عمل لیزیک چشم نوعی جراحی رایج برای اصلاح بینایی فرد مبتلا به عیوب انکساری است. این روش یکی از چندین جراحی اصلاح بینایی بوده که با ایجاد تغییر در شکل قرنیه، کاری میکند تا نور روی شبکیه پشت چشم متمرکز شده و تصاویر به وضوح دیده شوند. تشخیص این که عمل لیزیک برای فردی مناسب است یا خیر بر عهده چشم پزشک است و او پس از انجام معاینات لازم، میتواند تصمیم به انجام عمل لیزیک بگیرد. به نظر میرسد انجام این عمل برای افراد زیر ۱۸ سال، کسانی که به بیماریهای خاصی دچارند یا بعضی داروها را مصرف میکنند و همچنین بیماران با قرنیه نازک یا خشکی چشم مناسب نیست. برای مشورت با پزشکان متخصص در این زمینه میتوانید از چشم پزشک آنلاین حال کمک بگیرید.
عمل لیزیک چشم
جراحی لیزیک (LASIK) که مخفف عبارت Laser-assisted in situ keratomileusis است، رایجترین و شناخته شدهترین جراحی انکساری لیزری به شمار میرود که برای اصلاح مشکلات بینایی انجام میشود. کراتومیلوسیس درجا با کمک لیزر میتواند جایگزینی مناسب برای عینک یا لنزهای تماسی باشد. در چشمهایی با بینایی طبیعی، قرنیه، نور را دقیقا روی شبکیه در پشت چشم خم میکند (انکسار). اما با نزدیکبینی، دور بینی یا آستیگماتیسم، نور به اشتباه خم شده و تاری دید ایجاد میشود. عینک یا لنزهای تماسی میتوانند بینایی را اصلاح کنند؛ اما راه دائمی برای اصلاح دید، تغییر شکل قرنیه است. طی جراحی لیزیک، از نوع خاصی لیزر برش برای تغییر دقیق شکل بافت شفاف گنبدی شکل در جلوی چشم (قرنیه) برای بهبود بینایی استفاده میشود.
بیش از ۲۵ سال است که از این روش برای اصلاح عیوب انکساری چشم استفاده میشود. حدود ۹۶ درصد از بیماران پس از انجام این عمل بینایی مناسب خود را به دست میآورند. یکی از مهمترین ویژگیهای عمل لیزیک این است که درد بسیار کمی دارد و هیچ بخیه و پانسمانی در آن باقی نمیماند. بیشتر بیماران بعد از انجام آن دیگر هیچ نیازی به عینک یا لنز ندارند و اگر بینایی آنها با افزایش سن تغییر کند، پزشک قادر به تنظیم آن خواهد بود. این تنظیم میتواند به کمک انجام عمل مجدد یا استفاده از لنز و عینک باشد.
عمل لیزیک چشم برای اصلاح چه مشکلاتی استفاده میشود؟
وقتی نور آنطور که باید روی شبکیه چشم متمرکز نمیشود، دید فرد تار خواهد شد. پزشکان به این عارضه، عیوب انکساری میگویند. افرادی که دچار عیوب انکساری هستند معمولا از عینک یا لنزهای تماسی برای اصلاح دید خود استفاده میکنند. یکی دیگر از روشهای اصلاح بینایی در این افراد، عمل لیزیک چشم است. اگر قصد انجام عمل لیزیک دارید، چشمپزشک میتواند راهنماییهای لازم را به شما ارائه دهد. بهطور کلی این روش گزینهای برای اصلاح یکی از مشکلات بینایی زیر است:
هنگامی که کره چشم کمی بلندتر از حد طبیعی یا قرنیه به شدت منحنی باشد، پرتوهای نور در جلوی شبکیه متمرکز میشوند و دید را تار میکنند. در این شرایط فرد میتواند اجسام نزدیک را واضح ببیند، اما اجسام دور از دید او تار خواهند بود.
دور بینی
زمانی که کره چشم کوتاهتر از حد متوسط یا قرنیه بیش از حد صاف باشد، نور به جای تمرکز بر پشت آن، روی شبکیه متمرکز میشود. این اتفاق باعث تار شدن دید نزدیک و گاهی دور شود.
شما همینطور میتوانید درباره تفاوت تاری و دوبینی چشم مقاله مرتبط با آن را در بلاگ بخوانید.
آستیگماتیسم
هنگامی که قرنیه چشم به شکل ناهمواری منحنی یا مسطح شود، آستیگماتیسم روی میدهد. نتیجه آن بروز اختلال در تمرکز دید نزدیک و دور است.
اگر نیاز به خرید آمپول ایلیا دارید میتوانید از اینجا اقدام به خرید کنید
سن مناسب برای عمل لیزیک چشم
بهترین زمان عمل لیزیک زمانی است که چشمها کاملا رشد کرده و نسخه چشمی ثابت باشد. این اتفاق معمولا بین ۲۰ تا ۳۰ سالگی روی میدهد. برای افراد بالای ۶۰ سالی که از عینک خود خسته شده و به دنبال اصلاح دیدشان هستند پیشنهاد میشود از روشهای دیگری برای این منظور کمک بگیرند. بهتر است عمل لیزیک بین ۲۰ تا ۳۰ سالگی انجام شود؛ چون:
- با بالا رفتن سن، قدرت بازسازی بافتها و سلولها کم میشود.
- احتمال موفقیتآمیز بودن عمل در این سن بیشتر است.
- اطراف چشمها هنوز به دلیل استفاده طولانی مدت از عینک دچار تیرگی و فرورفتگی نشده است.
پزشکان توصیه میکنند عمل لیزیک چشم پیش از ۱۸ سالگی انجام نشود. به نظر میرسد این کار در افراد بالای ۱۸ سال با بهترین نتیجه یعنی موفقیت بالای عمل و عدم بازگشت نمره چشم بعد از عمل خواهد بود. پیشنهاد پزشکان این است که پیش از انجام عمل لیزیک به مدت یک تا دو سال به صورت منظم شماره چشمها را بررسی کنید و زمانی که نمره چشم به مدت ۶ ماه تا یک سال ثابت ماند، عمل را انجام دهید. این کار به این دلیل انجام میشود که در صورت ثابت نبودن نمره چشم، ممکن است اختلال در بینایی بعد از عمل همچنان باقی بماند یا ضعف چشم به سرعت برگردد. ثابت بودن نمره چشم پیش از عمل به پایداری عمل لیزیک و عدم بازگشت ضعف بینایی کمک میکند.
بیشتر بخوانید: انواع عمل آب مروارید
شرایط عمل لیزیک چشم
برای انجام عمل لیزیک، چشم را به کمک قطره بیحس میکنند. اما فرد کاملا بیدار است و فعالیتهایی که توسط پزشک انجام میشود را مشاهده میکند. مصرف یک داروی آرامبخش برای کاهش استرس میتواند به برخی از بیماران کمک کند. سپس پزشک از ابزاری به نام میکروکراتوم یا لیزر فمتوثانیه برای ایجاد یک فلپ نازک در قرنیه استفاده میکند. در مرحله بعد آن لایه را برداشته و با استفاده از لیزر دیگری، تغییر شکل لازم را در بافت زیر ایجاد میکند. پس از آن فلپ در جای خود قرار گرفته و عمل جراحی به پایان میرسد. انجام این عمل به حدود ۲۰ دقیقه زمان نیاز دارد و پس از آن، اقدامات مراقبتی لازم با توصیه پزشک انجام خواهد شد. شرایط لازم برای انجام عمل لیزیک که بر اساس توصیه پزشکان به متقاضیان اعلام میشود، شامل موارد زیر است:
- فرد بالای ۱۸ سال سن داشته باشد.
- باردار یا شیرده نباشد.
- شماره چشم ثابت و اخیرا تغییراتی در آن ایجاد نشده باشد.
- قرنیه طبیعی داشته و نازک یا ناهموار نباشد.
- بیماریهای چشمی مثل گلوکوم یا خشکی خشم نداشته باشد.
- داروهای مصرفی توسط پزشک کنترل شود و داروی ممنوعه مصرف نکند.
- انجام این عمل به مبتلایان به دیابت، لوپوس یا آرتریت روماتوئید توصیه نمیشود.
بیشتر بدانید: عمل فمتو اسمایل چشم چیست؟
مزایا عمل لیزیک چشم
بیشتر افرادی که به سراغ عمل لیزیک میروند میخواهند دیدی شفاف و بیواسطه داشته باشند؛ چون از عینک و استفاده از لنزهای تماسی خسته شدهاند. با این حـال انجام عمل جراحی با چشم باز میتواند ایده ترسناکی برای برخی افراد باشد. در این بخش به معرفی مزایا عمل لیزیک چشم میپردازیم تا به شما کمک کنیم که بتوانید با نظر پزشک خود تصمیم نهایی برای انجام این عمل را بگیرید.
سریع و بیخطر بودن
عمل لیزیک به عنوان یک عمل سرپایی شناخته میشود و کمتر از نیم ساعت زمان برای انجام آن نیاز است. البته بیشتر این زمان هم صرف آماده شدن برای جراحی میشود. برخی بیماران میتوانند یک آرامبخش مثل والیوم مصرف کنند تا استرس ناشی از عمل باعث حرکت آنها نشود. البته برای محافظت و آرامش خاطر بیماران، این لیزرها طوری طراحی شدهاند که اگر چشم بیمار در حین عمل به هر دلیلی حرکات ناگهانی داشته باشد، منجر به خطا و آسیب نشده و لیزر خود به خود خاموش شود.
به دست آوردن نتیجه فوری
مدت زمان زیادی طول نمیکشد که این بیماران متوجه تغییر در دید خود میشوند و همه چیز را واضحتر از قبل میبینند. این تغییرات معمولا پس از گذشت چند ساعت از عمل قابل درک است. اما اقدامات مراقبتی لازم را باید همچنان انجام دهند تا دید آنها در روزهای آینده بهتر شود. پزشک توصیه میکند تا ۴۸ ساعت فعالیتهای خود را محدود کنید و پس از آن کارهای عادی خود را با رعایت مراقبت کافی انجام دهید. سعی کنید تا یک هفته از صفحات نوردار مثل موبایل، تبلت و… دوری کنید. کسانی که PRK انجام میدهند انتظار طولانیتری برای اصلاح دید خواهند داشت. در این روش به تحمل حدود یک ماه زمان برای برگشت دید واضح نیاز است.
زندگی بدون عینک و لنز
بسیاری از بیمارانی که عمل لیزیک انجام میدهند، این اتفاق را تغییردهنده زندگی خود میدانند. این عمل میتواند وسیلهای برای لذت بردن بیشتر از زندگی باشد! لذت ناشی از فعالیتهایی که به دلیل ضعف بینایی قادر به انجام آنها نبودهاند.
بهبود بینایی تا حد زیاد
کسانی که عمل لیزیک انجام میدهند میتوانند دید کامل خود را به دست آورند؛ فقط نباید انتظار دیدی مافوق بشری داشته باشند! واقعیت این است که در بهترین حالت ما میتوانیم به آنچه که با عینک یا لنزهای تماسی میدیدیم برسیم. برای کسانی که شماره چشم بالاتری دارند این احتمال ممکن است متفاوت باشد. اما آنها هم این شانس را خواهند داشت که بدون عینک و لنز به زندگی خود ادامه دهند.
بیشتر بخوانید: تنبلی چشم در کودکان
معایب عمل لیزیک چشم
عمل لیزیک مانند هر عمل جراحی دیگری با برخی عوارض جانبی همراه است و میتواند معایبی هم داشته باشد. در ادامه به معرفی معایب عمل لیزیک چشم میپردازیم.
برای همه مناسب نیست
انجام عمل لیزیک معمولا به افراد بالای ۴۰ سال توصیه نمیشود. علت چنین تصمیمی این است که بیماران ممکن است دچار پیرچشمی باشند. پیرچشمی در اثر ایجاد تغییر و سفتی عدسی ایجاد میشود. عمل لیزیک میتواند قرنیه را تغییر دهد نه عدسی را.
با خطرات نادر اما امکانپذیری همراه است
معمولا انجام عمل لیزیک تا سه ماه باعث خشکی چشم میشود که پزشکان آن را با تجویز اشک مصنوعی کنترل میکنند. اما احتمال تبدیل شدن این مشکل به یک اختلال دائمی وجود دارد. یکی دیگر از عوارض جانبی نادر و غیرمعمول این عمل، مشاهده هالههای شبانه یا تابش خیرهکننده است. پزشکان میگویند با گذشت زمان و پیشرفت دستگاهها، ریسک این عمل کمتر و انجام آن ایمنتر شده است. محدوده درمان در حـال حاضر بسیار بزرگتر از قبل است و کل قرنیه را میپوشاند.
گاهی فلپها آسیب میبینند
فلپهای ایجاد شده در حین عمل لیزیک محکم نمیشوند؛ به همین دلیل بیمار نباید چشمهای خود را در حین بهبودی بمالد. پزشکان میگویند هر ضربهای به فلپ مانند ضربه زدن توسط ناخن و… میتواند آن را حتی سالها پس از جراحی از بین ببرد. در صورت بروز چنین آسیبی باید فورا با پزشک خود تماس بگیرید. البته انجام PRK چنین خطری ندارد؛ چون هیچ فلپی در این روش ایجاد نمیشود. به همین دلیل پزشکان به افراد ورزشکار یا کسانی که فعالیتهای زیاد بدنی دارند توصیه میکنند که به جای لیزیک از این روش استفاده کنند.
ممکن است ضعف بینایی برگردد
کسانی که این عمل را با شماره چشم بالا انجام دادهاند، ممکن است در طول زمان با کاهش جزئی در بینایی خود مواجه شوند. البته احتمال بسیار کمی وجود دارد که فرد نیاز به عمل مجدد داشته باشد. پزشکان میگویند این احتمال وجود دارد که بینایی فرد کمی به عقب برگردد، اما هرگز به اندازه اول نمیشود! تصمیمگیری در مورد عمل لیزیک دوم کار دشواری است؛ چون احتمالا خطرات بیشتری متوجه فرد خواهد شد و ممکن است شرایط متفاوتی داشته باشد. افرادی که عمل لیزیک داشتهاند ممکن است مانند بسیاری از افراد، بعد از ۴۰ سالگی با پیرچشمی مواجه شوند. استفاده از عینک در این شرایط به بهبود دید افراد در هنگام مطالعه و… کمک میکند.
هزینه عمل لیزیک چشم
عمل لیزیک چشم در بسیاری از کشورها تحت پوشش بیمه نیست و جزو عملهای نسبتا گران به حساب میآید. البته برخی میتوانند هزینه آن را از طریق بیمههای تکمیلی و سایر خدمات مشابه پرداخت کنند. طبق قوانین ایران متوسط هزینه انجام این عمل حدود هشتاد میلیون ریال است. البته ممکن است این رقم در مراکز مختلف و با توجه به امکانات ارائه شده کمی متفاوت باشد. مبلغی که بیمه تکمیلی بابت عمل لیزیک پرداخت میکند، به سقف پوشش رفع عیوب انکساری در قرارداد بیمه درمان بستگی دارد. اکنون تعرفه وزارت بهداشت برای عمل لیزیک چشم حدود بیست و پنج میلیون ریال برای هر چشم است که اگر سقف پوشش این عمل در بیمه تکمیلی هم به همان اندازه باشد، میزان پرداختی توسط شرکت بیمهگر به همان اندازه با کسر فرانشیز خواهد بود.
اما نکته مهم این است که بیمهها هزینههای مربوط به عمل چشم را در صورتی پرداخت میکنند که درجه نقص بینایی یا شماره چشم فرد بالاتر از سه دیوپتر باشد. البته باید توجه کنید که شرکتهای بیمهگر، پوشش رفع عیوب انکساری را برای هر چشم به صورت جداگانه حساب میکنند. پس در صورتی که یکی از چشمها یا هر دو چشم مشمول قوانین بیمه تکمیلی باشد، بیمهگر موظف است تعهدات خود را در مورد آن انجام دهد.
همچنین شما می توانید با دریافت وام 50 میلیونی سلامت از اپلیکیشن «حال»، از سرویس اقساطی سلامت که به خدمات پزشکی و جراحی ها تعلق می گیرد، برای انجام تمامی عمل های زیبایی استفاده کنید.
عوارض عمل لیزیک چشم
برخی بیماران ممکن است یک تا دو روز بعد از انجام عمل لیزیک چشم، کمی احساس ناراحتی داشته باشند. البته عوارض جانبی نادری هم در بعضی از بیماران مشاهده میشود که گرچه عمومیت ندارد، اما لازم است افراد نسبت به آنها آگاه باشند و با مشاهده آنها با پزشک خود تماس بگیرند. بعضی از عوارض جانبی عمل لیزیک شامل تابش نور خیرهکننده، نوسان بینایی، حساسیت به نور، خشکی چشم، دیدن هاله در اطراف تصاویر و اختلال در رانندگی مخصوصا در شب است. در بیشتر موارد این عوارض با گذشت زمان و بهبودی چشمها از بین خواهند رفت.
قبل و بعد از عمل لیزیک چه باید کرد؟
عمل لیزیک هم مانند سایر اعمال جراحی نیاز به آمادهسازی بیمار و اقدامات مراقبتی پس از آن دارد. در ادامه به توضیح این شرایط میپردازیم.
چگونگی آمادهسازی پیش از عمل لیزیک
قبل از انجام این عمل، پزشک در مورد نحوه انجام عمل و شرایط آمادگی با شما صحبت خواهد کرد. آنها در مورد سابقه پزشکی، داروهای مصرفی و شرایط عمومی سلامتی شما سوالاتی میپرسند و معاینه نهایی چشم را انجام میدهند. این معاینه شامل آزمایشهایی برای اندازهگیری ضخامت قرنیه، انکسار و فشار چشم است. پزشکان توصیه میکنند حداقل سه هفته پیش از معاینه نهایی خود، از لنزهای تماسی استفاده نکنید. در این جلسه لازم است عینکتان را به همراه داشته باشید تا پزشک بتواند شماره آن را هم بررسی کند.
در روز عمل بهتر است به حمام بروید، یک وعده غذایی سبک بخورید و داروهای خود را هم طبق برنامه مصرف کنید. انجام آرایش چشم یا استفاده از گیره مویی که وضعیت قرارگیری سر را دچار اختلال کند اصلا توصیه نمیشود. برای کاهش استرس میتوانید از یک آرامبخش استفاده کنید؛ اما بهتر است در مورد آن با پزشک خود مشورت کنید.
مراقبتهای بعد از عمل لیزیک چشم
این عمل باعث خشکی چشم میشود. پس حتی در صورتی که احساس خشکی در چشمهای خود ندارید، از قطرههای چشمی که پزشک برای این منظور تجویز کرده با برنامه منظم استفاده کنید. قطرههای چشمی برای جلوگیری از عفونت و التهاب و اشک مصنوعی برای مرطوب نگه داشتن چشم از مواردی هستند که توسط پزشک تجویز میشوند. احساس سوزش یا تاری دید پس از استفاده از قطرهها تا چند روز طبیعی است. به هیچ عنوان از قطره غیرتجویزی به صورت خودسرانه استفاده نکرده یا استفاده از قطرههای تجویز شده را به بهانه سوزش و ناراحتی قطع نکنید. در این شرایط حتما از پزشک خود راهنمایی بگیرید.
چشمها احتمالا خیلی سریع بهبود پیدا میکنند و با گذشت چند روز متوجه تغییراتی عمده در وضعیت بینایی خود میشوید. بینایی باید در عرض چند روز تثبیت شود و بهبود ادامه پیدا کند؛ اما در موارد نادری ممکن است روند تثبیت چند هفته طول بکشد. احتمالا قادر هستید که روز بعد به سر کار خود برگردید. اما با این حـال توصیه میشود ۴۸ ساعت استراحت کنید و بعد از معاینه اولیه چشم توسط پزشک، فعالیتهای عادی خود را ادامه دهید. هر نوع تغییر غیرعادی یا وضعیت خاص را با پزشک خود مطرح کنید و هیچ اقدام درمانی دیگری انجام ندهید.
پزشکان توصیه میکنند تا دو هفته بعد از عمل، شنا و ورزشهای سنگین انجام ندهید و از وان آب گرم هم استفاده نکنید. محافظت از چشمها در برابر نور خورشید و نورهای شدید تابیده شده از صفحات الکترونیکی هم ضروری است. بهتر است برای عدم لمس چشم در روزهای نخست و بهویژه در هنگام خواب، از محافظ لاستیکی چشم استفاده کنید. مالش شدید چشمها ممکن است باعث شود که فلپ قرنیه از جای خود خارج شده و مشکلات جدی ایجاد شود. معمولا یک تا دو روز بعد از عمل برای معاینه اولیه باید به پزشک مراجعه کنید. بعد از این معاینه احتمالا پزشک به شما اجازه رانندگی خواهد داد. انجام معاینه در زمانهای تعیین شده به بهبود روند درمان کمک میکند.
حرف آخر
عمل لیزیک یک عمل جراحی رایج چشمی برای درمان نزدیکبینی، دوربینی و آستیگماتیسم است. با این که این کار یک عمل سرپایی کمخطر و سریع است، اما به دلیل هزینه بالای آن و عدم پوشش بیمه، بسیاری از افراد قادر به انجام آن نیستند. البته بیشتر شرکتهای بیمه، خدمات بیمه تکمیلی خاصی را برای آن تعریف کردهاند و با توجه به سقف پوشش بیمه و شرایط در نظر گرفته شده برای هر چشم، بخشی از هزینه آن را پرداخت میکنند. اگر میخواهید در مورد عمل لیزیک چشم و شرایط انجام آن با یک پزشک متخصص چشم مشورت کنید، میتوانید از حال کمک بگیرید. تجربه شما در مورد انجام عمل لیزیک چشم و مراقبتهای پس از آن چه بوده است؟
سوالات متداول
آیا عمل لیزیک ضعف چشمها را برای همیشه درمان میکند؟
جراحی لیزیک برای تغییر شکل قرنیه و اصلاح دید افراد طراحی شده است. به این معنی که بسیاری از افراد پس از انجام این عمل و در دهههای بعدی زندگی خود نیازی به استفاده از عینک یا لنز نخواهند داشت.
آیا عمل لیزیک به چشم آسیب میزند؟
خطرات و عوارضی که منجر به آسیب بینایی شود بسیار نادر است. اما بعضی از عوارض جانبی جراحی لیزیک به ویژه خشکی چشم، مشکلات موقت بینایی و… وجود دارد که پس از گذشت چند هفته تا چند ماه برطرف میشوند.
آیا عمل لیزیک باعث نابینایی میشود؟
این عمل جراحی یک روش ایمن و سریع است که به خودی خود باعث نابینایی نمیشود. البته اقدامات درمانی بعد از عمل بسیار مهم است که باید رعایت شود. در صورت مشاهده وضعیت غیرعادی حتما با پزشک تماس بگیرید.
آیا بعد از لیزیک همچنان به عینک نیاز خواهم داشت؟
بیماران این عمل را انجام میدهند تا نیازشان به لنز و عینک را برطرف کنند یا به حداقل برسانند. البته ممکن است بعد از گذشت سالها یا بروز پیرچشمی نیاز به عینک برای دقت بیشتر و یا مطالعه داشته باشند.
برای انجام عمل لیزیک از چه پزشکی کمک بگیریم؟
معاینه وضعیت چشم بیمار، انجام عمل و تصمیمگیری در مورد این که انجام عمل لیزیک برای او مناسب است یا خیر بر عهده پزشک متخصص چشم است. برای تماس با این پزشکان از حال استفاده کنید.
منابع