افسردگی چیست یکی از سوالاتی است که بیشتر افراد نا آشنا با این پدیده به دنیال یافتن معنای آن هستند. باید در ابتدا تفاوت آن را با احساس خمودگی و غمگینی عادی درک کنیم. همه انسان‌ها در طول زندگی خود و در مواقع خاصی غم و اندوه را تجربه میکنند. این واکنش طبیعی بدن در برابر فقدان‌ها یا چالش‌های پیش روی افراد است. در بیشتر مواقع این احساس بعد از گذشت مدتی و با برگشت زندگی به روال عادی برطرف میشود.
اما وقتی غم و اندوه با گذشت زمان شدیدتر شده و احساساتی مثل درماندگی، ناامیدی و بی ارزشی هم به آن اضافه شود و روزها و هفته‌ها و ماهها طول بکشید، احتمالا فرد افسرده شده است. در چنین شرایطی حتما باید مشاوره افسردگی آنلاین را در نظر بگیرید. بیماری افسردگی چیزی بیش از یک غم و اندوه موقتی و زودگذر است که نیاز به درمان تخصصی دارد و در صورت عدم درمان مناسب، می‌تواند زمینه‌ساز بیماری‌ها و مشکلات دیگری شود. این بیماری باعث میشود که افراد مبتلا به آن دائما غمگین بوده و علاقه آن‌ها به زندگی به تدریج کمتر و کمتر شود.
افسردگی چیست؟
افسردگی به تغییر خلق و خوی شدید و مداوم، غم عمیق و احساس ناامیدی گفته میشود. گاهی ممکن است که خلق و خو تحریک پذیر به نظر برسد یا فرد مبتلا به افسردگی نتواند مانند گذشته از فعالیت‌های لذت‌بخش، لذت کافی ببرد. افسردگی اساسا چیزی فراتر از یک روح غمگین گذرا، یک روز بد یا غم و اندوه موقتی است. علائم افسردگی حداقل دو هفته ادامه دارد؛ اما معمولا ماهها و سا‌‌ل‌ها با فرد افسرده همراه خواهد بود. افسردگی مجموعه‌ای از علائم با حـال روحی پایین است و این علائم به شکل قابل توجهی در افراد مختلف، می‌تواند متفاوت باشد.
افسردگی احتمالا شامل تغییراتی در مناطق مختلفی از مغز است که خلق و خو را کنترل می‌کند. سلول‌های عصبی ممکن است در مناطق خاصی از مغز، عملکرد ضعیفی داشته باشند. ارتباط بین سلول‌های عصبی یا مدارهای عصبی می‌تواند تنظیم خلق و خوی فرد را دشوار کند. البته تغییرات هورمون‌ها هم میتوانند تاثیرات منفی بر روحیه افراد داشته باشند. تجربه زندگی هر فرد بر این فرآیند بیولوژیکی تاثیر می‌گذارد و آرایش ژن‌ها نیز، میزان آسیب پذیری او در برابر ابتلا به افسردگی را مشخص می‌کند.
گاهی افسردگی در اثر یک واقعه استرس‌زا در زندگی ایجاد میشود، اما در بسیاری از مواقع این بیماری حاصل مجموعه‌ای از عوامل است. یک دوره افسردگی شدید ممکن است فقط یک بار در زندگی فرد رخ دهد یا بارها و بارها برگردد. افرادی که دوره‌های زیادی از افسردگی شدید را تجربه میکنند، ممکن است دوره‌هایی از خلق و خوی افسرده مداوم اما ملایم را نیز داشته باشند. در طول یک دوره افسردگی شدید، تفکر می‌تواند از حالت واقع گرا خارج شود. گاهی فرد مبتلا، دارای علائم روان پریشی، مثل باورها یا تصورات غلط خواهد بود.
علائم افسردگی
متخصصان معتقدند که اگر فردی حداقل پنج مورد از نشانه های افسردگی که در ادامه به آن‌ها اشاره شده را برای مدت بیش از دو هفته داشته باشد، احتمالا افسرده است. این نشانه‌ها عبارتند از:
- داشتن روحیه افسرده به ویژه در آغاز روز
- احساس خستگی و کمبود انرژی
- احساس گناه یا بی ارزشی دائمی
- اختلال در تمرکز، یادآوری جزئیات و تصمیم‌گیری
- خواب خیلی زیاد یا کم
- عدم علاقه به انجام فعالیت‌های روزمره
- فکر کردن به مرگ یا خودکشی
- احساس بی‌قراری
- افزایش یا کاهش وزن در اثر پرخوری یا کم‌خوری و داشتن هوس‌های غذایی ناسالم
- ناتوانی در لذت بردن از زندگی
- احساس غمگینی، اضطراب یا تهی بودن
- مشکلات گوارشی مثل یبوست که با درمان‌های معمول بر طرف نمی‌شوند.
- سر‌درد
افسردگی را از طریق نشانه‌های اجتماعی آن هم میتوان تشخیص داد:
- اجتناب از تماس با دوستان
- عدم علاقه به شرکت در فعالیت‌های اجتماعی
- دوری از علایق و سرگرمی‌های پیشین
- بروز مشکلات خانوادگی یا شغلی
داروهای ضد افسردگی را از اینجا بشناسید
پرخوری و کم خوری هر دو میتوانند نشانه‌ای از ابتلا به افسردگی باشند
گرچه این نشانه‌ها جزو شایعترین علائم این بیماری هستند، اما همه افراد مبتلا به آن نشانه‌های یکسانی را تجربه نمی‌کنند. شدت علائم، تعداد دفعات و طول مدت تجربه آن‌ها می‌تواند بسیار متفاوت باشد. در برخی مواقع ممکن است که نشانه‌ها به صورت الگویی اتفاق بیفتند. به عنوان مثال احساس افسرده شدن در اثر تغییر فصل که اختلال عاطفی فصلی یا افسردگی فصلی هم نامیده میشود رخ دهد.
عجیب نیست که افراد مبتلا به افسردگی، علائم جسمی این بیماری را نیز تجربه کنند؛ مانند درد مفاصل، کمر‌درد، مشکلات گوارشی و خواب و تغییر اشتها. علت این مسئله در مغز نهفته است. مواد شیمیایی تولید شده در مغز مثل سروتونین و نوراپی‌نفرین که با افسرده شدن مرتبط هستند، هم در خلق و خو و هم در درد نقش دارند. پیشنهاد شما برای کاهش عوارض جسمی افسردگی چیست ؟
دلایل افسردگی
پزشکان می‌گویند که هنوز علت دقیق و قطعی برای افسردگی شناسایی نکرده‌اند و نمی‌توان به سادگی گفت که افسردگی چیست . آن‌ها معتقد هستند که این بیماری ممکن است ترکیبی از چند عامل زیر باشد:
ساختار مغز
به نظر می‌رسد که ترکیب‌بندی و ساختار مغز بیماران مبتلا به افسردگی، تفاوت‌های اساسی با سایر افراد دارد.
ترکیبات شیمیایی مغز
مواد شیمیایی مغز که به انتقال‌دهنده‌های عصبی معروف هستند، بخشی از ویژگی‌های رفتاری انسان را کنترل میکنند. زمانی که این ترکیبات شیمیایی آن طور که باید به وظایف خود عمل نمی‌کنند، ممکن است فرد افسرده شود.
تغییرات هورمونی
مشکلات ناشی از اختلال در غده تیروئید مثل پرکاری یا کم کاری تیروئید تغییرات هورمونی در دوره بارداری، پس از زایمان و یائسگی یا دلایل دیگری که سطح هورمون‌ها را تغییر می‌دهند، می‌تواند زمینه‌ساز آن شوند.
ژنتیک در افسردگی
علم پزشکی هنوز نتوانسته ژن خاصی را برای این بیماری شناسایی کند. اما تحقیقات نشان داده‌اند که احتمال افسرده شدن در افرادی که یک یا چند نفر از اعضای خانواده او به این بیماری دچار بوده‌اند بیش از سایرین است.
استرس‌های زندگی
استرس و فشارهایی که در اثر شرایط مختلف زندگی به افراد تحمیل میشود، می‌تواند زمینه‌ساز بروز این بیماری شود. مشکلاتی مثل طلاق، مرگ عزیزان، مشکلات مالی و… از جمله این تنش‌ها هستند. با کمک روش‌هایی برای کاهش استرس میتوان از ابتلا به افسردگی پیشگیری کرد.
آسیب‌های دوران کودکی
مسائلی مانند تجربه استرس مداوم، آزار جسمی و جنسی و تنش‌های شدید خانوادگی میتوانند بر پاسخ بدن به استرس و ترس در آینده اثر بگذارند. اختلالات روانی والدین هم می‌تواند به صورت مستقیم و غیر مستقیم بر سلامت روان کودکان اثر گذاشته و آن‌ها را به بزرگسالان افسرده در آینده تبدیل کند که به آن تله آسیب پذیری می‌گویند.
تنش‌های تجربه شده در سال‌های ابتدایی زندگی می‌تواند به بروز مشکلات روحی در بزرگسالی منجر شود
انواع افسردگی
برای درک افسردگی ابتدا باید بدانیم انواع افسردگی چیست و هر کدام چه علائمی دارند. تاکنون انواع مختلفی از اختلال افسردگی توسط پزشکان شناسایی شده است. در ادامه به چند مورد از مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم.
افسردگی اساسی یا ماژور
این بیماری بسیار شایع و ناتوان کننده است. بررسی‌های گسترده در ۱۴ کشور نشان داده‌اند که احتمال بروز این اختلال در طول زندگی حدود ۱۲ درصد است. سازمان بهداشت جهانی این بیماری را به عنوان یازدهمین علت ناتوانی در جهان معرفی کرده است. این بیماری بسیار عود کننده است و ممکن است در چند مرحله بروز کند. احتمال عود مجدد پس از هر دوره بیشتر و فواصل روی دادن آن کمتر میشود.
این بیماری با ترکیبی از دو نوع علائم مشخص میشود: عصبی- رویشی و هیجانی- شناختی. احساسات عصبی- رویشی مستقیما با جسم ارتباط دارند مانند بی‌خوابی، خستگی، بی نظمی در تغذیه و…. اما علائم هیجانی- شناختی شامل آن دسته از علائمی هستند که مربوط به نحوه پردازش اطلاعات توسط فرد است مانند کاهش تمرکز، احساس بی ارزشی و روحیه افسرده. داشتن ترکیبی از این علائم برای بیش از دو هفته نیاز به بررسی تخصصی دارد.
بیشتر بدانید: اختلال خود زشت پنداری چیست؟
افسردگی مداوم یا پایدار (مزمن)
اختلال افسردگی مداوم که دیستایمیا (افسرده خویی) هم نامیده میشود، فرم طولانی مدت و مزمن اما خفیف افسردگی است. این بیماری پنج ملاک اساسی دارد که شامل اختلالات خواب و اشتها، نداشتن خواب راحت و خستگی و انرژی کم، عزت نفس کم، مشکلاتی در تمرکز و تصمیم‌گیری و احساس ناامیدی و درماندگی است بیمار ممکن است برای مدت طولانی (دو سال برای بزرگسالان و یک سال برای کودکان و نوجوانان) این احساسات را تجربه کند.
به دلیل طولانی بودن این بیماری، ممکن است که فرد مبتلا در روابط کاری و شخصی، تحصیلی و فعالیت‌های روزمره به مشکل بر بخورد و حتی در موقعیت‌های شاد هم احساس افسرده بودن داشته باشد. حـال و هوای افراد مبتلا به آن می‌تواند خفیف، متوسط یا شدید باشد و احتمال سوء مصرف مواد مخدر و یا بروز اختلال شخصیت در میان آن‌ها بیشتر است. شما همینطور می‌توانید
اختلال دیسفریک قبل از قاعدگی (PMDD)
این بیماری یک عارضه شبیه سندروم پیش از قاعدگی (PMS)، اما جدی‌تر و شدیدتر است. زنان از زمان شروع قاعدگی احتمالا نوعی از سندروم پیش از قاعدگی را تجربه میکنند. پزشکان معتقد هستند که سه چهارم زنانی که پریود می‌شوند، درجاتی از علائم آن از جمله بدخلقی، درد جسمی، خستگی، اختلالات خواب و اشتها و… را نشان می‌دهند. اختلال دیسفریک قبل از قاعدگی از نظر روانی و جسمی، زنان را به شدت درگیر کرده و در زندگی روزمره آن‌ها مانند کار، تحصیل و روابط اجتماعی تداخل ایجاد می‌کند. چند درصد زنانی که می‌شناسید، این نوع اختلال را تجربه کرده‌اند؟
افسردگی فصلی
این بیماری در اصل اختلال افسردگی اساسی با الگوی فصلی است. افسردگی فصلی بیشتر در فصل‌های سرد سال مثل زمستان که روزهای کوتاهی دارد روی می‌دهد و در کشورهایی با زمستان‌های طولانی شایع‌تر است. گفته میشود که ممکن است علت آن ناشی از تغییر ریتم بدن در اثر کاهش نور طبیعی باشد. این بیماری می تواند علت خواب زیاد، افزایش وزن، عدم تمایل به خروج از منزل و انزوا باشد و باعث احساس مداوم ناامیدی و بی ارزشی در فرد شود. علائم آن با نزدیک شدن به بهار کمتر میشود اما در اواسط دوره می‌تواند شدت زیادی پیدا کند و در مورادی به اقدام برای خودکشی منجر شود.
افسردگی بارداری و بعد از زایمان
این بیماری در طی بارداری و بعد از زایمان روی می‌دهد. البته نوع پس از زایمان آن شناخته شده‌تر است. علت این مسئله، بروز تغییراتی در مغز و خلق و خو در اثر تغییرات هورمونی است. استرس، اندوه، پرخاشگری، نگرانی شدید نسبت به سلامتی نوزاد و آسیب رسانی به خود یا نوزاد از بارزترین نشانه‌های افسردگی بعد از زایمان است. احتمال بروز آن در دوره بارداری و پس از زایمان در زنانی که قبلا به درجاتی از این بیماری دچار بودند بیشتر است، اما هر زنی ممکن است آن را تجربه کند.
افسردگی سایکوتیک یا روان پریشی
برخی از افراد مبتلا به نوع اساسی ممکن است در دوره‌هایی به توهم و هذیان گویی دچار شوند که به آن روان پریشی می‌گویند. توهم به موقعیت‌هایی گفته میشود که فرد چیزهایی را می‌بیند، می‌شنود و حس می‌کند که در واقعیت وجود ندارد. این بیماری گاهی با مشکلات جسمی مثل راه رفتن کند و بی حرکت نشستن هم همراه میشود. علائم این بیماری ممکن است از سوی افراد غیر متخصص با علائم اسکیزوفرنی اشتباه گرفته شود.
توهم و هذیان گویی در افراد مبتلا به افسردگی سایکوتیک شایع است
اختلال دو قطبی
اختلال دو قطبی در گذشته به نام “اختلال افسردگی شیدایی” نامیده می‌شد، زیرا طی آن فرد به جای خلق و خوی طبیعی، دوره‌هایی از افسردگی یا شیدایی را تجربه می‌کند. شیدایی نقطه مقابل افسردگی است و شدت آن می‌تواند کم یا زیاد باشد. داشتن احساس خیلی خوب، انرژی زیاد، روحیه رقابتی، کاهش نیاز به خواب، صحبت تند و سریع، مشکل در تمرکز و احساس تحریک‌پذیری از علائم این مرحله هستند.
افسردگی موقعیتی یا اختلال سازگاری
این بیماری شباهت زیادی با نوع ماژور دارد اما مربوط به یک موقعیت خاص است. همه افراد ممکن است در شرایط بحرانی زندگی مانند شکست‌های عاطفی، مرگ عزیزان، از دست دادن شغل، طلاق و… ناراحتی عمیق را تجربه کنند اما اگر احساسات فرد در زندگی روزمره او اختلال ایجاد کند، افسردگی موقعیتی ایجاد شده است. علائم این بیماری ناامیدی شدید، گریه مکرر، اختلالات خواب و اشتها، عدم تمرکز و تمایل به تنهایی است.
افسردگی غیر عادی
نشانه‌های این بیماری در اثر رویدادهای خوب و خوشایند زندگی به طور موقت از بین می‌روند. بنابراین درک آن گاهی ممکن است برای خود فرد و اطرافیان او مشکل باشد. این بیماری علاوه بر مشکلاتی که در الگوی خوابیدن و غذا خوردن افراد ایجاد می‌کند، ممکن است دردهای جسمی مثل درد و سنگینی در اعضای بدن را به همراه داشته باشد.
برای درمان افسردگی به چه دکتری مراجعه کنیم؟
افسردگی در کودکان و نوجوانان
افسردگی می‌تواند در هر سن و سالی اعم از پیر و جوان و کودک ما را درگیر کند؛ افسرده بودن در کودکان و نوجوانان با احساس اندوه روزمره و عادی که اکثر بچه‌ها تجربه میکنند متفاوت است. غمگین بودن فرد به تنهایی به معنی افسرده بودن نیست اما در صورتی که این احساس روز به روز باقی بماند و یا تشدید شود، می‌تواند زنگ خطر بروز این بیماری در کودکان و نوجوانان باشد.
البته رفتارهای ناهنجاری که در فعالیت‌های اجتماعی، علائق، فعالیت‌های مدرسه و زندگی خانوادگی کودک یا نوجوان مشکل ایجاد کند هم می‌تواند نشانه‌هایی از آن باشد. رسیدن به سن بلوغ و چالش‌های این دوره هم می‌تواند زمینه‌ساز آن شود. برای تشخیص این بیماری در کودکان علائمی مثل دوری از جمع دوستان و خانواده، تحریک پذیری، اختلال تمرکز و… باید هر روز و دست کم به مدت دو هفته مشاهده شود. همچنین افسردگی در کودکان می تواند علت پرخوابی ناگهانی یا اختلالات خواب نیز باشد.
افسردگی درمان نشده در کودکان ممکن است به اختلالات رفتاری شدید در بزرگسالی منجر شود
درمان انواع افسردگی
مفیدترین درمان برای افسردگی، ترکیبی از روان درمانی و دارو است. مهارکننده‌های باز جذب سروتونین (SSRI) معمولا جزو اولین تجویزهای دارویی هستند. آن‌ها شامل فلوکستین، سرترالین، پاروکستین، سیتالوپرام و اسسیتالوپرام هستند. گرچه این داروها بدون عارضه نیستند، اما در مقایسه با سایر داروهای ضد افسردگی، ایمن‌تر و آسان مصر‌ف‌تر هستند. مهارکننده‌های باز جذب سروتونین، در مراحل اولیه مصرف میتوانند باعث اختلال در عملکرد جنسی، ایجاد حالت تهوع و اضطراب شوند.
از سایر داروهای ضد افسردگی موثر میتوان به بوپروپیون، ونلافاکسین، میرتازاپین و دولوکستین اشاره کرد که در گروه داروهای افسردگی سه حلقه‌ای و مهارکننده‌های مونوآمین اکسیداز جای دارند. مصرف این داروها از روش‌های قدیمی‌تر درمان افسردگی هستند که هنوز کاربرد دارند و در صورت عدم پاسخ‌دهی مناسب بیمار به سایر درمان‌ها، میتوان از این داروها استفاده کرد.
برای مشاهده نتایج اولیه مصرف داروهای ضد افسردگی، حداقل به دو تا شش هفته زمان نیاز است. برای یافتن دارویی که بهترین عملکرد را داشته باشد، معمولا چندین داروی مختلف تست میشود. با احتساب مدت زمان یافتن داروی مناسب، دوز مناسب و مشاهده اثر مثبت کامل، درمان ممکن است چند ماه طول بکشد.
گاهی لازم است که دو دارو به صورت هم‌زمان مصرف شوند؛ مثلا یک تثبیت کننده خلق و خو یا داروهای مختص روان پریشی در کنار مصرف داروهای ضد افسردگی تجویز می‌شوند. ثابت شده که در کنار درمان‌های دارویی، تکنینک‌های روان درمانی مختلف همراه با پشتیبانی خانواده و سایر حمایت‌های اجتماعی و سبک زندگی در درمان افسردگی موثر هستند. تکنیکی به نام رفتار درمانی شناختی برای کمک به یک فرد افسرده در شناخت تفکر منفی طراحی شده و روش‌هایی برای کنترل و کاهش علائم افسردگی را آموزش می‌دهد. روان درمانی پویا، بینش گرا و بین فردی میتوانند به افراد افسرده کمک کنند تا به هم ریختگی روانی خود را کنترل کرده و سایر علائم آن را کاهش دهند.
علاوه بر این روش‌های درمانی، روش دیگری به نام شوک درمانی (ECT) وجود دارد که می‌تواند یک گزینه نجات دهنده باشد. گرچه این روش درمانی بحث برانگیز است، اما توانسته در موارد بسیاری موثر عمل کند. در شوک درمانی، یک ضربه الکتریکی به پوست سر فرد وارد شده و پس از انتقال به مغز باعث تشنج میشود. بیمار در تمام مراحل بیهوش است و علائم حیاتی او به دقت کنترل میشود.
پیش از انجام شوک درمانی، داروهایی برای جلوگیری از آسیب‌های ناشی از تشنج برای بیمار تجویز میشود. بهبود بیماری به تدریج و پس از چند روز تا چند هفته قابل مشاهده است. شوک درمانی سریع‌ترین و موثرترین روش درمانی برای شدیدترین اشکال افسردگی است و بر خلاف تصور بسیاری از مردم، خطری بیشتر از سایر راه های درمان افسردگی ندارد.
بهترین پزشک برای درمان افسردگی
در این مقاله تا حدودی پی بردیم که افسردگی چیست و علت آن چه چیزهایی می‌تواند باشد. افسردگی چالشی است که می‌تواند بر کیفیت زندگی انسان به شدت اثر بگذارد. درمان این عارضه ممکن است به رفع کامل آن منجر نشود، اما می‌تواند تا حد زیادی از خطر و وخیم شدن آن کم کند. علائم آن را میتوان با کمک گرفتن از روش‌های مختلف روان درمانی و مصرف دارو کنترل کرد. اما درمان موثر به انتخاب یک روانشناس یا روانپزشک آگاه و دانا وابسته است.
بسیاری از افراد ممکن است با توجه به مشغله زندگی زمان کافی برای مراجعه به پزشک نداشته باشند. در این مواقع استفاده از مشاوره آنلاین روانشناسی می‌تواند راهگشا باشد. هوشیاری و آگاهی بیمار نسبت به شرایط خود هم شرط دیگری در درمان است. این که فرد تلاش کند تا خود را از احساسات موجود که به این بیماری منجر شده رها کند و برای کمک به خود بکوشد، بسیار اثر گذار خواهد بود. او در ابتدا باید این بیماری را شناخته و بداند که افسردگی چیست تا بتواند با بهره‌گیری از کمک مشاوران متخصص، شیوه درست درمانی متناسب با شرایط خود را در پیش بگیرد. عدم توجه به نشانه‌های بیماری می‌تواند باعث تشدید آن‌ها منجر شود و مشکلات جسمی، تحصیلی، کاری و… در زندگی ایجاد کند.
