چسبندگی رحم به تشکیل بافت زخم (اسکار) در دیواره داخلی رحم گفته میشود و برای درمان این عارضه باید به پزشک زنان و زایمان مراجعه کنید. بخش متخصص زنان آنلاین سامانه حال به شما کمک میکند با مشاوران آنلاین ارتباط بگیرید و راهنمای شما باشد. قسمت داخلی رحم به بادکنکی شبیه است که دیوارههای جلو و عقب آن صاف در برابر هم قرار دارند. این بخش با بافتی به نام آندومتر پوشیده شده است. آندومتر در سلامتی و باروری یک زن نقش اساسی دارد. در دوران قاعدگی، لایه سطحی آندومتر فرو میریزد و خونریزی قاعدگی آغاز میشود. زمانی که یک زن باردار میشود، سلول تخم در بافت آندومتر کاشته میشود. آسیب یا عفونت آندومتر ممکن است به پوشش داخلی آن آسیب بزند و باعث چسبندگی (بافت اسکار) بین دیوارههای داخلی رحم شود.
اصطلاح علمی که برای توصیف چسبندگی داخل رحم استفاده میشود “سندرم آشرمن” نام دارد. در چسبندگی رحم، زخمهایی نقش دارند که ممکن است از نوارهای نازک به صورت خفیف یا نوارهای ضخیمتر تشکیل شده باشند. در موارد شدید این عارضه، ممکن است انسداد یا تخریب جزئی یا سوراخ شدن حفره داخلی رحم رخ دهد که در هر صورت عوارض متعددی را در پی خواهد داشت.
برای انجام آزمایش ها میتوانید از خدمات آزمایش در منزل مجموعه حال استفاده کنید.
بیشتر بخوانید: تست پاپ اسمیر چگونه انجام می شود؟
دلایل ایجاد چسبندگی رحم
معمولا سطوح رحم، حفره شکم و لولههای رحمی لغزنده هستند. این مسئله باعث میشود تا اعضای بدن بتوانند به راحتی در کنار هم جای گیرند. در صورتی که این بافت لغزنده به دلایلی آسیب ببیند، چسبناک میشود و ممکن است باعث چسبیدن اندامها به یکدیگر شود. شایعترین علت ایجاد چسبندگی رحم، آسیب رحم به دنبال یک عمل جراحی است. این عمل جراحی اتساع و کورتاژ (Dilation and Curettage) یا اصطلاحا D&G نامیده میشود. D&G یک روش جراحی سرپایی است که طی آن دهانه یا گردن رحم کشیده شده و محتوای بافت رحم به وسیله ابزاری مخصوص برداشته میشود. از این روش برای بررسی و تشخیص مشکلات رحمی مثل خونریزیهای سنگین یا پاکسازی رحم بعد از سقط جنین استفاده میشود. سایر علل احتمالی ایجاد چسبندگی رحم، عفونتهای شدید لگن، برداشت فیبروم رحمی به وسیله جراحی، عمل سزارین و فرسایش آندومتر هستند. فرسایش آندومتر روشی برای از بین بردن یا قطع کردن پوشش داخلی رحم بیمار است. این روش معمولا برای زنانی توصیه میشود که قاعدگیهای بسیار سنگینی دارند. پس از انجام فرسایش آندومتر، خونریزی قاعدگی کمتر شده یا کاملا از بین میرود.
بیشتر بخوانید: فیبروم در بارداری
به طور کلی احتمال چسبندگی رحم در افرادی که سابقه یکی از موارد زیر را داشتهاند، بالاتر از سایرین است:
- خونریزی شدید پس از زایمان
- سقط جنین عمدی یا اجباری
- بیوپسی آندومتر
- تشکیل اسکار در ناحیه بخیه پس از انجام عمل سزارین (درباره هزینه سزارین و پرداخت اقساطی آن این مطلب را بخوانید)
- جفت دفع نشده پس از زایمان
- برداشتن فیبروم و میوم رحم به وسیله عمل جراحی
بیشتر بدانید: زخم دهانه رحم
چسبندگی رحم چه نشانههایی دارد؟
زنی که چسبندگی رحمی دارد، ممکن است هیچ علامت و نشانه خاصی را تجربه نکند. اما گاهی اوقات زنان مبتلا به این عارضه، مشکلات قاعدگی مثل قاعدگی کم یا قطع شدن آن را تجربه میکنند. چسبندگی رحم در بعضی از زنان باعث نازایی یا سقط جنین میشود. همچنین ممکن است در زمان زایمان، به دلیل لانه گزینی غیر طبیعی جفت، عوارض خاصی را تجربه کنند. اگر زخم ایجاد شده در رحم به طور جزئی یا کامل جریان خون قاعدگی را مسدود کند، درد لگن یا قاعدگی دردناک رخ میدهد.
بیشتر بخوانید: بهتربن زمان برای دادن آزمایش خون بارداری
به طور خلاصه میتوان علائم و نشانههای چسبندگی رحم را به این شکل بیان کرد:
- آندومتریوز
- سقط جنین مکرر
- تغییرات دوره قاعدگی مانند بی نظمی، کاهش یا قطع شدن خونریزی
- احساس درد در هنگام رابطه جنسی
- احساس گرفتگی و درد رحم در زمان قاعدگی همراه با خونریزی خفیف یا عدم خونریزی
- ناباروری بدون دلیل مشخص
- جفت تهاجمی
انواع چسبندگی رحم
چسبندگی رحم با توجه به شدت اسکار و وسعت ناحیه چسبیده، به سه دسته قابل تقسیم است:
چسبندگی خفیف رحم
در این مرحله، چسبندگیها از نوع سایشی بوده که کمتر از یک سوم رحم را درگیر کرده است.
چسبندگی متوسط رحم
در این مرحله که معمولا با قاعدگی کم مشخص میشود، چسبندگی ضخیم بوده و تا دو سوم رحم را درگیر میکند.
چسبندگی شدید رحم
در این مرحله معمولا قطع قاعدگی روی میدهد و چسبندگی بیش از دو سوم حفره رحم را در بر گرفته است.
بیشتر بخوانید: علت درد زیر شکم
چگونه میتوان چسبندگی رحم را تشخیص داد؟
تشخیص این مشکل، بسیار مهم و حیاتی است. چون هر چه زودتر تشخیص و درمان صورت گیرد، شانس بهبودی، بارداری و زایمان موفق پس از آن بالاتر میرود. از سوی دیگر احتمال بازگشت چسبندگی در افرادی که در مراحل اولیه درمان شدهاند، کمتر از افرادی است که چسبندگی شدید را تجربه کردهاند. چهار روش برای تشخیص چسبندگی رحم در زنان وجود دارد:
هیستروسکوپی
هیستروسکوپی دقیقترین و استانداردترین روش برای ارزیابی چسبندگیهای داخل رحمی است. در این روش وسیلهای شبیه به تلسکوپی نازک و روشن از طریق دهانه رحم به آن وارد میشود تا پزشک بتواند مستقیما داخل رحم را ببیند. این کار در مطب یا اتاق عمل امکان پذیر است.
بایوپسی اندومتریال
در این روش از پوشش داخلی و مخاط رحم نمونه گیری میشود تا از نظر وجود بافت و سلولهای غیر طبیعی مورد بررسی قرار گیرد.
هیستروسالپینگوگرام (HSG)
یکی از روشهای غربالگری مفید برای تشخیص چسبندگی داخل رحم، هیستروسالپینگوگرافی است. HSG یک روش است که طی آن اشعه ایکس به داخل رحم تابانده میشود تا شکل داخل رحم و جدارهها و منافذ آن دیده شود.
سونوهیستروگرافی (SHG)
سونوهیستروگرافی هم از روشهای مناسب برای شناسایی چسبندگی رحم است. طی این عمل، محلول آب نمکی مشابه مایعات بدن از طریق دهانه رحم به آن تزریق میشود و به کمک دستگاه سونوگرافی، حفره رحم بررسی میشود.
درباره سونوگرافی رحم و تخمدان بیشتر بدانید
لاپاراسکوپی
لاپاراسکوپی روشی است که در آن شکاف کوچکی در شکم ایجاد میکنند. سپس یک لوله کوچک روشن همراه با دوربین از آن طریق وارد بدن میشود. این روش تنها راه تشخیص آندومتریوز است. از لاپاراسکوپی برای درمان چسبندگی رحم هم میتوان استفاده کرد. بنابراین اگر پزشک این شیوه را برای تشخیص چسبندگی رحم انتخاب کند، همزمان با تشخیص میتواند به درمان چسبندگی نیز بپردازد و نیاز به انجام دو عمل جراحی نیست.
درباره لکه بینی در بارداری بیشتر بدانید
بیشتر بخوانید : افسردگی بعد از زایمان
درمان چسبندگی رحم
اگر چسبندگی رحم خفیف بوده و اختلالی در قاعدگی و زندگی طبیعی بیمار ایجاد نکرده باشد و یا بیمار، دیگر قصد بارداری نداشته باشد، ضرورتی برای درمان نیست. اما در صورتی که چسبندگی از نوع متوسط و شدید بوده و سلامتی بیمار را تهدید کند، درمان مناسب باید انجام شود.
درمان چسبندگی رحم به شیوه هیستروسکوپی متداولترین روش است. در صورتی که بافت اسکار نازک باشد، از هیستروسکوپ مخصوص برای برش بافت اسکار استفاده میشود. اما در صورت ضخیم بودن و تراکم شدید بافت اسکار، پزشک با استفاده از قیچی این بافت را جدا میکند. گاهی از سونوگرافی بارداری حین انجام هیستروسکوپی و برای هدایت جداسازی بافت اسکار استفاده میشود. این کار اغلب نیاز به بیهوشی دارد، اما در بعضی از شرایط در مطب پزشک هم قابل انجام است. در موارد شدید، ممکن است به بیش از یک عمل جراحی برای از بین بردن چسبندگی نیاز باشد. دوره نقاهت پس از هیستروسکوپی کوتاه است و معمولا زنان پس از انجام آن میتوانند به منزل بروند. در صورت نیاز از داروهای مسکن برای کاهش دردهای احتمالی پس از هیستروسکوپی استفاده میشود.
برای پیشگیری از چسبندگی رحم مجدد پس از درمان چه باید کرد؟
مهمترین کار پس از درمان چسبندگی رحم، جلوگیری از تشکیل مجدد بافت اسکار پس از برداشته شدن است. روشهای متعددی برای این کار وجود دارد و پزشک، با توجه به شرایط بیمار یکی از آنها را انتخاب میکند. چند نمونه از رایجترین روشهای جلوگیری از چسبندگی مجدد رحم عبارتند از:
هیستروسکوپی مجدد
در برخی از موارد پزشک تصمیم میگیرد که یک تا دو هفته بعد از هیستروسکوپی، دوباره این کار را انجام دهد. هدف از این کار حصول اطمینان از عدم تشکیل مجدد بافت اسکار است.
استروژن درمانی
گاهی برای سرعت بخشیدن به بازسازی پوشش داخل رحم و جلوگیری از ایجاد اسکار، میتوان از استروژن خوراکی به طور موقت استفاده کرد.
قرار دادن بالون داخل رحم
گاهی پزشک بلافاصله پس از حذف اسکار و به منظور جلوگیری از تشکیل مجدد بافت اسکار، یک بالون مخصوص برای داخل رحم قرار میدهد.
بایوپسی اندومتریال
در این روش به کمک نمونه برداری از بافت و مخاط رحم وجود هر نوع بافت و سلول غیر طبیعی در این ناحیه را شناسایی میکنند.
درباره هفته پنجم بارداری بیشتر بدانید
نقش چسبندگی رحم در بارداری
میتواند از طریق جلوگیری از تماس تخمک با اسپرم یا ناتوانی دیواره رحم برای جای گزینی سلول تخم، از باردار شدن زن جلوگیری کند. چسبندگی باید به موقع درمان و دوره نقاهت طبق توصیههای پزشک پشت سر گذاشته شود. پس از درمان هم برخی از زنان دچار قطع قاعدگی میشوند. بارداریهایی که پس از درمان اتفاق میافتند، به احتمال زیاد با سقط جنین، زایمان زودرس، خونریزی در سه ماهه سوم و یا اتصال غیر طبیعی جفت به دیواره رحم مواجه میشوند.
احتمال بارداری موفق پس از درمان با نوع و میزان چسبندگی ارتباط دارد. پس از درمان چسبندگی خفیف تا متوسط، معمولا افراد دوره طبیعی قاعدگی را تجربه میکنند و احتمال موفقیت بارداری در آنها بین ۷۰ تا ۸۰ درصد است. این احتمال در بین بیماران مبتلا به چسبندگی شدید رحم حدود ۲۰ تا ۴۰ درصد و گاهی کمتر است. چون در این نوع چسبندگی، پوشش آندومتر با تخریب گستردهتری مواجه شده است. زنانی که دچار آسیب شدید آندومتر هستند پس از درمان بهبود نمییابند؛ اما میتوانند با توجه به سالم بودن تخمکها، از روشهای دیگری مانند رحم اجارهای (مادر جایگزین) یا فرزندخواندگی استفاده کنند.
چسبندگی رحم در زنانی که قصد بارداری دارند بسیار مهم است. تشخیص دقیق این بیماری نیاز به پیگیری بیمار و دانش کافی پزشک متخصص دارد. هر چه اقدامات لازم برای درمان چسبندگی رحم، زودتر صورت گیرد، احتمال درمان و بازگشت به زندگی طبیعی مانند قاعدگی نرمال و احتمال باردار شدن بیشتر است. برای دسترسی به پزشک متخصص و دریافت راهنماییهای لازم در این زمینه میتوانید همین حالا اقدام کنید. شما میتوانید بدون نیاز به مراجعه حضوری و به صورت آنلاین با پزشک مورد نظر خود گفتوگو کرده و اطلاعات لازم را درباره پیگیری مشکل خود از او دریافت کنید. میتوانید از طریق اپلیکیشن حال علاوه بر تماس آنلاین با پزشک خود، برای مراجعه حضوری و معاینههای لازم هم برنامهریزی کرده و نوبت دریافت کنید. همین حالا به وبسایت و اپلیکیشن حال مراجعه و درخواست مشاوره پزشکی خود را ثبت کنید تا در کوتاهترین زمان ممکن پزشکان مجرب این سامانه با شما تماس بگیرند.
پرسشهای متداول
چسبندگی رحم چیست؟
به تشکیل بافت زخم (اسکار) در دیواره داخلی رحم گفته میشود.
دلایل ایجاد چسبندگی رحمی چیست؟
معمولا سطوح رحم، حفره شکم و لولههای رحمی لغزنده هستند. این مسئله باعث میشود تا اعضای بدن بتوانند به راحتی در کنار هم جای گیرند. در صورتی که این بافت لغزنده به دلایلی آسیب ببیند، چسبناک میشود و ممکن است باعث چسبیدن اندامها به یکدیگر شود. شایعترین علت ایجاد چسبندگی رحم، آسیب رحم به دنبال یک عمل جراحی است.
چسبندگی رحم چه نشانههایی دارد؟
زنی که چسبندگی رحمی دارد، ممکن است هیچ علامت و نشانه خاصی را تجربه نکند. اما گاهی اوقات زنان مبتلا به این عارضه، مشکلات قاعدگی مثل قاعدگی کم یا قطع شدن آن را تجربه میکنند.
سونوهیستروگرافی (SHG) چیست؟
سونوهیستروگرافی هم از روشهای مناسب برای شناسایی چسبندگی رحم است. طی این عمل، محلول آب نمکی مشابه مایعات بدن از طریق دهانه رحم به آن تزریق میشود و به کمک دستگاه سونوگرافی، حفره رحم بررسی میشود.
برای درمان چسبندگی رحم به چه دکتری مراجعه کنیم؟
شما میتوانید با متخصص زنان و زایمان «حال » گفتوگو کنید و از آنها راهنمایی بگیرید. یکی از خدمات دیگر «حال» تست سلامت رحم در منزل است. متخصصان «حال» میتوانند ظرف 24 ساعت به منزل شما مراجعه کنند و از شما نمونه بگیرند.
منابع
فاطیما.ع
1 سال پیش
کارشناس حال
10 ماه پیش