لوپوس نوعی بیماری خود ایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن بیش‌فعال شده و به بافت سالم و طبیعی حمله میکند. علائم این بیماری شامل التهاب، تورم و آسیب به مفاصل، پوست، کلیه‌ها، خون، قلب و ریه‌هاست. به دلیل ماهیت پیچیده لوپوس، مردم گاهی اوقات آن را «بیماری هزار چهره» می‌نامند.
طبق گزارش بنیاد لوپوس امریکا، این بیماری بیشتر زنان را درگیر میکند و اغلب در سنین ۱۵ تا ۴۴ سال ظاهر میشود. این لوپوس مسری نیست و فرد مبتلا نمی‌تواند آن را به شخص دیگری منتقل کند. با این حـال در موارد نادر، زنان مبتلا ممکن است کودکان مبتلا به لوپوس به دنیا بیاورند. برای آشنایی بیشتر با این بیماری، همراه حال باشید.
برای دریافت بهترین خدمات مشاوره در زمینه پوست و مو میتوانید از بخش دکتر پوست آنلاین سلامت پزشکی سامانه حال استفاده کنید.
تشخیص بیماری لوپوس
آزمایش خون می‌تواند به تشخیص لوپوس کمک کند. تشخیص به دلیل وجود علائم متنوعی که ممکن است شبیه علائم سایر بیماری‌ها هم باشد، دشوار است. پزشک از بیمار درباره علائم سوال میکند، معاینه فیزیکی میکند و سابقه پزشکی شخصی و خانوادگی را بررسی میکند. پزشک در صورت مشاهده علائم مربوط به بیماری، برخی آزمایشات خون و سایر تحقیقات آزمایشگاهی را انجام خواهد داد.
- نشانگرهای زیستی
دلیل اهمیت نشانگرهای زیستی این است که اگر فردی حتی علائمی هم نداشته باشد، به بیماری مبتلا است یا نه. لوپوس از طرق مختلف بر افراد تاثیر می‌گذارد. این امر یافتن نشانگرهای زیستی قابل اعتماد را دشوار میکند. با این حال، ترکیبی از آزمایش خون و تحقیقات دیگر می‌تواند به پزشک کمک کند تا تشخیص درستی داشته باشد.
- آزمایش خون
آزمایش خون می‌تواند نشان دهد که برخی از نشانگرهای زیستی وجود دارند یا خیر. نشانگرهای زیستی می‌توانند اطلاعاتی راجع به بیماریهای خود ایمنی فرد در اختیار شما قرار دهند. برای این کار میتوانید از سرویس آزمایش در منزل نیز استفاده کنید
- آزمایش ادرار
آزمایش ادرار می‌تواند به تشخیص و مشاهده اثرات لوپوس بر کلیه‌ها کمک کند. مقدار پروتئین، گلبول‌های قرمز و سفید همگی می‌توانند بر عملکرد کلیه‌ها تاثیر داشته باشند. برای برخی از آزمایشات، فقط یک نمونه لازم است اما ممکن است نیاز به جمع‌آوری نمونه در طول ۲۴ ساعت باشد.
درباره آزمایش ادرار به مقاله مرتبط با آن سر بزنید.
- نمونه‌برداری از بافت
ممکن است پزشک برای بررسی هرگونه آسیب یا التهاب، بیوپسی (معمولا از پوست یا کلیه‌ها) را پیشنهاد کند.
- آزمایشات تصویربرداری
اشعه ایکس و سایر آزمایشات تصویربرداری می‌تواند به پزشکان کمک کند تا تغییرات به وجود آمده دز اندام‌های تحت تاثیر را ببینند.
بیشتر بدانید: قیمت تست کرونا
علائم لوپوس
لوپوس از راه‌های مختلف بر افراد تاثیر می‌گذارد. علائم آن می‌تواند در بسیاری از قسمت‌های بدن رخ دهد. این بیماری دارای طیف وسیعی از علائم است، از جمله:
- خستگی
- کاهش اشتها و وزن
- درد یا تورم مفاصل و عضلات
- تورم در پاها یا اطراف چشم
- غدد متورم
- بثورات پوستی
- زخم‌های دهان
- حساسیت به خورشید
- تب
- سردرد
- درد قفسه سینه
- ریزش غیرمعمول مو
آیا انواع سردرد را می‌شناسید؟ این مقاله را حتما بخوانید.
بثورات پوستی یکی از نشانه‌های شایع لوپوس است
تاثیر بر سایر سیستم‌های بدن
لوپوس همچنین می‌تواند بر سیستم‌های زیر تاثیر بگذارد:
- کلیه‌ها: التهاب کلیه‌ها می‌تواند حذف مواد زاید و سموم دیگر را برای بدن دشوار کند. تقریبا از هر ۳ نفر مبتلا به لوپوس، یک نفر دچار مشکلات کلیوی میشود.
- ریه‌ها: برخی از افراد دچار التهاب پوشش داخلی حفره سینه می‌شوند که باعث درد قفسه سینه با تنفس میشود.
- سیستم عصبی مرکزی: لوپوس در مواردی می‌تواند بر مغز یا سیستم عصبی مرکزی تاثیر بگذارد . علائم آن شامل سردرد، سرگیجه، افسردگی، اختلالات حافظه، مشکلات بینایی، تشنج، و تغییر رفتار است.
- رگ‌های خونی: احتمال وقوع التهاب رگ‌های خونی وجود دارد که می‌تواند بر گردش خون تاثیر بگذارد.
- خون: احتمال بروز کم‌خونی، لکوپنی (کاهش تعداد گلبول‌های سفید خون) یا ترومبوسیتوپنی (کاهش تعداد پلاکت خون) وجود دارد.
- قلب: اگر التهاب، قلب را تحت تاثیر قرار دهد می‌تواند منجر به میوکاردیت، اندوکاردیت و پریکاردیت شود. همچنین ممکن است درد قفسه سینه یا سایر علائم به وجود آید.
- عفونت: از آنجایی که لوپوس سیستم ایمنی بدن را ضعیف میکند، احتمال آلودگی عفونی هم بیشتر میشود. عفونت‌های رایج شامل عفونت‌های دستگاه ادراری، عفونت‌های تنفسی، تبخال و زونا است.
بیشتر بخوانید: غذاهای مفید برای کولیت روده
علائم بیماری لوپوس در زنان
علائم بیماری لوپوس در زنان و مردان مشابه است. با اینکه ۹۰ درصد از مبتلایان را زنان تشکیل می‌دهند، اما علائم آن را نمی‌توان بر اساس جنسیت تفکیک کرد. نشانه‌های اصلی بیماری بثورات پوستی، زخم‌های دهانی، حساسیت به نور خورشید، احساس خستگی و دردهای عضلانی است. با اینکه بیشتر افراد همین نشانه‌ها را دارند، اما تب، سردرد، درد قفسه سینه،کاهش اشتها و ریزش شدید مو هم جزو علائم معمول است.
بیشتر بخوانید: بهترین آنتی بیوتیک برای عفونت لثه
عکس بیماری لوپوس
تصاویر زیر، تاثیرات لوپوس بر پوست را نشان می‌دهند.
درمان لوپوس
در حـال حاضر هیچ درمانی برای لوپوس وجود ندارد، اما افراد می‌توانند علائم و التهابات خود را با تغییر سبک زندگی و دارو کنترل کنند. هدف از درمان جلوگیری از تشدید بیماری و مدیریت آن و کاهش خطر آسیب به اندام است. مصرف دارو می‌تواند به موارد زیر کمک کند:
- کاهش درد و تورم
- تنظیم فعالیت سیستم ایمنی بدن
- تعادل هورمونی
- جلوگیری از آسیب مفصل و اندام یا کاهش آن
- مدیریت فشار خون
- کاهش خطر عفونت
- کنترل کلسترول
برای تفسیر آزمایش خون میتوانید این مطلب را بخوانید
داشتن برنامه ورزشی منظم یکی از راه‌های کنترل بیماری لوپوس است
درمان‌های جایگزین و خانگی
غیر از دارو، موارد زیر ممکن است به تسکین درد یا کاهش خطر تشدید بیماری کمک کند:
- اعمال گرما و سرما
- شرکت در فعالیت‌های آرامش‌بخش یا مراقبه، از جمله یوگا
- انجام ورزش منظم
- اجتناب از قرار گرفتن در معرض آفتاب
- جلوگیری از استرس
بیماری لوپوس و بارداری
در صورت ابتلا به لوپوس، در مورد بارداری باید احتیاط لازم انجام شود. چرا که مادر می‌تواند بیماری را به کودک منتقل کند. نکته بعدی اینجاست که زنان مبتلا به آن بیشتر در معرض خطرات بارداری مثل از دست دادن کودک و زایمان زودرس قرار دارند. برای کاهش خطر ابتلا به این عوارض، پزشکان معمولا به تعویق انداختن بارداری تا حداقل ۶ ماه پس از تحت کنترل قرار گرفتن بیماری را توصیه می‌کنند.
شما میتوانید از بخش پزشک آنلاین سایت حال با پزشکان و مشاوران آنلاین در هر ساعت از شبانه روز ارتباط برقرار کنید.
درصد کمی از مادران مبتلا به لوپوس می‌توانند کودک به بیماری به دنیا بیاورند
علت بیماری لوپوس
لوپوس یک بیماری خود ایمنی است، اما علت دقیق آن هنوز مشخص نیست. اما این بیماری دقیقا به چه شکلی به وجود می‌آید؟ سیستم ایمنی از بدن محافظت میکند و با ویروس‌ها، باکتری‌ها و میکروب‌ها مقابله میکند. این کار را با تولید آنتی‌بادی‌های تولید شده توسط گلبول‌های سفید خون انجام میشود. هنگامی که فرد دچار بیماری خود ایمنی میشود، سیستم ایمنی بدن نمی‌تواند بین مواد ناخواسته، آنتی‌ژن‌ها و بافت سالم تفاوت قائل شود. در نتیجه سیستم ایمنی، آنتی‌بادی‌ها را علیه بافت سالم و آنتی‌ژن‌ها هدایت میکند.
بیشتر بخوانید: قرص برای خروپف
متداول‌ترین نوع آنتی‌بادی در افراد مبتلا به لوپوس، آنتی‌بادی ضد هسته (ANA) است. این آنتی‌بادی‌ها در خون جریان دارند، اما برخی از سلول‌های بدن دارای دیواره‌های نفوذپذیری هستند و می‌توانند از طریق آنتی‌بادی‌ها عبور کنند. سپس آنتی‌بادی‌ها می‌توانند به DNA موجود در هسته این سلول‌ها حمله کنند. به همین دلیل است که لوپوس برخی از اندام را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد و برخی دیگر را خیر.
عوامل خطر: هورمون‌ها، ژن‌ها و محیط
- هورمون‌ها
هورمون‌ها فعالیت سلول‌ها یا اندام‌های خاصی را کنترل و تنظیم می‌کنند. فعالیت هورمونی می‌تواند عوامل خطر زیر را توضیح دهد:
- جنسیت: انستیتوی ملی بهداشت ایالات متحده خاطرنشان میکند که زنان ۹ برابر بیشتر از مردان دچار می‌شوند.
- سن: علائم و تشخیص اغلب در سن ۱۵ تا ۴۵ سالگی و در زمان باروری اتفاق می‌افتد.
- عوامل ژنتیکی
گرچه عوامل ژنتیکی در برخی از خانواده‌ها بیشتر است، اما محققان هنوز تاثیر هیچ عامل ژنتیکی بر بیماری لوپوس را تایید نکرده‌اند. با اینکه تاثیرگذاری عوامل ژنتیکی اثبات نشده، موارد زیر خطر افزایش امکان ابتلا را نشان داده‌اند:
- نژاد: افراد با هر نژادی می‌توانند مبتلا شوند، اما در مقایسه با سفید پوستان، ابتلا در افراد رنگین پوست دو تا سه برابر بیشتر است. همچنین در زنان اسپانیایی‌تبار، آسیایی و بومی امریکا شیوع بیشتری دارد.
- سابقه خانوادگی: فردی که دارای خویشاوند درجه یک یا درجه دو مبتلا به لوپوس باشد، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به آن است.
- محیط زیست
عوامل محیطی مثل مواد شیمیایی یا ویروس ممکن است در ایجاد لوپوس در افرادی که از قبل از نظر ژنتیکی حساس هستند نقش داشته باشد. محرک‌های احتمالی محیطی عبارتند از سیگار کشیدن، قرار گرفتن در معرض نور خورشید، مصرف دارویی خاص و عفونت‌های ویروسی.
بیشتر بخوانید: روش های مهم برای خواب راحت شبانه
انواع لوپوس
- لوپوس اریتماتوس سیستمیک
لوپوس منتشر یا اریتماتوس سیستمیک (SLE) شایع‌ترین نوع آن است. این یک بیماری سیستمیک است یعنی بر کل بدن تاثیر دارد. شدت علائم نسبت به انواع دیگر بیشتر است؛ چرا که می‌تواند بر روی هر یک از اندام و ارگان‌های بدن تاثیر بگذارد. این تاثیر می‌تواند شامل التهاب در پوست، مفاصل، ریه‌ها، کلیه‌ها، خون، قلب یا حتی ترکیبی از این موارد شود. در زمان بهبودی، فرد هیچ علائمی نخواهد داشت.
- لوپوس اریتماتوس دیسکویید
در لوپوس اریتماتوس دیسکویید (DLE) یا پوستی، علائم فقط روی پوست تاثیر می‌گذارد و دانه‌هایی در صورت، گردن و پوست سر ظاهر میشود. این دانه‌های برجسته ممکن است ضخیم و پوسته‌پوسته شوند و در نتیجه جای زخم روی پوست باقی بماند. از بین رفتن این دانه‌ها ممکن است از چند روز تا چند سال طول بکشد و حتی ممکن است دوباره عود کند.
طبق تحقیقات بنیاد لوپوس امریکا، DLE بر اندام‌های داخلی تاثیر نمی‌گذارد، اما حدود ۱۰ درصد از افراد مبتلا به DLE به SLE هم مبتلا می‌شوند. با این حـال مشخص نیست که آیا این افراد قبلا مبتلا به SLE بوده‌اند و علائم بالینی فقط روی پوستشان نشان داده شده، یا اینکه DLE شدت پیدا کرده و تبدیل به SLE شده است.
- لوپوس اریتماتوس پوستی حاد
لوپوس اریتماتوس پوستی حاد به ضایعات پوستی گفته میشود که در قسمت‌هایی از بدن که در معرض نور خورشید هستند ظاهر میشود. در این نوع از بیماری، ضایعات باعث ایجاد زخم نمی‌شوند.
- لوپوس ناشی از عوارض دارو
در حدود ۱۰ درصد از افراد مبتلا بهSLE، علائم به دلیل واکنش به برخی از داروهای تجویز شده رخ می‌دهد. مصرف حدود ۸۰ دارو ممکن است باعث ایجاد این بیماری شوند. این داروها شامل برخی از داروهایی است که برای درمان تشنج و فشار خون بالا استفاده می‌شوند. همچنین برخی از داروهای درمان تیرویید، آنتی بیوتیک‌ها، ضد قارچ‌ها و قرص‌های ضد بارداری خوراکی هم می‌توانند باعث بروز چنین عوارضی در بدن شوند. لوپوس ناشی از دارو به طور معمول پس از قطع مصرف دارو از بین می‌رود.
- لوپوس نوزادی
بیشتر نوزادانی که از مادران مبتلا به SLE متولد می‌شوند سالم هستند. با این حـال حدود ۱ درصد از زنان با آنتی‌بادی‌های مربوط به لوپوس، نوزادی مبتلا به لوپوس نوزادی به دنیا می‌آورند. مادر نوزاد مبتلا، ممکن است مبتلا بهSLE یا سندرم شوگرن باشد یا هیچ علائمی از بیماری نداشته باشد. سندرم شوگرن یکی دیگر از بیماریهای خود ایمنی است که اغلب با لوپوس اتفاق می‌افتد. علائم اصلی آن خشکی چشم و دهان است.
نوزادان مبتلا به لوپوس نوزادی ممکن است هنگام تولد، بثورات پوستی، مشکلات کبدی و کم‌خونی داشته باشند. بثورات پوستی معمولا پس از چند هفته از بین می‌روند. با این حـال برخی از نوزادان دارای انسداد قلبی مادرزادی هستند و قلبشان نمی‌تواند پمپاژ طبیعی و ریتمیک را تنظیم کند. نوزاد ممکن است به ضربان ساز قلب نیاز داشته باشد که در این صورت، وضعیت می‌تواند نگران‌کننده باشد. برای خانم‌های مبتلا به SLE یا سایر اختلالات خودایمنی، بسیار مهم است که در دوران بارداری تحت مراقبت پزشک باشند.
بیشتر بخوانید: درمان سوزش معده با عسل
زخم دهان در لوپوس
زخم دهان و بینی از نشانه‌های متداول لوپوس است و با بهبود بیماری، در اکثر افراد زخم‌ها هم برطرف می‌شوند. استرس و خستگی می‌تواند زخم‌ها را بیشتر و شدیدتر کند. زخم‌های دهان می‌توانند در هرجایی از داخل دهان ایجاد شوند، اما معمولا در سقف دهان ایجاد می‌شوند. گاهی اوقات این زخم‌ها می‌توانند به لب نیز سرایت کنند. شایع‌ترین شکل زخم دهانی، آفت است. از هر ۵ نفر حداقل ۱ نفر در بعضی از مراحل زندگی خود می‌تواند به زخم آفتی مبتلا شود. در حالی که ممکن است مبتلایان به لوپوس نیز به این موارد مبتلا شوند اما این زخم‌ها لزوما نشانه‌ای از این بیماری نیستند و می‌توانند دلایل مختلفی داشته باشند.
زخم‌های دهانی از نشانه‌های بیماری لوپوس است، اما می‌تواند دلایل دیگری داشته باشد
سوالات متداول
لوپوس چه بیماری است؟
لوپوس یک بیماری خود ایمنی است که با بیشفعالی سیستم ایمنی بدن همراه است و باعث آسیب به بافت سالم میشود.
آیا لوپوس سرطان است؟
خیر، لوپوس سرطان نیست و جزو بیماریهای خود ایمنی محسوب میشود. احتمال سرطانی شدن این بیماری هم وجود ندارد.
آیا بیماری لوپوس خطرناک است؟
احتمال بروز آسیبهای جدی وجود دارد اما با کنترل بیماری، خطرات ناشی از آن کاهش پیدا میکند. در صورت مشاهده علائم این بیماری، در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنید.
آیا بیماری لوپوس باعث مرگ می شود؟
در صورت شدت بیماری و عدم کنترل آن، خطر مرگ از طریق سکته قلبی و مغزی وجود دارد. افراد مبتلا به لوپوس باید به طور مرتب تحت کنترل پزشک باشند و از طریق مصرف دارو، این بیماری را کنترل کنند.
آیا کودکان در معرض خطر هستند؟
لوپوس در کودکان زیر سن ۱۵ سال نادر است مگر اینکه مادرشان مبتلا باشد.
