان می‌رسانند. به طور سنتی این براکت و سیم‌ها از فولاد ضد زنگ ساخته می‌شدند. ولی قرار گرفتن چنین ابزارهای در دهان برای بسیاری از افراد قابل قبول نبوده و آنها را نسبت به درمان ارتودنسی بی‌میل کرده است. در سال‌های اخیر روش‌هایی در ارتودنسی ابداع شده‌اند که در عرف به آن‌ها ارتودنسی نامرئی می‌گوییم. در این روش دندانپزشک قالبی از فک بیمار تهیه می‌کند و با نرم‌افزارهای تحلیل سه‌ بعدی، پلاک‌هایی شفاف برای او طراحی می‌شود که فشار را به نحو مطلوب به دندان‌‌ها منتقل می‌کنند. اصول این روش مانند روش سنتی است ولی زیبایی بیشتری برای بیمار فراهم می‌کند و به همین دلیل مورد استقبال قرار گرفته است.

ارتودنسی متحرک

بسیاری از ابزارهای ارتودنسی متحرک هستند، یعنی در دوره‌های زمانی مختلف در دهان قرار داده می‌شوند و برداشته می‌شوند. نگهدارنده‌های بعد از درمان و پلاک‌های شفاف که به آن اشاره کردیم از این جمله هستند. دستگاه‌هایی که رشد فک را در فازهای اولیه درمان هدایت می‌کنند هم در دسته ارتودنسی متحرک قرار می‌گیرند. این دستگاه‌ها اگر به درستی توسط متخصص به کار گرفته شوند به خوبی ارتودنسی ثابت عمل می‌کنند.

بیشتر بدانید: فیبروم رحم چگونه از بین میرود

سیم کشی دندان

اصطلاح سیم کشی دندان در واقع برای اشاره به قرار دادن بند و براکت روی دندان‌ها در ارتودنسی ثابت به کار می‌رود. در ارتودنسی ثابت دندان‌ها، براکت‌ها نقش نگهدارنده سیم دندان و توزیع نیرو را به عهده دارند و سیم ارتودنسی با تکیه به دندان‌هایی که لنگر یا پایه نامیده می‌شوند وظیفه تامین این نیرو را بر عهده دارد.

ارتودنسی رنگی

بعضی افراد روحیاتی دارند که تحمل براکت‌های ارتودنسی فلزی را برنمی‌تابد. این افراد شامل کودکانی هستند که تمایلی به این کار ندارند یا نوجوانانی که همه چیز را از لحاظ زیبایی بررسی می‌کنند. برای این سنین حساس، مسئله زیبایی اهمیت زیاد پیدا می‌کند و به همین دلیل براکت‌هایی با رنگ‌های مختلف در بازار وجود دارند که از ناراحتی این دسته بیماران بکاهد و پذیرش آن را برایشان آسان‌تر کند.

 

ارتودنسی سرامیکی

ارتودنسی سرامیکی هم بی‌شباهت به ارتودونسی رنگی نیست. تفاوت این دو در این است که براکت‌ها در این نوع ارتودنسی از سرامیک ساخته می‌شوند و همرنگ دندان هستند. نحوه کار و مکانیسم درمان در ارتودنسی رنگی و سرامیکی و فلزی مشابه است و همه اینها به یک اندازه موثرند. در واقع می‌توان گفت که براکت‌های رنگی و سرامیکی فقط از جنبه زیبایی با نوع فلزی آن تفاوت دارند نه کارایی آن.

کش ارتودنسی چیست

بعد از اینکه دندان‌های هر فک به موقعیت تعیین شده و مطلوب هدایت شدند باید در همین موقعیت با دندان فک مقابل در تماس قرار بگیرند. آن‌چه که این موقعیت را حفظ می‌کند، کش ارتودنسی نامیده می‌شود. کش‌های ارتودنسی مواد الاستیکی هستند که در گیره‌هایی که در دندان‌های مقابل هم نصب شده قرار می‌گیرند و رابطه عمودی دندان‌ها را با هم تنظیم می‌کنند.

مراحل ارتودنسی چیست

مراحل ارتودنسی با توجه به نوع درمان مورد نظر بسیار متفاوت است. در بعضی درمان‌های ارتودنسی به دلیل اختلال شدید روابط دندانی نیاز به تغییر شکل استخوان وجود دارد. در این حالت دندانپزشک با استفاده از روش‌هایی مانند جراحی یا پیچ‌های گسترش دهنده، فک را به موقعیت مناسب هدایت می‌کند و بعد تغییرات کوچکتر را در دندان‌ها اعمال می‌کند. در مواردی که نیاز به تغییر در فک‌ها نیست و تغییرات دندانی به ترتیبی که آنالیزهای تخصصی نشان می‌دهند ایجاد می‌شوند. بعد از تغییردادن رابطه دندان‌ها در هر فک نوبت به تنظیم رابطه دندان‌های دو فک مقابل با هم می‌رسد که آخرین مرحله درمان است. در تمام روش‌های ارتودنسی، در انتهای کار پلاک‌های متحرکی به نام نگه‌دارنده به بیمار داده می‌شوند. وظیفه این پلاک‌ها جلوگیری از بازگشت دندان‌ها به وضعیت قبلی است و باید تا زمانی که دندان‌ها در موقعیت جدید خود ثابت و محکم شوند استفاده شود. استفاده نادرست از آن می‌تواند برای کودکان یا بیماران مبتلا به دیابت با مشکلات بهداشتی یا خونریزی همراه باشد. برای مطالعه بیشتر می‌توانید به مقاله مرتبط با موضوع دیابت در وب‌سایت حال مراجعه کنید.

 

ارتودنسی فک بالا

درمان ارتودنسی درمان پیچیده‌ای است که هر دو فک را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در واقع به دلیل تماس دائم دو فک با هم هیچ راهی وجود ندارد که بتوان دندان‌های یک فک را بدون تغییر در دندان‌های فک مقابل حرکت داد. بعضی از درمان‌های ارتودنسی روی فک پایین اثر می‌گذارند، مانند زمانی که رشد این فک ناکافی است و استفاده از دستگاه‌های تحریک کننده رشدی لازم می‌شود. در بسیاری از موارد هم درمان ارتودنسی مستلزم نیرو وارد کردن به فک بالا و دندان‌های آن است. در مجموع از آن‌جا که فک بالا انعطاف‌پذیر‌تر است و بر خلاف فک پایین دو تکه است و یک شیار افقی بین دو قطعه چپ و راست آن وجود دارد، پذیرای حرکات ارتودنسی بیشتری است.

بیشتر بدانید: تست کرونا در منزل

مسواک ارتودنسی چیست

یکی از مشکلات شایع در افرادی که تحت درمان ارتودنسی قرار می‌گیرند افزایش پوسیدگی دندانی است. این مشکل دلایل مختلفی دارد، در درجه اول درمان ارتودنسی در سنین نوجوانی به میزان بیشتری انجام می‌شود و افرادی که در این دوره سنی هستند، تمایل بیشتری به مصرف غذاهای پوسیدگی‌زا مانند شیرینی و تنقلات دارند. دلیل دوم و مهم‌تر این است که خود وسایل ارتودنسی با قرار گرفتن روی دندان باکتری‌های عامل پوسیدگی را به خود جذب می‌کنند و رعایت بهداشت را با مشکل مواجه می‌سازند. مسواک ارتودنسی نوع ویژه‌ای از مسواک است که برس‌های به شکل V دارد و به افراد تحت درمان دسترسی بهتری برای تمیز کردن دندان‌ها و براکت‌ها می‌دهد.

نخ دندان ارتودنسی چیست

سیم‌های ارتودنسی یک مانع مهم برای استفاده از نخ دندان هستند و در مواردی هم نخ دندان به دلیل گیر کردن به براکت‌ها و سایر وسایل درمانی پاره و ریش‌ریش می‌شود. نخ دندان ارتودنسی در واقع یک محصول اختصاصی مانند مسواک ارتودنسی نیست ولی افرادی که تحت این درمان قرار دارند می‌توانند با استفاده از گیره‌های مخصوص نخ دندان، بهداشت دهان خود را بالاتر ببرند. یک توصیه دیگر در این مورد استفاده از نخ دندان‌های نواری است. این نوع نخ دندان به دلیل سطح مقطع پهنی که دارد به راحتی نخ‌های معمولی پاره نمی‌شود.

متخصص ارتودنسی

درمان ارتودنسی طیف وسیعی از مداخلات را در بر می‌گیرد که از قرار دادن فضانگهدار بین دندان‌های شیری شروع می‌شوند و گاهی اوقات به انجام جراحی‌های وسیع روی فک هم می‌رسند. شکل‌های ساده درمان ارتودنسی را دندانپزشکان عمومی انجام می‌دهند ولی بسیاری از موارد پیچیده‌تر اختلال روابط دندانی نیاز به درمان تخصصی دارند. متخصص ارتودنسی در واقع دندانپزشکی است که یک دوره جامع برای آنالیز این موارد پیچیده گذرانده است و در انجام این درمان‌ها تبحر دارد.

قیمت ارتودنسی

هزینه ارتودنسی دندان بسیار متغیر است و به عوامل مختلفی بستگی دارد. طول درمان یک عامل مهم است. درمان‌هایی که در چند ماه انجام می‌شوند از درمان‌هایی که بیشتر از 1 سال به طول می‌انجامند، ارزان‌تر هستند. تخصص درمان‌گر یک عامل دیگر در تعیین قیمت ارتودنسی دندان است. درمان‌هایی که توسط متخصص انجام می‌شوند از درمان‌های عمومی گران‌تر هستند.

عوارض ارتودنسی چیست

بازگشت دندان‌ها به وضعیت قبلی یکی از مشکلات رایج در درمان ارتودنسی هستند. البته دندان‌ها هیچ‌وقت کاملا به وضعیت قبلی برنمی‌گردند ولی ممکن است کمی از ناهماهنگی قبلی را دوباره نشان بدهند. دلیل این مسئله حرکت سریع و نیروی زیاد بر دندان‌هاست. در این حالت دندان‌ها جابه‌جا می‌شوند ولی استخوان و بافت نگهدارنده دندان فرصت تطابق با وضعیت جدید را پیدا نمی‌کند و باعث بازگشت مشکل می‌شود. بی‌توجهی به توصیه پزشک برای استفاده از پلاک‌های نگهدارنده هم یک دلیل دیگر بازگشت دندان‌ها به موقعیت قبلی است. از دیگر عوارض ارتودنسی هم می‌توان به تحلیل ریشه‌های دندان اشاره کرد که آن هم به دلیل سرعت زیاد و نیروی بیش از حد حین حرکات دندانی ایجاد می‌شود. در نهایت پوسیدگی دندان شاید مهم‌ترین عارضه ارتودنسی باشد که به دلیل دسترسی نامناسب افراد به سطوح دندانی برای حفظ بهداشت ایجاد می‌شود.

حرف آخر

همه افراد داشتن لبخند زیبا را دوست دارند. اما گاهی به دلیل مشکلاتی مثل تغییر رنگ، نامرتب بودن یا آسیب‌های دندانی، افراد نمی‌توانند چنین حسی داشته باشند. با پیشرفت علم دندانپزشکی برای هر مشکلی، راه حل مناسبی یافته شده است که افراد می‌توانند از آن‌ها بهره‌مند شوند. یکی از این روش‌ها، انجام ارتودنسی است که برای اصلاع فرم دندان‌ها در فک مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای انجام آن لازم است حتما با پزشک متخصص مشورت کنید تا وضعیت دندان‌ها و فرم شک شما مورد بررسی قرار گیرد و روش درمانی مناسب برای شما انتخاب شود. دیگر برای مشاوره با یک دندانپزشک مجرب نیاز به خروج از منزل ندارید. شما می‌توانید به راحتی و از طریق مشاوره آنلاین با پزشکان متخصص حال، پاسخ سوالات خود را بیابید. ارتودنسی دندان یک درمان تخصصی دقیق و حساس است که نیاز به تخصص ویژه دارد. پس برای آن حتما به دندانپزشکان متخصص ارتودنسی مراجعه کنید. تجربه شما از ارتودنسی دندان چگونه بوده است؟

پرسش‌های متداول