علائم از کار افتادن کلیه معمولا دیر مشاهده میشود. بسیاری از افراد در سر تا سر جهان به مشکلات مزمن کلیوی مثل عفونت کلیه دچار هستند؛ اما تنها ۱۰ درصد آنها از ابتلای خود به این بیماری آگاهند. این مسئله دو دلیل عمده دارد: یکی این که بسیاری از بیماریهای کلیوی تا مراحل پایانی علائم و نشانههای خاصی ندارند و دلیل دیگر شباهت برخی از نشانههای این مشکلات با سایر بیماریهاست که گاهی اشتباه گرفته میشود. در بسیاری از موارد، بیماران زمانی متوجه اختلال در عملکرد کلیههای خود میشوند که به از کار افتادگی کلیهها (نارسایی کلیه) دچار شدهاند. بیماریهای کلیوی در مراحل اولیه، معمولا تنها در صورتی تشخیص داده میشوند که فرد آزمایش خون یا ادرار انجام داده و مشکل احتمالی شناسایی شود. بررسی علائم از کار افتادن کلیه در مراحل اولیه میتواند از طریق مصرف دارو و آزمایشات منظم، تا حد زیادی کنترل شده و از پیشرفت آن جلوگیری شود.
نقش کلیه در بدن انسان
مهمترین وظیفه کلیهها در بدن انسان “هموستاز” نام دارد. یعنی کلیهها سطح مایعات بدن، تعادل الکترولیت و عوامل مرتبط را کنترل میکنند تا وضعیت بدن پایسته باشد. کلیهها چند نقش کلیدی در بدن ایفا میکنند:
دفع سموم
کلیهها مواد زائد و سموم بدن را جدا کرده و از طریق ادرار دفع میکنند؛ مثل اوره و اسید اوریک.
تنظیم PH
PH قابل قبول برای بدن انسان بین ۳۸/۷ تا ۴۲/۷ است. کلیهها تلاش میکنند تا این PH را حفظ کنند، چون در غیر این صورت بدن با تنشهای شدیدی مواجه خواهد شد.
تنظیم فشار خون
کلیهها میتوانند با ایجاد تغییر در مایعات خارج شده از سلولها، فشار طولانی مدت در رگها را تنظیم کنند. پس هر عاملی که بر فشار خون اثر بگذارد، میتواند به تدریج به کلیهها آسیب وارد کند.
جذب مواد مغذی
کلیهها مواد مغذی را از خون جذب و آنها به سایر نقاط بدن میفرستند و از این طریق نقش مهمی در حفظ سلامت و شادابی عمومی بدن دارند.
ترشح ترکیبات فعال
کلیهها تعدادی از ترکیبات مهم مورد نیاز بدن را آزاد میکنند که در کیفیت سیستم ایمنی، کنترل گلبولهای قرمز خون و… نقش دارند.
تنظیم اسمولالیته خون
اسمولالیته نسبت میزان تعادل مایعات به مواد معدنی بدن (تعادل الکترولیت) است. اگر بدن کم آب شود، این تعادل به هم میخورد.
درباره سونوگرافی کلیه و نحوه انجام آن در منزل بیشتر بدانید
بیماریهای کلیوی
کلیهها به عنوان یکی از اعضای بسیار مهم و حیاتی بدن در معرض بیماریهای زیادی قرار دارند. برخی از آنها ممکن است از ابتدای تولد همراه بیمار باشند، اما برخی دیگر در اثر عوامل محیطی یا مشکلات فیزیکی بروز میکنند. سنگ کلیه، عفونت، نفروپاتی دیابتی، نارسایی کلیه، تومورهای کلیوی، سندروم نفروتیک و… از مهمترین بیماریهای کلیوی هستند. باید همیشه به علائم از کار افتادن کلیه دقت کنیم و تا در شروع مشکل بتوانیم از گسترش آن جلوگیری کنیم.
اصلیترین نشانههای از کار افتادن کلیه
اختلال در عملکرد کلیهها عوارض زیادی در بدن ایجاد میکند که مهمترین آنها عبارتند از:
خستگی
بیمار احساس خستگی میکند، انرژی کمتری دارد یا در تمرکز دچار مشکل است. کاهش شدید عملکرد کلیه می تواند منجر به تجمع سموم و ناخالصیها در خون شود. این مسئله میتواند باعث احساس خستگی و ضعف در افراد شود و تمرکز را دشوار کند. یکی دیگر از عوارض ثانویه بیماری کلیه، کم خونی است که میتواند باعث ضعف و خستگی شود.
اختلال در خواب
نداشتن خواب راحت یکی از نشانههای مشکلات کلیوی است. وقتی کلیه ها به درستی کار نکنند، سموم به جای خروج از بدن از طریق ادرار، در خون مانده و در بدن رسوب میکند. این امر میتواند خوابیدن را دشوار کند. همچنین بین چاقی و بیماری مزمن کلیه ارتباط وجود دارد و آپنه خواب در کسانی که بیماری مزمن کلیه دارند در مقایسه با افراد دیگر بیشتر است. شما میتوانید راجع به علت خواب آلودگی زیاد به مقاله مرتبط با آن رجوع کنید و همچنین درباره قرص ملاتونین که قرص تنظیم خواب است مقاله مرتبط با آن را بخوانید.
بیشتر بخوانید: سرکه سیب برای کاهش وزن
خشکی و خارش پوست
بیماران مبتلا به نارسایی کلیه اغلب پوست خشک دارند. کلیههای سالم کارهای مهم بسیاری را در بدن انجام میدهند: آنها مواد زائد و مایعات اضافی را از بدن پاک میکنند ، به ساخت گلبولهای قرمز خون کمک می کنند ، باعث استحکام استخوانها میشوند و در حفظ تعادل مواد معدنی در بدن نقش دارند. خشکی و خارش پوست میتواند نشانهای از بیماری های مرتبط با اختلال در مواد معدنی بدن و یا مشکلات مشابه باشد که اغلب همراه با بیماری پیشرفته کلیه ایجاد میشوند. این حالت زمانی رخ میدهد که کلیه ها دیگر قادر به حفظ تعادل مناسب مواد معدنی و مواد مغذی در خون بیمار نباشند.
بیشتر بخوانید: سندرم پای بیقرار در بارداری
تکرر ادرار
بیمار مرتبا نیاز به دفع ادرار دارد. احساس نیاز به دفع مکرر ادرار به خصوص در شب، میتواند نشانه ای از بیماری کلیه باشد. البته نباید این مسئله را با تکرر ادرار ناشی از عفونت کلیه و مجاری ادراری و یا بزرگ شدن غده پروستات در مردان اشتباه گرفت.
دفع خون از طریق ادرار
وجود خون در ادرار یکی از نشانههای اختلال در عملکرد کلیههاست. کلیههای سالم به طور معمول از خروج سلولهای خونی بدن از راه ادرار جلوگیری میکنند، اما وقتی فیلترهای کلیه آسیب ببینند، این سلولهای خونی میتوانند به داخل ادرار نشت کنند. وجود خون در ادرار علاوه بر نشان دادن نارسایی کلیه، میتواند نشان دهنده تومور، سنگ کلیه یا عفونت کلیه هم باشد.
ادرار کف آلود
وجود حباب بیش از حد در ادرار نشان دهنده پروتئین در آن است. دفع پروتئین از طریق ادرار یکی از متداولترین نشانههای اختلال در عملکرد صحیح کلیههاست. این کف ممکن است شبیه کفی باشد که هنگام مخلوط کردن تخم مرغ مشاهده میکنید، زیرا پروتئین موجود در ادرار انسان، از جنس آلبومین بوده که همان پروتئین سفیده تخم مرغ است.
پف اطراف چشم
مشکلات کلیوی در برخی از افراد باعث ایجاد پف زیر چشم یا اطراف چشم میشود. گفتیم که وجود پروتئین در ادرار علامت اولیه آسیب دیدگی فیلترهای کلیه است و باعث میشود پروتئین به ادرار نشت کند. پف کردگی اطراف چشم میتواند به این دلیل باشد که کلیهها به جای نگه داشتن پروتئین در بدن، مقدار زیادی از آن را توسط ادرار از بدن خارج میکنند. درباره علت پف زیر چشم بیشتر بخوانید.
بیشتر بدانید: کبد چیست
تورم پاها
وجود تورم در پاها، به ویژه در ناحیه مچ پا یکی از نشانههای مشکلات کلیوی است. کاهش عملکرد کلیه میتواند منجر به احتباس سدیم شود و این امر باعث تورم پاها شود. تورم در اندام تحتانی علاوه بر اختلالات کلیوی، میتواند نشانهای از بیماری قلبی، کبدی و مشکلات مزمن ورید پا باشد.
کاهش اشتها
از دست دادن اشتها ممکن است نشانه مشکلات مختلفی در بدن باشد؛ اما یکی از عوامل ایجاد کننده آن، تجمع سموم در بدن، ناشی از عملکرد ضعیف کلیههاست.
بیشتر بخوانید: خطرات کبد چرب چیست؟
گرفتگی ماهیچهها
گرفتگی عضلات یکی از علائم شایع در مشکلات کلیوی است. عدم تعادل الکترولیت میتواند ممکن است باعث اختلال در عملکرد کلیهها شود. به عنوان مثال، سطح پایین کلسیم و فسفر کنترل نشده ممکن است در گرفتگی عضلات نقش داشته باشد.
این علائم اصلیترین و عمومیترین علائم از کار افتادن کلیه هستند. اما علائم دیگری نیز وجود دارند که مشاهده آنها، حاکی از مشکلات شدیدتری مانند نارسایی کلیه است. این نشانهها عبارتند از:
- حالت تهوع
- استفراغ
- کاهش میل جنسی
- کم خونی (کاهش گلبولهای قرمز)
- افزایش ناگهانی سطح پتاسیم (هایپرکالمی)
درباره تغذیه بیماران دیالیزی میتوانید این مطلب را نیز مطالعه کنید.
نارسایی کلیه چیست؟
نارسایی کلیه که اصطلاحا (ESRD (End-Stage Renal Disease نامیده میشود، حد نهایی بیماریهای کلیوی است. وقتی که کلیهها در این وضعیت قرار گرفته و از کار میافتند، یعنی آنها دیگر به خوبی وظایف و نقشهای خود را انجام نمیدهند و فرد نمیتواند بدون نیاز به دیالیز یا پیوند کلیه زندگی کند.
سوالات پزشکی خود را میتوانید از دکتر آنلاین رایگان حال بپرسید.
چه عواملی باعث از کار افتادن کلیهها میشوند؟
وقتی کلیهها آسیب میبینند، در عملکرد آنها اختلال ایجاد شده و دیگر به درستی کار نمیکنند. اگر آسیب به کلیهها همچنان بدتر و شدیدتر شود، به معنی این است که فرد به بیماری مزمن کلیوی مبتلاست. نارسایی کلیه، شدیدترین و آخرین مرحله از این بیماری است. شایعترین علت از کار افتادن کلیهها، دیابت است. فشار خون هم میتواند در ایجاد و تشدید آن نقش داشته باشد. در واقع این دو عامل مهمترین و اصلیترین عوامل از کار افتادن کلیهها هستند. بیماریهای خودایمنی مانند لوپوس و نفروپاتی IgA، بیماریهای ژنتیکی مانند کلیه پلی کیستیک، سندروم نفروتیک و مشکلات دستگاه ادراری هم از عوامل اثرگذار در این بیماری هستند.
شما میتوانید از بخش پزشک آنلاین سایت حال با پزشکان و مشاوران آنلاین در هر ساعت از شبانه روز ارتباط برقرار کنید.
روشهای درمانی مناسب برای از کار افتادگی کلیهها
وقتی کلیهها دچار نارسایی میشوند، یعنی عملا توانایی انجام عملکردهای عادی خود را ندارند. در این مرحله مصرف دارو و درمانهای مشابه، کمک خاصی به بیمار نمیکند. معمولا پزشکان تنها راه باقی مانده برای درمان این بیماران را دیالیز و یا پیوند کلیه میدانند. بسیاری از بیماران با این روشها تا سالها به زندگی ادامه میدهند. در این مرحله پزشک با توجه به وضعیت بیمار، مناسبترین گزینه درمانی را به او پیشنهاد میکند.
دیالیز
دیالیز به بدن کمک میکند تا مایعات اضافی و سموم بدن را دفع کند. توانایی دیالیز محدود است و این شیوه درمانی نمیتواند تمام وظایفی را که یک کلیه سالم انجام میدهد، جبران کند. پس بیماران دیالیزی همچنان بسیاری از مشکلات ناشی از اختلالات کلیوی را خواهند داشت و این کار بخشی از مسائل آنها را رفع خواهد کرد. دیالیز به دو شکل قابل انجام است:
همودیالیز
در طی این فرآیند، خون در خارج از بدن از یک فیلتر عبور داده میشود و پس از پاک شدن، مجددا به بدن برگردانده میشود. این کار در خانه یا مرکز دیالیز قابل انجام است.
دیالیز صفاقی
در این نوع دیالیز، خون در داخل بدن پاکسازی میشود. مایع مخصوصی وارد شکم میشود تا سموم و ضایعات را از خونی که از عروق کوچک شکمی عبور میکند جذب کرده و سپس مایع تخلیه میشود. این روش بیشتر در منزل انجام میشود.
بیشتر بخوانید: ترش کردن در بارداری
پیوند کلیه
در این روش که به کمک عمل جراحی قابل انجام است، یک کلیه سالم جایگزین کلیه فرد بیمار میشود. پیوند کلیه ممکن از از طریق اهدا کننده زنده باشد یا فردی که دچار مرگ مغزی شده و فقط ارگانهای بدن او زنده هستند. این روش پیچیدگیهای و محدودیتهای خاص خود را دارد، اما تفاوت آن با دیالیز در این است که در صورت پیوند موفق، عملکرد طبیعی کلیه در بدن بیمار باز میگردد؛ یعنی کلیه پیوند شده، تمامی وظایف یک کلیه عادی را در بدن بیمار انجام خواهد داد.
بیشتر بخوانید: علت سوزش کف پا
حرف آخر
کلیهها نقش بسیار مهم و حیاتی در حفظ تعادل و سلامت بدن دارند که پاکسازی خون یکی از این نقشهاست. علاوه بر این، کلیهها میزان مواد شیمیایی و مایعات بدن را نیز کنترل میکنند، به تنظیم فشار خون کمک میکنند و در ساخت گلبولهای قرمز خون هم نقش دارند. اگر کلیههای فرد به هر دلیلی دچار اختلال شوند و این مشکلات شناسایی و درمان نشود، مشکلات مزمن کلیوی را به دنبال دارد. این بیماری در نهایت باعث از کار افتادن کلیهها میشود که پزشکان این وضعیت را اصطلاحا نارسایی کلیه مینامند. اگر فردی که به نارسایی کلیه دچار شده، مجبور به انجام دیالیز شود، این کار فقط میتواند بعضی از عملکردهای یک کلیه سالم را جایگزین کند. بنابراین حتی وقتی که بیمار تحت درمان نارسایی کلیه است، ممکن است همچنان با عوارض بیماری مواجه باشد.
یکی از ضروریات مهم در پیشگیری از چنین بیماریهایی، مراجعه منظم به پزشک و انجام آزمایشات مرتبط است. بسیاری از مشکلات کلیوی مانند وجود خون در ادرار، گاهی به راحتی توسط فرد، قابل درک و مشاهده نیست و انجام آزمایشات منظم، شانس شناسایی و تشخیص زودهنگام بیماری را فراهم میکند. در دنیای پر مشغله امروز، بسیاری از ما فرصت کافی برای مراجعه به پزشک و انجام آزمایشات روتین را نداریم. اما این بهانه خوبی برای غفلت از سلامتی نیست. تکنولوژی در این زمینه بسیار راهگشاست.
سامانه خدمات سلامت آنلاین حال با ارائه مشاوره آنلاین (تصویری، تلفنی و متنی) در هر مکان و در هر لحظه از شبانه روز این امکان را به شما میدهد تا با پزشکان و مشاوران معتبر و تایید شده این سامانه ارتباط مستقیم برقرار کرده و در هر زمینهای از حوزه های پزشکی و سلامت مشاوره دریافت کنید. مشاوره آنلاین به شما فرصت میدهد تا علاوه بر صرفه جویی در هزینه و زمان، نگرانی ناشی از بروز مشکلات ناگهانی در سلامت خود یا عزیزانتان را به سرعت رفع کرده و پاسخ سوالات و مشکلات خود را در کوتاهترین زمان ممکن بیابید. برای دریافت اپلیکیشن حال میتوانید به بخش دانلود اپلیکیشن در صفحه نخست سایت مراجعه کنید.
سوالات متداول
علائم از کار افتادن کلیه چیست؟
خستگی، اختلال در خواب، خشکی و خارش پوست، تکرر ادرار، دفع خون از طریق ادرار، ادرار کف آلود، پف اطراف چشم، تورم پاها، کاهش اشتها و گرفتگی ماهیچهها از علائم از کار افتادن کلیه به شمار میروند.
برای بررسی علائم از کار افتادن کلیه به چه پزشکی مراجعه کنیم؟
توصیه میشود برای هر نوعی از مشکلات کلیوی به دکتر اورولوژی آنلاین یا نفرولوژیست مراجعه کنید. پزشک متخصص با سونوگرافی و آزمایشهای مختلف میزان آسیبدیدگی کلیه را بررسی کرده و از گسترش بیماری جلوگیری میکند.
چه روشهایی برای درمان از کار افتادگی کلیهها وجود دارد؟
بسته به میزان آسیب کلیه، پزشک یکی از روشهای دیالیز، همودیالیز، دیالیزصفاقی و پیوند کلیه را برای درمان از کار افتادگی کلیهها در نظر میگیرد. با مراجعه زودهنگام به پزشک میتوانید از رسیدن آسیب جدی به کلیهها جلوگیری کنید.
منابع
فرهمند
1 سال پیش
کارشناس حال
9 ماه پیش