زوج‌هایی که قصد بچه‌دار شدن دارند، احتمالا بیشتر به لحظاتی فکر می‌کنند که کودکشان با لبخند و شیرین‌زبانی آن‌ها را به وجد می‌آورد و قلبشان را گرم می‌کند. آن‌ها احتمال کمی می‌دهند که یک کودک پرخاشگر داشته باشند که با عصبانیتش آن‌ها را مستأصل می‌کند.
رفتار با کودک به هنگام پرخاشگری نیازمند آموزش و مهارت است. والدینی که در این زمینه آموزش ندیده باشند، ممکن است کودک یا خودشان را سرزنش کنند، نتوانند خود را کنترل کنند و از کوره دربروند. چنین رفتاری هیچ کمکی به تربیت کودک نمی‌کند.
آیا شما نیز فرزندی دارید که پرخاشگری می‌کند؟ آیا با کودک پرخاشگر سروکار دارید؟ اگر چنین است این مطلب حتما برایتان مفید است. پیشنهاد می‌کنیم این مطلب را بخوانید و آن را با والدین دیگر هم به اشتراک بگذارید.
همچنین نقش مشاوره با یک روانشناس متخصص در زمینه کودک را دست کم نگیرید.
ممکن است بخواهید دربارۀ راه‌های کاهش اضطراب کودک بیشتر بخوانید.
علت پرخاشگری کودکان
آیا تا به حال بازی کودکان را تماشا کرده‌اید. احتمالا دیده‌اید که بعضی از کودکان با همسالانشان رفتار پرخاشگرانه دارند و برای مثال آن‌ها را هل می‌دهند. کودکان معمولا توانایی‌های کافی زبانی و اجتماعی ندارند. در نتیجه بعضی از آن‌ها پرخاشگری را ابزاری برای گفتن خواسته و رسیدن به حقشان می‌دانند.
پرخاشگری در کودکان می‌تواند نشانه‌ای از آسیب باشد. روانشناسان چهار دلیل روانشناختی مهم را به عنوان علت پرخاشگری در کودکان شناسایی کرده‌اند:
- کودک دچار مسئلۀ خشم و عصبانیت است. خشم می‌تواند ناشی از ژنتیک و مسائل زیستی باشد، برای مثال اوتیسم یا اختلال وسواس در شکل‌گیری خشم در کودک نقش دارند؛ همچنین خشم ممکن است ناشی از ناامیدی، سرخوردگی، استرس، خشونت دیدن و … باشد که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت.
- کودک دچار سرخوردگی است. وقتی کودک نمی‌تواند آن چیزی را که می‌خواهد به دست آورد یا از او کاری خواسته می‌شود که تمایلی به انجامش ندارد، دچار ناامیدی و سرخوردگی می‌شود. همین مسئله خشم و پرخاشگری را در او تحریک می‌کند.
- کودک در محیط پراسترس و پرتنشی زندگی می‌کند. برای مثال شاهد مشاجره دائمی والدین خود است یا در معرض کودک آزاری یعنی آزار کلامی، جسمی یا جنسی است.
- کودک دچار تروما شده است. ممکن است بپرسید که تروما چیست ؟ تروما تجربۀ یک حادثۀ بسیار استرس‌زاست. برای مثال ممکن است اتفاق تلخی برای کودک یا اطرافیانش رخ داده باشد یا کودک شخص نزدیکی را از دست داده باشد.
دلایل پرخاشگری در کودک پرخاشگر
پرخاشگری در کودک می‌تواند نشانه‌های متعددی داشته باشد. از جملۀ این نشانه‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- عصبی شدن
- ضربه یا لگد زدن
- گاز گرفتن
- خراب کردن وسایل
- حملۀ کلامی
- تلاش برای کنترل دیگران از طریق تهدید و خشونت و …
ترکیب پیچیده‌ای از دلایل می‌تواند باعث بروز چنین رفتارهایی در یک کودک شود. طبق پژوهش‌ها این دلایل عمدتاً شامل موارد زیر هستند:
- با کودک با پرخاشگری و خشونت رفتار شده باشد.
- کودک قربانی آزار جسمی و جنسی یا قلدری شده باشد.
- عوامل وراثتی در خشم او دخیل باشد.
- خشونت را از رسانه و بازی‌های رایانه‌ای و فیلم آموخته باشد.
- از مخدر و الکل مصرف کرده باشد.
- محیط خانواده استرس‌زا باشد، برای مثال شاهد مسائلی مثل فقر، طلاق، تک فرزندی، بیکاری و … باشد.
- کودک از ناحیه سر صدمه دیده باشد.
احتمال ابتلا به بیش فعالی در کودک پرخاشگر
میان بیش‌فعالی و پرخاشگری رابطۀ معناداری وجود دارد. اگر کودکتان پرخاشگری می‌کند و علتش را در میان مواردی که در بخش‌های قبلی گفتیم، پیدا نمی‌کنید، ممکن است فرزندتان دچار بیش‌فعالی باشد.
دربارۀ نشانه‌های بیش فعالی بیشتر بخوانید.
کودکانی که دچار بیش‌فعالی و نقص تمرکز و توجه (ADHD) هستند، سریع‌تر عصبانی می‌شوند و در مدیریت احساساتشان مشکلاتی دارند. این کودکان نمی‌توانند به خوبی تمرکز کنند و اغلب رفتارهای تکانشی دارند و تواناییشان برای کنترل خشم کمتر از کودکان دیگر است. البته این مسئله در بزرگسالی تخفیف پیدا می‌کند، اما حتی بزرگسالان مبتلا به بیش‌فعالی و نقص توجه نیز ممکن است دچار پرخاشگری باشند.
برای تشخیص این موضوع باید حتما از یک روانشناس یا روانپزشک متخصص در زمینه کودک یا درمان ADHD کمک بگیرید. دارو درمانی زیر نظر یک روانپزشک معمولا می‌تواند به درمان این کودکان کمک زیادی کند.
درصورت داشتن سوالات پزشکی در حوزه اطفال میتوانید از خدمات پزشک آنلاین متخصص کودکان سامانه حال استفاده کنید.
درمان و نحوه برخورد با کودک پرخاشگر
درمان پرخاشگری در کودک اولا مستلزم کمک گرفتن از یک متخصص است و ثانیاً نیازمند آموختن نحوۀ رفتار با کودک در خانه است. در این بخش دربارۀ هر دو مورد برایتان توضیح خواهیم داد.
گزینۀ اول یک متخصص روانشناس یا روانپزشک برای درمان یک کودک پرخاشگر معمولاً رفتار درمانی است. متخصص ابتدا علت رفتار پرخاشگرانه را بررسی می‌کند و ممکن است تشخیص دهد که می‌توان با رفع مشکلات رفتاری به نتیجۀ مطلوب‌تر و پایدارتری در درمان پرخاشگری کودک رسید. در این روش همچنین والدین برای رفتار با کودک آموزش می‌بینند که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.
همچنین گاهی متخصص تشخیص می‌دهد که داروهایی را که عوارض جانبی کمی برای کودک دارند، امتحان کند. برای مثال اگر کودک به بیش‌فعالی و نقص توجه مبتلاست، ممکن است برای او ریتالین تجویز کند؛ یا اگر کودک به اختلال نافرمانی مقابله‌ای یا ODD مبتلا باشد، ممکن است داروهایی را توصیه کند که کارکردشان کاهش اضطراب در کودک است.
به هر ترتیب دارودرمانی باید به عنوان عامل کمک‌کننده تلقی شود و رفتاردرمانی و آموزش والدین در رفتار با کودک باید در مرکز توجه قرار گیرد. اگر شما والدین یک کودک پرخاشگر هستید، به موارد زیر توجه کنید:
- در برابر پرخاشگری کودک آرام بمانید و تسلیم رفتار پرخاشگرانۀ او نشوید.
- به رفتار خوب کودکتان پاداش بدهید. این پاداش‌ها حتما نباید جنبۀ مالی داشته باشند.
- به کودک یاد بدهید که نام احساساتش را بشناسد و آن‌ها را بیان کند.
- گاهی تلاش کنید به نحو سالم حواس او را از موضوعی که موجب عصبانیش شده پرت کنید.
- عواملی که پرخاشگری کودک را تحریک می‌کنند، شناسایی و آن‌ها را مدیریت کنید.
- قوانین خانه را به تدریج به او بیاموزید.
سخن آخر
اگر کودکتان پرخاشگری می‌کند، به یاد داشته باشید که دراین مشکل تنها نیستید. کمک بگیرید و مطمئن باشید که میتوانید این مسئله را حل کنید و کودکتان را به روش سالمی پرورش دهید. برای این کار نیاز دارید که زیر نظر یک متخصص آموزش ببینید. به شما پیشنهاد می‌کنیم که مشاوره با روانشناس و روانپزشک متخصص کودک در «حال» را امتحان کنید.
سوالات متداول
[sc_fs_multi_faq headline-0=”h3″ question-0=”چگونه با کودک پرخاشگر رفتار کنیم؟” answer-0=”برای رفتار صحیح با کودک لازم است که آموزش ببینید و مهارت‌های آن را در عمل بیاموزید. مهم‌ترین اصول رفتار با کودک پرخاشگر این موارد است: آرام ماندن در برابر پرخاشگری کودک، شناسایی عوامل تحریک‌کنندۀ خشم کودک و مدیریت آن، پاداش دادن به کودک برای رفتارهای خوبش، یاد دادن ابراز احساسات به کودک، آموزش قوانین خانه به کودک و غیره.” image-0=”” headline-1=”h3″ question-1=”چرا کودک پرخاشگر می شود؟” answer-1=”عوامل مختلفی در پرخاشگر شدن کودک نقش دارند؛ ازجمله: عوامل زیستی و ژنتیکی مانند اختلال بیش‌فعالی و اوتیسم، خشونت دیدن، بزرگ شدن در محیط پرتنش، آزار جسمی و جنسی، ضربه دیدن سر، فیلم و بازی‌های خشن و غیره.” image-1=”” count=”2″ html=”true” css_class=””]
منابع
https://www.healthychildren.org/
