رحم اجاره ای یا اهدایی، نوعی فناوری کمک باروری (ART) است که در آن یک زن به عنوان مادر جایگزین میپذیرد تا یک جنین را که متعلق به زوج دیگری است، حمل کند و پس از زایمان، نوزاد را به والدین اصلی بازگرداند. در این روش، جنین با استفاده از تخمک و اسپرم تولید شده توسط والدین (یا اهدا کنندگان) مورد نظر تشکیل و به رحم جایگزین منتقل میشود. اگر مادر واقعی تخمک مناسب نداشته باشد، میتوان از تخمک مادر جایگزین در صورت رضایت و صلاحیت او استفاده کرد. اما اگر والدین نخواهند که جنین هیچ ارتباط ژنتیکی با نوزادشان داشته باشد، میتوانند از تخمک اهدایی استفاده کنند. رحم جایگزین یک پروسه کاملا پیچیده است و مراحل مهم بسیاری برای اطمینان از تصمیمگیری هر دو طرف وجود دارد، از جمله مشاوره گسترده، ارزیابیهای روانشناسی و مشاوره حقوقی.
رحم اجارهای یا اهدایی در برخی از کشورهای جهان قانونی است؛ در مقابل برخی کشورها قوانین سختی در مورد آن دارند و با کسانی که به انجام آن مبادرت کنند، به شدت برخورد میکنند. مثلا در کشورهای آلمان، فرانسه، اسپانیا، هلند، هند و ترکیه اهدای رحم یا اجاره آن امروزه غیر قانونی است. در انگلستان اجاره رحم به شکل تجاری قانونی نیست، اما اهدای رحم نوعدوستانه زیر نظر سازمانهای مسئول مجاز است. استرالیا هم قوانینی مشابه انگلستان برای اهدای رحم وضع کرده است. رحم اجارهای یا اهدای رحم در آمریکا، روسیه، اوکراین و ایران چه به شکل دوستانه و چه تجاری مجاز و قانونی است.
راه ها و داروهای درمان ناباروری را بشناسید
متقاضیان استفاده از رحم جایگزین چه کسانی هستند؟
معمولا زوجها زمانی به سراغ اجاره رحم جایگزین میروند که به صورت طبیعی، امکان باروری برای آنها وجود نداشته باشد یا پروسه حاملگی برای مادر بسیار خطرناک و حتی کشنده باشد. شرایط ویژهای وجود دارد که در صورت تطبیق یکی از آنها با شرایط زوج متقاضی رحم اجارهای، امکان این کار برای آنها مجاز میشود:
اختلال ساختاری شدید رحم
- وجود مشکلات حاد در بارداریهای گذشته مانند بارداری خارج از رحم یا پره اکلامپسی
- عفونت شدید و درمان نشده رحم
- برداشتن و خروج رحم به دلیل آسیب یا بیماری یا هیسترکتومی
- سابقه IVF مکرر ناموفق
- سقط جنین مکرر
- بیماری قلبی شدید یا سایر بیماریهایی که بارداری را غیر ممکن یا خطرناک میکند؛ مانند دیابت حاد، مشکلات ژنتیکی و…
مادر جایگزین باید چه شرایطی داشته باشد؟
برای کاهش خطرات احتمالی که در این فرآیند وجود دارد، مادر جایگزین هم باید شرایطی داشته باشد تا بتواند بارداری و زایمان موفقی را پشت سر بگذارد. مهمترین شرایط مادر جایگزین عبارتند از:
- زن نباید جوانتر از ۲۵ سال باشد. بازه سنی مناسب برای این کار ۲۵ تا ۴۰ سال است اما این کار تا پیش از یائسگی هم امکان پذیر است. بعضی زوجها ترجیح میدهند که مادر خودشان (مادربزرگ) فرزندشان را حمل کند. در چنین شرایطی اگر مادر جوانتر از سن یائسگی (۵۲ سال) باشد، میتواند جنین فرزندش را حمل کند. البته همه افراد این شرایط را ندارند و حتما باید امکان این کار توسط پزشک و با آزمایشهای خاص بررسی شود.
- فردی که میپذیرد فرزند زوج دیگری را در رحم خود پرورش دهد باید یک بارداری طبیعی و زایمان موفق را پشت سر گذاشته باشد.
- مادر جایگزین نباید سابقه هیچ بیماری مرتبط با بارداری داشته باشد.
- قبل از انتقال جنین حداقل ۶ ماه با والدینی که میخواهد فرزندشان را حمل کند آشنایی و ارتباط داشته باشد.
- مادر جایگزین و والدین واقعی باید از نظر مشکلات روحی و روانی بررسی شود و مشخص شود که از مشکلی که تصمیم گیری یا مراقبت از کودک را مختل میکند، رنج نمیبرند.
- از تخمک فرد جایگزین نباید استفاده شود. در صورت نیاز به تخمک از تخمک اهدایی شخص ثالث استفاده شده و سلول تخم ایجاد شده در رحم جایگزین قرار داده میشود. در رحم اجارهای به شیوه سنتی از تخمک مادر جایگزین استفاده میشود، اما برای جلوگیری از ارتباط عاطفی مادر جایگزین با فرزند، بهتر است از تخمک اهدایی استفاده شود.
شما میتوانید از بخش آزمایش در منزل قسمت مربوط به تست قبل از بارداری را انتخاب کنید و این کار را در منزل خود انجام دهید.
اجاره رحم و انتقال جنین به چه روشهایی امکان پذیر است؟
جنینی که در رحم اجارهای جایگذاری میشود تا رشد کند، به شکلهای مختلفی میتواند تشکیل شود. نحوه تشکیل نطفه با توجه به شرایط پدر و مادر و مادر جایگزین و با نظر متخصصان مربوطه تعیین میشود.
رحم اجارهای سنتی
در این روش، مادر جایگزین با استفاده از اسپرم پدر واقعی در محیط آزمایشگاهی با روش IVF، IUI یا ICSI باردار میشود. فرزندی که به این طریق به وجود میآید، از نظر ژنتیکی مشابه مادر جایگزین و پدر است، چون اسپرم پدر تخمک مادر جایگزین را بارور کرده است.
رحم اجارهای و بارداری به کمک اسپرم اهدایی و تخمک مادر جایگزین
در این روش، مادر جایگزین با استفاده از اسپرم اهدایی در محیط آزمایشگاهی با روش IVF یا IUI باردار میشود. فرزند حاصل از این کار، از نظر ژنتیکی مشابه مادر جایگزین و مردی است که اسپرم اهدایی او را برای بارور کردن تخمک مادر جایگزین به کار بردهاند.
رحم اجارهای و بارداری به کمک اسپرم و تخمک والدین واقعی
در این روش، اسپرم پدر با تخمک مادر در محیط آزمایشگاهی به روش IVF یا ICSI ترکیب شده و تخم یا جنین به وجود میآید. به دلیل اینکه مادر واقعی به دلایل تایید شده پزشکی امکان حمل و پرورش جنین را در رحم خود ندارد، این جنین به رحم مادر جایگزین منتقل میشود. فرزند حاصل از لحاظ ژنتیکی کاملا مشابه پدر و مادر واقعی خود خواهد بود.
رحم اجارهای و بارداری به کمک تخمک اهدایی
در این روش، از اسپرم پدر برای بارور کردن تخمک اهدایی استفاده میکنند و سپس جنین حاصل به رحم مادر جایگزین منتقل میشود. این روش برای افرادی قابل اجراست که مادر به دلایل پزشکی تخمک مناسب یا کافی برای بارداری نداشته و باید از تخمک اهدایی فردی دیگر استفاده شود. در این روش ژنهای پدر در خصوصیات ژنتیکی جنین نقش دارد ولی فرزند حاصل از نظر ژنتیکی هیچ ارتباطی با مادر و مادر جایگزین ندارد.
رحم اجارهای و بارداری به کمک اسپرم اهدایی
این روش وقتی انجام میشود که پدر نتواند اسپرم کافی یا مناسب تولید کند. در این شیوه تخمک مادر واقعی را توسط اسپرم اهدایی بارور میکنند و جنین حاصل را به رحم مادر جایگزین منتقل میکنند. این جنین از نظر ژنتیکی مشابه مادر واقعی و مردی است که از اسپرم اهدایی او برای بارور کردن تخمک استفاده کردهاند.
رحم اجارهای و بارداری به کمک جنین اهدایی
وقتی پدر قادر به تولید اسپرم و مادر قادر به تولید تخمک نباشد، برای تشکیل جنین، از اسپرم و تخمک اهدایی استفاده میکنند. سپس جنین حاصل از این کار به بدن مادر جایگزین منتقل میشود. نوزادی که در این شیوه متولد میشود، از نظر ژنتیکی هیچ شباهتی به پدر و مادر واقعی خود نداشته و مشابه افرادی است که اسپرم و تخمک خود را اهدا کردهاند. این روش برای زوجهای نامتعارف، همجنس، تک والد و شرایط خاص هم به کار میرود.
اجاره رحم نوع دوستانه
در این روش، مادر جایگزین میپذیرد به هر روشی که مناسب زوج نابارور است، باردار شده و فرزند حاصل را بدون ارتباط و چشمداشت مالی به آنان واگذار کند.
اجاره رحم تجاری
در این روش، مادر جایگزین در قبال حمل نوزاد و واگذاری آن به زوج نابارور، مبلغی پول دریافت میکند.
مراحل قانونی اجاره رحم
صلاحیت زوج متقاضی اجاره رحم و فرد اجاره دهنده باید توسط کارشناسان و کمیتههای مخصوص بررسی و در صورت تایید نهایی مجوز این کار به آنان داده شود.
بررسی پزشکی
در این مرحله زوج باید آزمایشات اولیه لازم را در زمینه توانایی باروری انجام داده و مشخص شود که هیچ روش درمانی در مورد باروری آنها موثر نیست. در این مرحله مادر جایگزین هم باید تستهای لازم را انجام دهد و شرایط باروری او توسط متخصص زنان و زایمان تایید شود.
برای مشاوره اولیه میتوانید از خدمات دکتر زنان آنلاین سامانه حال استفاده کنید.
ارزیابی پزشکی تکمیلی
در این مرحله آزمایشات تکمیلی پزشکی و روانشناسی بر روی زوج و مادر جایگزین انجام میشود تا شرایط آنها به طور قطعی تایید شود.
بیشتر بخوانید: ۵ ماده غذایی مفید برای کوچک شدن فیبروم
مشاوره ژنتیک
یکی از مراحل مهمی که پیش از اجاره رحم باید بررسی شود، انجام آزمایشات و مشاوره ژنتیک توسط مادر جایگزین و زوج مورد نظر است.
مشاوره حقوقی
این مرحله از این جهت مهم است که بایدها و نبایدها و وضعیت حقوقی این پروسه را برای زوجین و مادر جایگزین مشخص میکند.
بررسی کمیته ویژه
پس از اینکه صلاحیت زوج و مادر جایگزین در مراحل قبل تایید شد، شرایط آنها در کمیته مخصوصی که معمولا در مراکز ناباروری کشور وجود دارد، بررسی شده و تصمیمات نهایی گرفته میشود.
انجام روشهای کمک باروری
در صورت دریافت مجوز اجاره رحم، مرحله جایگزینی سلول تخم در رحم مادر جایگزین با روشهای مختلف انجام میشود. IVF و IUI متداولترین روشها برای جایگزینی جنین هستند.
مراقبتهای حین بارداری
مادر جایگزین موظف است در طول 9 ماه، نهایت دقت و مراقبت را از جنین به عمل آورد و آزمایشات لازم و غربالگریها را طبق برنامه و به صورت منظم انجام دهد.
تولد نوزاد
پس از زایمان و انجام امور حقوقی لازم، نوزاد به پدر و مادر حقیقی تحویل داده میشود.
بیشتر بخوانید: تست کرونا در منزل
آیا اجاره رحم از نظر شرعی جایز است؟
مشاوران حقوقی حاضر در مراکز ناباروری به زوجینی که به صحت این کار از نظر شرعی تردید دارند، مشاوره دقیق و کاملی ارائه میدهند. گرچه نظرات مختلفی در این باره وجود دارد، اما بسیاری از مراجع تقلید انجام این کار را در شرایط ضروری و با رعایت موازین شرعی مجاز میدانند.
هزینه اجاره رحم چقدر است؟
به طور کلی، هزینه رحم اجارهای یا رحم اهدایی در کشورهای آسیایی در مقایسه با کشورهای اروپایی و امریکایی ارزانتر است. ایران از نظر قیمت و هزینه یکی از بهترین کشورهای مقصد برای رحم اجارهایست که شانس موفقیت و کیفیت خدمات ارائه شده بالایی دارد.
اگر در این زمینه نیاز به اطلاعات بیشتر و کاملتری دارید، میتوانید همین حالا از طریق وبسایت و اپلیکیشن حال با یکی از متخصصان این سامانه در حوزه نازایی مشاوره کرده و سوالات خود را از ایشان بپرسید و در کمترین زمان ممکن پاسخ سوالاتتان را دریافت کنید.برای دریافت اپلیکیشن حال هم میتوانید به بخش دانلود اپلیکیشن در صفحه نخست سایت مراجعه کنید.
سوالات متداول
اجاره رحم و انتقال جنین به چه روشهایی امکان پذیر است؟
رحم اجارهاس سنتی، رحم اجارهای و بارداری به کمک اسپرم اهدایی و تخمک مادر جایگزین، رحم اجارهای و بارداری به کمک اسپرم و تخمک والدین واقعی، رحم اجارهای و بارداری به کمک تخمک اهدایی، رحم اجارهای و بارداری به کمک اسپرم اهدایی و رحم اجارهای و بارداری به کمک جنین اهدایی از انواع روشهای اجاره رحم است.
مادر جایگزین باید چه شرایطی داشته باشد؟
بازه سنی مناسب برای این کار ۲۵ تا ۴۰ سال است اما این کار تا پیش از یائسگی هم امکان پذیر است. فردی که میپذیرد فرزند زوج دیگری را در رحم خود پرورش دهد باید یک بارداری طبیعی و زایمان موفق را پشت سر گذاشته باشد. مادر جایگزین نباید سابقه هیچ بیماری مرتبط با بارداری داشته باشد. از تخمک فرد جایگزین نباید استفاده شود.
متقاضیان استفاده از رحم جایگزین چه کسانی هستند؟
معمولا زوجها زمانی به سراغ اجاره رحم جایگزین میروند که به صورت طبیعی، امکان باروری برای آنها وجود نداشته باشد. به طور مثال دارای اختلالاتی مثل وجود مشکلات حاد در بارداریهای گذشته مانند بارداری خارج از رحم یا پره اکلامپسی، عفونت شدید و درمان نشده رحم، برداشتن و خروج رحم به دلیل آسیب یا بیماری یا هیسترکتومی، سابقه IVF مکرر ناموفق و سقط جنین مکرر باشند.
منابع
فتحی
3 سال پیش