آیا خارش مقعد نشانه یک بیماری جدی است؟

بیماری های عمومی

۱۱ آبان

خارش مقعد می‌تواند نشانه یک بیماری پوستی باشد که باعث ایجاد خارش در این ناحیه می‌شود. خارش مقعد ممکن است در شب یا پس از مدفوع بدتر شود. گاهی خاراندن، احتمال آسیب و عفونت را بالا می‌برد. خاراندن ناحیه مقعد باعث تحریک بیشتر می‌شود و به جای تسکین، احساس خارش آن را بدتر می‌کند. اگر چرخه خارش و خراش دادن ناحیه مقعد با ناخن ادامه پیدا کند می‌تواند منجر به ناراحتی شدید، درد و سوزش شود.

عناوین مقاله

انواع خارش مقعد

به طور کلی دو نوع اصلی خارش مقعد وجود دارد. خارش مقعد اولیه یا ایدیوپاتیک هیچ علت زمینه‌‌ای مشخصی ندارد. این خارش مقعد، شایع‌ترین نوع آن است. خارش مقعد ثانویه به وضعیتی گفته می‌شود که ممکن است به دلیل بسیاری از علل زمینه‌ای به وجود بیاید. از علت‌های آن می‌توان عفونت‌ها، درماتیت یا سایر بیماری‌های پوستی، بیماری سیستمیک یا عوامل دیگری را نام برد.

خارش مقعد چقدر شایع است؟

به طور نسبی می‌توان گفت یک تا پنج درصد از افراد در طول زندگی خود خارش مقعد را تجربه می‌کنند. احتمال بروز خارش در مردان چهار برابر بیشتر از زنان است. خارش اولیه یا ایدیوپاتیک اکثر موارد یعنی حدود پنجاه تا نود درصد موارد را تشکیل می‌دهد.

برخی از عادت‌های روتین بهداشتی مانند استفاده از لوسیون‌های معطر و دستمال توالت زبر ممکن است از عوامل ایجاد خارش در ناحیه مقعد باشند

چه چیزی می‌تواند باعث خشکی یا سوزش در ناحیه مقعد شود؟

ناحیه مقعد ممکن است به دلایل مختلفی مانند استفاده از صابون‌های نامناسب، دستمال مرطوب بهداشتی یا دستمال توالت زبر برای تمیز کردن ناحیه مقعد پس از مدفوع، خشک و تحریک شود. در صورت استفاده از پودرهای معطر،‌ لوسیون‌ها، کرم‌ها، پمادها یا سایر محصولات در ناحیه مقعد ممکن است حساسیت بیشتری در این ناحیه به وجود بیاید. تعریق زیاد یا باقی ماندن مقدار کمی از مدفوع نیز تحریک و خارش را بیشتر می‌کند.

چه چیزی باعث خارش مقعد می‌شود؟

خارش مقعد همیشه به دلیل عدم توجه به مسائل بهداشتی ایجاد نمی‌شود. گاهی ممکن است استفاده بیش از حد از شوینده‌ها و سایر محصولاتی که برای تمیز کردن ناحیه مقعد و شستشوی آن به کار می‌رود و همچنین استفاده از دستمال مرطوب و یا دستمال توالت زبر باعث تحریک ناحیه مقعد شود. استفاده از محصولات بهداشتی معطر و یا سایر محصولات بهداشتی ممکن است باعث تحریک این ناحیه و خارش آن شود. پوشیدن لباس زیر تنگ نیز ممکن است باعث تعریق بیش از حد و افزایش رطوبت در ناحیه مقعد شود. برخی از غذاها و نوشیدنی‌ها مانند نوشیدنی‌های گازدار یا نوشیدنی‌های کافئین‌دار مانند قهوه، چای، نوشابه‌ها و غذاهای تند یا اسیدی مانند گوجه فرنگی و مرکبات با این بیماری مرتبط هستند. اسهال و یبوست نیز در بروز خارش مقعد نقش دارند. سایر علت‌های خارش مقعد عبارت‌اند از:

علل عفونی:

برخی از انواع باکتری‌ها، قارچ‌ها یا انگل‌ها می‌توانند باعث خارش شوند. استافیلوکوکوس اورئوس یا استرپتوکوک پیوژنز یا کاندیدا آلبیکنز و کرمک (کرم سنجاقی) در کودکان برخی از مواردی هستند که منجر به خارش و تحریک در ناحیه مقعد می‌شوند.

شرایط پوستی:

پسوریازیس، التهاب ناشی از آلرژن‌ها یا درماتیت آتوپیک ممکن است باعث ایجاد نوعی ضایعه در ناحیه مقعد شود.

عوامل روانی مانند استرس یا بیماری‌های سیستمیک:

این بیماری‌ها شامل دیابت، لوسمی، لنفوم، بیماری‌های تیروئید، بیماری کلیوی و اختلالات کبدی می‌شود.

اختلالات کولورکتال و مقعد:

افتادگی رکتوم، هموروئید داخلی یا خارجی، فیستولیا و بافت غیرطبیعی لوله‌های مقعدی گاهی با خارش مقعدی همراه هستند. برای مبتلایان به هموروئید، زدودن کامل مدفوع از ناحیه‌ مقعدی دشوار است و همین عامل می‌تواند باعث خارش شود.

داروهای موضعی:

استفاده از داروهایی مانند کوئینین، کلشی سین و روغن‌های معدنی در ناحیه مقعد با خارش آن ناحیه در ارتباط هستند.

بی‌اختیاری مدفوع یا ادرار:

این مورد در کودکان و افراد مسن شایع است که باعث خارش در این ناحیه می‌شود.

‌ در صورتی که خارش مقعد با درمان خانگی بهبود پیدا نکرد ممکن است به دلیل بیماری‌های زمینه‌ای اتقاق افتاده باشد و بهتر است به پزشک مراجعه شود

تشخیص خارش مقعد

برای تشخیص خارش مقعد ممکن است پزشک سوالاتی درباره سابقه این بیماری بپرسد و برای شناسایی علت‌های احتمالی مانند بیماری‌های پوستی و سایر بیماری‌ها شما را معاینه کند. پزشک ناحیه مورد نظر را برای بررسی تغییرات در رنگ یا بافت پوست و ضایعات پوستی بررسی می‌کند و در مورد داروهایی که مصرف می‌کنید و نوع مدفوع و تعداد دفعات اجابت مزاج سوال می‌پرسد. برای تشخیص دقیق‌تر ممکن است پزشک شما نمونه پوستی بگیرد و آزمایشاتی را برای غربال‌گری عفونت‌های باکتریایی یا دیگر انواع عفونت‌ها انجام دهد.

برای کودکانی که ممکن است کرمک داشته باشند، والدین آن‌ها می‌توانند قبل از خواب یک تکه چسب جراحی را در نزدیکی مقعد کودک قرار دهند. احتمال ظهور کرم‌ها در شب بیشتر است. هنگامی که کودک از خواب بیدار می‌شود می‌توان چسب را از بدن کودک جدا کرد تا وجود کرم‌ها یا تخم‌های آن‌ها بررسی شود. به این تست نوار اسکاچ می‌گویند.

اگر خارش مقعد از نوع اولیه باشد، می‌توان از داروهای بدون نسخه مانند هیدروکورتیزون ١ درصد برای بهبود آن استفاده کرد

درمان خارش مقعد

درمان خارش مقعد معمولا معطوف به حفظ یک روال بهداشتی مناسب در این ناحیه است. اما اگر شخصی دچار خارش مقعد ثانویه باشد لازم است علت زمینه‌ای ایجاد خارش بررسی شود و فرد تحت درمان قرار گیرد. استفاده از داروهای موضعی مانند داروهای استروئیدی، کرم‌ها یا پمادهای حاوی هیدروکورتیزون به تسکین خارش و سوزش کمک می‌کنند. ممکن است پزشک تجویز کند کرم یا پماد دو یا سه بار در روز روی ناحیه آسیب‌دیده استفاده شود. در صورت وجود عفونت، داروهای آنتی‌بیوتیک یا ضدقارچ نیز تجویز می‌شود. تزریق متیلن‌بلو روشی است که برای درمان موارد پیشرفته تر خارش مقعد به کار گرفته می‌شود. این روش زمانی تجویز می‌شود که فرد به داروهای موضعی پاسخ مناسب نداده و بهبود نمی‌یابد. متیلن‌بلو به زیر پوست در ناحیه مقعد تزریق می‌شود و با از بین بردن عصب در ناحیه‌ای که تزریق صورت می‌گیرد، خارش و درد را تسکین می‌دهد.

نکاتی برای مراقبت از خود در مقابل خارش مقعد

در مقابل تمایل به خاراندن مقاومت کنید. خارش ممکن است در شب افزایش پیدا کند بنابراین افراد ممکن است زمانی که در خواب هستند ناحیه مقعد را با ناخن‌های خود خراش دهند. برای جلوگیری از تحریک و عفونت بهتر است قبل از خواب دستکش نخی و تمیزی را به دست کنید. سعی کنید همیشه ناحیه مقعد را تمیز و خشک نگه دارید. بعد از دفع بهتر است به جای استفاده از صابون یا دستمال توالت مرطوب برای تمیز کردن ناحیه مقعد از آب تمیز و برای خشک کردن ناحیه مقعد از سشوار ملایم استفاده کنید. اگر از دستمال توالت یا حوله استفاده می‌کنید آن را به آرامی روی مقعد بکشید تا خشک شود. می‌توانید از مقدار کمی نشاسته ذرت در ناحیه مقعد استفاده کنید تا در طول روز خشک بماند. استفاده از کرم‌های معطر، لوسیون‌ها و یا سایر محصولاتی که ممکن است باعث تحریک ناحیه مقعد شوند را متوقف کنید. سعی کنید یک رژیم غذایی سالم داشته باشید تا از اسهال یا یبوست جلوگیری شود و حرکات منظم روده را تضمین کند. از خوردن غذاهایی که ممکن است باعث خارش شوند مانند غذاهای تند یا اسیدی یا نوشیدنی‌های کافئین‌دار پرهیز کنید. از پوشیدن لباس زیر تنگ نیز خودداری کنید و یک لباس زیر نخی بپوشید تا رطوبت را به خود جذب کند. مرتبا لباس زیر خود را عوض کنید و آن‌ها را با مواد شوینده‌ای که معطر نیستند بشویی.

اگر به مشکل خارش مقعد دچار هستید می‌توانید با پزشکان متخصص پوست یا فوق‌تخصص رکتوم در سامانه حال مشاوره آنلاین داشته باشید و از راهنمایی‌های آن‌ها استفاده کنید.

سوالات متداول

چرا خارش مقعد اتفاق می‌افتد؟

خارش مقعد اغلب به دلیل خشکی یا تحریک پوست در ناحیه رکتوم ایجاد می‌شود. همچنین می‌تواند نشانه‌ای از وجود کرم باشد که در کودکان شایع‌تر است. خارش اگر همراه با ضایعات پوستی باشد و با درمان خانگی بهبود پیدا نکند می‌تواند سلامت شما را تهدید کند.

آیا خارش مقعد نشانه یک بیماری جدی است؟

خارش مقعد اولیه معمولا خطرناک نیست و به دلیل تحریک و یا خراش در ناحیه مقعد به وجود می‌آید اما خارش مقعد ثانویه ممکن است به دلیل بیماری‌های زمینه‌ای به وجود آمده باشد که نیاز به مراجعه به پزشک دارد

برای خارش مقعد به چه پزشکی باید مراجعه کنیم؟

خارش مقعد اغلب با اقدامات خودمراقبتی بهبود پیدا می‌کند اما اگر این مشکل ادامه پیدا کرد یا برای شما بسیار آزاردهنده بود می‌توانید در ابتدا باید به پزشک عمومی مراجعه کنید و در صورت لازم پزشک عمومی شما را به پزشکان متخصص مربوطه مانند متخصص پوست یا یک متخصص در درمان مشکلات رکتوم و مقعد ارجاع خواهد داد.

چگونه خارش مقعدم را درمان کنم؟

اگر پس از استفاده از توالت در وان حمام بنشینید، تحریک و خارش در ناحیه مقعد خارش پیدا می‌کند. همیشه بعد از حمام ناحیه مقعد را به آرامی خشک کنید. همچنین می‌توانید چند کرم موضعی که به نسخه نیاز ندارند از داروخانه تهیه کنید. کرم هیدروکورتیزون یکی از همین کرم هاست

منابع

my.clevelandclinic.org