بیماری قانقاریا یا کانگرن زمانی رخ می‌دهد که خون رسانی به بخشی از بدن قطع شود و منجر به مرگ بافت بدن شود. درک عوامل خطر، علائم و گزینه های درمانی قانقاریا برای تشخیص زودهنگام و پیشگیری از عود آن بسیار مهم است. بنابراین در این مقاله جنبه‌های مختلف قانقاریا، از اینکه خود بیماری قانقاریا چیست و علل و علائم آن گرفته تا درمان و پیشگیری از آن را بررسی می‌کنیم.
بیماری قانقاریا چیست؟
قانقاریا یک بیماری جدی است و زمانی رخ می‌دهد که بافت‌های بدن به دلیل کمبود جریان خون و یا عفونت، می‌میرند. بیماری قانقاریا معمولاً زمانی به سراغ افراد می‌آید که یک آسیب یا یک بیماری زمینه‌ای مانند دیابت، گردش خون را در ناحیه‌ای از بدن، محدود می‌کند. کمبود اکسیژن و مواد مغذی در بافت‌های آسیب‌دیده باعث پوسیدگی آنها شده و در صورت عدم درمان منجر به عوارض دیگری می‌شود.
بیماری قانقاریا در انسان چیست؟
قانقاریا یک بیماری جدی است که به طور معمول در نواحی با گردش خون مانند دست‌ها، پاها و انگشتان دست یا پا ظاهر می‌شود و باعث پوسیدگی و سیاه یا سبز شدن آن قسمت از بدن انسان می‌شود. بسته به سطح درگیری باکتری، قانقاریا یا گانگرن به اشکال خشک یا خیس طبقه بندی می‌شود.
گانگرن خشک با پیشرفت تدریجی، انقباض و ظاهر خشک مشخص می شود، در حالی که قانقاریای خیس خطرناک تر است زیرا به سرعت گسترش می یابد و منجر به مایع شدن بافت می‌شود و درمان آن نیز معمولاً شامل جراحی برای برداشتن بافت مرده است.
علت قانقاریا
قانقاریا معمولاً به دلیل یک یا ترکیبی از دلایل زیر ایجاد می شود:
کاهش خون (ایسکمی)
شایع ترین علت قانقاریا جریان خون ناکافی در ناحیه آسیب دیده است و به آن ایسکمی می‌گویند. کاهش جریان خون ناشی از شرایطی مانند تصلب شرایین، لخته شدن رگ خونی (ترومبوز) یا آسیب به رگ های خونی باعث آن می‌شود
عفونت
در برخی موارد، قانقاریا ممکن است به علت عفونت موجود ایجاد شود. عفونت‌های باکتریایی سمومی را آزاد می‌کنند که به بافت‌های اطراف آسیب رسانده و گردش خون را مختل می‌کند. این شکل مربوط به عفونت قانقاریا به عنوان قانقاریا خیس شناخته می شود.
تروما و آسیب
ضربه های فیزیکی، سوختگی های شدید، آسیب ها یا شکستگی های باز که منجر به آسیب بافتی شده‌اند، جریان خون را مسدود کرده و منجر به ایجاد قانقاریا می‌شوند.
دیابت
افراد مبتلا به دیابت که به خوبی آن را کنترل نکرده‌اند، به دلیل تأثیرات این بیماری بر رگ های خونی و اعصاب، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به قانقاریا هستند. رگ‌های خونی آسیب دیده ناشی از دیابت باعث کاهش جریان خون و اختلال در بافت می‌شود و آنها را مستعد آسیب و عفونت می‌کند.
سیگار کشیدن
سیگار کشیدن با باریک کردن رگ های خونی و کاهش اکسیژن رسانی به بافت های بدن، بر گردش خون تأثیر منفی می‌گذارد. این اختلال در گردش خون، خطر ایجاد قانقاریا را به خصوص در افراد مبتلا به بیماری‌های شریانی، افزایش می‌دهد.
انواع قانقاریا
قانقاریا را می توان به انواع مختلفی طبقه بندی کرد که در ادامه آنها را بررسی کرده و توضیح خواهیم داد.
قانقاریای خشک
این نوع قانقاریا به دلیل انسداد یا کاهش خون رسانی به ناحیه‌ای از بدن رخ می‌دهد. معمولاً اندام‌هایی مانند انگشتان پا، انگشتان دست را درگیر می‌کند. قانقاریای خشک با بافت خشک، چروکیده و تیره مشخص می‌شود و از آنجایی که عفونت باکتریایی وجود ندارد، درد ممکن است در ابتدا شدید نباشد و در صورت عدم درمان، به سایر اشکال قانقاریا تبدیل می‌شود.
قانقاریای خیس
قانقاریای خیس عمدتاً در اثر عفونت باکتریایی در بافتی ایجاد می‌شود که قبلاً با مشکل کمبود خون مواجه بوده است. اغلب با یک بیماری زمینه ای مانند دیابت یا زخم باز در معرض محیط های پر از باکتری شروع می‌شود. گانگرن خیس معمولاً به سرعت ایجاد می‌شود و با ترشحات بدبو و درد شدید همراه است.
قانقاریای گازی
قانقاریای گازی توسط باکتری‌های خاص به ویژه گونه های کلستریدیوم ایجاد می‌شود و در محیط‌هایی با اکسیژن محدود رشد می‌کند. این نوع قانقاریا زمانی که باکتری به زخم های عمیق، شکستگی ها یا برش های جراحی حمله کند ایجاد می‌شود و گازهایی تولید می‌کند که منجر به درد شدید، تورم، بوی بد و آسیب بافت می شود. این نوع قانقاریا باید بلافاصله درمان شود زیرا به سرعت در سراسر بدن پخش می‌شود.
قانقاریا داخلی
قانقاریا داخلی اغلب در اندام‌هایی مانند آپاندیس، کیسه صفرا یا روده اتفاق می‌افتد و باعث مرگ این اندام‌ها می‌شود. معمولاً به دلیل انسداد یا مختل شدن جریان خون به دلیل شرایطی مانند آپاندیسیت، کوله سیستیت یا انسداد روده ایجاد می‌شود.
قانقاریا فورنیه
قانقاریا فورنیه نوع خاصی از قانقاریا است که بر نواحی تناسلی تأثیر می‌گذارد و عمدتاً در مردان ایجاد می‌شود. این بیماری به علت عفونت‌های دستگاه ادراری یا زخم‌های پس از جراحی ایجاد می‌شود. علائم آن نیز شامل درد شدید، تورم، قرمزی و ایجاد تاول یا ضایعات پوستی می‌باشد.
بیماری قانقاریا در دام
علت ایجاد بیماری قانقاریا در دام مانند انسان‌ها است و مشکل جریان خون علت اصلی آن است. دام های مبتلا به قانقاریا علائمی مانند لنگ زدن، تغییر رنگ ناحیه آسیب دیده (تیره یا سیاه شدن)، بوی بد و از دست دادن اشتها را نشان می‌دهند.
درمان قانقاریا در دام معمولا تجویز آنتی‌بیوتیک و در مواردی که بیماری قبلاً به طور گسترده گسترش یافته باشد، قطع عضو درگیر شده است. به همین جهت مهم است که صاحبان دام و کشاورزان از قانقاریا در دام و تأثیر احتمالی آن بر سلامت حیوانات خود آگاه باشند.
علائم قانقاریا گوسفندی
قانقاریا در گوسفند معمولاً با نوعی عفونت به نام پاتختی یا با آلودگی زخمی که منجر به مرگ بافت می‌شود همراه است. علائم آن شامل موارد زیر است:
لنگی یا بی میلی به راه رفتن
متورم شدن سم گوسفند و قرمز شدن آن به دلیل عفونت باکتریایی
تورم و سیاه شدن بافت:
ترشحات یا خونریزی
تغییر اشتها و انزوا از گله
تب، تنفس سریع و بی حالی
اگر گوسفند علائم قانقاریا را نشان دهد می‌توانید با دامپزشک آنلاین مشورت کرده و راهنمایی بگیرید.
علائم قانقاریا
برخی از علائم رایج قانقاریا که بسته به نوع آن متفاوت است در ادامه ذکر شده است:
قانقاریای خشک
– ناحیه آسیب دیده ممکن است در لمس سرد یا سرد باشد.
– پوست خشک و چروک شده و به قهوه ای، بنفش، آبی یا سیاه تغییر رنگ می‌دهد.
– اگر پوست مرده نزدیک سطح بالایی باشد، ممکن است ریزش کند یا جدا شود و لایه ای متفاوت و اغلب روشن تر از بافت مرده نمایان شود.
قانقاریای خیس
– تورم و درد در ناحیه عفونی.
– پوست در ابتدا ظاهری براق و سفت دارد که اغلب به رنگ تیره تر (قرمز، قهوه ای، سبز مایل به سیاه) تغییر می‌کند.
– تاول‌ها یا زخم‌ها ترشحات بدبویی ایجاد کنند.
– اگر قانقاریا ناشی از عفونت باشد، تب و احساس ناخوشی رخ می‌دهد.
قانقاریای گازی
– ناحیه آسیب دیده به شدت متورم می‌شود.
– پوست در ابتدا رنگ پریده به نظر می‌رسد و سپس قرمز تیره یا بنفش می‌شود.
– ممکن است به دلیل گاز تولید شده توسط باکتری، حباب هایی در زیر پوست ایجاد شود. اگر این حباب ها بترکند، مایعی با بوی بد قهوه ای قرمز یا خونی به بیرون نشت می‌کند.
قانقاریا داخلی
– باعث تب و درد شدید می‌شود.
– محل درد نشان می‌دهد که کدام اندام داخلی تحت تاثیر قرار گرفته است.
قانقاریای فورنیه
– درد یا حساسیت در ناحیه تناسلی که به ناحیه شکم گسترش می‌یابد.
– پوست ممکن است قرمز یا بنفش باشد و حتی ترک بخورد و ترشحات بدبو داشته باشد.
درمان بیماری قانقاریا
جراحی دبریدمان برای از بین بردن بافت مرده جهت جلوگیری از شیوع عفونت انجام می شود. در موارد شدید که قانقاریا به طور گسترده گسترش یافته است، برای نجات جان بیمار، قطع جزئی یا کامل اندام انجام می‌شود
در صورت وجود عفونت، به ویژه اگر علت آن باکتریایی باشد، برای کنترل و ریشه کن کردن عفونت، آنتی بیوتیک های داخل وریدی با دوز بالا تجویز می‌شود.
اکسیژن درمانی هایپرباریک نیز شامل قرار دادن بیمار در یک محفظه خاص است که در آن اکسیژن خالص را در فشار جوی بالاتر از حد طبیعی تنفس می‌کنند و باعث افزایش میزان اکسیژن در خون می‌شود و می‌تواند به بهبود ناحیه آسیب دیده و جلوگیری از گسترش انواع خاصی از قانقاریا، به ویژه گانگرن گازی کمک کند.
برای گانگرن ناشی از جریان خون ضعیف ، جراحی عروقی برای بازگرداندن گردش به منطقه آسیب دیده انجام می‌شود که شامل جراحی بای پس یا آنژیوپلاستی برای پاکسازی عروق خونی مسدود شده است.
تمیز کردن و پانسمان منظم زخم‌های باز نیز می‌تواند به بهبود و جلوگیری از عفونت مجدد در هنگام بهبودی از قانقاریا یا جراحی مفید باشد.
درمان قانقاریا در طب سنتی
– اعتقاد بر این است که گیاهان خاصی دارای خواص ضد عفونی کننده یا شفابخش هستند و در مناطق آسیب دیده استفاده می‌شود. گیاهانی مانند سیر، زنجبیل و جینکو به دلیل فوایدی که در گردش خون ایجاد می‌کنند در درمان قانقاریا استفاده می‌شوند.
عسل به دلیل خواص ضد باکتریایی و یا برگ درخت چنار نیز در بهبود زخم موثر هستند. روش هایی مانند ماساژ، طب سوزنی یا تمرینات خاص نیز برای ایجاد جریان خون مناسب استفاده می‌شوند.
ماگوت تراپی نیز اگرچه امروزه غیر متعارف است اما در گذشته برای درمان انگل کاربرد داشت. لاروهای عقیم گونه های خاص مگس هستند که برای خوردن بافت مرده بدون آسیب رساندن به بافت زنده، به طور موثر زخم را تمیز می‌کنند و خطر عفونت را کاهش می‌دهند.
البته درمان قانقاریا در طب سنتی نباید جایگزین درمان پزشکی شود و به همین جهت بهتر است با پزشک آنلاین مشورت کرده و بهترین راهکار درمانی را با توجه به علائمتان دریافت کنید.
مصرف گوشت مبتلا به قانقاریا
مصرف گوشت آلوده به قانقاریا خطرات قابل توجهی برای سلامتی دارد. اگر فردی گوشت آلوده به قانقاریا مصرف کند، در معرض باکتری های مضر و سموم تولید شده توسط بافت در حال پوسیدگی قرار می‌گیرد و درنتیجه به مسمومیت غذایی، عفونت شدید و آسیب اندام ها دچار می‌شود.
چگونه از قانقاریا پیشگیری کنیم؟
پیشگیری از قانقاریا تا حد زیادی بر حفظ جریان خون سالم و جلوگیری از عفونت ها بستگی دارد. تحت کنترل نگه داشتن بیماری هایی مانند دیابت نیز بسیار مهم است زیرا قند خون بالا به عروق خونی و اعصاب آسیب رسانده و جریان خون را به ویژه در اندام‌ها کاهش می‌دهد.
عدم مصرف سیگار، هیدراته ماندن، مصرف غذاهای غنی از مواد مغذی که به حفظ سلامت رگ های خونی کمک می کند و همچنین ورزش منظم ار راه های مناسب برای پیشگیری از قانقاریا است.
افراد مبتلا به دیابت یا گردش خون ضعیف باید به طور منظرم پاها و دست خود را بررسی کنند و به بریدگی ها یا زخم های ایجاد شده رسیدگی کنند. در صورت عفونت نیز باید بلافاصله با مشورت پزشک آنتی بیوتیک مصرف کنند تا مانع پیشروی عفونت شوند.
ضمن اینکه محافظت از اندام ها در هوای سرد باعث عدم سرمازدگی می‌شود که در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به بافت گانگرونی شود.
اجرای این استراتژی‌ها خطراتی را که در ایجاد قانقاریا نقش دارند کاهش می‌دهد.
منابع:
