ماموگرافی یک ابزار غربالگری به کمک اشعه ایکس است که برای شناسایی و تشخیص سرطان سینه استفاده می‌شود. این شناسایی حتی قبل از این که زنان متوجه علائم و نشانه‌های بیماری شوند انجام می‌شود و احتمال درمان‌پذیری بیماری را افزایش میدهد. می‌توان گفت که معاینات منظم بالینی در کنار خودآزمایی ماهیانه پستان و ماموگرافی سالیانه، عناصر اصلی در تشخیص زودهنگام سرطان پستان هستند. به زنان بالای ۴۰ ساله توصیه می‌شود که هر یک یا دو سال یک بار ماموگرافی انجام دهند؛ اما زنانی که دارای سابقه خانوادگی سرطان پستان هستند، لازم است با تشخیص پزشک و در سنین پایین‌تر هم آن را انجام دهند. بهتر است برای انجام ماموگرافی با پزشک خود مشورت کنید تا در صورت وجود خطر ابتلا به سرطان، با تشخیص زودهنگام به درمان مناسب برسید. اگر می‌خواهید بدانید ماموگرافی چیست ادامه این مقاله را مطالعه کنید. برای دریافت خدمات پزشکی زنان میتوانید از خدمت دکتر زنان انلاین سامانه حال استقاده کنید. برای درخواست ماموگرافی درخانه خودتان، نیز از بخش خدمات پرستاری در منزل، قسمت ماموگرافی را انتخاب و درخواست خود را ثبت کنید
ماموگرافی عملی متفاوت از سونوگرافی سینه است. از سونوگرافی پستان بیشتر برای بررسی توپر یا خالی بودن کیست‌های پستانی یا برای اندازه‌گیری توده‌های خوش خیم یا کیست استفاده می‌شود. انجام سونوگرافی در افراد جوان به دلیل داشتن بافت فشرده پستان، نسبت به ماموگرافی موثرتر است. گاهی هم پزشک پس از مشاهده نتایج غیر عادی در ماموگرافی، انجام سونوگرافی را هم ضروری می‌داند. در ماموگرافی غربالگری، پزشک از هر پستان چند عکس اشعه ایکس می‌گیرد تا وضعیت پستان و بافت آن را آشکار کند. در صورتی که فرد یا پزشک متوجه وجود توده یا علائم دیگری در پستان شود، انجام ماموگرافی تشخیصی را توصیه می‌کنند. ماموگرافی تشخیصی از ماموگرافی غربالگری گسترده‌تر است و تصاویر مناسبی از نمای مختلف پستان به دست می‌دهند. چنان‌چه در مورد ماموگرافی و ضرورت انجام آن سوالی دارید، میتوانید همین حالا از سامانه مشاوره آنلاین حال کمک گرفته و به صدها پزشک متخصص دسترسی داشته باشید.
بیشتر بدانید: چه کسانی باید تست پاپ اسمیر انجام دهند ؟
ماموگرافی چیست
ماموگرافی به عنوان یک ابزار دقیق برای تشخیص زودهنگام سرطان پستان در زنانی است که هیچ علامتی از این بیماری ندارند. هم‌چنین می‌توان از آن برای تشخیص و شناسایی سرطان پستان و پیشرفت آن در زنانی که علائمی مثل درد، توده، فرو رفتگی پوست یا ترشحات نوک پستان دارند استفاده کرد. برای اینکه بدانید روش‌های ماموگرافی چیست ادامه این مقاله را بخوانید.
ماموگرافی غربالگری
این روش نقش اساسی در تشخیص زودهنگام سرطان‌های پستان دارد؛ چون می‌تواند تغییراتی را ثبت کند که احتمالا توسط پزشک یا بیمار قابل لمس و درک نیستند. انستیتوی ملی سرطان آمریکا هم پیشنهاد می‌کند زنانی که قبلا به سرطان پستان مبتلا بوده‌اند یا کسانی که به دلیل سابقه خانوادگی یا ابتلا به سرطان تخمدان در معرض خطر بیشتر ابتلا به سرطان پستان قرار دارند، باید قبل از ۴۰ سالگی این غربالگری را آغاز کنند. افراد در معرض خطر ممکن است علاوه بر ماموگرافی سالانه، نیاز به انجام ام آر آی پستان هم داشته باشند.
بافت پستان در زمان ماموگرافی تحت فشار قرار می‌گیرد
ماموگرافی تشخیصی
از ماموگرافی تشخیصی برای ارزیابی بیمار با یافته‌های بالینی غیر عادی مثل توده یا ترشحات نوک پستان که توسط پزشک یا بیمار شناسایی شده است، استفاده می‌شود. این روش هم‌چنین ممکن است پس از انجام ماموگرافی غربالگری غیر طبیعی به منظور ارزیابی زمینه مورد نظر در آزمایش غربالگری انجام شود.
بیشتر بدانید: کیست تخمدان و بارداری
انواع روش های ماموگرافی
ماموگرافی یک آزمایش تخصصی غیر تهاجمی است که به پزشکان کمک می‌کند تا داخل پستان‌ها را ببینند. تصویربرداری با اشعه ایکس شامل قرار گرفتن بخشی از بدن در معرض دوز کمی از اشعه برای تولید تصاویر از داخل بدن است. اشعه ایکس از قدیمی‌ترین و پر کاربردترین ابزارها برای مشاهده درون اندام‌هاست. امروزه روش‌های جدید ماموگرافی شامل نوع دیجیتال، تشخیص کامپیوتری و ترموسنتز پستان به تشخیص بهتر و دقیق‌تر سرطان پستان کمک کرده است.
ماموگرافی دیجیتال
این روش که به آن ماموگرافی دیجیتال تمام زمینه هم گفته می‌شود، یک روش است در آن جریان الکتریکی جایگزین اشعه ایکس می‌شود. این سیستم مشابه آن چیزی است که در دوربین‌های دیجیتال روی میدهد. حسن این روش ایجاد تصاویر بهتر و دقیق‌تر با دوز تابش کم است. چنین تصاویری هم قابل بررسی توسط رادیولوژیست هستند و هم می‌توان آنها را برای طولانی مدت در کامپیوتر ذخیره کرد. تجربه بیمار در حین انجام آن کاملا مشابه ماموگرافی معمولی است و تفاوتی ندارد.
تشخیص کامپیوتری
سیستم‌های تشخیص کامپیوتری می‌توانند تصاویر ماموگرافی دیجیتالی شده را برای مناطق غیر طبیعی از نظر چگالی، جرم یا کلسیفیکاسیون مشخص کنند که می‌تواند نشانه دهنده سرطان باشد. سیستم تشخیص کامپیوتری نقاط غیر طبیعی را بر روی تصویر برجسته می‌کند و به رادیولوژیست هشدار میدهد تا این مناطق را با دقت بیشتری مورد بررسی و ارزیابی قرار دهد.
بیشتر بخوانید: نکات مهم قبل از بارداری برای دختردار شدن
ترموسنتز پستان
این روش که به عنوان ماموگرافی سه بعدی پستان (DBT) هم نامیده می‌شود، نوعی تصویربرداری پیشرفته از پستان است که تصاویری از زوایای مختلف پستان ارائه میدهد. مجموعه تصاویر به دست آمده از این روش شبیه تصاویر حاصل از سیتی اسکن است که در آن به کمک برش‌های نازک، چندین تصویر سه بعدی از اندام‌های بدن ایجاد می‌شود. دوزهای تابیده شده اشعه در این روش در بعضی از سیستم‌ها مشابه ماموگرافی معمولی است؛ اما در بعضی از سیستم‌ها ممکن است کمی بیشتر از دوز مصرفی استاندارد اما در حد ایمن باشد. مطالعات گسترده نشان داده‌اند که غربالگری با ترموسنتز پستان منجر به افزایش میزان تشخیص موارد جدید سرطان پستان می‌شود. ترموسنتز پستان در موارد زیر موثر است:
- تشخیص زودهنگام توده‌های کوچک سرطانی که ممکن است در یک ماموگرافی معمولی پنهان بماند.
- جلوگیری از نمونه برداری‌های بی مورد یا آزمایشات اضافی
- احتمال بیشتر برای تشخیص تومورهای متعدد پستان
- ارائه تصاویر واضح‌تر از ناهنجاری‌ها در بافت متراکم پستان
- دقت بیشتر در مشخص کردن اندازه، شکل و محل ناهنجاری‌های پستان
به کمک تصاویر دریافت شده از ماموگرافی می‌توان بخش‌های غیر طبیعی موجود در پستان را شناسایی کرد
آماده سازی برای انجام ماموگرافی
بهترین زمان برای انجام ماموگرافی، یک هفته بعد از پریود است. در این زمان بافت سینه نرمی مناسبی دارد و سفت نیست. در صورت احتمال بارداری، لازم است که پزشک خود یا تکنسین ماموگرافی را مطلع کنید. از دیگر نکات توصیه شده به افرادی که می‌خواهند ماموگرافی انجام دهند این است که:
- در روز معاینه زیر بغل یا پستان از مایع خوشبو کننده، پودر تالک یا لوسیون استفاده نکنند. در صورت استفاده از این مواد ممکن است که لکه‌های کلسیم در تصویر ماموگرافی ایجاد شود.
- همه علائم یا مشکلات موجود در پستان خود را به تکنسین اطلاع دهند.
- نتیجه ماموگرافی قبلی خود را به همراه داشته و آن را به رادیولوژیست ارائه دهند تا امکان مقایسه نتایج جدید با قبلی فراهم باشد.
بیشتر بدانید: درمان آمنوره چیست
شیوه انجام ماموگرافی
اگر می‌خواهید بدانید شیوه انجام ماموگرافی چیست باید به شما یگوییم این کار با اشعه ایکس انجام می‌شود. اشعه ایکس نوعی تابش مانند نور یا امواج رادیویی است که می‌تواند از اجسم مختلف از جمله بدن انسان عبور کند. هنگامی که اشعه ایکس با دقت به بخشی از بدن تابیده می‌شود، از آن عبور کرده و یک تصویر از آن بخش بدن را بر روی فیلم ضبط می‌کند. بخش‌های مختلف بدن این اشعه را در درجات مختلفی جذب می‌کنند. استخوان‌ها قادرند بخش زیادی از این امواج تابیده شده را جذب کرده و در تصویر رادیولوژی به رنگ سفید دیده شوند. در حالی که عضلات، چربی و اندام‌ها بیشتر اشعه را از خود عبور داده و به شکل سایه‌های خاکستری دیده می‌شوند. این تصاویر به شکل الکترونیکی ذخیره می‌شوند تا برای تشخیص و مدیریت بیماری به راحتی در دسترس قرار گیرند.
در ماموگرافی معمولی و دیجیتال، به وسیله یک ابزار لوله‌ای شکل یک تصویر از پهلو و یک تصویر از بالای پستان گرفته می‌شود. در ترموسنتز هم وضعیت پستان به صورت قوسی بررسی می‌شود و چندین تصویر از زوایای مختلف ثبت خواهد شد. این کار به صورت سرپایی و فوری انجام می‌شود. در طول ماموگرافی، یک متخصص رادیولوژی آموزش دیده وضعیت بیمار را بررسی می‌کند. برای این کار در ابتدا پستان را بر روی یک سکو قرار داده و به کمک یک وسیله پلاستیکی شفاف آن را از بالا فشرده می‌کند و فشار وارده به تدریج بیشتر می‌شود. فرآیند فشرده سازی به دلایل زیر انجام می‌شود:
- یکنواخت کردن ضخامت پستان برای مشاهده تمام بافت آن
- گسترده کردن بافت پستان برای مشاهده ناهنجاری‌های کوچک پنهان شده در بافت
- استفاده از دوز کمتری از اشعه ایکس
- ثابت نگه داشتن بافت سینه
- کاهش پراکندگی اشعه ایکس برای افزایش وضوح تصویر
نماهای ثبت شده توسط دستگاه یک نمای از بالا به پایین و یک نمای جانبی زاویه دار است. این روند برای هر دو پستان انجام خواهد شد. در طی عکس‌برداری لازم است که فرد برای چند ثانیه نفس خود را حبس کند و آرام باقی بماند تا احتمال تار شدن تصویر کاهش یابد. این فرآیند در حالی انجام می‌شود که تکنسین در بخش دیگری از اتاق یا اتاق دیگری در کنار اتاق تصویربرداری حضور دارد. این کار حدودا ۳۰ دقیقه طول می‌کشد پس از پایان معاینه، تکنسین از فرد می‌خواهد که برای چند دقیقه در همان وضعیت باقی بماند تا از کیفیت تصاویر ثبت شده مطمئن شود.
آیا ماموگرافی درد دارد؟
با توجه به این که در طول ماموگرافی بافت پستان مورد فشار قرار می‌گیرد، ممکن است کمی احساس فشار داشته باشید. در زنانی که پستان حساس دارند، ممکن است این فشار آزاردهنده باشد. اگر احساس درد و ناراحتی برای شما بسیار شدید و غیر قابل تحمل است حتما به تکنسین انتقال دهید تا در صورت امکان فشار وارده را کاهش دهد. باید توجه داشته باشید که فشار کافی باعث می‌شود که تصویر ماموگرافی با کیفیت‌تری دریافت کنید؛ پس تا جایی که برای شما امکان پذیر است درد را تحمل کنید.
به کمک ماموگرافی سه بعدی می‌توان تصاویر دقیق‌تر و با کیفیت بالاتری از ضایعه موجود دریافت کرد
فوائد و مضرات و محدودیت‌های ماموگرافی
فوائد ماموگرافی چیست
- این روش خطر مرگ ناشی از سرطان پستان را کاهش میدهد.
- برای تشخیص انواع سرطان پستان از جمله سرطان مجاری و لوبول مهاجم مفید است.
- این روش توانایی پزشک در تشخیص تومورهای کوچک را بهبود می‌بخشد.
- تومورهای کوچک امکان درمان بیشتری دارند؛ در نتیجه بهتر درمان خواهند شد.
- پس از معاینه با اشعه ایکس هیچ اشعه‌ای در بدن باقی نمی‌ماند.
مضرات ماموگرافی چیست
- قرار گرفتن طولانی مدت در معرض اشعه ایکس ممکن است کمی نگران کننده باشد. اما با این حـال مزایای تشخیصی این روش بسیار باارزش‌تر است.
- ممکن است نتایج مثبت کاذب داشته باشد. حدود ۵ تا ۱۵ درصد از ماموگرافی‌های غربالگری نیاز به آزمایشات بیشتر مانند نمونه برداری یا انجام سونوگرافی خواهند داشت.
- انجام آن در زمان بارداری معمولا توصیه نمی‌شود. لازم است فرد در صورت باردار بودن و یا احتمال آن به پزشک اطلاع دهد.
محدودیت‌های ماموگرافی چیست
- در حالی که این روش بهترین ابزار غربالگری موجود برای سرطان پستان است، با این حـال همه انواع آن را تشخیص نمی‌دهد. به این مسئله نتیجه منفی کاذب می‌گویند.
- ماموگرافی غربالگری اغلب برای تشخیص یک عارضه خوش خیم یا بدخیم به تنهایی کافی نیست. بنابراین لازم است در صورت وجود ناهنجاری، مجددا ماموگرافی تشخیصی انجام شود.
- ایمپلنت‌های پستان مانع از قرائت دقیق تصاویر ماموگرافی می‌شوند. زیرا هم فشرده سازی بافت را دشوار می‌کنند و هم تصاویر گرفته شده از ایمپلنت‌های سیلیکونی شفاف نیست و می‌تواند نمای واضح بافت‌های اطراف را مسدود کند.
بیشتر بدانید: درمان افسردگی بعد از زایمان
حرف آخر
ماموگرافی یکی از بهترین روش‌ها برای مشاهده و بررسی بافت پستان است. این کار می‌تواند در تشخیص زودهنگام سرطان پستان که از شایع‌ترین سرطان‌های زنان است موثر باشد. تشخیص زودهنگام این بیماری از این جهت اهمیت دارد که در صورت درمان به موقع، شانس بقای بیماران تا حد زیادی افزایش می‌یابد. توصیه می‌شود که زنان بالای ۴۰ سال هر یک یا دو سال یک بار ماموگرافی انجام دهند. در این روش به کمک پرتوهای خفیف اشعه ایکس بافت پستان معاینه می‌شود. در صورتی که در این زمینه به راهنمایی نیاز دارید یا می‌خواهید بدانید که ماموگرافی چیست میتوانید از پزشکان متخصص زنان و زایمان حال راهنمایی بگیرید.
منابع
