بلوغ زودرس در کودکان، باعث نگرانی والدین می‌شود که البته این دلواپسی به جاست؛ چون کودک آمادگی کافی برای مواجه شدن با مسائل مربوط به بلوغ را ندارد و چنین شرایطی معمولا کودک را در برابر همسالانش مضطرب و شرمسار می‌کند. بنابراین دانستن این که بلوغ زودرس چیست و آگاهی از پیامدهای آن برای والدین لازم است تا بتوانند به کودک خود کمک و از او محافظت کنند.
اگر فرزندتان دچار بلوغ زودرس جنسی شده یا ترس این را دارید که ممکن است در آینده با آن مواجه شوید، خواندن این مطلب را به شما توصیه می‌کنیم؛ همچنین پیشنهاد می‌کنیم که با یک متخصص روانشناس در اپلیکیشن پزشکی و روانشناسی «حال» مشورت کنید.
بلوغ زودرس چیست؟
بلوغ زودرس وقتی اتفاق می‌افتد که بدن کودک زودتر از زمانی که انتظار دارید، به بدن بزرگسالان شبیه شود. اگر دختری پیش از 8 سالگی و پسری پیش از 9 سالگی علائم بلوغ را داشته باشد، می‌توان گفت که او دچار بلوغ زودرس شده است.
در فرایند بلوغ، بدن کودک شما دچار تغییر شکل و اندازه می‌شود؛ یعنی ماهیچه‌ها و استخوان‌هایش رشد می‌کند و بدنش کم‌کم برای تولید مثل آماده می‌شود. در کودکانی که دچار بلوغ زودرس می‌شوند، این تغییرات زودتر از سن طبیعی بلوغ اتفاق می‌افتد.
شما میتوانید از بخش پزشک آنلاین سایت حال با پزشکان و مشاوران آنلاین در هر ساعت از شبانه روز ارتباط برقرار کنید.
علائم بلوغ زودرس در دختر
تغییرات فیزیکی دختران و پسرانی که به بلوغ زودرس رسیده‌اند، شباهت‌ها و تفاوت‌هایی دارد. این تغییرات شامل موارد زیر است:
- رشد سینه
- شروع خونریزی ماهانه (پریود)
- رشد مو در ناحیۀ اندام‌های جنسی و زیربغل
- آکنه یا جوش
- تغییر بوی بدن و شبیه شدن آن به بوی بدن بزرگسالان
درباره آزمایش کاریوتایپ و نحوه انجام آن بیشتر بدانید
علائم بلوغ زودرس در پسران
- بزرگ شدن بیضه و آلت جنسی در پسران
- رشد موهای صورت در پسران
- تغییر صدای پسران
- رشد مو در ناحیۀ اندام‌های جنسی و زیربغل
- آکنه یا جوش
- تغییر بوی بدن و شبیه شدن آن به بوی بدن بزرگسالان
علت بلوغ زودرس در کودکان
علت بلوغ زودرس عموماً قابل تشخیص نیست. کودکی که دچار بلوغ زودرس می‌شود، معمولا دچار مشکل یا بیماری خاصی نیست. خیلی اوقات علت بلوغ زودرس ژنتیکی است؛ و در موارد نادری جا به جایی سن بلوغ میتواند نتیجۀ یک آسیب یا بیماری باشد.
منابع پزشکی دو نوع بلوغ زودرس را معرفی کرده‌اند:
- بلوغ زودرس مرکزی که بسیار شایع‌تر است. در این نوع از بلوغ زودرس هورمون جنسی در مغز خیلی زود ترشح می‌شود. این هورمون بر ترشح زودهنگام هورمون‌های ثانویه در غدد جنسی (تخمدان و بیضه) تاثیر می‌گذارد.
- بلوغ زودرس محیطی که بر اثر هورمون‌های جنسی مغزی نیست. در این نوع بلوغ هورمون‌های جنسی ثانویه در تخمدان دختران و بیضه پسران (و در مواردی غدد فوق کلیوی) پیش از موعد افزایش پیدا می‌کند.
بیشتر اوقات علت ترشح این هورمون‌ها مشخص نیست، به ویژه در دختران. احتمال اینکه یک دختر دچار بلوغ زودرس شود چندبرابر یک پسر است. پسران در مقایسه با دختران بیشتر بر اثر یک مشکل یا بیماری زمینه‌ای دچار بلوغ زودرس می‌شوند. میتوانید آزمایش هورمون و انواع آن را بیشتر بشناسید
عواملی که احتمال بلوغ زودرس را افزایش می‌دهند عبارتند از:
- ضربۀ مغزی، تومور هیپوتالاموس یا عفونت مغزی
- چاقی کودک
- قرار گرفتن در معرض هورمون‌های استروژن و تستوسترون به واسطۀ داروها و مکمل‌ها
- سندرم یا نشانگان مک‌کین–آلبرایت (که البته یک بیماری نادر است)
- بیماری هیپرپلازی مادرزادی آدرنال (گروهی از اختلالات ارثی است که در اثر نقص در یکی از آنزیم های تولید کننده هورمون های جنسی رخ می دهد)
- کم‌کاری تیروئید
- پرتو درمانی
درباره آموزش جنسی نوجوانان و فواید آن بیشتر بدانید
عوارض و مشکلات بلوغ زودرس
بلوغ زودرس معمولا در بلندمدت خطری برای کودک ندارد. مهم‌ترین مسئله‌ای که ممکن است کودک را درگیر کند، اضطراب و شرمساری است که والدین باید برای رفع آن هوشیار باشند و به کودک خود کمک کنند.
بیشتر بخوانید: روش های کاهش اضطراب در کودک
به نظر متخصصان، تغییر سن بلوغ در بعضی کودکان میتواند پیامدهای دیگری هم داشته باشد، که از این قرار است:
- کوتاهی قد: با اینکه این کودکان در ابتدا نسبت به همسالانشان بلندقدتر هستند، ممکن است در بزرگسالی قدشان کوتاه‌تر باشد.
- فعالیت جنسی زودهنگام
- افزایش احتمال ابتلای دختران به سرطان پستان
راه هایی برای جلوگیری از بلوغ زودرس
با دانستن اینکه بلوغ زودرس چیست، شاید از خودتان بپرسید که آیا راهی هست که از ابتلای فرزندتان به بلوغ جنسی زودرس جلوگیری کنید؟ لازم است بدانید که گاهی این موضوع از کنترل شما خارج است. اگر کودک شما دختر باشد، احتمال مواجه شدن با این مسئله بیش از زمانی است که کودکتان پسر باشد. ضمن اینکه شما نمی‌توانید در عوامل ژنتیکی دخالت چندانی داشته باشید.
کارهایی که شما میتوانید انجام دهید این است که اولا مراقب وزن کودکتان باشید؛ اگر کودکتان اضافه وزن دارد، او را تشویق کنید که وزن خود را کاهش دهد. دوم آنکه کودک خودتان را از منابع خارجی هورمون‌های جنسی استروژن و تستوسترون، مثل داروها و مکمل‌های حاوی این هورمون‌ها، دور نگاه دارید.
اگر نشانه‌های بلوغ زودرس را در کودک خود دیدید، لازم است که حتما به پزشک متخصص اطفال مراجعه کنید. ممکن است پزشک برای جلوگیری از بلوغ زودرس داروهایی را تجویز کند که در ادامه درباره‌اش توضیح خواهیم داد. همچنین لازم است که با یک روانشناس یا روانپزشک متخصص کودکان مشورت کنید تا توانایی مدیریت اضطراب و استرس کودکتان را داشته باشید.
سوالات پزشکی خود را میتوانید از دکتر آنلاین رایگان حال بپرسید.
تاثیر آمپول دیفرلین بر قد
یکی از داروهایی که پزشکان برای به تأخیر انداختن بلوغ زودرس تجویز می‌کنند، آمپول دیفرلین است. تزریق این دارو باعث مهار ترشح هورمون‌های جنسی در تخمدان‌ها و بیضه می‌شود. این دارو همچنین از فعالیت هیپوتالاموس جلوگیری می‌کند. نتیجۀ درمان با آمپول دیفرلین آن است که بلوغ را به سن واقعی کودک نزدیک‌تر کند.
لازم است بدانید که اگر دختر شما به سن 8 سالگی و پسرتان به سن 9 سالگی رسیده، علائم بلوغ طبیعی است. در این صورت کودک شما نیازی به تزریق دیفرلین ندارد. همچنین تزریق این دارو بدون تجویز پزشک ممنوع است. برای اطلاعات بیشتر میتوانید از مشاورۀ آنلاین دارویی «حال» کمک بگیرید.
عوارض آمپول دیفرلین در کودکان
اگرچه آمپول دیفرلین (Diphereline) به شما کمک می‌کند که از بلوغ زودرس فرزندتان جلوگیری کنید. اما باید آگاه باشید که این دارو هم مثل بسیاری از داروهای دیگر عوارض احتمالی دارد. از جمله عوارض دیفرلین می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سردرد یا سرگیجه
- احساس خستگی
- افسردگی و تغییرات خلقی
- تورم دست و پا
- درد عضلات و استخوان‌ها
- بالا رفتن فشار خون
- پوکی استخوان (لازم است که از مکمل‌های حاوی کلسیم استفاده کنید)
آمپول واریوپپتیل برای بلوغ زودرس (آمپول تریپتورلین)
نام دیگر آمپول واریوپپتیل (variopeptyl)، تریپتورلین (Triptorelin) است. یکی از کاربردهای این آمپول پیشگیری از بلوغ زودرس است. این دارو بر غدۀ هیپوتالاموس و هیپوفیز تأثیر می‌گذارد و ترشح هورمون جنسی در مغز (گنادوتروپین) را به تأخیر می‌اندازد.
البته باید توجه داشت که آمپول واریوپپتیل دارای عوارض احتمالی است و همین موضوع والدین را نگران می‌کند. موارد زیر پیامدهای احتمالی این داروست، که اگر ادامه پیدا کرد، لازم است به پزشکتان مراجعه کنید:
- سردرد
- سوزش معده
- یبوست
- گرگرفتگی و عرق کردن
- تغییر خلقی
- درد مفاصل
- خارش و تورم و قرمزی در محل تزریق
- درد سینه و سرفه و …
عوارض احتمالی جدی‌تری هم وجود دارد که با مشاهدۀ آن‌ها لازم است، البته با حفظ آرامش خودتان، فورا نزد پزشک بروید:
- تکرر سوزش ادرار یا دفع دردناک ادرار
- وجود خون در ادرار
- کهیر و خارش
- مشکل در تنفس و بلع، و گرفتگی صدا
- تورم صورت، چشم‌ها، دهان، گلو، زبان، لب‌ها
- کاهش هوشیاری و تشنج
- ضعف و بی‌حسی دست و پا
- عدم توانایی در حرکت دادن پاها
- تشنگی شدید و دهان خشک
- حالت تهوع، اسهال و استفراغ
درمان بلوغ زودرس با گیاهان دارویی
بسیاری از والدینی که نگران عوارض داروهای دیفرلین و واریوپپتیل هستند، این سوال را دارند که آیا به روش طبیعی و با طب سنتی می‌توانند از بلوغ زودرس فرزندانشان جلوگیری کنند یا جا به جایی سن بلوغ آن‌ها را درمان کنند. جالب است بدانید که در این زمینه تحقیقاتی در جهان در دست انجام است؛ به ویژه دربارۀ تأثیر داروهای طب سنتی چین مقالاتی هم منتشر شده است.
اما بیشتر منابع پزشکی مدرن و سنتی به جای پیشنهاد یا تجویز داروهای گیاهی برای جلوگیری از بلوغ زودرس در کودکان، توصیه‌های پیشگیرانه دارند. مهم‌ترین توصیه استفاده از موادغذایی ارگانیک و سرشار از فیبر است، مانند سبزی‌ها و میوه‌های ارگانیک. همچنین توصیه شده است که از غذاهایی که چربی زیاد و فیبر کم دارند، و حاوی مقدار زیادی نمک یا شکر هستند، پرهیز شود.
در طب سنتی ایرانی هم برای پیشگیری از تغییر سن بلوغ در کودکان، توصیه‌هایی برای پرهیز غذایی شده است و عمدتاً توصیه می‌کنند که از خوردن غذاهای صنعتی و فست‌فودها پرهیز شده و موادغذایی با طبع گرم کمتر مصرف شود.
منابع:
https://www.stanfordchildrens.org/
https://my.clevelandclinic.org
https://www.everydayhealth.com/
