آیا به خوبی به یاد نمی‌آورید که در هفته گذشته چه کارهایی انجام داده‌اید؟ اخیرا کلیدهای خود را دائما جا می‌گذارید و یا نام اشخاص را فراموش می‌کنید؟ نام این عارضه فراموشی است. ضعیف شدن حافظه و فراموش کردن بعضی چیزها همیشه به معنی پیری یا بروز یک مشکل مغزی حاد و نگران کننده نیست. افراد ممکن است به دلایل مختلفی به این نوع فراموشی‌ها دچار شوند. چنان‌چه ضعف حافظه یا فراموشکاری به یک معضل نگران کننده برای شما تبدیل شده است، می‌توانید از یک پزشک متخصص در این خصوص راهنمایی گرفته و برای این منظور از حال مشاوره آنلاین دریافت کنید.

حتما بخوانید: تست کرونا در منزل

فراموش کردن‌های گاه و بیگاه ممکن است ناامید کننده یا نگران کننده به نظر برسند. اما در بسیاری از موارد و با تشدید و تکرار آن‌ها، ترس از زوال عقل یا بروز آلزایمر را در افراد تحریک می‌کنند. پزشکان تلاش می‌کنند تا هر چه بیشتر در مورد تفاوت‌های این نوع فراموشکاری‌ها مطالعه و تحقیق کرده و تفاوت‌های آن‌ها را آشکار کنند. آن‌ها معتقدند که پیر شدن باعث ایجاد تغییرات گسترده‌ای در بدن و از جمله مغز می‌شود. فراموش کردن‌های خفیف هم بخشی از این تغییرات است. اما بیماری آلزایمر بر مناطق مرتبط با حافظه در مغز تاثیر می‌گذارد و با نشانه‌های دیگری مثل ناتوانی در یادگیری چیزهای جدید یا به خاطر آوردن رویدادها همراه است. در ادامه به معرفی علل و عوامل فراموشی می‌پردازیم.

انواع فراموشی

فراموش کردن چیزها امری غیر عادی نیست و با افزایش سن تا حدودی می‌تواند طبیعی هم باشد. مشکلات حافظه بیش از آن‌چه که فکر می‌کنید شایع هستند. فراموشی معمولا در سه سطح اتفاق می‌افتد:

فراموشی در حافظه حسی

بیشتر افراد این نوع از فراموشکاری را در دور‌هایی از زندگی تجربه می‌کنند. علت آن معمولا به بی توجهی و بی دقتی مرتبط است.

فراموشی در حافظه کوتاه مدت

این اتفاق بیشتر درباره اطلاعاتی روی می‌دهد که در اثر عدم مرور ذهنی کمرنگ شده و به فراموشی سپرده شده‌اند. از سوی دیگر، حافظه کوتاه مدت گنجایش کمی داشته و برخی از اطلاعات به دلیل عدم انتقال به حافظه بلند مدت از آن پاک می‌شوند. گاهی هم جایگزین شدن اطلاعات قبلی با اطلاعات جدیدتر، این نوع از فراموش کردن را به دنبال دارد.

فراموشی در حافظه بلند مدت

فراموش کردن اطلاعات موجود در حافظه بلند مدت به چند بخش دسته بندی می‌شود:

محو اطلاعات. به دلیل گذر زمان و از دست رفتن حافظه ایجاد می‌شود.

تداخل اطلاعات. به دلیل تداخل خاطرات و همپوشانی یا همزمانی آن‌ها با هم روی می‌دهد.

حواس پرتی. زمانی ایجاد می‌شود که فرد در اثر عدم تمرکز کافی، رمز گردانی کارآمدی در حافظه کوتاه مدت نداشته باشد. در چنین شرایطی اطلاعات در حافظه بلند مدت جاگذاری نمی‌شوند.

یکی از بخش‌های فراموشی در حافظه بلند مدت، حواس پرتی به دلیل عدم تمرکز است

قفل شدن. در این حالت دسترسی به اطلاعات و خاطرات مسدود می‌شود. این وضعیت موقتی بوده و پس از گذشت مدتی برطرف خواهد شد.

نسبت یا اسناد غلط. این وضعیت با عدم یادآوری بخشی از خاطرات مثل زمان، مکان و اشخاص همراه است. یعنی اصل موضوع به یاد آورده می‌شود، اما برخی از جزئیات را نمی‌توان به خاطر آورد.

تلقین. آن‌چه که به نام تلقین ذهنی شناخته می‌شود می‌تواند باعث یادآوری خاطرات به شکلی متفاوت شود.

گزینش ذهنی. یادآوری جنبه‌های صرفا خوب یا بد خاطرات که به عقاید و باورهای فرد مرتبط است. مثلا افراد بدبین فقط جنبه‌های بد خاطرات را به یاد می‌آورند.

سرکوب خاطرات. در این شرایط ذهن تلاش می‌کند تا خاطرات نامطلوب خود را سرکوب کند.

بیشتر بخوانید: علائم پارکینسون

علت فراموشی

فراموشی فقط مختص افراد مسن نیست. بسیاری از افراد حتی کودکان یا جوانان ممکن است به دلایل مختلفی دچار فراموشکاری شوند. کمبود بعضی از ویتامین‌ها، ضربه به سر، عفونت مغزی، سکته یا برخی از بیماری‌های مزمن می‌توانند چنین مشکلی را در افراد ایجاد کنند. برخی از مهم‌ترین عواملی که در این زمینه نقش دارند عبارتند از:

کمبود خواب

کمبود خواب شاید یکی از بزرگترین علل فراموشی باشد. خواب کم و بی کیفیت ممکن است منجر به تغییرات خلق و خو یا ایجاد اضطراب هم شود. هر یک از این مسائل می‌توانند توانایی حافظه و قدرت یادآوری افراد را کاهش دهند.

استفاده از برخی داروها

داروهای آرام‌بخش، ضد افسردگی‌ها یا برخی از داروهای فشار خون و انواع دیگر داروها می‌توانند بر حافظه اثر گذاشته و باعث خواب آلودگی، گیجی، ضعف حافظه و فراموش کردن شوند. این مسئله، یادآوری چیزهای جدید را به طور خاص دشوار خواهد کرد. اگر ایجاد چنین اختلالی در اثر مصرف یک داروی مشخص برای شما آزار دهنده است یا کار و زندگی شما را مختل می‌کند، لازم است که در مورد آن با یک پزشک صحبت کنید. هرگز داروها را به خاطر عوارض جانبی آن‌ها به صورت خودسرانه کنار نگذارید و از پزشک بخواهید تا در صورت امکان یک داروی جایگزین برای شما تجویز کند.

کم کاری تیروئید

کم کار بودن غده تیروئید یکی از عواملی است که در ضعف حافظه تاثیر جدی دارد. هم‌چنین این بیماری ممکن است به افسردگی یا اختلالات خواب منجر شود که هر یک از این عوامل هم می‌توانند در فراموشکاری نقش مستقیمی داشته باشند. برای تشخیص بیماری کم کاری تیروئید لازم است که در ابتدا با یک پزشک مشورت کرده و در صورت مشاهده علائم، از طریق انجام آزمایش خون از آن مطمئن شوید.

نوشیدن بیش از حد الکل

مصرف الکل می‌تواند بر عملکرد حافظه کوتاه مدت تاثیر منفی داشته باشد. این اثر ممکن است حتی پس از رفع اثر الکل هم باقی بماند. اگرچه ظرفیت افراد در مقابل نوشیدن الکل با هم متفاوت است، اما بهتر است مصرف آن از دو نوشیدنی در روز برای آقایان و یکی برای خانم‌ها بیشتر نباشد.

استرس و اضطراب

هر چیزی که قدرت تمرکز و حفظ کردن اطلاعات و یادگیری مهارت‌های جدید را در انسان دشوار کند، می‌تواند به مشکلات حافظه و فراموشکاری در انسان منجر شود. استرس و اضطراب نقش مهمی در این خصوص دارند. این دو می‌توانند در تمرکز و حافظه تداخل ایجاد کرده و مانع شکل گیری خاطرات جدید و یا بازیابی خاطرات قدیمی شوند.

مصرف بیش از حد نوشیدنی‌های الکلی در تضعیف حافظه و کارایی مغز نقش دارند

افسردگی

رایج‌ترین علائم افسردگی شامل غم و اندوه شدید، کمبود انگیزه و لذت نبردن از چیزهایی است که به طور معمول برای افراد لذت‌بخش بوده است. این عارضه می‌تواند فراموش کردن مسائل و ضعف حافظه و عدم تمرکز را هم به همراه داشته باشد.

اگر ضعف حافظه و فراموشکاری برای شما نگران کننده است، می‌توانید با پزشک خود برای کنترل وضعیت صحبت کنید. کارهایی مانند بهبود کیفیت خواب و داشتن خواب راحت، تعویض دارو یا تمریناتی برای کاهش استرس از جمله راهکارها برای ارتقاء حافظه و رفع مشکل فراموشکاری هستند.

بیشتر بخوانید: علت خواب زیاد

فراموشی لحظه ای یا ناگهانی

این که به طور ناگهان یک کلمه را فراموش کنید یا کلید خانه خود را جا بگذارید، مسئله‌ای پیچیده و دور از ذهن نیست. همه افراد در طول زندگی خود، بارها با این مشکل مواجه می‌شوند. اما تکرار بیش از حد یا فراموش کردن اسم اطرافیان یا محل زندگی، مسائلی هستند که باید به طور جدی به ریشه یابی آن‌ها پرداخت. گاهی این نوع فراموشکاری به عنوان نخستین علائم آلزایمر یا زوال عقل شناخته می‌شود. مسائل زیر از جمله مواردی هستند که می‌تواند باعث بروز یا تشدید چنین فراموش کردن‌هایی شود:

• کمبود ویتامین B12
• افسردگی و اضطراب
• ضربات سر ناشی از سقوط، تصادف و…
• آسیب‌های مغزی ناشی از سکته مغزی
• تومورهای مغزی

فراموشی کوتاه مدت

گاهی افراد و به ویژه سالمندان برای مدتی دچار نوعی فراموشکاری کوتاه مدت می‌شوند. در چنین شرایطی معمولا فرد نمی‌تواند اتفاقات یک روز گذشته را به خاطر بیاورد. گرچه این وضعیت موقتی است و پس از مدتی کوتاه -حداکثر چند ساعت- از بین می‌رود، اما می‌توانند استرس و اضطراب زیادی برای برای فرد و اطرافیان او ایجاد کند. گرچه علل ایجاد این مسئله به خوبی روشن نیست، اما پزشکان توانسته‌اند به ارتباطی بین آن و سابقه بروز میگرن در افراد برسند. برای این که بدانید میگرن چیست می‌توانید مقاله مربوط به آن را مطالعه کنید. از نشانه‌های شایع فراموشکاری کوتاه مدت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• شناخت خود در عین از دست دادن حافظه
• توانایی شناخت و یادآوری اسامی آشنا
• فراموش کردن ناگهانی مسائل به شکلی که برای دیگران هم قابل تشخیص باشد.
• عدم وجود آسیب یا ضربه به سر
• بازگشت مداوم حافظه

قرص آدوکانوماب داروی جدید آلزایمر را بشناسید

این عارضه درمان خاصی ندارد و خود به خود برطرف می‌شود. احتمال تکرار چنین وضعیتی برای بیش از دو یا سه بار بسیار نادر است، اما ممکن است باعث ایجاد نگرانی در افراد شود. به همین دلیل توصیه می‌شود که در صورت مشاهده چنین علائمی، با یک پزشک تماس بگیرید و در صورت لزوم، یا انجام آزمایشات توصیه شده از وضعیت سلامتی خود اطمینان پیدا کنید.

بیشتر بخوانید: چای سبز و فشار خون

افسردگی و فراموشی

بیشتر افراد با شنیدن نام افسردگی به یاد ناامیدی، خستگی و روحیه ضعیف می‌افتند. اما خوب است بدانید که یکی از مهم‌ترین نشانه‌های افسردگی، فراموش کار شدن است. احتمال درگیری این افراد با مشکلات مربوط به مغز و حافظه بیشتر از سایرین است. به نظر می‌رسد از هر پنج بیمار افسرده، سه نفر به تغییر ساختار مغز ناشی از افسردگی و کاهش حافظه و عملکرد مغزی مبتلا می‌شود. حافظه انسان با احساسات او در ارتباط است. مشکلاتی مثل افسردگی، اضطراب و استرس باعث می‌شوند که تمرکز انسان کاهش پیدا کند. کاهش تمرکز هم در عدم بازیابی خاطرات و کاهش کیفیت حافظه نقش موثری خواهد داشت.

درمان بیماری افسردگی می‌تواند در افزایش عملکرد مغزی و تقویت حافظه و در نتیجه کاهش فراموشکاری نقش مهمی داشته باشد. به همین دلیل به افراد توصیه می‌شود که نسبت به درمان به موقع و مناسب افسردگی بی تفاوت نبوده و سعی کنند تا زیر نظر یک متخصص روانشناسی یا روانپزشک مجرب، نسبت به درمان این بیماری اقدام کنند.

درمان افسردگی می‌تواند در تقویت حافظه و کاهش فراموشی موثر باشد

همین حالا مشاوره خود را شروع کنید

نشانه های فراموشی

انواع مختلف این عارضه نشانه‌های متفاوتی دارند. اما آن‌چه که در بیشتر مبتلایان به این عارضه حس می‌شود، معمولا شامل موارد زیر است:

• ضعف در حفظ و به خاطر سپردن اطلاعات جدید
• ناتوانی در به خاطر آوردن اطلاعات گذشته
• احساس گیجی
• عدم تعادل در بدن
• ضعف حافظه کوتاه مدت
• ناتوانی در شناسایی افراد یا اشیاء آشنا

روش های درمان فراموشی

مغز هم مانند بدن نیاز به تمرین دارد و در صورت عدم فعالیت، به ضعف تدریجی دچار خواهد شد. ضعف حافظه باید جدی گرفته شده و تلاش شود با رفع علل ایجاد کننده آن، به تقویت حافظه کمک کرد. اختلالات حافظه که فراموشکاری یکی از عوارض آن است، معمولا از طریق روش‌های زیر قابل درمان هستند:

• تغییر داروهایی که باعث ایجاد یا تشدید ضعف حافظه می‌شوند.
• درمان افسردگی و استفاده از تکنیک‌های کاهش استرس و اضطراب
• داشتن صبر و بردباری کافی در مورد مشکلاتی مثل ضعف حافظه ناشی از سکته مغزی
• مصرف مواد غذایی سالم و جبران کمبود ویتامین‌هایی که باعث ضعف حافظه می‌شوند.
• کنترل فشار خون و مصرف داروهایی که باعث کاهش خطر آسیب‌های مغزی و زوال عقل مرتبط با فشار خون بالا می‌شوند.

حرف آخر

همه افراد در طول زندگی خود به نوعی با فراموشکاری مواجه می‌شوند. این مسئله به طور طبیعی در اثر افزایش مسن هم ایجاد می‌شود. درجات شدید آن ممکن است به بیماری‌هایی مثل آلزایمر یا سایر مشکلات روحی و جسمی مرتبط باشد. چنان‌چه احساس ضعف مداوم در حافظه خود دارید، لازم است که با یک پزشک در این خصوص مشورت کنید. پزشکان متخصص سامانه حال می‌توانند به شما کمک کنند. با تشخیص زودهنگام علل فراموشی، درمان آن بهتر و اثرگذارتر خواهد بود. شما بیشتر چه نوع فراموشکاری را تجربه می‌کنید؟

سوالات متداول

معنی فراموشی چیست؟

این عارضه نوعی از اختلال حافظه است که ممکن است در اثر عوامل مختلفی مثل آسیب‌های مغزی، مشکلات روحی، شوک، ضربه، کمبود برخی از ویتامین‌ها یا مصرف بعضی از داروها ایجاد شود.

آیا افسردگی باعث فراموشی می شود؟

یکی از عوارض افسردگی بروز مشکلات مربوط به مغز از جمله ضعف حافظه است که با فراموشکاری مشخص می‌شود. افراد افسرده معمولا به دلیل عدم تمرکز و کاهش کارایی مغزی به این عارضه دچار می‌شوند.

برای فراموشی به چه دکتری مراجعه کنیم؟

درمان این عارضه در مواردی که به یک مشکل همیشگی تبدیل شده باشد، ضروری است. پزشک متخصص مغز و اعصاب آنلاین حال می‌توانند در این زمینه به شما کمک کنند.

منابع

www.health.harvard.edu

www.keckmedicine.org

بیماری های عمومی