به التهاب یا تورم بافت پوششی سینوسها اصطلاحا سینوزیت یا عفونت سینوسی گفته میشود. این عارضه ممکن است در اثر عفونت، تحریک به وسیله مواد شیمیایی، وجود پولیپ، انحراف تیغه بینی، آلرژي و… به وجود آید. این یک عفونت عمدتا غیرواگیردار است که به دو نوع حاد و مزمن تقسیم میشود. این عارضه معمولا پس از عفونتهایی که دستگاه تنفسی فوقاتی را درگیر میکند، ایجاد میشود. عفونت سینوسی نشانههای خاص و منحصر به فردی دارد که پزشک از آنها برای تشخیص این عارضه استفاده میکند.
از جمله این نشانهها میتوان به سردردهای سینوسی، احساس درد یا فشار در صورت، دندانها و گوشها، ایجاد حساسیت در صورت، گرفتگی بینی، درد گلو و تب که گاهی با سرفه و تورم صورت همراه است، اشاره کرد. پزشکان برای تشخیص این بیماری از معاینه فیزیکی، بررسی علائم بالینی و تصاویر رادیولوژی استفاده میکنند. اگر درباره این بیماری به راهنمایی پزشکی فوری نیاز دارید، از مشاوره پزشکی آنلاین حال کمک بگیرید.
سینوزیت چیست؟
برای این که بدانیم سینوزیت چیست لازم است که در ابتدا سینوس را بهتر بشناسیم. سینوسها حفرههای توخالی در جمجمه هستند که توسط سوراخ باریکی به مجرای تنفسی وصل میشوند. جمجمه انسان شامل یک واحد از سینوسهای پارانازال است که از ۴ جفت حفره به نام سینوس پیشانی، فک بالا، اتموئید و اسفنوئید تشکیل شده است. این سینوسها به ترتیب در پیشانی، پشت گونهها، بین چشمها و پشت اتموئیدها قرار دارند. سینوسها وظایف مختلفی بر عهده دارند که از مهمترین آنها میتوان به کاهش وزن جمجمه، محافظت از بافتهای زیرین در مقابل ضربه به صورت، گرم و مرطوب کردن هوای وارد شده از بینی و عایق کردن بافتهای پیرامون چشم و اعصاب اشاره کرد.
بافت داخلی سینوسها از پوششی تشکیل شده که با ترشح مخاط و ترکیبات حاوی سلولهایی که در سیستم ایمنی بدن نقش دارند، از آن محافظت میکند. زمانی که سینوسها سالم هستند، مخاط آنها به راحتی تخلیه شده و جریان هوا به صورتی طبیعی و سالم برقرار است. اما اگر یک انسداد طبیعی، سینوس را مسدود کند و یا التهاب ایجاد شده مانع از پاکسازی مخاط شود، این التهاب احتمالا به یک عفونت تبدیل شده و مشکلات زیادی را به دنبال خواهد داشت.
چنین گرفتگیهایی ممکن است باعث رشد باکتریها، ویروسها یا قارچها در محیط سینوس شوند. به چنین عارضهای، عفونت سینوس ها میگویند. به طور کلی این بیماری (عفونی یا غیر عفونی) یک عارضه شایع است که حدود سی میلیون بزرگسال را در سراسر جهان درگیر کرده است. نشانههای آن اغلب با سرماخوردگی اشتباه گرفته میشوند؛ در صورتی که نسبت به سرماخوردگی دارای علائم جدیتر و طولانیتری هستند. التهاب ناشی از سرماخوردگی، تب یونجه، بزرگ شدن لوزه سوم، اختلال در سیستم ایمنی بدن، آلرژیهای مختلف و سیگار کشیدن از مهمترین دلایل عفونت سینوس ها هستند. شما همینطور میتوانید درباره تفاوت آنفولانرا و سرما خوردگی بخوانید.
در حال بخوانید : علت ترشحات واژن
علائم سینوزیت
متخصصان، علائم و نشانههای زیادی را برای این بیماری شناسایی کردهاند. در حالی که بیشتر بیماران احتمالا به چندین نشانه از آن دچار هستند، برخی ممکن است خیلی از آنها را هرگز تجربه نکنند. بعضی از علائم سینوزیت مانند سردرد، سرگیجه و گرفتگی بینی عمومی هستند. اما با توجه به نوع آن، علائم سینوزیت هم ممکن است متفاوت باشد. به طور کلی نشانههای این بیماری در دستهبندیهای زیر جای میگیرند:
علائم سینوزیت حاد
پزشکان به نوعی از این بیماری که در پی سرماخوردگی یا آلرژی فصلی رخ داده و حداکثر تا یک ماه ادامه داشته باشد، سینوزیت حاد میگویند. در این نوع از بیماری، علائمی مثل گرفتگی بینی، خروج ترشحات عفونی از بینی، سرفه که گاهی ممکن است با خلط همراه باشد، درد صورت در نواحی سینوسها و اطراف آنها و از دست دادن بویایی در فرد ایجاد میشود. گاهی این علائم به تدریج تشدید شده و باعث ایجاد تب، تغییر رنگ ترشحات از زرد به سبز، دندان درد، ایجاد بوی نامطبوع در دهان و احساس خستگی، سرگیجه و بیحالی میشوند. به طور کلی نوع حاد و مزمن این بیماری علائمی مشابه هم دارند؛ اما شدت این علائم در نوع حاد آن بیشتر است.
علائم سینوزیت مزمن
نشانههای سینوزیت معمولا بعد از مدت کوتاهی برطرف میشوند. در صورت تداوم و باقی ماندن نشانهها برای مدتی بیشتر از دو تا سه ماه، اغلب پزشکان این عارضه را به عنوان سینوزیت مزمن تشخیص میدهند. در برخی افراد مبتلا به نوع مزمن این بیماری، علائم حدود سه بار در سال تکرار میشود. نشانهها و علائم آن مشابه نوع حاد آن است؛ با این تفاوت که علائم در این عارضه تشدید شده و با طولانی شدن ممکن است باعث احساس فشار زیاد در صورت، دندانها و گوشها، سردرد مداوم، تب و لرز شوند. البته بروز درد شدید در این نوع بیماری خیلی متداول نیست. بروز ترشحات غلیظ از پشت حلق هم یکی از بارزترین علائم نوع مزمن آن است. به نظر میرسد حدود نیمی از بیماران مبتلا به آسم با شدت متوسط و بالاتر، علائم سینوزیت مزمن را هم تجربه کنند.
علائم سینوزیت عفونی
در سینوزیتهای غیر عفونی که بیشتر در اثر فعالیت آلرژنها ایجاد میشود، علائمی مثل عطسه و خارش چشمها شایع است. ترشحات بینی در چنین شرایطی معمولا کمرنگ و شفاف است. در صورت عفونی بودن بیماری، این ترشحات تیره و غلیظتر میشوند. فعالیت باکتریهایی که منجر به عفونت میشوند هم یکی از دلایل ایجاد بوی بد و زننده در دهان است. تب، احساس بوی بد در بینی و دهان و غلیظ و سبز رنگ شدن مخاط خروجی از بینی یا پشت حلق از مهمترین علائم نوع عفونی آن است. راجع به بوی بد دهان بیشتر بخوانید.
در حال بخوانید : خواص آلبالو خشک
درمان سینوزیت
درمان سینوزیت به نوع آن و شدت علائم بستگی دارد. پزشک پس از معاینه و بررسی وضعیت بیمار تشخیص میدهد که از چه روش درمانی برای بیماری او استفاده کند. متاسفانه برخی از بیماران با مشاهده نخستین علائم بیماری، اقدام به مصرف خودسرانه آنتی بیوتیکها میکنند. در حالی که درمان سینوزیت در بسیاری از موارد به این داروها نیازی ندارد. در صورت عدم نیاز به آنتی بیوتیکها، مصرف آنها باعث بدتر شدن وضعیت بیمار و بروز عوارض جانبی ناشی از آن میشود. به طور کلی روشهای درمانی سینوزیت شامل موارد زیر است:
مصرف دارو
اگر عفونت باکتریایی شدید و ادامهدار باشد، پزشک مصرف داروهای آنتی بیوتیک را برای توقف و جلوگیری از پیشرفت عفونت و کاهش التهاب تجویز میکند. یکی از شناخته شدهترین آنتی بیوتیکها که برای این بیماری تجویز میشود، قرص آموکسی سیلین است. این دارو در برابر بیشتر سویههای باکتریهای ایجادکننده عفونت سینوسی موثر است. درمان عفونتهای سینوسی با آنتی بیوتیک معمولا بین دو تا سه هفته زمان میبرد. لازم است که بعد از طی دوره درمان دارویی، بیمار مجددا توسط پزشک معاینه شود تا تاثیر دارو بررسی شده و در صورت نیاز، دوره درمان بعدی برای او آغاز شود.
البته مصرف دارو برای همه انواع این بیماری اثرگذار نیست و فقط در صورتی تجویز میشود که یک عامل باکتریایی باعث ایجاد چنین عفونتی شده باشد. در انواع غیر باکتریایی میتوان از داروهای ضد احتقان مثل سودوافدرین یا موکولیتیکها مثل گوایفنسین که به رقیق شدن و دفع راحت ترشحات سینوسی کمک میکنند، استفاده کرد. در برخی موارد هم مصرف اسپریها یا قرصهای حاوی کورتیکواستروئید، توسط پزشک و برای کمک به درمان التهاب سینوسی تجویز میشود.
دوری از آلرژنها
گرچه عفونت باکتریایی یکی از اصلیترین دلایل بروز التهاب و عفونت در سینوسها است، اما تنها دلیل آن نیست. عوامل بسیار زیادی میتوانند با تحریک سینوسها منجر به التهاب آنها شوند. گردو غبار، گرده گلها و ترکیبات شیمیایی حساسیتزا از مهمترین عوامل غیر باکتریایی ایجادکننده آن هستند. پزشکان توصیه میکنند برای درمان و جلوگیری از بروز التهاب ناشی از این عوامل، حتیالامکان از آلرژنها دوری کنید. در صورت بروز علائم شدید ناشی از آلرژنها، استفاده از آنتی هیستامینها هم میتواند به کاهش علائم و التهاب ناشی از آن کمک کند.
درباره راه های درمان سردرد خوشه ای میتوانید این مطلب را بخوانید.
عمل جراحی
گاهی پزشکان برای درمان نوع مزمن عفونت سینوسی که به درمانهای دارویی پاسخ مناسبی نمیدهد، عمل جراحی را پیشنهاد میدهند. این عمل جراحی میتواند برای از بین بردن عوامل ایجاد کننده بیماری، مثل پولیپ و انحراف تیغه و یا برطرف کردن مشکلات دیگر ایجادکننده التهاب در سینوس باشد. به طور کلی، هدف این عمل جراحی کمک به باز شدن سینوس مسدود شده است.
با این حال، در برخی از افراد این علائم حتی بعد از عمل جراحی هم ادامه داشته و ممکن است بیمار نیاز به درمانهای دیگری بعد از جراحی داشته باشد. البته امروزه از روشهای جدید جراحی برای این منظور استفاده میشود. در یکی از این روشها که به عنوان جدیدترین درمان سینوزیت از طریق جراحی شناخته میشود، سینوس مسدود شده با استفاده از یک بالون که از طریق سوراخ بینی وارد میشود، تحت فشار قرار میگیرد تا انسداد ایجاد شده، برطرف و عمل تخلیه سینوس به خوبی انجام شود.
شستوشوی سینوس
پاک کردن سینوس با استفاده از محلول شست و شو یکی از سادهترین روشهای درمان این عارضه است. البته پزشکان هشدار میدهند که شستوشوی سینوس با آب شیر تصفیه نشده میتواند خطرناک باشد و حتی در مواردی باعث مرگ شود. از سوی دیگر، استفاده از این روش به تنهایی و بدون استفاده از آنتی بیوتیک برای درمان عفونتهای سینوسی کارایی چندانی ندارد. شستوشوی سینوسها یکی از بهترین راهها برای کاهش التهاب سینوس به ویژه بعد از انجام عمل جراحی است. شستوشو و بخور سینوس در مراکز پزشکی هم از جمله جدیدترین روشهای درمان سینوزیت شناخته میشوند.
بهترین آنتی بیوتیک برای سینوزیت
مصرف آنتی بیوتیک یکی از روشهای درمانی برای عفونت سینوسها است. به عبارت دیگر، استفاده از این داروها برای التهابات سینوسی ناشی از ویروسها، آلرژنها و… مناسب نیست. در هر صورت، لازم است که آنتی بیوتیکها زیر نظر پزشک و با تجویز او در مدت زمان لازم مصرف شود. پزشکان با توجه به وضعیت بیمار میتوانند آنتی بیوتیکهای مختلفی را تجویز کنند؛ اما بهترین آنتی بیوتیک برای سینوزیت، کوآموکسی کلاو، داکسی سایکلین، کوتریماکسازول و آموکسی سیلین است. البته پزشکان مختلف ممکن است داروهای مختلفی مثل پنی سیلین یا انواع دیگری از ترکیبات مشابه را تجویز کنند. این داروها حتما باید در دوز مجاز استفاده شود و مصرف خودسرانه آنها میتواند عوارض بلند مدت و کوتاه مدت زیادی به دنبال داشته باشد.
در حال بخوانید : جلوگیری از سالک
عمل سینوزیت
عفونت سینوسی معمولا با روشهای دارویی و مراقبتی درمان میشود. اما در صورت عود بیماری یا تداوم آن میتوان از عمل جراحی برای درمان نوع مزمن آن که شامل التهاب بینی و سینوسها است، استفاده کرد. این جراحی شامل بزرگ کردن دهانههای بین سینوسها و داخل بینی است تا هوا به راحتی جریان پیدا کند. گاهی برای این کار لازم است که بخشی از بافت سینوس، استخوان یا پولیپ موجود حذف شود. امروزه این جراحی با روشهای جدیدتر که درد و خونریزی کمتری دارد انجام میشود و سرعت بهبودی پس از انجام آنها هم بالاتر است. رایجترین عمل سینوزیت، جراحی آندوسکوپی سینوس است.
این روش نسبت به سایر انواع آن رایجتر است و اغلب به صورت سرپایی انجام است. در آن یک آندوسکوپ برای دیدن قسمتهای داخلی بینی و سینوس از سوراخ بینی به داخل فرستاده میشود. در صورت لزوم، از همان آندوسکوپ برای فرستادن ابزار دیگری به داخل برای باز کردن فضا و کاهش فشار بر سینوس استفاده میشود. از آندوسکوپی سینوس اغلب برای اصلاح مشکلات سینوسی، مخاطی و… استفاده میشود. این روش معمولا کارایی بیش از ۹۰ درصد داشته و در صورت مراقبت لازم بعد از عمل، مشکل بسیاری از بیماران برطرف میشود. پیشگیری از ابتلا به سرماخوردگی، حفظ رطوبت محیط و دوری از آلرژنها از مهمترین مراقبتها بعد از انجام این عمل است.
در حال بخوانید : خواص کره بادام زمینی
درمان سردرد سینوزیت
سردرد یکی از عوارض بسیار آزاردهنده عفونت سینوسی است که معمولا شدید نبوده و به دلیل عفونت و التهاب در سینوس پیشانی ایجاد میشود. سردردهای مرتبط با آن اغلب در نواحی جلوی صورت ایجاد شده و با حرکت سر تشدید میشوند. این سردردها در برخی از موارد با میگرن اشتباه گرفته میشوند. پس لازم است که بیمار از نظر علائم به خوبی معاینه شده و در صورت لزوم از تصویربرداریهای تخصصی برای تشخیص بهتر بیماری او استفاده شود. این سردردها معمولا به دنبال فشار ایجاد شده ناشی از التهاب سینوس ایجاد میشوند. به طور کلی پزشکان تلاش میکنند تا با کاهش این فشار، سردرد ناشی از عفونت سینوس را تسکین دهند.
یکی از بهترین روشها برای درمان سردرد سینوزیت عفونی، استفاده از آنتی بیوتیک است. این داروها با کاهش التهاب و فشار ایجاد شده در اثر عفونت، درد و ناراحتی ناشی از آن را کاهش میدهند. علاوه بر آن، مصرف آنتی هیستامینها برای کنترل التهاب سینوسی ناشی از آلرژنها، اسپریهای بینی حاوی کورتیکواستروئید و داروهای ضداحتقان هم از مناسبترین روشها برای آن هستند. در صورتی که درمانهای دارویی اثرگذاری مناسبی نداشته باشد، میتوان از یک عمل جراحی برای برطرف کردن فشار ناشی از التهاب سینوس استفاده کرد. انتخاب روش مناسب برای درمان، به نظر پزشک معالج بستگی دارد. برخی از پزشکان کمک گرفتن از طب سوزنی را یک روش مناسب درمانی برای چنین سردردهایی میدانند.
در حال بخوانید : قرص ژلوفن سینوس
سینوزیت و کرونا
کرونا یک بیماری تنفسی حاد است که در اثر عفونت دستگاه تنفسی فوقانی ایجاد میشود. عفونت در این بخش از بدن میتواند یکی از محرکهای ایجاد عفونت سینوسی هم باشد. این دو بیماری به دلیل برخی از علائم مشابه ممکن است گاهی با هم اشتباه گرفته شوند. با توجه به ماهیت واگیردار کرونا، تشخیص به موقع آن میتواند در پیشگیری از انتقال بیماری به دیگران بسیار اثرگذار باشد. پس لازم است که تفاوتهای این دو عارضه را به خوبی شناخته و درمان مناسب هر یک را پیش بگیریم.
سردرد، تب و گرفتگی بینی از مهمترین علائم مشترک سینوزیت و کرونا هستند. اما در صورتی که این علائم با سرفههای خشک و درد بدن همراه شد، احتمالا بیماری کووید-۱۹ ناشی از کرونا ویروس است و اقدامات درمانی لازم باید به سرعت انجام شود. اگر سه ویژگی مشترک این بیماریها با اختلال بینایی همراه باشد، احتمال بروز عفونت سینوسی بیشتر از کرونا است. در هر حـال برای تشخیص بهتر بیماری حتما باید با یک پزشک مشورت کرده و تست کرونا انجام دهید. وجود اختلالات گوارشی مثل اسهال و استفراغ که در اثر کرونا ایجاد میشود هم یکی از مهمترین تفاوتهای سینوزیت و کرونا است.
در حال بخوانید : انواع واکسن کرونا
بخور برای سینوزیت
پیشتر گفتیم که درمانهای استنشاقی از بهترین روشها برای درمان عفونتهای سینوسی هستند. بخور درمانی یکی از این روشهای رایج است که میتواند تا حد زیادی به کاهش التهاب و فشار ناشی از آن کمک کند. طبق نظر پزشکان، بخور گرم باعث نرم شدن ترشحات موجود در سینوسها شده و خروج آنها را آسانتر میکند. در نتیجه، فشار وارده بر سینوسها کمتر شده و التهاب موجود کاهش مییابد. گاهی پزشکان توصیه میکنند که بعد از بخور، روند تخلیه مخاط را با استفاده از داروهای عطسهآور تسریع کرده تا هر چه زودتر فشار سینوس کاهش یابد.
از مناسبترین گیاهان که به شکل بخور برای سینوزیت مناسب هستند، میتوان به بابونه شیرازی، آویشن، تخم گشنیز و اکالیپتوس اشاره کرد. اکالیپتوس با خاصیت تصفیهکنندگی هوا، یکی از گیاهانی است که برای جلوگیری از گسترش بیماریهای عفونی در فصل شیوع آنها خصوصا فصل پاییز کارایی دارد. متخصصان طب سنتی معتقدند که استنشاق دود اسپند هم به مقدار کم میتواند باعث ضدعفونی کردن سینوسها شود.
سینوزیت و گوش درد
گفتیم که درد گوش یکی از نشانههای عفونت سینوسی است. زمانی که سینوسها دچار التهاب و گرفتگی میشوند، میتوانند بر فشار موجود در گوشها اثر گذاشته و باعث درد و ناراحتی در این ناحیه شوند. التهاب یا گرفتگی گوش میانی حتی گاهی به بروز عفونت گوش هم منجر میشود. به همین دلیل، برخی از بیماران مبتلا به این مشکل ممکن است صداهایی پچ پچ مانند یا وزوز در گوش خود حس کنند. چنین حالتی گاهی در یک یا هر دو گوش ایجاد شده و شدت آن میتواند در گوشها متفاوت باشد.
ارتباط سینوزیت و گوش درد بسیار مهم بوده و نیاز به بررسی و درمان به موقع دارد. در صورت عدم درمان و تشدید عفونت، ممکن است مشکلات جدی برای فرد ایجاد شود. شستوشوی بینی و مصرف داروهای آنتی بیوتیک برای کاهش التهاب، از بهترین روشها برای کاهش فشار سینوسی و بهبود گوش درد ناشی از آن است.
در حال بخوانید : کپسول مولتی ویتامین مینرال صورتی
پیشگیری از سینوزیت
سرما یکی از اصلیترین محرکها در ایجاد عفونت سینوس است. پس بیمارانی که مستعد ابتلا به آن هستند، باید از قرار دادن صورت و پیشانی خود در معرض هوای سرد بهویژه در فصول سرد سال خودداری کنند. ضمنا جلوگیری از تماس با افرادی که دچار سرماخوردگی یا سایر عفونتهای دستگاه تنفسی هستند، تا حد زیادی از بروز این بیماری پیشگیری میکند. پزشکان میگویند بیش از نود درصد موارد عفونت سینوسی گزارش شده، بعد از سرماخوردگی روی میدهد. مرطوب نگه داشتن محیط خانه، دوری از دود سیگار و تمیز نگه داشتن دستها هم از دیگر روشهای پیشگیری از سینوزیت هستند.
حرف آخر
عفونت سینوسها که به نام سینوزیت شناخته میشود، همان التهاب حفرههای خالی راههای هوایی بینی است. این عارضه اغلب در اثر عفونت باکتریایی یا ویروسی، آلرژی و یا تحریک سینوسها در اثر ترکیبات شیمیایی و… ایجاد میشود. این عارضه معمولا واگیردار نیست و از فرد مبتلا به دیگران انتقال پیدا نمیکند. سینوزیت به طور کلی به دو شکل حاد و مزمن قابل شناسایی است. سینوزیتی که بیش از دو ماه طول میکشد، معمولا به عنوان سینوزیت مزمن شناخته میشود. از مهمترین نشانههای سینوزیت میتوان به تب، سردرد، احساس فشار بر صورت و ترشحات بینی و پشت حلق اشاره کرد. برای درمان آن هم میتوان از درمان دارویی، شستوشوی سینوس و روشهای جراحی کمک گرفت. برای طرح سوالات خود درباره سینوزیت میتوانید از پزشکان متخصص حال راهنمایی بگیرید. شما چه روشهای دیگری برای درمان این عارضه میشناسید؟
سوالات متداول
علائم سینوزیت چیست؟
گرفتگی و التهاب بینی، ترشحات غلیظ بینی و پشت حلق، دشواری تنفس، احساس درد در صورت و پیشانی و یا حساسیت به لمس صورت، تغییر در حس بویایی و چشایی و سر درد از مهمترین علائم آن هستند.
آیا سینوزیت مزمن درمان قطعی دارد؟
در صورت عدم پاسخ به درمان دارویی، میتوان از روش جراحی برای کاهش فشار بر سینوس و رفع التهاب استفاده کرد. اما ممکن است برخی افراد پس از جراحی هم به روشهای دیگری برای کنترل بیماری نیاز داشته باشند.
چه کپسولی برای سینوزیت خوب است؟
انتخاب دارو برای درمان این بیماری، باید حتما تحت نظر پزشک باشد. پزشکان معمولا برای رفع التهاب سینوس عفونی، آنتی بیوتیکهایی مثل آموکسی سیلین، کو آموکسی کلاو و… را برای مدت معین تجویز میکنند.
برای درمان سینوزیت از چه پزشکی کمک بگیریم؟
این عارضه به تشخیص و درمان تخصصی پزشکی نیاز دارد. برای درمان آن، لازم است حتما با یک پزشک متخصص گوش و حلق و بینی مشورت کرده و از روشهای درمانی توصیه شده استفاده کنید.
منابع