آراکنوئیدیت با نام انگلیسی Arachnoiditis یک اختلال درد نادر است که باعث درد مزمن و نقایص عصبی مثل ضعف عضلانی یا دیستروفی عضلانی می‌شود. این بیماری به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود و درمان آن با هدف کنترل و مدیریت علائم خواهد بود. در واقع درمان قطعی برای آن وجود ندارد و اغلب روش‌های درمانی آن می‌توانند تسکین موقت ایجاد کنند.

میزان شیوع این بیماری مشخص نیست. اما به نظر می‌رسد سالانه حدود بیست و پنج هزار نفر که بیش‌تر آن‌ها در کشورهایی با بالاترین نرخ جراحی ستون فقرات زندگی می‌کنند (آمریکا، اروپا و آسیا)، به آن مبتلا می‌شوند. در حال حاضر پژوهش‌های بسیاری در سراسر جهان برای شناخت بیش‌تر دلایل و درمان‌های موثر این بیماری انجام می‌شود. آن‌چه در این مقاله به آن اشاره خواهد شد، خلاصه‌ای از دستاوردهای کنونی در مورد آراکنوئیدیت است که می‌تواند به شما در مورد شناخت بهتر آن کمک کند.

آراکنوئیدیت چیست

آراکنوئیدیت در اثر التهاب عنکبوتیه ایجاد می‌شود. عنکبوتیه یکی از غشاهایی است که اعصاب نخاع را احاطه و از آن محافظت می‌کند و به دلایل مختلفی ملتهب شود. در صورتی که آراکنوئیدیت شروع به تداخل در عملکرد یک یا چند مورد از این اعصاب کند، علائمی از قبیل درد مزمن و مداوم، گزگز و سوزش، بی‌حسی و… ایجاد خواهد شد.

عنکبوتیه یکی از لایه‌های محافظ نخاع است که التهاب آن باعث آراکنوئیدیت می‌شود

آراکنوئیدیت اغلب بر اعصاب کمر و ستون مهره‌ها تاثیر می‌گذارد و به ندرت کل ستون فقرات را درگیر می‌کند. این بیماری بلافاصله منجر به بروز علائم معمول نمی‌شود. سیر بیماری در افراد مختلف کاملا متغییر است؛ چون می‌تواند به صورت یک عارضه ساکن به همان شکل باقی بماند یا پیش‌رونده باشد و به مرور زمان بدتر شود. آراکنوئیدیت ناشی از جراحی معمولا موضعی است؛ در حالی که وقتی این بیماری به دنبال تزریق اپیدورال و موارد مشابه ایجاد می‌شود، امکان انتشار بیش‌تری خواهد داشت.

انواع آراکنوئیدیت کدامند

آراکنوئیدیت در نوع معمول خود در اثر تغییرات در ریشه‌های عنکبوتیه و عصبی روی می‌دهد و باعث درد و مشکلات عصبی احتمالی مثل ضعف عضلانی و عوارض حسی می‌شود. همان‌طور که این بیماری پیشرفت می‌کند، منجر به تشکیل بافت اسکار می‌شود. این وضعیت که به عنوان آراکنوئیدیت مزمن چسنبده شناخته می‌شود، باعث چسبیدن اعصاب نخاعی و اختلال در عملکرد آن‌ها خواهد شد. آراکنوئیدیت چسبنده می‌تواند باعث ناتوانی شود و بسیاری از مبتلایان به آن، قادر به ایستادن بر روی پاهای خود نیستند و از ویلچر استفاده می‌کنند.

به طور کلی انواع آراکنوئیدیت عبارتند از

• آراکنوئیدیت استخوانی: این نوع ارکنوئیدیت زمانی اتفاق می‌افتد که آراکنوئید به استخوان تبدیل شود.
• آراکنوئیدیت چسبنده: این شدیدترین و پیش‌رونده‌ترین نوع آرکنوئیدیت بوده و زمانی رخ می‌دهد که اعصاب ستون فقرات به علت التهاب آراکنوئید دچار چسبندگی به هم شده باشند.
• آراکنوئیدیت مغزی: آراکنوئیدیت مغزی غشاء اطراف مغز را تحت تاثیر قرار داده و اغلب باعث سردردهای شدید می‌شود.
• آراکنوئیدیت مربوط به بینایی: این نوع آراکنوئیدیت در پشت عصب بینایی ایجاد می‌شود و ممکن است باعث کاهش شدید بینایی و یا نابینایی کامل شود.
• آراکنوئیدیت ارثی: شکل نادری از آراکنوئیدیت است و علت آن وجود نقص ژنتیکی مننژها است.
• آراکنوئیدیت نئوپلاستیک: نوعی از آراکنوئیدیت است که در اثر سرطان ایجاد می‌شود.

علل ایجاد آرکنوئیدیت

علت دقیق التهاب عنکبوتیه را نمی‌توان با اطمینان کامل معرفی کرد. با این حال می‌دانیم که این بیماری به دلایل مکانیکی، محرک‌های شیمیایی و عفونت‌ها ایجاد می‌شود. برخلاف سایر بیماری‌ها، آراکنوئیدیت به اندازه کافی از نظر علل احتمالی و راه‌های درمانی مورد بررسی قرار نگرفته است که علت را می‌توان به نادر‌بودن و تشخیص پیچیده آن مرتبط دانست. به طور کلی پزشکان با توجه به یافته‌های خود، دلایل ایجاد این بیماری را به چند دسته زیر تقسیم می‌کنند:

آسیب طناب نخاعی ناشی از تروما یا جراحی

پزشکان بیش از ۶۰ درصد موارد ابتلا را در ارتباط با جراحی‌های مرتبط به ستون فقرات می‌دانند. البته این بیماری جزو عوارض نادر این روش‌های درمانی است. علاوه بر این، ضربه مستقیم به ستون فقرات در اثر سقوط یا تصادف هم در بروز آن نقش دارد.

آسیب به نخاع در اثر ضربه یا تروما یکی از دلایل التهاب عنکبوتیه است

فشردگی مزمن اعصاب نخاعی

بیماری تنگی ستون فقرات یا دژنراتیو مزمن دیسک و سایر عواملی که باعث فشردگی اعصاب نخاعی می‌شوند، می‌توانند التهاب عنکبوتیه را در پی داشته باشند.

عفونت‌ها

عفونت‌های ویروسی و باکتریایی مثل مننژیت باکتریایی ستون فقرات، سل و سیفلیس باعث التهاب عنکبوتیه و بروز آراکنوئیدیت می‌شوند.

محرک‌های شیمیایی

قرارگرفتن در معرض مواد حاجب رادیوگرافی در میلوگرام‌ها یا داروهای مورد استفاده در تزریق‌های اپیدورال هم باعث آن می‌شود. آمارها نشان می‌دهد حدود ۲۲ درصد مبتلایان در اثر بیهوشی عصبی (اسپینال و اپیدورال) به این عارضه دچار شده‌اند.

علائم و نشانه های آرکنوئیدیت

این بیماران دارای درد مزمن و مداوم عصبی در ناحیه کمر، اندام‌ها و تنه هستند که با فعالیت بدنی بدتر می‌شود. این درد معمولا در بخش پایین کمر، لگن، پرینه، پاها یا شکم است که یکی از عوامل کمر درد نیز به حسابمی‌آید. ضمن اینکه با افزایش شدت بیماری، کل بدن را درگیر می‌کند. علائم دیگر آن عبارتند از:

• دردهای شدید شبیه شوک الکتریکی
• بی‌حسی و از دست دادن حس نسبت به دما، فشار و…
• سوزش، گزگز و مور مورشدن
• ضعف حرکتی به ویژه در پاها
• لرزش کنترل‌نشده
• وزوز گوش
• از دست دادن تعادل
• کاهش شنوایی
• اختلال بینایی
• اسپاسم عضلانی
• اختلال در عملکرد مثانه، روده و فعالیت‌های جنسی

دردهای شدید شبیه شوک الکتریکی در نواحی مختلف بدن به ویژه زیر کمر از نشانه‌های آراکنوئیدیت است

این بیماری در موارد نادر ممکن است هم مغز و هم نخاع را درگیر کند که در این صورت با علائم منجر به هیدروسفالی آشکار می‌شود. با پیشرفت بیماری علائم شدیدتر و در مواردی دائمی خواهند شد. در این شرایط بیماران قادر به فعالیت نیستند و از ناتوانی قابل توجهی رنج می‌برند و دائما درد دارند.

راه های درمان آرکنوئیدیت

هیچ درمان قطعی برای آراکنوئیدیت وجود ندارد و همه روش‌های درمانی که به آن‌ها اشاره می‌کنیم، مشابه درمان سایر دردهای مزمن هستند. این روش‌ها بر تسکین درد و بهبود علائمی که منجر به اختلال در عملکردهای روزانه بیمار می‌شود تمرکز دارند. در حال حاضر، بهترین روش‌های کنترل این بیماری شامل مدیریت درد، فیزیوتراپی، فعالیت‌های ورزشی مناسب و روان‌ درمانی است.

درمان دارویی آراکنوئیدیت مزمن با هدف تسکین دردهای عصبی و افزایش کیفیت زندگی بیمار انجام می‌شود. مورفین، داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی و دوزهای کم داروهای ضد افسردگی از مهم‌ترین داروهای تجویزی برای این بیماران هستند. علاوه بر این، تغییر رژیم غذایی و تقویت سیستم ایمنی بدن هم توصیه می‌شود.

برای شناخت بهترین پماد برای کمر درد این مطلب را بخوانید

با افزایش علائم نارسایی عصبی، می‌توان از مداخله آندوسکوپی برای کاهش علائم کمک گرفت. در این روش چسبندگی ریشه‌های عصبی داخل لوله دورال و خروجی آن با ابزارهای خاصی کاهش می‌یابد و در نهایت باعث تسکین علائم و درد خواهد شد.

انجام فیزیوتراپی و تمرینات مناسب زیر نظر متخصص می‌تواند به کاهش علائم آراکنوئدیت کمک کند

به طور کلی، عمل جراحی برای همه بیماران توصیه نمی‌شود؛ چون نتایج به دست آمده از آن برای همه راضی‌کننده نیست و در بیش‌تر موارد تنها باعث تسکین کوتاه‌مدت می‌شود. از سوی دیگر ممکن است باعث ایجاد بافت اسکار و آسیب بیش‌تر به نخاع از قبل تحریک‌شده شود. فیزیوتراپی هم به عنوان یک روش موثر در مدیریت درد مزمن، راهکار موثری برای کمک به این بیماران است. اگر حضور در مراکز فیزیوتراپی برای شما امکان‌پذیر نیست، می‌توانید از خدمات فیزیوتراپی در منزل حال استفاده کنید.

کلام پایانی درباره آراکنوئیدیت

آراکنوئیدیت یک بیماری نادر است که با دردهای مزمن و عوارض دیگر باعث کاهش کیفیت زندگی بیماران می‌شود. در بسیاری از موارد علل دقیق آن مشخص نیست؛ اما به نظر می‌رسد آراکنوئیدیت کمری با افزایش تعداد جراحی‌های ستون فقرات کمری در حال افزایش است. این بیماری نیاز به بررسی دقیق و تشخیص تخصصی دارد. اگر می‌خواهید در مورد آراکنوئیدیت، علائم و درمان آن با یک پزشک مشورت کنید، از مشاوره آنلاین حال کمک بگیرید و یا درخواست فیزیوتراپ در منزل کنید.

سوالات متداول درباره آراکنوئیدیت

[sc_fs_multi_faq headline-0=”h3″ question-0=”آیا آراکنوئیدیت قابل درمان است؟” answer-0=”در حال حاضر هیچ درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد. بیش‌تر روش‌های درمانی که پزشکان برای آن در نظر می‌گیرند، بر کاهش علائم، تقویت بدن و افزایش کیفیت زندگی بیمار متمرکز است.” image-0=”” count=”1″ html=”true” css_class=””]

منابع

my.clevelandclinic.org

ninds.nih.gov

orpha.net

webmd.com

vigdis-thompson-foundation.org

physio-pedia.com