تله نقص و شرم یک پدیده روانی است که در آن، فرد روی کاستی‌های خود متمرکز میشود و خوبی ها و مزیت‌های خود را فراموش می‌کند. این تله یک چرخه معیوب را تداوم می بخشد و به موجب آن افراد نسبت به نقص های فرضی خود بیش از حد آگاه می شوند، دائماً خود را با دیگران مقایسه می کنند و به دنبال تأیید اعتبار از دیگران هستند. در نتیجه کاهش عزت نفس، اضطراب و حتی افسردگی را تجربه می‌کنند.
بهترین و سریع‌ترین راه برای درمان تله نقص و شرم مشاوره آنلاین روانشناسی است زیرا به سرعت مشکل شما شناسایی و رفع خواهد شد. اما برای آ‌شنایی با عواقب این طرحواره و مشکلاتی که ممکن است با آن روبرو شوید می‌توانید ادامه مطلب را مطالعه نمایید.
تله نقص و شرم چیست؟
زمانی که فرد احساس عمیقی از بی کفایتی، عدم جذابیت، اشتباه، حقارت و بی ارزشی را در مهمترین جنبه های شخصیتی خود تجربه می کند درواقع با تله نقص و شرم دست و پنجه نرم می‌کند. این افراد در محیط های اجتماعی احساس ناامنی می کنند و به دلیل نقص های درونی دچار شرم و خجالت می‌شوند. با این حال، بسیاری از این عیوب، صرفاً تخیل آنها هستند و هیچ مبنایی در واقعیت ندارند.
تله نقص و شرم زمانی است که کودکان احساس انتقاد و تحقیر مداوم از سوی والدین یا خواهر و برادر بزرگتر خود داشته باشند. آنها بر این باورند که نمی توانند کاری انجام دهند تا والدینشان به آنها افتخار کنند. گاهی اوقات کودکانی که تجاوز جنسی یا ضرب و شتم شدید اعضای خانواده را تجربه می کنند نیز در این دام می افتند. البته ممکن است این کودکان دائماً و به شیوه های تحقیرآمیزی با دیگران مقایسه شوند که این خود، بیشتر باعث شرمندکی آنها خواهد شد.
تله نقص و شرم چگونه شکل میگیرد؟
دلایل زیادی وجود دارد که می‌گوید چرا ممکن است احساس کنید شکست خورده اید و از خودتان شرمنده هستید. یکی از دلایل می تواند این باشد که والدین یا خواهر و برادرتان نسبت به شما بسیار انتقادی و سختگیر بودند. آنها ممکن است مدام شما را به خاطر نوع نگاه، رفتار یا صحبت شما مورد انتقاد و تنبیه قرار داده باشند و این باعث شده تا باور کنید که دلیل خجالت و شرم آنها شما هستید.
دلیل دیگر می تواند این باشد که شخصی در خانواده شما به روش های مختلف – از نظر جنسی، جسمی یا روحی – به شما آسیب رسانده است. این نوع سوء استفاده واقعاً می تواند باعث شود که احساس کنید در همه چیز مقصر هستید.
همچنین ممکن است والدینتان همیشه شما را با دیگران مقایسه کرده و شما را به خاطر خوب بودن سرزنش کرده باشند و شما را به این باور برسانند که هرگز به اندازه کافی خوب نیستید.
اگر والدینتان شما را ترک کردند یا بیمار شدند، ممکن است خودتان را به خاطر نبودن آنها سرزنش کرده باشید. ممکن است فکر کرده باشید که این به خاطر اشتباهی است که انجام داده اید و همین موضوع در جامغه شما را گرفتار تله نقص و شرم کند.
در نهایت، محبت و تأیید خانواده‌تان ممکن است تنها زمانی به شما داده شود که دقیقاً آنچه را که آنها می‌خواستند انجام داده باشید و این باعث می شده احساس کنید که عشق آنها مشروط است و عشق واقعی نیست!
به طور کلی، این تجربیات می‌تواند برای هر فردی منجر به احساس شکست و ایجاد تله نقص و شرم شود.
بیشتر بدانید: درمان تله رهاشدگی
نشانه های خطرناک تله نقص و شرم
افرادی که دارای «طرحواره نقص و شرم» هستند، ممکن است سه واکنش متفاوت داشته باشند:
برخی افراد تسلیم احساس بی ارزشی خود می شوند و فکر می کنند پر از عیب هستند. آنها معتقدند که اگر دیگران متوجه این عیوب شوند، آنها نیز بی ارزش تلقی می شوند. آنها احساس می کنند که شایسته احترام نیستند و اغلب خود را در تنهایی قرار می‌دهند. این افراد ویژگی های مثبت خود را نمی بینند و حتی گاهی اوقات خود را به خاطر اشتباهات شریک زندگیشان نیز سرزنش می کنند. آنها نگران آشکار شدن اشتباهات خود هستند و سعی می کنند آنها را توجیه کنند.
برخی از افراد نیز هر نقصی را که دارند می‌پذیرند اما نمی‌خواهند کسی از آنها انتقاد کند. آنها تمام تلاش خود را می کنند که خوب باشند تا کسی نتواند در آنها ایراد بگیرد. آنها حتی به کوچکترین انتقاد یا عدم تایید بسیار حساس می‌شوند و ممکن است به شدت واکنش نشان دهند. این دسته از افراد سعی می‌کنند شرم درونی خود را با جستجوی موفقیت های بیرونی مانند تحصیلات عالی یا اعمال زیبایی شدید بپوشانند. درواقع آنها ممکن است از بیرون با اعتماد به نفس به نظر برسند در حالی که در درون نسبت به خود احساس بدی دارند.
برخی از افرادی که به تله نقص و شرم دچار شده‌اند نیز از موقعیت‌هایی که ممکن است مورد قضاوت قرار گیرند اجتناب می‌کنند. آنها خود را بروز نمی‌دهند و از فرصت هایی برای صحبت کردن یا به اشتراک گذاشتن نظرات خود دوری می‌کنند، حتی زمانی که چیزی برای گفتن دارند. این افراد اغلب به اعتیادهایی مانند الکل، مواد مخدر یا حتی زیاده روی در خوردن روی می آورند تا حواس خود را از عیوب و شرمشان دور کنند. این گروه همچنین بیشتر در معرض افسردگی شدید و اضطراب هستند.
بیشتر بدانید: برای درمان افسردگی به کدام دکتر مراجعه کنیم
عوارض تله نقص و شرم بر افراد
عوارض طرحواره نقص و شرم در بزرگسالان شامل موارد زیر است که البته ممکن است همه موارد در یک فرد ظاهر نشود و حتی فردی تنها یک یا دو مورد از علائم را داشته باشد.
- بزرگسالانی که طرحواره نقص و شرم دارند نسبت به طرد شدن، انتقاد، سرزنش و احساس نامطلوب نسبت به دیگران بسیار حساس هستند.
- تمایل دارند بیش از حد نسبت به خود سختگیر باشند و همیشه خود را با دیگران مقایسه می کنند.
- این افراد اغلب دستاوردها و ویژگی های مثبت خود را دست کم می گیرند.
- عزت نفس پایینی داشته و معتقدند که سزاوار محبت و احترام نیستند.
- بزرگسالان مبتلا به این تله نقص و شرم دائماً از خود احساس شرمندگی می کنند و نگران هستند که دیگران معایب آنها را کشف کنند.
- آنها خود را بی ارزش می دانند و به شدت از انتقاد می ترسند.
- تنهایی یا فرار از زندگی را ترجیح می‌دهند که منجر به احساس تنهایی می شود.
- استرس زیادی را تجربه می کنند و به روش های ناسالم با آن برخورد می‌کنند. موادی مانند مواد مخدر، الکل یا قمار ممکن است به عنوان حواس پرتی یا برای تسکین موقت نگرانی آنها استفاده شود.
بیشتر بدانید: رهایی از تله اطاعت
تست طرحواره نقص و شرم
هسته اصلی تله نقص و شرم احساس حقارت است، به ویژه احساس شرم از شخصیت و ارزش خودتان به عنوان یک فرد. به جای اینکه ویژگی های منحصر به فرد خود را بشناسید و به خود ایمان داشته باشید، خود را ناقص و به اندازه کافی خوب نمی‌بینید. اغلب به خود می گویید: «من به اندازه کافی خوب نیستم» و «من یک فرد ناقص هستم». این طرز فکر مبنی بر اینکه لایق چیزهای خوب نیستید شما را از داشتن روابط سالم، استفاده از فرصت های شغلی باز دارد.
در تست طرحواره نقص و شرم شرکت کنید تا ببینید آیا این مشکل را در خود دارید یا نه؟. به سوالات زیر پاسخ دهید:
1. آیا دستاوردها و ویژگی های خوب خود را دست کم می گیرید؟
2. آیا بیش از حد از خود انتقاد می کنید؟
3. آیا اغلب افرادی را جذب می کنید که از شما انتقاد می کنند یا شما را رد می کنند؟
4. آیا احساس می کردید مورد بی مهری والدینتان قرار گرفته اید و خود را به خاطر آن سرزنش می کنید؟
5. آیا معتقدید که اگر مردم واقعاً شما را بشناسند، شما را دوست نخواهند داشت؟
بیشتر بدانید: چگونه از تله وابستگی عاطفی رها شویم؟
هدف از درمان تله نقص و شرم چیست؟
هدف درمان افرادی که نسبت به خود احساس بدی دارند و خجالت می‌کشند، ایجاد احساس بهتر و اعتماد به نفس بیشتر است. هدف اصلی این است که به آنها کمک کنیم باور کنند که سزاوار محبت و احترام دیگران هستند. وقتی افکار منفی آنها در مورد خودشان بهبود می یابد، متوجه می شوند که احساس نقص یا شرمندگی درست نیست. متوجه می‌شوند که در واقع ناقص نیستند و نقاط ضعف آنها آنقدر که فکر می کردند مهم نیستند.
اگر به دنبال کمک و درمان باشند، پس از درمان می‌توانند روی بهبود خود کار کنند و زمانی که دیگران به آنها توجه می‌کنند، کمتر احساس بی کفایتی می‌کنند. ذهنشان بازتر می‌شوند و بیشتر در جمع دوستان و آشنایان ظاهر می‌شوند. آنها با صحبت کردن در مقابل دیگران احساس راحتی بیشتری می کنند و سعی نمی کنند بخش هایی از شخصیت خود را پنهان کنند. ضمن اینکه در انتخاب شریک زندگی خود نیز بیشتر مراقب خود هستند و به دنبال شخصی می‌گردند که آنها را دوست داشته باشد و با احترام برخورد کند.
پروسه درمان طرحواره نقص و شرم
از مشاوره فردی آنلاین کمک بگیرید تا مشاور بتواند به شما کمک کند و کودک زخمی درونی شما را کشف و درمان کند. به تجربیات کودکی خود از انتقاد، تنبیه و تحقیر فکر کنید. به خود اجازه دهید شرم، گناه و ترس ناشی از آن خاطرات را احساس کنید. به کودک درونتان یادآوری کنید که تقصیر او نیست، بلکه رفتار نادرست والدین یا اطرافیانش است. بگذارید کودک درونتان بداند که حق دارد اشتباه کند و ناقص باشد.
رفتارهایی را که تحت تأثیر احساس شکست و شرمندگی شما قرار دارند، شناسایی کنید. آیا برای کمال تلاش می کنید یا انتظارات غیر واقعی دارید؟ آیا نظرات کوچک در مورد خودتان شما را مضطرب می کند؟ آیا به دلیل ترس از افشای عیوب خود از روابط صمیمی اجتناب می کنید؟ هنگامی که این رفتارها را شناختید، رویکردهای سالم تری اتخاذ کنید.
هنگامی که احساس شکست و شرم به وجود می آید، به خود یادآوری کنید که این احساس از تجربیات دوران کودکی نشات می گیرد و حال اکنون شما را تعریف نمی‌کند. اگر نمی‌توانید فوراً غم و اندوه خود را به طرز فکر معیوب خود متصل کنید، دقایقی را فکر کنید که چه چیزی باعث این احساسات شده است.
بیشتر بدانید: تله شکست چیست؟
از خطاهای شناختی مانند نتیجه‌گیری شتابزده که به احساس شکست و شرم شما کمک می کند آگاه باشید. این خطاها را بشناسید و روی اصلاح آنها کار کنید.
این اصل را بپذیرید که هیچ کس کامل نیست و همه مجاز به اشتباه هستند. بیاموزید به جای دسته بندی افراد، از جمله خودتان، به عنوان خوب یا بد، ویژگی های انسانی را بیشتر ببینید.
فهرستی از ویژگی های مثبت خود تهیه کنید و تصور کنید که چگونه از شخص دیگری که این ویژگی ها را دارد قدردانی می کنید و همانگونه از خودتان قدردانی کنید.
تعریف و تمجید دیگران را با مهربانی بپذیرید و اجازه دهید کلمات مثبت آنها شما را تقویت و تایید کند.
ارتباط با افراد انتقادی و طردکننده را به حداقل برسانید و به خاطر داشته باشید که ممکن است در محیط اطرافتان افراد بیشتری از شما انتقاد کنند تا حمایت.
از انتقاد و سرزنش دیگران خودداری کنید و در عوض بر روی رشد و ارتقاء خودتان کار کنید.
یک برنامه واقع بینانه برای رفع و اصلاح عیوب خود ایجاد کنید. از تعیین استانداردهای دست نیافتنی برای خود پرهیز کنید، زیرا باید این نکته را بپذیرید که رشد شخصی به تدریج شکل میگیرد و در یک لحظه اتفاق نمی‌افتد.
بهترین مشاور برای درمان تله نقص و شرم
بهترین مشاور برای درمان تله نقص و شرم یک متخصص روانشناس است که در زمینه هایی مانند عزت نفس و افسردگی تخصص دارد. او دانش، مهارت و تجربه لازم برای کمک به شما در جهت یابی و رفع احساس نقص و شرم را دارد.
برای این کار می‌توانید از بخش مشاوره آنلاین روانشناسی استفاده کنید و به صورت چت متنی، تماس صوتی و یا تماس تصویری با مشاور گفتگو کنید و راهنمایی بگیرید.
مشاوره آنلاین انعطاف پذیری بیشتری دارد زیرا افراد می‌توانند درمان را از راحتی در خانه خود انجام دهند و نیاز به رفت و آمد به مطب درمانگر را از بین می برد. ناشناس بودن فرد در مشاوره آنلاین به او اجازه می دهد تا سطح بیشتری از حریم خصوصی خود را حفظ کند. ضمن اینکه در پلتفرم آنلاین «حال»، دسترسی به طیف وسیع تری از درمانگران فراهم شده که قدرت انتخاب شما را نیز افزایش می‌دهد. ضمن اینکه مشاوره آنلاین اغلب در مقایسه با درمان حضوری سنتی مقرون به صرفه تر است و امکان برقراری ارتباط با مشاور از هر مکانی فراهم شده است.
بنابراین برای درمان تله نقص و شرم می‌توانید از بخش مشاوره فردی آنلاین استفاده کنید و خودتان مشاور مدنظرتان را انتخاب کرده و از خانه با او گفتگو کنید.
