دروغگویی در کودکان رفتاری نسبتا رایج است. دروغگویی کودکان بخش گیج‌کننده و در عین حال جذاب رشد آنهاست، زیرا آنها اکنون در دنیای پیچیده حقیقت و فریب حرکت می‌کنند. البته در این راه، والدین با ایجاد یک محیط قابل اعتماد، تقویت ارتباطات و آموزش عواقب دروغگویی، می‌توانند کودکان را به سمت صداقت و اخلاق‌مداری هدایت کنند. درک اینکه چرا کودکان دروغ می گویند، مهم است، زیرا اطلاعات ارزشمندی را در مورد رشد شناختی و اجتماعی آنها ارائه می دهد و بسیار مهم است که به این موضوع با حساسیت و همدلی برخورد کنیم. با بررسی انگیزه‌های دروغ گفتن در کودکان و تأثیرات احتمالی آنها، نحوه برخورد مؤثر و راهنمایی بهتر آنها روشن خواهد شد.
علل دروغگویی در کودکان
- دروغ گفتن والدین به فرزندشان می‌تواند بر او تأثیر بگذارد تا او نیز دروغگو شود. گاهی والدین فکر می‌کنند که می‌توانند با دروغ‌هایشان کارشان را انجام دهند، اما بچه‌ها باهوش هستند و آنها را می‌بینند. دروغ‌های کوچک، مانند گفتن اینکه بعداً کاری را انجام می‌دهید و آن را انجام نمی‌دهید، می‌تواند باعث شود بچه‌ها باور کنند که دروغ گفتن برای آنها هم اشکالی ندارد.
- کودکان ممکن است دروغ بگویند زیرا واقعاً معنی دروغ را نمی فهمند. آنها هنوز در حال یادگیری هستند و گاهی اوقات واقعیت را با خیال اشتباه می‌گیرند و ناخواسته دروغ می‌گویند.
- کودکان و نوجوانان برای به دست آوردن آنچه می‌خواهند دروغ می‌گویند. برای مثال، اگر از آنها بپرسند که آیا اتاقشان را تمیز کرده‌اند، ممکن است دروغ بگویند و بله را بگویند تا بتوانند بیرون بروند و بازی کنند. نفع شخصی یکی از دلایل رایج دروغگویی در کودکان در هر سنی است.
- ترس عامل اصلی دروغگویی در کودکان است. آنها برای جلوگیری از عواقب منفی یا مجازات، دروغ می‌گویند. آنها ممکن است مطمئن نباشند که اگر حقیقت را بگویند چه اتفاقی خواهد افتاد. ترس همچنین می‌تواند از موقعیت‌های بدرفتاری ناشی شود، جایی که کودکان ممکن است باور کنند که گفتن حقیقت به دیگران آسیب می‌زند یا اوضاع را برای خودشان بدتر می‌کند. این ترس می تواند چرخه ای از دروغ گفتن ایجاد کند که در آن هر چه کودک بیشتر ترسیده باشد، بیشتر دروغ می گوید.
- کودکان ممکن است برای جلب توجه و ایجاد تصویر خوب از خود دروغ بگویند. آنها ممکن است برای اغراق در دستاوردهای خود دروغ بگویند که معمولا زمانی اتفاق می‌افتد که والدین ناآگاهانه فرزند خود را با دیگران مقایسه می‌کنند.
- برخی از کودکان دروغ می گویند تا دیگران را بخندانند. آنها حتی ممکن است جوک ها یا خاطراتی بسازند که شامل دروغ یا آسیب رساندن به شخص دیگری باشد اما باعث خنده دیگران میشود. این موضوع در میان نوجوانانی که می‌خواهند در مدرسه در میان همسالان خود محبوبیت داشته باشند، بیشتر دیده می شود.
- عزت نفس پایین می تواند دلیل دیگری برای دروغگویی در کودکان باشد. آنها برای پوشاندن عیوب خود دروغ می‌گویند تا در مقابل دیگران بهتر ظاهر شوند.
- فشار همسالان نیز در دروغگویی کودکان نقش بسزایی دارد. آنها می خواهند با دوستان خود هماهنگ شوند و ممکن است احساس کنند که برای پذیرفته شدن نیاز به دروغ گفتن دارند.
- در برخی موارد کودکان به عنوان نوعی پرخاشگری دروغ می گویند. آنها عمدا دروغ می گویند تا به دیگران صدمه بزنند یا آنها را برای انجام کاری فریب دهند. مانند دروغ گفتن به روانشناس به دلیل عصبانیت نسبت به یکی از اعضای خانواده.
دروغگویی کودکان در سنین مختلف
کودکان در سنین مختلف بسته به رشد شناختی و اجتماعی خود ممکن است دروغ بگویند.
دروغگویی در کودکان پیش دبستانی (2-4 سال)
در این مرحله، کودکان معمولاً شروع به آزمایش با پوشاندن حقیقت یا ساختن داستان های تخیلی می‌کنند. دروغ های آن ها اغلب بی ضرر است و ممکن است شامل اغراق یا انکار اعمالشان باشد تا دچار مشکل نشوند. البته ممکن است برای جلب توجه یا جذاب‌تر کردن داستان‌هایشان دروغ بگویند. با این حال، در این سن، کودکان معمولا در حفظ یک دروغ ثابت مشکل دارند و معمولا به سرعت حقیقت را آشکار می‌کنند.
اوایل کودکی (5 تا 7 سال)
با رسیدن کودکان به این مرحله، دروغ‌های آنها پیچیده‌تر و عمدی‌تر میشود. آنها اکنون مفهوم دروغ و حقیقت را درک می‌کنند و ممکن است برای دستکاری موقعیت ها یا به دست آوردن آنچه می‌خواهند دروغ بگویند. کودکان در این سن ممکن است برای اجتناب از تنبیه، محافظت از خود یا دیگران یا افزایش عزت نفس خود دروغ بگویند.
دوران میانسالی (8 تا 11 سال)
در این سن، کودکان در دروغگویی مهارت بیشتری پیدا می کنند و اغلب توانایی‌های بهتری برای فریب دادن مؤثر پیدا می‌کنند. آنها ممکن است برای به دست آوردن قدرت بر همسالان خود، سازگاری اجتماعی یا اجتناب از پیامدهای منفی برای خود دروغ بگویند.
بیشتر بدانیدک تربیت فرزندان ۷ تا ۱۴ سال
نوجوانی (12+ سال)
در دوران نوجوانی، دروغ گفتن حتی پیچیده‌تر و استراتژیک‌تر میشود. نوجوانان توانایی بیشتری در درک عواقب دروغ های خود دارند و اغلب به این فکر می کنند که چگونه با فریب دادن دیگران بر آنها تأثیر بگذارند. آنها برای ابراز استقلال، کسب آزادی بیشتر، کشف تجربیات جدید یا محافظت از حریم خصوصی خود دروغ می‌گویند.
البته در حالی که دروغ گفتن بخشی طبیعی از رشد کودک است اما نباید آن را تشویق کرد. والدین باید با آموزش مناسب، در این زمینه به کودکان کمک کنند.
بیشتر بدانید: درمان اختلال سلوک در کودکان
دروغگویی در کودکان مبتلا به بیش فعالی
چندین مطالعه علمی درباره ارتباط بین بیش فعالی (ADHD) و دروغگویی در کودکان را مورد بررسی قرار داده‌اند:
علل دروغگویی در کودکان مبتلا به بیش فعالی
- تکانشگری: کودکان مبتلا به ADHD اغلب با رفتارهای تکانشی دست و پنجه نرم می کنند که احتمال دروغ گفتن را افزایش می دهد. آنها بدون فکر کردن به عواقب حرف‌های خود، چیزهایی را بیان می‌کنند یا برای اجتناب از مجازات داستان جعلی می‌گویند.
- کمبود حافظه: برخی از مطالعات نشان می‌دهند که کمبود حافظه فعال، یکی از ویژگی‌های مشترک افراد مبتلا یه ADHD، می‌تواند توانایی کودک را برای یادآوری دقیق رویدادها مختل کند و منجر به حرفه‌های ساختگی یا تحریف اتفاقات شود.
- رفتار پاداش جویانه: کودکان مبتلا به ADHD ممکن است برای به دست آوردن نتیجه مد نظرشان یا پاداش گرفتن، دروغ بگویند، زیرا طبیعت تکانشی آنها بدست آوردن رضایت فوری را بر عواقب بلندمدت دروغگویی در اولویت قرار می‌دهد.
از کجا بفهمیم کودکمان دروغ میگوید
نشانه‌هایی وجود دارد که به والدین کمک می‌کند رفتار واقعی و فریبنده را تشخیص دهند. البته این استراتژی‌ها همیشه بی‌خطا نیستند.
از کجا بفهمیم کودکمان دروغ میگوید
- خود را با الگوهای رفتاری عادی فرزندتان از جمله الگوهای گفتار، زبان بدن و حالات چهره اش آشنا کنید.
- به نشانه های غیرکلامی که نشان دهنده ناراحتی یا اضطراب است توجه کنید. علائمی مانند پرهیز از تماس چشمی، بی قراری، لمس مکرر صورت، یا تعریق زیاد.
- به دنبال ناهماهنگی در داستان آنها باشید. دروغگوها اغلب در حفظ یک روایت ثابت مشکل دارند و ممکن است توضیحات متناقض یا غیرقابل قبولی ارائه دهند.
- تأخیر قابل توجه در پاسخگویی به سوالات شما یا پاسخ احساسی اغراق آمیز ممکن است نشان دهنده دروغگویی آنها باشد.
- به زبانی که فرزندتان استفاده می‌کند توجه کنید. استفاده مکرر از کلمات پرکننده (مثلاً “اوم”، “اوه”)، اجتناب بیش از حد از پاسخ های مستقیم، یا جزئیات بیش از حد، علائم هشدار دهنده هستند.
البته برخی از کودکان ممکن است این رفتارها را به دلیل استرس، اضطراب یا سایر عوامل غیر مرتبط با دروغ داشته باشند و دلیل قطعی دروغگویی نباشند.
بیشتر بدانید: راه های کاهش اضطراب در کودکان
راه های مقابله با دروغگویی در کودکان
روانشناسان کودک اغلب استراتژی های مفیدی برای مقابله با این رفتار ارائه می دهند که می‌تواند به شما بسیار کمک کند. در ادامه چند راه برای مقابله با دروغگویی در کودکان ذکر شده است:
علت دروغگویی فرزندتان را بیابید
انگیزه ها و اهداف آنها چیست؟ دانستن دلایل پشت دروغ های آنها به شما کمک می‌کند تا به طور موثر مشکل را حل کنید.
ارزش صداقت را بیاموزید
به جای تنبیه فرزندتان به خاطر دروغگویی، اهمیت راستگویی را به او آموزش دهید. عواقب منفی دروغگویی را توضیح دهید و آنها را تشویق کنید که صداقت را به دروغگویی ترجیح دهند
پیامدها را توضیح دهید
به فرزندتان کمک کنید تا بفهمد دروغ گفتن اشتباه است. با آنها در مورد پیامدهای منفی احتمالی عدم صداقت صحبت کنید. به آنها بیاموزید که چگونه با موقعیت‌های مختلف کنار بیایند تا بتوانند تصمیمات خوبی بگیرند.
تشویق به ابراز احساسات
محیطی امن ایجاد کنید که در آن فرزندتان بتواند احساسات واقعی خود را بیان کند. با آگاهی از احساسات آنها، می‌توانید از خطرات احتمالی جلوگیری کرده و با آنها رابطه نزدیک‌تری برقرار کنید.
بیشتر بدانید: علائم افسردگی در کودکان
انعطاف پذیر باشید
جایی برای اشتباهات جزئی بگذارید. ایجاد تعادل بین اجرای قوانین و نشان دادن بخشش بسیار مهم و مفید خواهد بود.
انتظارات را درست کنید
به خاطر داشته باشید که کودکان توانایی های محدودی دارند. تعیین انتظارات واقع بینانه و متناسب با سن به کاهش دروغگویی آنها کمک زیادی می‌کند.
منصف باشید
محیطی ایجاد کنید که کودک شما احساس کند که با او منصفانه رفتار میشود. از طرفداری یا انتقاد بیش از حد به خاطر اشتباهاتی که به طور مکرر مرتکب شده‌اند خودداری کنید.
بخشش هنگام دروغگویی در کودکان
از تحمیل قوانین سختگیرانه و خودسرانه خودداری کنید. عدم بخشش ممکن است کودکان را به سمت دروغگویی بیشتر سوق دهد.
اجتناب از تنبیه زیاد
برای موارد مهمی که هدف آموزشی دارد، مجازات را در نظر بگیرید و برای هر دروغگویی کودک را تنبیه نکنید و حتی در موارد مهم نیز، اگر فرزندتان صداقت نشان داد، تنبیه را کاهش دهید.
عشق و توجه نشان دهید
این کار پیوند نزدیک‌تری بین شما و فرزندتان ایجاد می‌کند و احتمال دروغ گفتن را کاهش می‌دهد.
مشاوره بگیرید
راهنمایی و مشاوره آنلاین روانشناسی با متخصصین، به شما و فرزندتان راه حل موثری در پیشگیری از دروغگویی نشان می‌دهد.
هشدار بدهید
قبل از اعمال هر گونه مجازاتی، هشدارهای قبلی را بدهید و عواقب دروغگویی را توضیح دهید.
ابراز نارضایتی
زمانی که فرزندتان دروغ میگوید نارضایتی خود را نشان دهید.
بیشتر بدانید: بهترین روش تربیت فرزند
بهترین رفتار در برخورد با دروغگویی در کودکان
اگر کودک شما فقط برای جلب توجه دروغ‌های کوچک میگوید، بهتر است آنها را نادیده بگیرید. نادیده گرفتن دروغ های کوچک یک فایده دارد: شما به فرزندتان یاد نمی‌دهید که دروغ های بزرگتر بگوید. وقتی فرزندتان را به خاطر یک دروغ کوچک تنبیه می‌کنید در واقع به او کمک می کنید در آینده بهتر دروغ بگوید.
گاهی اوقات کودکان به دلیل داشتن اعتماد به نفس پایین این دروغ ها را می گویند. به عنوان مثال، اگر فرزند شما ادعا می کند که ده گل به ثمر رسانده است و واضح است که این درست نیست، سعی کنید بیشتر در مورد آن داستان سوال نپرسید. نادیده گرفتن دروغ های کوچک که به دیگران آسیب نمی رساند بهترین راه برای ترک این عادت در فرزندتان است.
بیشتر بدانید: تله اعتمادی چیست؟
زمانی که نادیده گرفتن کارساز نیست و فرزندتان مدام دروغ می گوید، می‌توانید از سوالاتی استفاده کنید. به عنوان مثال، به فرزند خود بگویید: “آنچه می گویید کمی اغراق آمیز به نظر می رسد. می‌توانی دوباره وضعیت را برای من توضیح دهی؟” به این ترتیب، رفتار صحیح را به فرزندتان آموزش داده‌اید و به او فرصتی برای اصلاح خود داده‌اید.
برای دروغ‌های جدی‌تر مانند دزدی یا رفتن به جایی که نباید، والدین باید نوعی مجازات را در نظر بگیرند. تنبیه باید متناسب با سن کودک و اشتباهی باشد که مرتکب شده است.
مشاوره با روانشناس برای دروغگویی کودکان
مشاوره آنلاین کودک برای دروغ گفتن در کودکان برای کمک به آنها در درک عواقب عدم صداقت، توسعه همدلی و استدلال اخلاقی و ایجاد راهبردهای مقابله ای راهی بسیار مفید می‌باشد.
روانشناس یک محیط امن و محرمانه ایجاد می‌کند که در آن کودک احساس راحتی کرده و درباره نگرانی ها، افکار و رفتارهای خود صحبت می‌کند.
روانشناس به کودک کمک می کند تا دلایل اصلی دروغگویی خود را کشف کند، مانند ترس از تنبیه، میل به توجه، عزت نفس پایین، یا مشکل در بیان احساسات.
از طریق تکنیک های درمانی مختلف، روانشناس کودک را راهنمایی می کند تا در مورد تأثیر عدم صداقت خود بر خودش و دیگران بیشتر فکر کند.
روانشناس با کودک کار خواهد کرد تا حس ارزش های شخصی، همدلی و استدلال اخلاقی را در خود پرورش دهد.
روانشناس برای شناسایی راهبردهای مقابله ای سالم‌تر، مانند استفاده از ارتباط قاطعانه، حمایت از دیگران یا تمرین تکنیک‌های مدیریت استرس، با کودک همکاری می کند.
