چگونه می‎‌توانیم فتق را درمان کنیم؟

فتق چیست؟

حتما بارها نام فتق به گوشتان خورده است؛ شاید هم تا به حـال افرادی از اطرافیانتان را دیده‌اید که عمل فتق انجام داده‌اند. با این حساب احتمالا بارها از خود پرسیده‌اید که دقیقا فتق چیست؟ چرا نیاز به جراحی پیدا می‌کند، چه عوارضی دارد و… . فتق یکی از بیماری‌های رایج، به خصوص در میان مردان است. اصل مطلب هم این است که لایه‌های داخلی عضلات شکم ضعیف می‌شوند؛ در نتیجه این ضعف در ناحیه جداره شکم، پارگی به وجود می‌آید. به این ترتیب ممکن است اعضایی که در این ناحیه قرار دارند جابه‌جا شوند یا تورمی را در آن قسمت به وجود بیاورند.

مشاوره آنلاین پزشکی و روانشناسی حال

شایع‌ترین علائمی که برای فتق عنوان می‌شوند، عبارت‌اند از درد در ناحیه شکم یا کشاله ران، وجود برآمدگی یا برجستگی که عموما بنفش رنگ است، تهوع و… . برای درمان فتق نیز شیوه‌هایی نظیر تغییر سبک زندگی، مصرف دارو و جراحی وجود دارند که از این میان جراحی آن بسیار متداول است. در ادامه بیشتر به این موضوع می‌پردازیم که فتق چیست و چه درمان‌هایی برای آن پیشنهاد می‌شود.

باد فتق

گاهی در اصطلاح، از عبارت باد فتق هم برای این عارضه استفاده می‌شود. باد فتق هم همان تعریفی را دارد که برای فتق بیان کردیم؛ به دنبال ضعیف شدن لایه‌های عضلانی شکمی، محتویات قسمت‌هایی مانند روده یا بافت‌های چربی که از غشای نازک خود خارج می‌شوند.

در بیشتر موارد، فتق در ناحیه شکم یعنی بین قفسه سینه و مفاصل ران خود را نشان می‌دهد؛ گاهی اوقات نیز ممکن است به نواحی فوقانی رانی و کشاله ران نیز کشیده شود که به آن فتق شکاله ران می‌گویند.

فتق به خودی خود خطری جدی به حساب نمی‌آید، اما باید این نکته را نیز در نظر داشته باشید که بدون درمان هم از بین نمی‌رود. در بیشتر موارد برای اینکه جلوی عوارض خطرناک فتق گرفته شود، پای جراحی به میان می‌آید. اما واژه «جراحی» نباید شما را بترساند؛ عمل جراحی فتق، عملی بسیار سبک و ساده است که بیمار پس از آن به راحتی می‌تواند به خانه و کمی بعد به فعالیت‌های روزانه، بازگردد.

در حال بخوانید: علت درد زیر شکم در زنان و مردان

علائم باد فتق

اما چه می‌شود که فرد متوجه بیماری خود می‌شود، به زبان ساده‌تر علائم باد فتق چیست و چه‌طور می‌توان تشخیص داد که فرد به این عارضه دچار شده است؟ خب، قبل از همه باید به رایج‌ترین علامت فتق یعنی برجستگی یا متورم شدن در ناحیه مورد آسیب اشاره کرد. مثلا فردی که دچار فتق اینگونیال شده، وجود یک توده را در دو سمت استخوان شرمگاه خود تشخیص خواهد داد.

احتمالا در زمانی که دراز می‌کشید، این برجستگی محو می‌شود. در عوض در زمان ایستادن، خم شدن یا سرفه کردن، بیشتر خودش را نشان می‌دهد. احساس ناراحتی یا درد نیز در اطراف محل برجستگی بسیار عادی و رایج است.

برخی از انواع فتق، مانند فتق هیاتال، علائم متمایزتری دارند که تشخیص را آسان‌تر می‌کند. از جمله این علائم می‌توان به سوزش سر دل، مشکل در بلع و درد در ناحیه قفسه سینه اشاره کرد.

در بسیاری از موارد هم فتق نشانه و علامت خاصی ندارد. ممکن است شما در فرآیند چکاپ سالیانه خود متوجه وجود این عارضه شوید.

در حال بخوانید: درد پهلو چپ و پلو راست و درمان خانگی درد پلو

فتق ناف

فتق انواع مختلفی دارد که فتق ناف یکی از آن‌هاست و در نوزادان و کودکان کم سن و سال، به‌خصوص نوزدان نارسی که زودتر از موعد به دنیا می‌آیند، شایع است. فتق ناف به این ترتیب است که به راحتی می‌توان یک توده بدون درد را در داخل یا نزدیک ناف مشاهده کرد. طبیعی است که در شرایطی نظیر خندیدن، سرفه یا گریه این توده بزرگ‌تر و در زمان‌هایی نظیر استراحت و دراز کشیدن، کوچک‌تر شود.

در بسیاری از موارد مشاهده شده که فتق ناف به عقب باز می‌گردد و تا قبل از یک سالگی کودک، ماهیچه‌ها دوباره جمع می‌شوند.

درست است که گفتیم این عارضه عمدتا در بین کودکان و نوزادن رایج است اما ممکن است بزرگ‌ترها نیز دچار این عارضه بشوند؛ عارضه‌ای که اگر به موقع مورد درمان قرار نگیرد، می‌تواند بدتر و وخیم‌تر شود.

در صورت لزوم می‌توان برای به عقب برگشتن برآمدگی در ناحیه ناف، عمل جراحی انجام داد تا تورم، رفع و عضلات ناحیه دیواره شکم قوی شوند. این عمل جراحی برای کودکی توصیه می‌شود که تا سن ۳ تا ۴ سالگی‌، هنوز برآمدگی فتقش از بین نرفته است.

معمولا توصیه می‌شود که برای انجام جراحی، تا این سن صبر کنید مگر اینکه فتق ناف برای کودک عوارض شدیدی ایجاد کرده باشد. اما خطر عوارض جدی برای کودکان بسیار کم است.

اما اگر بزرگسال مبتلا به عارضه شود، عمل جراحی برای او توصیه می‌شود زیرا متاسفانه در سن‌های بالاتر فتق خودبه‌خود از بین نمی‌رود و خطر عوارض در آن بالاتر است.

در حال بخوانید: درمان دل درد در خانه

عکس فتق ناف

بسیاری از والدین پس از تولد فرزندشان، درباره بیماری‌های گوناگون او نگران هستند. یکی از دغدغه‌ها نیز فتق ناف است. گاهی اوقات والدین با دیدن کوچکترین برجستگی، آن را به فتق نسبت می‌دهند. بنابراین بهتر است معاینه نوزاد یا کودک توسط پزشک انجام شود تا جلوی گمانه‌زنی‌های نادرست گرفته شود.

با این حـال شاید والدین دوست داشته باشند، تصویری از فتق ناف را ببینند تا بتوانند بهتر آن را تشخیص دهند. احتمالا مشاهده این چند عکس فتق ناف به شما کمک می‌کند تا دید بهتری در این رابطه داشته باشید.

فتق کشاله ران

فتق کشاله ران معمولا زمانی رخ می‌دهد که بافت چربی یا قسمتی از روده به کشاله ران یا بخش بالایی ران داخلی فرو می‌رود. سپس این بافت به واسطه یک نقطه ضعیف در جدار شکم، به ناحیه‌ای تحت عنوان کانال اینگوینال هدایت می‌شود.

فتق کشاله ران، عمدتا در مردان مشاهده می‌شود؛ افزایش سن نیز از عواملی است که ابتلا به این نوع از فتق را تشدید می‌کند؛ البته فتق کشاله ران یا فتق اینگوینال ممکن است در هر سنی بروز پیدا کند. علتش هم این است که با افزایش سن، ماهیچه‌های اطراف شکم، ضعیف‌تر می‌شوند.

این نوع مشکل، به این شکل است که عموما پس از فشار آوردن به شکم، به‌طور ناگهانی ظاهر می‌شود؛ مانند فشار آوردن به شکم در توالت هنگام یبوست، یا بلند کردن بارهای سنگین.

سرفه‌های مداوم و شدید نیز به همراه این نوع فتق بروز پیدا می‌کند.

بهترین روش درمانی برای آن، جراحی است؛ به واسطه جراحی می‌توان برآمدگی به وجود آمده را به جای خود برگرداند و ضعف دیواره شکم را برطرف کرد.البته این عمل زمانی انجام می‌شود که فتق کشاله ران باعث درد و عوارض شدید و جدی شده باشد. همان‌طور که گفته شد، با انجام جراحی، عوارض به وجود آمده به واسطه فتق از بین می‎‌رود اما گاهی اوقات نیز ممکن است این عوارض پس از عمل، مجددا عود کنند.

در حال بخوانید: درمان میگرن شکمی در کودکان

فتق بیضه چیست؟

فتق بیضه نام دیگر فتق اینگوینال یا کشاله ران است. همان‌طور که پیشتر گفته شد، در این نوع از فتق، قسمتی از روده به دلیل ضعیف بودن دیواره شکم، از جای خود بیرون زده و باعث ایجاد فتق بیضه می‌شود. این مشکل ممکن است به دلیل برآمدگی کیسه بیضه نیز ایجاد شود که به آن هیدروسل بیضه نیز گفته می‌شود.

عمل فتق بیضه

اگر مشکل فتق بیضه غیرمستقیم یا هیدروسل باشد که عموما در نوزادان دیده می‌شود، به احتمال زیاد تا قبل از یک سالگی خودبه‌خود بهبود پیدا می‌کند. این نوع از فتق عموما در نوزادان زودرس دیده می‌شود.

در صورتی که فتق بیضه غیرمستقیم یا هیدروسل، در همان سال‌های ابتدایی نه تنها بهبود پیدا نکرد، بلکه بزرگ‌تر هم شد، نیاز به جراحی دارد. در این جراحی، یک برش کوچک در کیسه بیضه انجام شده و مواد اضافه‌ای که در آن قسمت وجود دارد، خارج می‌شود.

اما در صورتی که فتق بیضه از نوع مستقیم یا همان اینگوینال باشد، با یک جراحی ساده و ایجاد برشی کوچک در کشاله ران، درمان آن انجام می‌شود.

درباره سونوگرافی شکم و لگن و نحوه انجام آن بیشتر بدانید

فتق شکم

فتق شکمی زمانی بروز پیدا می‌کند که عضو یا تکه دیگری از بافت، به واسطه ضعف یکی از عضلاتی که حفره شکمی را محصور می‌کند، بیرون می‌زند. در صورتی که فتق به واسطه دیافراگم، ماهیچه‌ای که قفسه سینه را از شکم جدا می‌کند، اتفاق بیافتد، ممکن است بخشی از معده نیز درگیر شود.

دیواره شکم از لایه‌هایی از عضلات و بافت‌های مختلف تشکیل شده است. ممکن است نقاط ضعیفی در این لایه‌ها ایجاد شود تا محتوای حفره شکم بیرون زده یا به اصطلاح دچار فتق شود.

فتق شکم ممکن است مادرزادی بوده و از بدو تولد وجود داشته باشه یا با گذشت زمان در مناطقی از دیواره شکم، ضعف ایجاد شود. افزایش فشار در داخل حفره شکم نیز می‌تواند ضعف را تشدید کند و باعث شود قسمت‌هایی از حفره شکم بیرون بزند و در نتیجه این مشکل بوجود بیاید.

افزایش فشار در داخل شکم ممکن است به دلایل مختلفی از جمله سرفه‌های مزمن، افزایش مایع در حفره شکم، انجام دیالیز برای رفع نارسایی کلیه و در نهایت تومور و توده‌های داخل شکم ایجاد شود.

در حال بخوانید: همه چیز درباره نفخ

فتق معده

فتق هیاتال زمانی رخ می‌دهد که قسمت فوقانی معده شما که از طریق عضله بزرگ شکم و قفسه سینه (دیافراگم) جدا شده، دچار تورم شود.

دیافراگم دارای یک دهانه کوچک است که لوله غذایی شما قبل از اتصال به معده از آن عبور می‌کند. در این نوع فتق، معده از طریق آن دهانه به سمت بالا فشار آورده و وارد قفسه سینه می‌شود.

فتق هیاتال کوچک، عمدتا باعث بروز مشکلی نمی‌شود. حتی ممکن است خودتان ندانید که چنین فتقی دارید، تنها زمانی که پزشک در حـال معاینه شما باشد، متوجه آن می‌شود.

اما زمانی که فتق هیاتال بزرگ باشد، منجر به بازگشت اسید و غذا به مری شده و سوزش سردل را با خود به دنبال خواهد داشت. اقدامات مراقبتی یا مصرف دارو می‌تواند این علائم را تسکین دهد. اما فتق هیاتال بسیار بزرگ، به احتمال زیاد نیاز به جراحی دارد.

از جمله علائم آن می‌توان به سوزش سر دل، برگشت غذا یا مایعات به داخل دهان، بازگشت اسید به مری، مشکل در بلع، درد شکمی یا قفسه سینه، احساس سیری سریع پس از غذا خوردن، نفس‌های کوتاه و استفراغ خون یا دفع مدفوع سیاه (که ممکن است خونریزی دستگاه گوارش را نشان دهد)، اشاره کرد.

در صورتی که هر یک از این علائم ادامه‌دار باشند یا باعث آزارتان شود، حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید.

شما میتوانید از بخش پزشک آنلاین سایت حال با پزشکان و مشاوران آنلاین در هر ساعت از شبانه روز ارتباط برقرار کنید.

برای درمان فتق معده در ابتدا دارو تجویز می‌شود؛ داروهایی برای خنثی کردن اسید معده، یا داروهایی برای کاهش دادن یا متوقف کردن تولید اسید. اما در صورتی که درمان دارویی جواب ندهد، انجام عمل جراحی ضروری خواهد شد. جراحی برای ترمیم فتق هیاتال ممکن است شامل کشیدن معده به سمت شکم و کوچک شدن دهانه دیافراگم یا بازسازی اسفنکتر مری باشد.

درباره سونوگرافی بیضه و انجام آن در منزل بیشتر بدانید

عوارض فتق

زمانی که عضوی از بدن دچار فتق می‌شود، خون‌رسانی به آن عضو متوقف خواهد شد. همین قطع خون‌رسانی ممکن است عوارض جدی و شدیدی را با خود به دنبال داشته باشد. از جمله عوارضی که بیشترین رواج را دارند می‌توان به بروز حالت تهوع، استفراغ، تب ناگهانی یا درد اشاره کرد.

سوالات پزشکی خود را میتوانید از دکتر آنلاین رایگان حال بپرسید.

در بیشتر موارد، بهترین و سریع‌ترین درمان برای رهایی از این عارضه، عمل جراحی است؛ عمل جراحی خودش عوارضی دارد؛ نظیر احتمال بروز عفونت و نیاز به استراحت، نیاز به دوری از فعالیت‌ها و کارهای سنگین به مدت چهار تا شش هفته‌. با این حال، در صورت نیاز، عمل جراحی باید در اولین فرصت انجام شود.

عمل فتق

عمل فتق عموما عملی ساده و سبک است که بنا بر تجویز پزشک با بی‌هوشی کامل یا بی‌حسی موضعی انجام می‌شود. این عمل به طور متوسط بین ۳۰ تا ۴۵ دقیقه، طول می‌کشد. پیش از انجام جراحی باید اقداماتی انجام دهید، مانند نخوردن غذا و ننوشیدن مایعات برای مدتی مشخص؛ البته این دستورالعمل‌ها با تمام جزئیات پیش از عمل، توسط بیمارستان به شما اعلام خواهند شد.

بیشتر بیماران تنها یک شب در بیمارستان می‌مانند اما کسانی که مشکلات دیگری دارند، ممکن است لازم باشد، بیش از یک شب در بیمارستان بستری شوند. پس از ترخیص از بیمارستان نیز، فرد باید چند روزی را در خانه استراحت کند. بعد از آن هم تا مدتی باید از انجام کارها و فعالیت‌های سنگین بپرهیزد.

درمان فتق بدون جراحی

در برخی از موارد مانند فتق نوزادان و کودکان، این مشکل خودبه‌خود و با گذشت زمان حل می‌شود. گاهی اوقات نیز دارو می‌تواند علائم را کاهش و آن را تحمل‌پذیر سازد. علاوه بر این، یکی دیگر از درمان‌های بدون جراحی، پوشیدن کمربندهای ویژه است. این کمربندها، فشار ملایمی به فتق می‌آورد و آن را در جای خود نگه می‌دارد.

اگر شرایط مناسبی برای جراحی ندارید یا در انتظار جراحی به سر می‌برید، استفاده از این کمربندها، تا حد زیادی مشکلات شما را تسکین خواهد داد.

و در پایان

اگر دچار علائمی شبیه به علائم فتق هستید، بدون معطلی به پزشکتان مراجعه کنید. گاهی اوقات به تاخیر انداختن درمان، خصوصا جراحی که ممکن است برای برخی افراد ترسناک باشد، فرآیند بهبودی را به تاخیر می‌اندازد و اگر برای شما یا اطرافیانتان تشخیص داده شود، تعلل در درمان تنها به معنای بیشتر درد کشیدن بیمار است.

در حالی‌که با انجام یک عمل ساده و سبک، این فرد بعد از چند روز، می‌تواند فعالیت‌های روزانه خود را از سر بگیرد. بنابراین با متوسل شدن به درمان‌های خانگی یا اقداماتی از این دست، بیمار را آزار ندهید.

از آنجایی که در بسیاری از موارد فتق در افراد با سن بالا مشاهده می‌شود (مردان بالای پنجاه سال)، ممکن است انجام جراحی برای آن‌ها خطرناک توصیف شود. در این شرایط، پزشک برای اطمینان بیشتر، انجام برخی آزمایش‌ها نظیر اکوی قلب را تجویز می‌کند. در صورت مناسب بودن شرایط، بهتر است عمل جراحی بدون معطلی انجام شود.

سوالات متداول

فتق چیست و کجاست؟

فتق نوعی برآمدگی یا برجستگی است که به دنبال ضعف جدارهای عضلانی شکمی، محتویات بخش‌هایی مانند روده یا بافت‌های چربی از جای خود خارج شده و وارد بخش دیگری می‌شوند و عموما در ناحیه شکم و کشاله ران روی می‌دهد. محل وقوع این مشکل عموما در فاصله بین قفسه سینه و ران است.

باد فتق چیست؟

باد فتق اصطلاحی است که برای ضعیف شدن دیوارهای عضلانی شکمی، پارگی آن‌ها و نفوذ محتویاتش به بخش‌های دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد. درمانی که عمدتا برای این مشکل پیشنهاد می‌شود جراحی، استفاده از کمربند و دارو درمانی است.

عمل فتق چیست؟

عمل فتق، عملی ساده است که محتویات خارج شده از جای خود را به محل اصلی برمی‌گرداند. این عمل معمولا کم‌دردسر و سبک است و کمتر از یک ساعت طول می‌کشد. بیشتر بیماران نیز پس از عمل، تنها یک شب در بیمارستان می‌مانند.

فتق بیضه چیست؟

این عارضه زمانی پیش می‌آید که بخش کوچکی از روده وارد کیسه بیضه می‌شود. بهترین درمان برای این نوع فتق، عمل جراحی است.

منابع

www.healthline.com

www.nhs.uk

www.nhs.