اختلال اضطراب فراگیر (Generalized Anxiety Disorder) یکی از انواع اختلالات روانی است که باعث ترس، نگرانی دائمی و اضطراب بیش از حد در مورد مسائل روزمره می‌شود. این بیماری با نوعی از اضطراب که همه افراد گهگاه در طول زندگی خود با آن مواجه می‌شوند متفاوت است. در واقع اختلال اضطراب فراگیر یا GAD با با نگرانی بیش از حد و اغراق‌آمیز درباره رویدادهای زندگی روزمره تعریف می‌شود.
این اختلال ممکن است افراد با هر سن و سالی را درگیر کند و به کمک روان درمانی و دارو درمانی (در موارد متوسط و شدید) قابل کنترل است. میزان شیوع GAD در زنان بیشتر از مردان است و به نظر می‌رسد حدود دو درصد مردم به درجاتی از آن دچار هستند. برای تشخیص مناسب این اختلال و انتخاب روش‌های درمانی مناسب لازم است با علائم و ویژگی‌های آن آشنا شوید. مقاله حاضر در این زمینه به شما کمک خواهد کرد.
اختلال اضطراب فراگیر چیست
به اضطراب بیش از حد و نگرانی اغراق‌آمیز و بدون دلیل واضح در مورد رویدادهای معمول زندگی، اختلال اضطراب فراگیر گفته می‌شود. بیماران مبتلا به این نوع اختلال همیشه انتظار فاجعه را دارند و نمی‌توانند نگرانی خود در مورد سلامتی، پول، خانواده، کار یا مدرسه را کنترل کنند.
میزان نگرانی در این اختلال اغلب غیرواقعی یا نامتناسب با موقعیت است. به عبارت دیگر میتوان گفت که زندگی روزمره در بیماران مبتلا به اختلال اضطرابی، به موقعیتی سرشار از نگرانی، ترس و وحشت تبدیل می‌شود. در نهایت این از اضطراب می‌تواند آنقدر پیش رود که بر افکار فرد تسلط پیدا کند و انجام کارهای روزمره را در خانه، مدرسه و محل کار برای و دشوار کند.
اختلال اضطراب فراگیر در کودکان
بر اساس وب سایت www.urmc.rochester.edu وجود مقداری اضطراب در کودکان و نوجوانان طبیعی است. در واقع این یک بخش طبیعی از بزرگ شدن است. اما گاهی اوقات ترس‌ها و نگرانی‌های کودکان از بین نمی‌رود و با تداوم و تکرار، ممکن است باعث اختلال در فعالیت‌های عادی کودک شود. در چنین شرایطی والدین می‌توانند با راهنمایی پزشک، اقدامات تشخیصی و درمانی را انجام دهند. بیش‌ترین نگرانی‌ها در کودکان مبتلا به اختلال اضطرابی در موارد زیر مشاهده می‌شود:
- رویدادهای آینده
- ظاهر فیزیکی
- پذیرفته شدن از سوی اجتماع
- مسائل خانوادگی
- ترس از تاریکی در کودکان
- ناتوانی در برآورده کردن انتظارات والدین
- عملکرد در مدرسه
- توانایی‌های شخصی
راه های کاهش اضطراب در کودکان را از اینجا بخوانید
به نظر می‌رسد بروز این اختلال در کودکان به عوامل بیولوژیکی و محیطی بستگی داشته باشد. در واقع ممکن است کودکان چنین سطحی از اضطراب را به ارث ببرند یا به دلیل شرایط محیطی، خانوادگی یا رویدادهای آسیب‌زا با آن مواجه شوند. پرخاشگری، کناره‌گیری از همسالان، گریه و بی‌قراری غیرعادی، عادات خاصی مثل ناخن جویدن و… را میتوان از جمله نشانه‌های این اختلال در کودکان نامید. تشخیص این اختلال در کودکان نیاز به مشاوره و بررسی‌های دقیق دارد و با کمک درمان‌های شناختی- رفتاری، داروها، خانواده درمانی و کمک گرفتن از اولیای مدرسه کنترل یا درمان خواهد شد.
انواع داروی ضد استرس را بشناسید
نشانه های اختلال اضطراب فراگیر
بارزترین نشانه اختلال اضطراب فراگیر، نگرانی مداوم و غیرعادی در مورد چیزهای روزمره است. این نگرانی در بیشتر موارد باعث اختلال در روند طبیعی زندگی می‌شود. بیماران مبتلا به این اختلال در کنترل احساسات عصبی و استرس خود ناتوان هستند و معمولا می‌دانند که خیلی بیش از آن‌چه لازم است، احساس نگرنی میکنند. این اختلال بر جسم و روح افراد تاثیر می‌گذارد و علائم آن در هر دو بعد قابل مشاهده و بررسی است.
اگرچه این نشانه‌ها ممکن است نوسان داشته باشند و در موقعیت‌های استرس‌زا بیشتر شوند، اما پزشکان برخی از علائم قطعی آن را شناسایی کرده‌اند. چنانچه تعدادی از این علائم برای مدت زمانی بیش از شش ماه تداوم داشته باشد، میتوان فرد را در دسته مبتلایان به این اختلال قرار داد. در ادامه با مهم‌ترین علائم اختلال اضطرابی آشنا می‌شوید:
علائم روانی اختلال اضطراب فراگیر
- فکر کردن بیش از حد به برنامه‌ها و شرایط موجود
- مشکل در تصمیم‌گیری و ترس بیش از حد از تصمیم‌های اشتباه
- نگرانی و اضطراب مداوم و غیرعادی که با موقعیت تناسب ندارد
- ناتوانی یا ترس از کنار گذاشتن نگرانی‌های و دغدغه‌ها
- تحریک‌پذیری بیش از حد
- نداشتن آرامش و احساس بی‌قراری و دلهره
- اختلال در تمرکز و ناتوانی در آن
علائم جسمی اختلال اضطراب فراگیر
- تنگی نفس
- تپش قلب
- تنش عضلانی و لرزش اندام‌ها
- مشکلات گوارشی مثل اسهال یا ابتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر
- احساس خستگی بی‌دلیل
- اختلال در خواب
- دردهای غیر قابل توضیح عضلانی، سردرد، درد معده و…
تست اختلال اضطراب فراگیر
یک تست برای ارزیابی اولیه اختلال اضطراب فراگیر وجود دارد که از هفت سوال کلیدی تشکیل شده است. به همین دلیل روانشناسان آن را با عنوان تست GAD-7 معرفی میکنند. از این تست برای غربالگری و اندازه‌گیری شدت این اختلال استفاده می‌شود.
پزشکان از افرادی که در بررسی‌های اولیه، نشانه‌هایی از GAD داشته‌اند می‌خواهند که به سوالات زیر پاسخ دهند. پاسخ‌های ارائه شده باید بر اساس وضعیت و احساسات دو هفته گذشته فرد و از میان ۴ گزینه «اصلا»، «چندین روز»، «بیش از نیمی از روزها» و «تقریبا هر روز» انتخاب شود. سوالات تست GAD-7 عبارتند از:
- عصبی، مضطرب یا پرخاشگر هستید؟
- نمی‌توانید نگرانی‌ها را متوقف یا کنترل کنید؟
- بیش از حد نگرن چیزهای مختلف هستید؟
- در ایجاد و حفظ آرامش مشکل دارید؟
- آنقدر بی‌قرار هستید که به سختی می‌توانید یک جا بنشینید؟
- به راحتی عصبانی یا تحریک می‌شوید؟
- احساس ترس می‌کنید؛ انگار ممکن است اتفاق وحشتناکی روی دهد؟
طراحان این تست برای طیف پاسخ‌ها نمره در نظر گرفته‌اند. نمره‌ای که برای پاسخ «اصلا» داده می‌شود صفر، نمره «چند روز» یک، «بیش از نیمی از روزها» دو و «تقریبا هر روز» ۳ است. در نهایت نمره فرد بر اساس جمع‌بندی این اعداد قابل مشاهده است. بر این اساس افراد در چند دسته اضطراب خفیف، متوسط و شدید قرار می‌گیرند. در صورتی که نمره کل تست فردی ۱۰ یا بیشتر شود، احتمالا به ارزیابی‌های بیشتر نیاز خواهد داشت.
درمان قطعی اختلال اضطراب فراگیر
چنانچه پزشکان با بررسی علائم و ارزیابی‌های موجود متوجه شوند که فرد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر است، درمان‌های لازم را آغاز میکنند. موارد خفیف این بیماری از طریق درمان‌های شناختی- رفتاری قابل کنترل است. اما در موارد شدید و متوسط احتمالا پزشک از داروهای کاهش‌دهنده اضطراب برای کنترل علائم آن کمک می‌گیرد.
هر چه این اختلال زودتر تشخیص داده شود، کنترل و درمان آن راحت‌تر و سریع‌تر خواهد بود. اگرچه برخی پزشکان معتقدند که درمان قطعی برای اختلال اضطراب فراگیر وجود ندارد، اما کنترل علائم و پیشگیری از تشدید آن‌ها می‌تواند باعث شود که بیماران یک زندگی آرام و طبیعی را تجربه کنند. به طور کلی برای درمان اختلال اضطراب فراگیر میتوان از روش‌های زیر کمک گرفت:
درمان شناختی رفتاری
در این روش درمانی به بیماران مضطرب یاد می‌دهند که الگوهای فکری و رفتارهایی را که منجر به احساسات اضطرابی می‌شود شناسایی کنند. سپس توانایی تغییر شرایط و کنترل آن‌ها را به بیماران آموزش می‌دهند. این نوع درمان با نگاه واقع‌بینانه‌تر به مسائل قصد دارد تفکرات افراطی را کاهش دهد. کمک گرفتن از گروه‌های پشتیبان هم به بهبود وضعیت بیماران کمک می‌کند.
دارو درمانی اختلال اضطراب فراگیر
اگرچه مصرف داروها را نمی‌توان به عنوان یک راهکار درمانی قطعی دانست، اما در کنترل علائم موثر هستند. پزشک معمولا از تجویز کوتاه مدت داروهایی مثل بنزودیازپین‌ها برای کاهش علائم بیماری، اثرات تجربیات استرس‌زا و… استفاده می‌کند.
درمان‌های خانگی
تغییر در عادات و سبک زندگی از جمله راهکارهای موثر برای کنترل علائم اختلال اضطرابی فراگیر هستند. فعالیت‌های ورزشی، یوگا، خواب کافی، تغذیه سالم، خودداری از مصرف الکل و مواد مخدر و یادگیری تکنیک‌های آرامش‌بخش مثل تنفس عمیق از مهم‌ترین روش‌ها برای کاهش اضطراب هستند.
داروی اختلال اضطراب فراگیر
پزشکان می‌توانند با توجه به وضعیت بیمار و شدت اضطراب از تجویز دارو برای کاهش علائم و بهبود افراد استفاده کنند. شناخته شده‌ترین داروهای این حوزه بنزودیازپین‌ها هستند. این داروها با کاهش علائم فیزیکی اضطراب مثل تنش عضلانی و بی‌قراری به کنترل بیماری کمک میکنند.
به طور کلی داروهایی که برای اختلال اضطراب فراگیر استفاده می‌شود در دسته داروهای ضداضطراب و ضدافسردگی جای می‌گیرند. از مهم‌ترین این داروها که با تجویز پزشک برای دوره‌های معین قابل مصرف هستند، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- دیازپام
- لورازپام
- قرص کلردیازپوکساید
- سیتالوپرام
- قرص فلوکستین
- سرترالین و…
بهترین پزشک برای تشخیص اختلال اضطراب فراگیر
اختلال اضطراب فراگیر مانند هر بیماری روانی و جسمی دیگری به تشخیص دقیق توسط پزشک متخصص نیاز دارد. از آن‌جا که برخی علائم این بیماری دارای نمودهای جسمی هستند، تشخیص آن گاهی دشوار می‌شود. به هر حال در صورتی که دچار هر یک از علائم ذکر شده در این مقاله هستید، لازم است در اولین گام برای تشخیص و درمان با یک روانشناس یا روانپزشک مجرب مشورت کنید. این پزشکان با بررسی شرایط، تست‌های تشخیصی و مشاوره با بیمار می‌تواند نوع اضطراب، شدت و علل آن را شناسایی و بر اساس آن، اقدامات درمانی مورد نیاز را تجویز کنند.
