آزمایش فریتین یک آزمایش خون است که در درجه اول برای ارزیابی سطح آهن در بدن انجام می‌شود. این آزمایش اغلب زمانی درخواست می شود که فردی مشکوک به کمبود آهن یا شرایط اضافه بار آهن باشد. آزمایش Ferritin اطلاعات ارزشمندی را برای تشخیص و نظارت بر اختلالات مرتبط با آهن فراهم می‌کند که در ادامه به آن اشاه خواهیم کرد.

برای انجام آزمایش فریتین و تمامی آزمایشات دیگر، می‌توانید از بخش آزمایش در منزل “حال” یا همان بخش سلامت در اپلیکیشن آپ استفاده نمایید و این کار را در خانه خودتان انجام دهید.

آزمایش فریتین چیست؟

آزمایش فریتین همان‌طور که از نام آن پیداست، تستی برای اندازه‌گیری فریتین خون در بدن است. یکی از مواد معدنی مهم در بدن که نقشی حیاتی در عملکرد صحیح سلول‌ها دارد، آهن است. رسالت مهم آهن در بدن اکسیژن‌رسانی به تمام سلول‌هاست. ازهمین‌رو بدن مجهز به مکانیزمی است که در آن میزان موردنیاز آهن را ذخیره‌سازی و مدیریت می‌کند.

این مکانیزم توسط یک پروتئین خونی تحت عنوان فریتین انجام می‌پذیرد. به‌عبارتی فریتین آهن مورد نیاز بدن را در خود ذخیره می‌کند تا در مواقع نیاز مانند خونریزی‌های شدید یا عفونت‌های التهابی اقدام به آزادسازی آن در بدن کند. آزمایش فریتین با هدف اندازه‌گیری میزان آهن ذخیره‌شده در بدن انجام می‌پذیرد. طبیعتا مقادیر کم یا زیاد آهن، می‌تواند مشکلات زیادی برای فرد به‌دنبال داشته باشد.

فریتین در آزمایش خون چیست؟

بسیاری از افراد تصور می‌کنند فریتین خون در بدن همان آهن است. اما همان‌طور که گفتیم فریتین تنها یک پروتئین خونی نگهدارنده آهن است که در مواقع ضروری اقدام به آزادسازی این ماده معدنی در بدن می‌کند. به‌طور کلی فریتین بسیار کمی در جریان گردش خون وجود دارد و بیشترین میزان تراکم این ماده پروتئینی را در می‌توان در سلول‌های سیستم ایمنی بدن و سلول‌های کبدی مشاهده کرد.

آنچه در آزمایش Ferritin سنجیده می‌شود، میزان غلظتی است که فریتین خون در بدن دارد. لازم است بدانید که میزان غلظت فریتین رابطه تنگاتنگی با میزان آهن ذخیره‌شده در بدن دارد. به میزانی که غلظت این ماده پروتئینی در سلول‌ها بیشتر باشد، می‌توان به وجود مقادیر بالای آهن در بدن کاملا اطمینان پیدا کرد. در مقابل غلظت بسیار کم فریتین نشان‌دهنده‌ی فقر آهن در بدن است.

لازم می‌دانیم به این نکته مهم نیز اشاره کنیم که در افرادی که از سلامتی جسمانی کافی برخوردار هستند، روده‌ها از جذب اضافی آهن از خوراکی‌ها و مواد غذایی اجتناب می‌کنند. با ایجاد اختلال در وضعیت سلامتی فرد فرایند عدم جذب آهن دچار مشکل می‌شود. درنتیجه میزان زیادی از آهن در بدن به‌ویژه در بافت‌هایی نظیر قلب، کبد و پانکراس تجمع می‌کند. از آنجایی که در این شرایط بدن قادر به دفع آهن نیست، مقادیر بالای آن در بافت‌ها می‌تواند موجب بروز مشکلات متعددی برای افراد شود.

نحوه انجام آزمایش کم خونی در منزل

علائم بالا بودن Ferritin در بدن

همان‌طور که گفته شد آزمایش فریتین با هدف سنجش میزان آهن ذحیره‌شده در بدن انجام می‌پذیرد. به میزانی که فقر آهن می‌تواند موجب بروز اختلال در عملکرد طبیعی سلول‌های خون شود، به همان اندازه میزان بالای آهن خطرساز خواهد بود. از جمله نشانه‌ها و علائمی که می‌توان از طریق آن می‌توان به وجود مقادیر بالای آهن در بدن مشکوک شد، عبارتند از:

• تپش قلب بالا
• احساس خستگی مفرط
• بروز درد در قفسه سینه
• درد موجود در ناحیه شکم
• بروز درد در مفاصل
• ضعف و بی‌حالی عمومی بدن

علت تجویز آزمایش فریتین

عموما پزشکان در چهار حالت اقدام به تجویز آزمایش Ferritin می‌کنند که در نهایت مقصد از انجام تمام آن‌ها سنجش میزان غلظت فیرتین خون در بدن است. در ادامه همراه ما باشید تا موارد تجویز آزمایش فریتین توسط پزشک را با هم مرور کنیم:

اولین و شایع‌ترین وضعیتی که در آن پزشک معالج اقدام به درخواست آزمایش فریتین می‌کند، کم‌خونی در افراد است. عموما فقر یا کمبود آهن در بدن با علائم و نشانه‌هایی همراه است که پزشکان با مشاهده این علائم انجام آزمایش Ferritin را کاملا ضروری اعلام می‌کنند. نشانه و علائم فقر آهن در بدن عبارتند از:

• احساس ضعف و بی‌حالی
• داشتن سردرد و سرگیجه
• احساس خستگی مفرط
• رنگ‌پریدگی

مشاهده علائم و نشانه‌های بالابودن آهن در بدن دومین وضعیتی است که موجب تجویز آزمایش Ferritin از سوی دکتر عمومی آنلاین می‌شود. شایان ذکر است که آزمایش فریتین ضرورتا تنها آزمایش برای تشخیص بالابودن آهن در بدن نیست. برای اطمینان بیشتر از این اختلال لازم است سایر آزمایش‌های مرتبط با این مشکل نظیر TIBC (اندازه‌گیری ظرفیت اتصال آهن) و آزمایش ژنتیکی هموکروماتوز ارثی انجام پذیرد. غالبا علائم و نشانه‌های تجمع آهن رد بافت‌های بدن در افراد مختلف متفاوت است. بااین‌حال، موارد زیر را می‌توان از نشانه‌های و علائم مشترک این اختلال در افراد دانست:

• کمبود انرژی
• کاهش میل جنسی در افراد
• بروز آسیب و اختلال در اندام‌های مختلف بدن به‌ویژه کبد و قلب
• کاهش وزن
• بروز درد در مفاصل و ناحیه شکم
• احساس ضعف و خستگی

سومین حالت تجویز آزمایش فریتین مربوط به وضعیتی می‌شود که پزشک آنلاین در فرد علائمی از یک بیماری خاص را مشاهده کند. عموما بیماری‌های کبدی، مشکلات التهابی، برخی از انواع سرطان‌ها، پرکاری تیروئید و آرتریت روماتوئید از مهم‌ترین این بیماری‌ها هستند. لازم است دوباره یادآوری کنیم که آزمایش Ferritin تنها یکی از روش‌های تشخیصی این نوع بیماری‌هاست. برای تشخیص دقیق‌تر مشکلات و بیماری‌های ذکرشده ناگزیر به انجام آزمایش‌های بیشتر و تخصصی‌تر خواهیم بود.

آخرین وضعیت درخواست آزمایش فریتین در حالتی اتفاق می‌افتد که نتایج آزمایش CBC نشان‌دهنده میزان پایین هموگلوبین و هماتوکریت در بدن باشد. آزمایش CBC یک نوع آزمایش خون است که در آن مقادیر سلول‌های مختلف خون در بدن مورد شمارش و بررسی قرار می‌گیرند. کاهش هموگلوبین و هماتوکریت یا کوچک‌بودن گلبول‌های قرمز بدن می‌تواند نشانه‌ای کم‌خونی در افراد باشد. بنابراین پزشکان برای اطمینان از این اختلال در بدن اقدام به درخواست آزمایش Ferritin می‌کند.

بالا بودن فریتین خون نشانه چیست؟

فریتین در دسته پروتئین‌های فاز حاد سیستم ایمنی است که در هنگام مواجهه با التهاب مقادیر زیادی از آن در بدن ترشح می‌شود. به عبارتی زمانی که افراد درگیر ابتلا به یک بیماری عفونی هستند میزان فریتین خون رد بدن به شکل کاذبی افزایش پیدا می‌کند. طبیعتا در چنین شرایطی میزان غلظت فریتین خون نمی‌تواند شاخص مناسبی برای اندازه‌گیری میزان آهن بدن باشد.

در حالتی که هیچ نشانه‌ای از التهاب در بدن وجود نداشته باشد و فرد از این نظر در سلامتی کامل باشد، غلظت بالای فریتین نشان‌دهنده یک یا چند نوع اختلال خواهد بود. یکی از معروف‌ترین این اختلالات، اختلال هموکروماتوز است که به دلیل یک نقص ژنتیکی در بدن ظاهر می‌شود. از پیامدهای مهم بروز این اختلال در بدن نقص عملکرد سلول‌های روده در عدم جذب آهن است. از دیگر دلایل شایع بالابودن نتیجه آزمایش فریتین می‌توان به بیماری‌های کبدی و انواع مختلف سرطان اشاره کرد. سایر دلایل موثر در بالابودن فریتین خون عبارتند از:

• آرتریت روماتوئید
• پرکاری تیروئید
• بیماری دیابت نوع ۲
• کم‌خونی همولیتیک یا بیماری آنمی
• بیماری‌های کلاژن عروقی
• ابتلا به سرطان‌های پیشرفته
• لوسمی
• لنفوم هوچکین
• انتقال خون مکرر
• بیماری‌های کبدی نظیر هپاتیت مزمن نوع C و سرطان اولیه کبد
• سندرم پای بی‌قرار
• مسمومیت آهن

درباره کم کاری تیروئید و راه های کنترل آن بیشتر بدانید.

شرایط مورد نیاز برای آزمایش فریتین

برای انجام آزمایش فریتین نیاز به هیچ‌گونه آمادگی قبلی نیست. این نوع آزمایش که تنها چند دقیقه زمان می‌برد، با گرفتن خون از افراد انجام می‌شود. عموما برای انجام آزمایش Ferritin نیازی به هیچ‌گونه رعایت رژیم غذایی خاص یا ناشتابودن نیست. بااین‌حال برخی پزشکان توصیه می‌کنند به مدت 8 تا 12 ساعت قبل از آزمایش ناشتا باشید. شایان ذکر است که قطع مصرف داروهای حاوی آهن تا 24 ساعت قبل از آزمایش یکی از شرایط ضروری برای انجام تست فریتین است.

تفسیر آزمایش Ferritin

تفسیرز آزمایش خون نیاز به نظر کارشناس و پزشک متخصص دارد اما آزمایش فریتین که انجام می‌شود با سه نوع حالت مواجه هستیم؛ یا غلظت فریتین در بدن نرمال است که در این حالت باید گفت میزان مناسبی از آهن در بدن وجود دارد. در برخی از موارد نتیجه آزمایش Ferritin نشان‌دهنده‌ی غلظت پایین این پروتئین در بدن است که این را بایستی به‌معنای ابتلای فرد به کم‌خونی یا فقر آهن تلقی کنیم. حالت سومی از نتیجه آزمایش فریتین هم وجود دارد و آن زمانی اتفاق می‌افتد که غلظت فریتین در بدن بالا باشد؛ غلظت بالای این پروتئین به‌معنای تجمع مقادیر زیادی از آهن در بافت‌های بدن است.

معمولا نتایج آزمایش Ferritin در بدن بر اساس واحد نانوگرم در هر میلی‌لیتر خون سنجیده می‌شود. میزان نرمال فریتین برای هر شخص بستگی زیادی به سن و جنسیت او دارد؛ بنابراین نمی‌توان مقدار یکسانی از این پروتئین را برای تمامی افراد طبیعی و نرمال دانست. در ادامه همراه ما باشید تا فریتین نرمال برای هر شخص را به تفکیک سن و جنسیت در اختیار شما قرار دهیم:

میزان نرمال فریتین در افراد مختلف

گروه‌های سنی مختلف	میزان نرمال فریتین (ng/ml)
مردان بالغ	20 تا 25
زنان بالغ	10 تا 120
نوزادان تازه‌متولد‌شده	20 تا 200
نوزادان یک‌ماهه	200 تا 600
نوزادان دوماهه	50 تا 200
کودکان شش‌ماهه تا 15ساله	7 تا 140

 

سوالات متداول