یبوست یک اختلال گوارشی شایع است که میلیون ها نفر را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار می دهد. این بیماری با حرکات نادر روده، مدفوع سفت و مشکل در دفع مدفوع مشخص می شود. یبوست یک وضعیت بسیار ناراحت کننده است که می تواند باعث درد و ناراحتی شود. اگر درمان نشود، می تواند منجر به عوارض جدی برای سلامتی شود.

پزشکان می‌گویند یبوست یعنی این که فرد نتواند به طور مرتب دفع داشته باشد یا روده را به طور کامل تخلیه کند. در واقع داشتن دفع سخت و خشک برای کمتر از سه بار در هفته، یبوست محسوب می‌شود. این بیماری هم‌چنین می‌تواند مدفوع را به شکل تیره و فشرده یا به شکل غیر معمول بزرگ یا کوچک کند. شدت این بیماری در افراد مختلف متفاوت است. بسیاری از افراد فقط برای مدتی کوتاه آن را تجربه می‌کنند. اما برای برخی این مسئله می‌تواند یک بیماری طولانی مدت (مزمن) باشد که علاوه بر تحمیل درد و ناراحتی، کیفیت زندگی فرد را هم کاهش می‌دهد.

درباره سندرم روده تحریک پذیر بیشتر بدانید

یبوست مزمن نوعی از این بیماری است که برای مدت طولانی ادامه داشته باشد و باعث فشار بیش از حد به افراد برای دفع شود. درمان یبوست مزمن تا حد زیادی به علت اصلی آن بستگی دارد. با این حـال در برخی از موارد هرگز علت اصلی پیدا نمی‌شود. به طور کلی این بیماری به دلیل کند شدن سرعت عبور مواد دفعی در روده بزرگ اتفاق می‌افتد که به از دست دادن آب این مواد و خشک شدن آن‌ها منجر می‌شود. عوامل متعددی می‌توانند در این زمینه نقش داشته باشند؛ از جمله کم آبی بدن، رژیم غذایی کم فیبر، بی‌تحرکی، مصرف برخی از داروها، تغییرات هورمونی ناشی از پریود یا سندروم پیش از قاعدگی، اختلالات اشتها، بارداری، سرطان روده بزرگ و…

اصلی‌ترین علائم یبوست چیست و چگونه می‌توان آن‌ را تشخیص داد؟ این بیماری نشانه‌های مختلفی دارد که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

• دفع مدفوع کمتر از سه بار در هفته
• داشتن مدفوع گلوله‌ای و سفت
• فشار آوردن برای دفع
• احساس انسداد در روده که از حرکات آن جلوگیری می‌کند
• احساس ناتوانی در تخلیه کامل راست روده
• نیاز به کمک برای تخلیه راست روده مثل استفاده از دست، فشار شکم و…

چنان‌چه این علائم در سه ماه گذشته برای دو بار یا بیشتر تکرار شده باشد، ممکن است به یبوست مزمن دچار باشید. توصیه می‌شود این مسئله را پیگیری کرده و در اولین فرصت با یک دکتر گوارش آنلاین مشورت کنید.

شما می‌توانید علت دل درد کودکان بعد از خوردن غذا را می‌توانید در این مقاله مطالعه کنید

یبوست بارداری یکی از مشکلات شایع گوارشی در این دوره است

یبوست چیست

یبوست یک اختلال گوارشی است که در آن فرد در دفع مدفوع مشکل دارد. این بیماری با حرکات نادر روده، مدفوع سفت و مشکل در دفع مدفوع مشخص می شود. یبوست یک وضعیت بسیار ناراحت کننده است که می تواند باعث درد و ناراحتی شود. اگر درمان نشود، می تواند منجر به عوارض جدی برای سلامتی شود.

علت ایجاد یبوست

دلایل بالقوه زیادی برای یبوست وجود دارد. اینها شامل کمبود فیبر در رژیم غذایی، ننوشیدن مایعات کافی، برخی داروها و برخی شرایط پزشکی است. سایر علل بالقوه عبارتند از استرس، اضطراب و افسردگی. برای رفع این مشکل باید در ابتدا علت اصلی آن شناسایی شود. این عارضه به ویژه نوع مزمن آن در افراد مبتلا به دیابت، کم کاری تیروئید و تورمورهای روده‌ای شایع‌تر است.

البته تغییرات سبک زندگی مانند رژیم غذایی سخت، نشستن‌های طولانی، رانندگی طولانی مدت و… هم در ایجاد آن نقش دارند. برای آگاهی بیشتر درباره دیابت می‌توانید مقاله علائم یابت را از وب‌سایت حال مطالعه کنید. با تغییر در عادات غذایی می‌توان یبوست را رفع کرد اما در برخی موارد، حتما نیاز به مداخله پزشکی است. علاوه بر داروهای ملین که توسط پزشک تجویز می‌شوند،

علائم یبوست کدامند

شایع ترین علائم یبوست اجابت مزاج نادر، مدفوع سفت و مشکل در دفع مدفوع است. علائم دیگر ممکن است شامل درد شکم، نفخ، حالت تهوع و استفراغ باشد.

نحوه تشخیص یبوست

پزشک معمولاً یبوست را بر اساس معاینه فیزیکی و بررسی سابقه پزشکی بیمار تشخیص می‌دهد. پزشک همچنین ممکن است آزمایشاتی مانند کولونوسکوپی یا سیگموئیدوسکوپی را برای رد سایر شرایط تجویز کند.

راه های درمان یبوست در کودکان را در این مطلب بخوانید

راه های درمان یبوست

درمان یبوست به علت اصلی آن بستگی دارد. در بیشتر موارد، پزشک تغییراتی در سبک زندگی مانند افزایش فیبر در رژیم غذایی، نوشیدن مایعات بیشتر و ورزش منظم را توصیه می کند. پزشک همچنین ممکن است داروهایی مانند ملین ها یا نرم کننده های مدفوع را توصیه کند.

تغییر رژیم غذایی و افزایش سطح فعالیت بدنی، آسان‌ترین و سریع‌ترین راه برای درمان یبوست و حتی پیشگیری از آن است. برای درمان می‌توانید روش‌های زیر را هم امتحان کنید:

• هر روز بین یک و نیم تا دو لیتر آب بدون گاز یا افزودنی‌های شیرین بنوشید.
• مصرف الکل و نوشیدنی‌های کافئین‌دار را که باعث کم أبی بدن می‌شوند محدود کنید.
• غذاهای غنی از فیبر مثل میوه و سبزیجات خام، غلات سبوس‌دار، لوبیا، آلوی خشک و… را به برنامه غذایی خود اضافه کنید. میزان فیبر دریافتی روزانه باید بین ۲۰ تا ۳۵ گرم باشد.
• مصرف غذاهای دارای فیبر کم مثل گوشت، شیر، پنیر و غذاهای فرآوری شده را کاهش دهید.
• حداقل ۱۵۰ دقیقه در هفته فعالیت بدنی متوسط داشته باشید. پیاده روی، شنا و دوچرخه‌سواری می‌توانند بسیار موثر باشند.
• برای اجابت مزاج تاخیر نکنید. طولانی شدن فاصله بین دو دفع، مدفوع را سفت و خروج آن را دشوارتر می‌کند.
• پروبیوتیک‌ها را به رژیم غذایی خود اضافه کنید. بروبیوتیک‌ها باعث حفظ تعادل باکتری‌ها در روده و بهبود فعالیت آن خواهند شد.
• از ملین‌ها با تجویز پزشک استفاده کنید و هرگز بیش از دو هفته آن را مصرف نکنید. چون ممکن است بدن شما برای عملکرد گوارشی مناسب به آن وابسته شود.

درباره فتق کشاله ران بیشتر بدانید

داروی مناسب درمان یبوست

رایج ترین داروهایی که برای درمان یبوست استفاده می شود، ملین ها و نرم کننده های مدفوع هستند. ملین ها ماهیچه های روده را تحریک میکنند، در حالی که نرم کننده های مدفوع با تسهیل دفع مدفوع عمل می کنند. شربت لاکتولوز یکی از داروهای درمان یبوست است. ضمن اینکه قرص بیزاکودیل هم در این زمینه مناسب است اما معمولا 24 ساعت زمان میبرد تا اثر کند.

شربت لاکتولوز

شربت لاکتولوز یکی از داروهای خانواده مسهل‌ها یا ملین‌هاست که برای درمان یبوست استفاده می‌شود. این دارو نسبت به سایر داروهای این خانواده عوارض کمتری دارد، به همین دلیل بسیاری از پزشکان آن را توصیه می‌کنند. اگر چه می‌توان بدون نسخه هم آن را از داروخانه‌ها تهیه کرد، اما بهتر است پیش از مصرف با یک دکتر گوارش آنلاین در مورد آن صحبت کنید. پیشتر گفتیم که ملین‌ها با ایجاد وابستگی مصرف، ممکن است برای بیمار مشکلات گوارشی ایجاد کنند. اما شربت لاکتولوز این خاصیت را ندارد و باعث وابستگی بیمار به دارو نمی‌شود. این شربت با تجمع آب در روده باعث نرم شدن مدفوع می‌شود و در نتیجه عمل دفع را آسان‌تر می‌کند.

حداکثر تا ۴۸ ساعت پس از مصرف لاکتولوز اثرات آن مشخص می‌شود. پزشکان توصیه می‌کنند که پس از مصرف این دارو آب بیشتری در طول روز بنوشید تا عوارض آن کاهش یابد. برای مصرف طولانی مدت به ویژه در افراد سالمند لازم است که مشاوره پزشکی دریافت کنید.

درمان خانگی یبوست

درمان های خانگی زیادی وجود دارد که می تواند به رفع یبوست کمک کند. اینها شامل نوشیدن مایعات زیاد، خوردن فیبر بیشتر، ورزش منظم و حمام آب گرم است. همچنین اجتناب از غذاهای خاصی که می توانند باعث یبوست شوند بسیار مهم است. روش‌های مختلفی برای درمان خانگی یبوست وجود دارد که برخی از آن‌ها عبارتند از:

• مصرف گیاهانی با فیبر خیلی زیاد مثل کاهو، کلم، اسفناج و… (در این مطلب ، با خواص کلم بروکلی بطور کامل آشنا شوید.)
• مصرف ژل یا شربت آلوئه ورا
• خوردن آلو و زردآلو یا نوع خشک شده آن‌ها
• استفاده از جوانه گندم و سبوس آن
• مصرف ماست پروبیوتیک یا کفیر به جای ماست معمولی
• خوردن میوه‌هایی مثل تمشک، زغال اخته، انجیر و…

شما همینطور می‌توانید درباره خواص روغن زیتون برای روده در حال بخوانید.

مصرف میوه‌ها و سبزیجات حاوی فیبر یک راه آسان برای درمان یبوست است

رفع یبوست شدید

شاید بپرسید بهترین راه برای رفع یبوست چیست ؟ اگر یبوست شدید با درد شکم و گرفتگی همراه شود و بیمار قادر به دفع مدفوع و گاز نباشد، حتما باید به پزشک مراجعه کرد. در چنین شرایطی ممکن است بیمار دفع خون هم داشته باشد و یبوست به یک مشکل جدی برای او تبدیل شده باشد. در این مواقع، پزشک آزمایش‌های لازم را انجام می‌دهد و به بررسی دلایل آن می‌پردازد. سپس درمان مناسب را برای بیمار در نظر می‌گیرد. پزشک با توجه به شدت بیماری می‌تواند داروهای مختلفی از جمله ملین‌ها یا مسهل‌ها را تجویز کند. این داروها جزو پرکاربردترین ترکیبات برای درمان یبوست هستند، اما مصرف طولانی مدت آن‌ها ممکن است باعث وابستگی شود و در موارد شدید، فرد بدون مصرف آن‌ها قادر به دفع نباشد. معجون سرکه سیب و عسل، شربت انجیر، روغن کرچک و عصاره آلوئه ورا از جمله خوراکی‌هایی هستند که برای درمان نوع شدید این بیماری به کار می‌روند. البته توصیه می‌شود که برای رفع یبوست شدید در اولین فرصت با پزشک تماس بگیرید و با راهنمایی او به سراغ روش‌های درمانی مختلف بروید.

بیشتر بخوانید: علائم رفلاکس معده

عوارض یبوست چیست

یبوست گاه و بیگاه ممکن است عارضه خاصی ایجاد نکند، اما در صورت مزمن شدن می‌تواند زمینه‌ساز مشکلات جدی و متعددی شود. از جمله مهم‌ترین عوارض یبوست موارد زیر است:

• تورم وریدهای مقعدی (بواسیر)

فشار آوردن بیش از حد به مقعد در حین دفع ممکن است باعث متورم شدن وریدهای داخل و اطراف مقعد شده که بواسیر یا هموروئید نامیده می‌شود. بواسیر داخلی و خارجی می‌تواند به علت یبوست شدید در فرد ایجاد شود.

• شقاق مقعد

خارج شدن مدفوع خشک و بزرگ از مقعد گاهی باعث ایجاد پارگی یا شقاق در این ناحیه می‌شود. راجع به شقاق مقعدی در حال بخوانید.

• افتادگی رکتوم

اعمال فشار بیش از حد برای خروج مدفوع ممکن است باعث کشیدگی و بیرون زدگی رکتوم شود.

• کار نکردن شکم

کار نکردن شکم علاوه بر این که خود به تنهایی یک عارضه است، در عین حـال می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات جدی‌تر در سلامتی انسان هم باشد. بیماری‌های مختلفی از جمله مشکلات هورمون تیروئید یا سرطان روده می‌توانند دفع را سخت کنند. تعداد دفعات دفع طبیعی در افراد مختلف متفاوت است، اما به طور معمول هر فرد سالم باید یک بار در روز دفع داشته باشد.

کار نکردن شکم برای مدت طولانی یا دفع غیر طبیعی مثل مدفوع خشک و سفت، درد در حین دفع، ناتوانی در تخلیه کامل روده و… معمولا نشانه بروز یبوست است. بی توجهی به این عارضه و عدم درمان آن ممکن است به مشکلات جدی‌تری مثل هموروئید، شکاف در ناحیه مقعد، انسداد و خونریزی منجر شود و کیفیت زندگی فرد را به شدت تحت تاثیر قرار دهد. می‌توانی درباره خونریزی دستگاه گوارش و راه های درمان آن در این مطلب اطلاعات بیشتری بدست آورید

بیشتر بدانید: کم خونی فقر آهن

فعالیت بدنی منظم می‌تواند در درمان و کنترل یبوست نقش مستقیم داشته باشد

• تنبلی روده

عمل گوارش در برخی از افراد بیش از حد معمول طول می‌کشد. کندی گوارش اغلب نشانه یک بیماری به نام تنبلی روده است که در بسیاری از موارد با یبوست همراه است. این مسئله به دلیل ماندن بیش از حد مواد دفعی در روده و خشک و سفت شدن آن‌ها در اثر از دست دادن آب است. بروز یبوست مداوم باعث می‌شود که افراد مبتلا به تنبلی روده گاهی به مشکلات دیگری مثل هموروئید هم دچار شوند.  بعضی از پزشکان معتقدند که استفاده مداوم و طولانی مدت از ملین‌ها می‌تواند به تنبلی روده منجر شود. از نشانه‌های تنبلی روده می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• عدم احساس نیاز به دفع مدفوع
• نفخ و درد شکم
• حالت تهوع
• دفع کمتر از حد طبیعی

تشخیص این بیماری گاهی بسیار دشوار است. بنابراین نیاز به آزمایش‌های دقیق پزشکی و پیگیری مستمر دارد. در صورتی که به چنین علائمی دچار هستید، حتما آن را توسط یک پزشک متخصص پیگیری کنید. عدم درمان و شناخت این عارضه می‌تواند مشکلات متعددی را برای شما ایجاد کند. افراد مبتلا به این بیماری بهتر است که فعالیت ورزشی منظم داشته باشند و از مصرف غذاهای فرآوری شده خودداری کنند. خوردن میوه و سبزیجات تازه و سرشار از فیبر به تقویت حرکات دودی روده و هضم بهتر و سریع‌تر غذا هم کمک می‌کند.

بیشتر بدانید: تست کرونا در منزل

راه پیشگیری از بیماری یبوست

بهترین راه برای جلوگیری از یبوست، ایجاد تغییراتی در سبک زندگی مانند افزایش فیبر در رژیم غذایی، نوشیدن مایعات بیشتر و ورزش منظم است. همچنین مهم است که از مصرف برخی داروها که می توانند باعث یبوست شوند اجتناب کنید.

بهترین متخصص برای درمان بیماری یبوست

این عارضه در بیشتر موارد خفیف است و با درمان‌های خوراکی و نوشیدن آب بیشتر و اصلاح برنامه غذایی برطرف می‌شود. اما در صورتی که مزمن شده و تداوم و تشدید داشته باشد، به مداخله پزشکی نیاز است. چرا که علاوه بر کاهش کیفیت زندگی فرد، ممکن است به مشکلاتی مثل بواسیر یا هموروئید و شقاق مقعد منجر شود. اگر تغییر سبک زندگی و درمان های خانگی برای رفع یبوست کافی نیست، مشورت با پزشک ضروری است. پزشک ممکن است داروهایی مانند ملین ها یا نرم کننده های مدفوع را توصیه کند. در برخی موارد، پزشک ممکن است بیمار را به متخصصی مانند دکتر گوارش آنلاین یا جراح کولورکتال ارجاع دهد.

منابع

سوالات متداول