کم خونی یک بیماری است که در آن سطح گلبول‌های قرمز خون یا هموگلوبین کم می‌شود. هموگلوبین، اکسیژن را در داخل گلبول‌های قرمز که وظیفه انتقال اکسیژن را بر عهده دارند، حمل می‌کند. آزمایش کم خونی به منظور شناسایی نوع و میزان کم خونی در بیمار انجام می‌شود. هموگلوبین غنی از آهن است و به خون، رنگ قرمز می‌دهد. عوامل مختلفی به کم خونی منجر می‌شوند و به دلیل این که معمولا یک بیماری زمینه‌ای عامل اصلی آن است، تشخیص و درمان سریع کم خونی بسیار مهم است. برای مشاوره در این زمینه می‌توانید از مشاوره آنلاین پزشکی حال استفاده کنید.

اگر نمیدانید آزمایش آمیلاز چیست این مطلب را بخوانید

پزشک برای تشخیص کم خونی و شناسایی علل آن، آزمایش خون را تجویز می‌کند. آزمایش خون بهترین و در دسترس‌ترین راه برای شناسایی و پیگیری مشکلات مختلف از جمله بیماری‌ها و اختلالات مرتبط با خون است. البته گاهی از آزمایشات تصویربرداری هم برای تایید نتیجه نهایی یا کمک به تشخیص بیماری استفاده می‌شود. دلایل مختلفی برای کم خونی وجود دارد و روش‌های درمانی هر یک از این‌ها متفاوت است. این درمان‌ها ممکن است شامل مصرف مکمل آهن، داروهای مختلف، جراحی و درمان‌های مرتبط با سرطان باشد. انواع مختلف کم خونی عبارتند از:

• کم خونی فقر آهن که از کمبود آهن در خون ناشی می‌شود. علت اصلی آن، از دست دادن خون در اثر خونریزی، قاعدگی شدید و… است.
• کم خونی ناشی از کمبود ویتامین‌های C و B12 یا فولات
• کم خونی آپلاستیک که به دلیل ناتوانی مغز استخوان در تولید گلبول‌های قرمز کافی ایجاد می‌شود.
• کم خونی همولیتیک که در آن، بدن گلبول‌های قرمز خون را به صورت زودرس از بین می‌برد.
• کم خونی سلول داسی شکل که یک اختلال ارثی است و با گلبول‌های قرمز غیر طبیعی و هلالی شکل مشخص می‌شود.
• بیماری تالاسمی که یک اختلال ارثی است و در آن، شکل غیر طبیعی هموگلوبین باعث از بین رفتن زودرس گلبول‌های قرمز خون می‌شود.

کم خونی از نظر شدت و مدت زمان آن متفاوت است. از آن‌جا که این عارضه دست کم یک علت اصلی و مهم دارد، تشخیص و درمان سریع آن بسیار حیاتی و اثرگذار است.

بیشتر بخوانید: انواع آزمایش خون

کم خونی در آزمایش

علائم رایج کم خونی شامل خستگی، تحریک پذیری، سردرد، سرگیجه، تنگی نفس و اختلال در تمرکز است. پزشک ممکن است در معاینات اولیه این عارضه را تشخیص دهد، اما برای اطمینان از وضعیت بیمار، انجام آزمایش خون را توصیه می‌کند. شمارش سلول‌های خونی یا آزمایش CBC خون یکی از ساده‌ترین راه‌ها برای تشخیص مشکلات کم خونی است. آزمایش خون، تعداد گلبول‌های سفید و قرمز و پلاکت‌های خون را بررسی می‌کند. آزمایش RBC که به طور خاص، سلول‌های قرمز خون را مورد بررسی قرار می‌دهد هم در تشخیص کم خونی بسیار مهم است. اگر مشخص شود که فرد به کم خونی مبتلا است، احتمالا آزمایشات بیشتری نیاز است تا نوع و علت کم خونی را تشخیص دهد. این آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• شمارش رتیکولوسیت برای اطلاع از این که مغز استخوان با چه سرعتی سلول‌های قرمز خون را ایجاد می‌کند (این نشانه‌ای برای از دست دادن خون است).
• آزمایش‌های سرمی آهن و فریتین برای بررسی میزان آهن در خون و بدن فرد
• مشاهده سلول‌های خونی برای دیدن این که آیا سلول‌های قرمز خون شکلی غیر طبیعی دارند یا خیر.
• الکتروفورز هموگلوبین برای ارزیابی هموگلوبین غیر طبیعی که در تالاسمی و بیماری کم خونی داسی شکل وجود دارد.
• یک آزمایش شکنندگی اسمزی برای بررسی این که سلول‌های قرمز خون، بیش از اندازه شکننده هستند یا خیر.

آزمایش کلسیم را بیشتر بشناسید

پزشک می‌تواند از آزمایشات بیشتری برای جستجوی علل کم خونی استفاده کند. اگر از دست دادن خون در وضعیت نگران کننده‌ای قرار دارد، پزشک می‌تواند با استفاده از آندوسکوپی سیستم گوارش فوقانی، آن را از نظر علائم خونریزی مورد بررسی قرار دهد. هم‌چنین می‌تواند برای بررسی خونریزی تومورها و سایر مشکلات روده بزرگ، انجام کولونوسکوپی را ضروری بداند. نمونه‌های سلول مغز استخوان هم سر نخ‌های تولید غیر طبیعی یا پایین گلبول‌های قرمز را به دست می‌دهد. اگر می‌خواهید بدانید که کولونوسکوپی چیست این مقاله را بخوانید.

برای ارزیابی بیشتر برخی دلایل کم خونی، ممکن است بیمار تحت معاینات تصویر برداری قرار بگیرد. این روش‌ها اغلب شامل موارد زیر هستند:

• اشعه ایکس قفسه سینه. انجام این تصویر برداری می‌تواند وجود عفونت در بیماران مبتلا به کم خونی را شناسایی کند.
• سونوگرافی عمومی. سونوگرافی می‌تواند مشکلات مربوط به کم خونی را پیدا کند. این مشکلات شامل مواردی مثل بزرگ شدن طحال یا فیبروم رحمی است.
• سی تی اسکن شکم و لگن. سی تی از اشعه ایکس برای تصویر برداری از استخوان‌ها، اندام‌های داخلی و غدد لنفاوی استفاده می‌کند. این تصاویر می‌تواند طحال بزرگ شده یا انواع خاصی از مشکلات مربوط به کم خونی مرتبط با غدد لنفاوی را نشان دهد. هم‌چنین علل خونریزی مانند بدخیمی‌های گوارشی را پیدا کند.
• ام آر آي. این روش اختلالات استخوان و مغز استخوان را شناسایی می‌کند. هم‌چنین می‌تواند به ارزیابی غلظت آهن در کبد، قلب و سایر اندام‌ها کمک کند. این روش به ویژه در کسانی که چندین تزریق خون داشته و نگران اضافه بار آهن هستند بسیار مفید است.

درباره چکاپ کامل بدن اطلاعات خود را بیشتر کنید

رنج نرمال آهن خون

آهن در بدن ما برای تولید گلبول‌های قرمز خون ضروری است؛ بنابراین یک عنصر حیاتی محسوب می‌شود. هم‌چنین بخش مهمی از ساختار هموگلوبین موجود در گلبول‌های قرمز خون هم هست. اگر آهن کافی در بدن نباشد، تولید بعضی از پروتئین‌ها و آنزیم‌های بدن هم با مشکل مواجه می‌شود. آهن در حالت عادی از طریق غذا وارد بدن و در بخش‌های مختلف آن ذخیره می‌شود. اگر رژیم غذایی کسی حاوی آهن کافی نباشد، بدن مجبور می‌شود از ذخایر آهن در بافت‌های مختلف استفاده کرده و پس از آن، در صورت عدم جایگزینی آهن، سطح آن کم شده و فرد به کم خونی فقر آهن مبتلا می‌شود.

بیشتر بخوانید: آماده شدن برای آزمایش ادرار

البته همیشه کمبود آهن دردسر ساز نیست. گاهی زیاد بودن آن می‌تواند برای بدن مشکلاتی مثل آسیب به بافت‌های کبد و پانکراس ایجاد کند. به همین دلیل پزشکان از طریق آزمایش خون، میزان آهن خون را می‌سنجند تا مطمئن شوند که در محدوده نرمال قرار دارد یا خیر. در صورتی که آهن خون کمتر یا بیشتر از مقدار استاندارد آن باشد، اقدامات درمانی و تشخیصی تکمیلی تجویز می‌شوند.

آهن به شکل‌های مختلف آزاد (در سرم خون)، فریتین و یا آهن پیوند شده در بدن وجود دارد. معمولا وقتی صحبت از میزان آهن بدن می‌شود، منظور آهن در گردش موجود در سرم خون است که کل آهن بدن را نشان می‌دهد.  واحد اندازه گیری آن میکرو گرم در دسی لیتر است. رنج نرمال آهن خون برای گروه‌های سنی مختلف عبارت است از:

• در زنان بزرگسال بین ۶۰ تا ۱۶۰
• در مردان بزرگسال بین ۸۰ تا ۱۸۰
• در کودکان بیشتر از ۷ ساله بین ۵۰ تا ۱۵۰
• در کودکان کمتر از ۷ ساله بین ۴۰ تا ۱۰۰
• در نوزادان بین ۱۰۰ تا ۲۵۰

آزمایش کشت خون را در این مقاله بیشتر بشناسید

فریتین در آزمایش

آزمایش فریتین میزان این ماده را در خون بررسی می‌کند. فریتیتن یک پروتئین حاوی آهن است که در خون وجود دارد. این ماده به ذخیره آهن در خون کمک می‌کند. اگر با آزمایش فریتین مشخص شود که سطح فریتین خون پایین است، یعنی احتمالا ذخایر آهن در بدن کم است و فرد به کمبود آهن دچار است. اگر مقدار فریتین در آزمایش بیشتر از حد طبیعی باشد، مشخص می‌شود که فرد احتمالا به یک بیماری دچار است که باعث ذخیره بیش از حد آهن در بدن می‌شود. گاهی بیماری کبد، آرتریت روماتوئید، بیماری‌های التهابی دیگر، برخی از انواع سرطان‌ها و پرکاری تیروئید هم می‌تواند به بالا رفتن فریتین خون منجر شوند.

محدوده طبیعی فریتین در آزمایش خون به شرح زیر است و با میکرو گرم در لیتر بیان می‌شود:

• برای زنان بزرگسال بین ۱۰ تا ۱۵۰
• زنان بالای ۴۰ سال بین ۱۲ تا ۲۶۰
• برای مردان بزرگسال بین ۱۲ تا ۳۰۰
• کودکان شش ماه تا ۱۵ سال بین ۷۰ تا ۱۴۲
• کودکان دو تا پنج ماه بین ۵۰ تا ۲۰۰
• نوزاد در یک ماهگی بین ۲۰۰ تا ۶۰۰
• نوزاد بین ۲۵ تا ۲۰۰

مقدار استاندارد فریتین ممکن است بر اساس استاندارد آزمایشگاه‌های مختلف کمی با هم متفاوت باشد؛ ولی در مجموع اعداد ارائه شده نزدیک به هم هستند. برای مشورت درباره این موضوع می‌توانید از یک پزشک کمک بگیرید.

مشاوره آنلاین با متخصص داخلی

جواب آزمایش کم خونی

آزمایش CBC (Complete Blood Count) یکی از رایج‌ترین آزمایش‌های خون است که از مهم‌ترین اهداف آن، غربالگری و بررسی بسیاری از بیماری‌های خونی مثل کم خونی، التهاب و عفونت، سرطان و مشکلات انعقادی خون است. ساز و کار این آزمایش، شمارش سلولی است که در طی آن گلبول‌های قرمز و سفید خون، هموگلوبین، هماتوکریت، پلاکت و… اندازه گیری می‌شوند. جواب آزمایش کم خونی شامل اصطلاحاتی است که در ادامه به توضیح آن‌ها می‌پردازیم:

HCT یا هماتوکریت

در این آزمایش، مقدار گلبول‌های قرمز در کل حجم خون محاسبه شده و با درصد بیان می‌شود. میزان طبیعی آن در مردان بین ۴۰ تا ۵۱ درصد، در زنان بین ۳۷ تا ۴۶ درصد و در کودکان بین ۳۱ تا ۴۳ درصد است.

HB یا هموگلوبین

این آزمایش مقدار کل هموگلوبین موجود در گلبول‌های قرمز خون را اندازه می‌گیرد. اندازه استاندارد آن در مردان بین ۲/۱۳ تا ۵/۱۶، زنان بین ۱۲ تا ۲/۱۵ و کودکان بین ۱۱ تا ۳/۱۴ است.

RBC یا شمارش گلبول‌های قرمز

در این آزمایش تعداد گلبول‌های قرمز را در نمونه خون اندازه می‌گیرند. مقدار طبیعی آن در مردان بین ۳/۴ تا ۲/۶، زنان بین ۸/۳ تا ۵/۵ و کودکان حدود ۷/۳ تا ۳/۵ میلیون است.

WBC یا شمارش گلبول‌های سفید

این آزمایش میزان گلبول‌های سفید موجود در نمونه خون را اندازه می‌گیرد که به طور طبیعی بین ۱/۴ تا ۱۰ هزار است. البته به دلیل تنوع گلبول‌های سفید خون، آزمایشی برای اندازه گیری هر گروه از این گلبول‌های سفید هم انجام می‌شود که به آزمایش شمارش افتراقی گلبول‌های سفید یا D.WBC شناخته می‌شود. مقدار طبیعی هر گروه از گلبول‌های سفید حاصل از آزمایش باید در محدوده زیر باشد:

• N یا نوتروفیل بین ۵۰ تا ۷۰
• L یا لنفوسیت بین ۲۵ تا ۴۰
• M یا مونوسیت بین ۳ تا ۸
• E یا ائوزینوفیل بین ۱ تا ۴
• B یا بازوفیل بین ۵/۰ تا ۱

PLT یا شمارش پلاکت‌ها

در این آزمایش تعداد پلاکت‌های موجود در نمونه خون اندازه گیری می‌شود. میزان استاندارد آن بین ۱۴۰ تا ۴۵۰ هزار است.

MCV یا میانگین حجم یک گلبول قرمز

در این آزمایش متوسط سایز گلبول‌های قرمز ادازه گیری می‌شود که در مردان باید بین ۸۲ تا ۱۰۲ و در زنان بین ۷۸ تا ۱۰۱ باشد.

MCH یا غلظت هموگلوبین یک گلبول قرمز

در این آزمایش متوسط میزان هموگلوبین را در گلبول‌های قرمز خون اندازه می‌گیرند. این مقدار در یک فرد طبیعی بین ۲۷ تا ۳۱ است.

MCHC یا میانگین هموگلوبین یک گلبول قرمز

در این آزمایش متوسط غلظت هموگلوبین را در گلبول‌های قرمز خون اندازه می‌گیرند. این مقدار باید در یک فرد طبیعی بین ۳۱ تا ۳۵ باشد.

RWD یا گستره پراکندگی گلبول‌های قرمز (آنیزوسیتوز)

در این آزمایش اختلاف سایز و حجم گلبول‌های قرمز خون اندازه گیری شده و با درصد بیان می‌شود. این عدد در یک فرد طبیعی بین ۵/۱۱ تا ۵/۱۴ درصد است.

درباره آزمایش آنتی بادی بیشتر بدانید

تفسیر جواب آزمایش کم خونی

برای تفسیر جواب آزمایش لازم است پزشکی که بر اساس معاینه و مشاهده، انجام آزمایش را به فرد توصیه کرده، جواب آن را مطالعه و بررسی کند. چون بسیاری از این نتایج زمانی معنی دار هستند که پزشک بتواند بین آن‌ها و علائم و شواهد موجود در بیمار ارتباط برقرار کند. البته افراد می‌توانند با توجه به نکات ذکر شده در بخش قبلی، نتایج آزمایش خود را بر اساس محدوده‌های استاندارد موجود در آن بررسی کنند. معمولا زمانی که گلبول‌های قرمز خون از نظر تعداد، پراکندگی و… وضعیت مناسبی نداشته و یا هموگلوبین خون کمتر از مقدار نرمال باشد، فرد کم خون است.

علامت اختصاری کم خونی در آزمایش

کم خونی به کمبود گلبول‌های قرمز و یا هموگلوبین در خون مرتبط است. اگر هموگلوبین در گلبول قرمز نباشد، اکسیژن قادر نخواهد بود به این گلبول متصل شده و در بدن حمل شود. در نتیجه بافت‌ها و مویرگ‌های بدن دچار کمبود اکسیژن می‌شوند. در واقع می‌توان گفت که هموگلوبین یک حلقه اتصال است و نقش بسیار مهمی دارد. پس اگر گلبول‌های قرمز یا هموگلوبین کمتر از حد استاندارد و طبیعی باشد، فرد به کم خونی دچار است. علامت اختصاری کم خونی در آزمایش خون با عدد به دست آمده از آزمایش RBC و HB نمایش داده می‌شوند

فقر آهن در آزمایش کم خونی

فقر آهن به دلیل جذب ناکافی آهن ناشی از مشکلات تغذیه یا عدم جذب مناسب آن و یا خونریزی در اندام‌ها مثل زخم معده ایجاد می‌شود. برای تشخیص آن لازم است که فرد در ابتدا آزمایش خون یا CBC بدهد. در این آزمایش تعداد گلبول‌های قرمز، هموگلوبین، هماتوکریت، MCV و MCH اندازه گیری شده و شکل و رنگ و سایز این گلبول‌ها هم بررسی می‌شود. عوامل زیر می‌تواند نشان دهنده فقر آهن در آزمایش کم خونی باشند:

• کمبود تعداد گلبول‌های قرمز
• میزان هموگلوبین و هماتوکریت کمتر از نرمال
• کمبود میزان آهن موجود در سرم خون
• کمبود میزان فریتین خون (پروتئینی برای ذخیره آهن در کبد و طحال)

راجع به فقر آهن بیشتر بخوانید.

هموگلوبین در آزمایش کم خونی

آزمایش HB یا Hgb بیانگر میزان هموگلوبین موجود در گلبول‌های قرمز خون است. هموگلوبین پروتئینی است که به وسیله سلول‌های مغز استخوان ساخته شده و در گلبول‌های قرمز خون ذخیره سازی می‌شود. هموگلوبین علاوه بر این که عامل رنگ قرمز خون است، دو وظیفه مهم دیگر هم بر عهده دارد:

• حمل اکسیژن از ریه‌ها به سراسر بدن از طریق سرخرگ‌ها
• برگرداندن دی اکسید کربن از نواحی مختلف بدن به ریه‌ها از طریق سیاهرگ‌ها

اگر فردی با علائمی مثل سرگیجه، خستگی و تنگی نفس به پزشک مراجعه کند و نشانه‌ای از بیماری دیگری نداشته باشد، احتمالا پزشک برای او آزمایش خون تجویز می‌کند. به کمک میزان هموگلوبین در آزمایش کم خونی فرد، پزشک متوجه می‌شود که آیا او به دلیل کم خونی با این مشکلات درگیر است یا خیر. به طور کلی می‌توان گفت که مقدار هموگلوبین کمتر از ۱۳ در مردان و کمتر از ۱۲ گرم در دسی لیتر در زنان کم و نشان دهنده کمبود هموگلوبین یا کم خونی است.

بیشتر بخوانید: پاشویه برای تب

تفسیر آزمایش تالاسمی مینور

هموگلوبین دارای دو زیر واحد بسیار مهم به نام آلفا و بتا است. این زیر واحدها کمک می‌کنند تا هموگلوبین با حداکثر قدرت خود بتواند اکسیژن را در بدن انتقال دهد. اگر یکی از این زیر واحدها با اختلال یا مشکل مواجه شود، انتقال اکسیژن توسط هموگلوبین دچار دشواری شده و مثل قبل نخواهد بود. واقعیت این است که نوعی کم خونی باعث بروز چنین مشکلی می‌شود که بر خلاف کم خونی فقر آهن، ریشه ژنتیکی داشته و از ابتدای تولد با فرد است. این بیماری حتی ممکن است باعث تولید هموگلوبین‌هایی با اندازه کوچک‌تر هم شود.

اگر یکی از والدین دچار این اختلال ژنتیکی بوده و آن را به فرزند خود انتقال دهند، این کم خونی به شکل خفیف خواهد بود که تالاسمی مینور نامیده می‌شود. اما اگر پدر و مادر هر دو این ژن معیوب را داشته باشند، فرزند آن‌ها به نوع شدید آن یا تالاسمی ماژور مبتلا خواهد شد. در این بیماری گرچه میزان هموگلوبین کمتر از حد نرمال نیست، اما نبود یکی از زیر واحدها باعث عدم کارآمدی مناسب آن خواهد شد.

درباره خونریزی شدید قاعدگی بیشتر بدانید

پزشکان توصیه می‌کنند که برای تشخیص قطعی تالاسمی و هموگلوبین از الکتروفورز استفاده شود. بر اساس استانداردهای موجود در کشور ما، در صورتی که MCV فرد زیر ۸۰ و MCH او زیر ۲۷ باشد، مشکوک به تالاسمی مینور خواهد بود. افراد مبتلا به آن معمولا به جز رنگ پریدگی مختصر هیچ نشانه خاصی ندارند و تشخیص آن فقط از طریق آزمایش خون امکان پذیر است. به دلیل ژنتیکی بودن بیماری تالاسمی لازم است که زوج‌ها پیش از ازدواج از نظر ابتلا به آن از طریق آزمایش خون قبل ازدواج تست شوند.

مشاوره آنلاین پیش از ازدواج

تفسیر آزمایش تالاسمی ماژور

تالاسمی ماژور نوع جدی و شدید بیماری تالاسمی است که نیاز به درمان و پیگیری مداوم دارد. این بیماری در صورتی ایجاد می‌شود که پدر و مادر هر دو دارای ژن معیوب آن باشند. تفسیر آزمایش تالاسمی ماژور از طریق مشاهده نتایج حاصل از آزمایش CBC امکان پذیر است. اگر مقدار هموگلوبین اندازه گیری شده در این آزمایش کمتر از ۵ گرم در دسی لیتر باشد، فرد به تالاسمی ماژور مبتلاست. هم‌چنین رنگ و شکل گلبول‌های قرمز هم در این بیماری تغییر می‌کند. بنابراین از طریق مشاهده سلول‌ها به وسیله میکروسکوپ هم می‌توان به وجود بیماری پی برد. التهاب طحال هم در میان مبتلایان به آن (بسته به شدت بیماری) می‌تواند وجود داشته باشد.

حرف آخر

کم خونی یکی از بیماری‌های بسیار شایع به ویژه در میان زنان است. این بیماری معمولا به کمبود یا اختلال در عملکرد گلبول‌های قرمز خون و ترکیبات موجود در آن مثل هموگلوبین مرتبط است. اکسیژن در بدن فرد مبتلا به این بیماری به خوبی منتقل نمی‌شود و ممکن است عوارضی مثل خستگی، سرگیجه و… را در پی داشته باشد. برای تشخیص کم خونی به آزمایش خون نیاز است. این آزمایش وضعیت خون افراد را از نظر تعداد گلبول‌ها و وضعیت و ساختار آن‌ها مورد بررسی قرار می‌دهد. برای طرح سوالات خود درباره آزمایش کم خونی می‌توانید از پزشکان متخصص حال راهنمایی بگیرید. شما چه علائم دیگری از کم خونی را می‌شناسید؟

 

سوالات متداول

آزمایش کم خونی چیست؟

این آزمایش که به نام CBC شناخته می‌شود می‌تواند میزان گلبول‌های موجود در خون، پلاکت‌ها، هماتوکریت، هموگلوبین و… را بررسی کند. RBC‌ هم به طور تخصصی نقش گلبول‌های قرمز را در کم خونی می‌سنجد.

آیا برای آزمایش کم خونی باید ناشتا بود؟

تست CBC خون معمولا نیاز به ناشتا بودن ندارد. اما در صورتی که پزشک آزمایش‌های دیگری مثل فریتین را به همراه آن تجویز کند، ممکن است به حدود ۱۲ ساعت ناشتا بودن نیاز باشد. این به دستور پزشک بستگی دارد.

نتیجه آزمایش کم خونی چگونه مشخص می شود؟

به طور معمول در صورتی که میزان هموگلوبین خون کمتر از حالت طبیعی یا تعداد و وضعیت گلبول‌های قرمز خون غیر عادی باشد، فرد به کم خونی دچار است. تفسیر دقیق نتایج به جمع بندی و نظر پزشک بستگی دارد.

برای انجام آزمایش کم خونی به چه پزشکی مراجعه کنیم؟

پس از مشخص شدن نتیجه آزمایش کم خونی، فرد می‌تواند برای درمان و پیگیری وضعیت خود از یک پزشک متخصص داخلی یا متخصص خون و انکولوژی کمک بگیرد. مشاوران حال در این زمینه شما را راهنمایی می‌کنند.

 

منابع

www.radiologyinfo.org

www.mayoclinic.org

mendel-lab.com