اگر تا کنون در شرایطی قرار گرفته‌اید که احساس ناتوانی در نفس کشیدن کنید، شرایطی را تجربه کرده‌اید که از نظر پزشکی به آن تنگی نفس می‌گویند. این عارضه گاهی می‌تواند نشانه‌ای از یک مشکل جدی در سلامت ریهها یا قلب باشد. اما گاهی هم در اثر یک تمرین شدید ورزشی یا فعالیت شدید بدنی در هوای گرم هم ایجاد می‌شود. نفس تنگی به تنهایی یک بیماری نیست، بلکه اغلب علامت هشداری از یک عارضه پزشکی خاص است که نیاز به پیگیری و درمان دارد. اگر در این زمینه به راهنمایی پزشکی نیاز دارید میتوانید از سامانه مشاوره آنلاین حال استفاده کنید.
علت تنگی نفس
اگر تا به حـال مسافتی را دویده یا شنا کرده باشید، می‌دانید که چند دقیقه طول می‌کشد تا تنفس شما سخت شود. گاهی بدن در دریافت اکسیژن کافی برای پاسخگویی به افزایش تقاضا، با مشکل مواجه می‌شود. در چنین شرایطی، به زودی نفس شما تنگ شده و پس از توقف فعالیت و در عرض چند دقیقه به حالت عادی بر می‌گردد. ورزش یکی از اصلی‌ترین محرک‌های نفس تنگی کوتاه مدت است. اگر در ارتفاع بالاتری قرار گرفته‌اید و عادت به این اکسیژن کمتر ندارید، ممکن است نفس شما تنگ شود. به همین دلیل، حضور در ارتفاعات بسیار زیاد مثل بالای کوه‌ها که هوا رقیق‌تر است، می‌تواند یک خطر واقعی برای سلامتی به ویژه در افراد تازه کار باشد. لازم است برای انجام این فعالیت‌ها حتما با یک کوهنورد حرفه‌ای یا یک پزشک متخصص مشورت کنید.
بیشتر بدانید: تست کرونا در منزل
تنگی تنفس ناشی از شرایط پزشکی، طیف وسیعی از بیماری‌ها و مشکلات را شامل می‌شود. در حالی که همه آن‌ها باید توسط پزشک بررسی شوند، اما برخی از این شرایط که منجر به مشکل در نفس کشیدن ناگهانی می‌شوند، باید به شکل فوری درمان شوند؛ از جمله:
- نارسایی قلبی
- فشار خون پایین
- ذات‌الریه
- آمبولی ریوی (لخته شدن خون در ریهها)
- مسمومیت با مونوکسید کربن
- استرس یا اضطراب شدید
هم‌چنین قرار گرفتن در وضعیتی که یک تکه غذا یا یک شی راه تنفسی فرد راببندد، یکی از دلایل تنگ شدن نفس است. آسیب دیدگی‌های شدیدی که منجر به آسیب ریه یا از دست دادن سریع خون می‌شوند هم می‌توانند تنفس را دشوار کنند. گاهی علت سنگینی نفس، یک وضعیت اورژانسی نیست، اما مشکلی است که مزمن شده و حداقل برای چهار هفته طول می‌کشد. نمونه‌هایی از دلایل نفس تنگی مزمن عبارتند از:
- بیماری انسداد مزمن ریه (COPD) که شامل آمفیزم ریه و برونشیت مزمن است.
- بیماری‌های بینابینی ریه
- اکسیژن رسانی بدنی ضعیف
- چاقی
- بیماری‌های قلبی
بیماری آسم هم می‌تواند هم یک مشکل مزمن باشد و هم یک مورد اورژانسی کوتاه مدت. طول مدت آن بسته به نوع شرایط و در دسترس بودن داروی استنشاقی برای درمان حمله ناگهانی متغییر است. اگر به آسم دچار هستید، با پزشک خود در مورد نحوه پاسخگویی به علائم و کارهایی که میتوانید برای جلوگیری از مشکلات تنفسی مرتبط با آن انجام دهید، صحبت کنید. آپنه خواب و آلرژی هم از دیگر دلایل ایجاد این عارضه هستند که حتما باید توسط پزشک متخصص تشخیص و درمان شوند.
نفس تنگی یکی از نشانه‌های شایع بیماری آسم است
علت تنگی نفس در خواب
گاهی افراد بعد از خوابیدن یا دراز کشیدن به سختی نفس دچار می‌شوند. در بعضی مواقع، دیدن یک خواب بد باعث می‌شود که ضربان قلب به یک باره بالا رفته و فرد به مشکل در تنفس مبتلا شود. چنین عارضه‌ای طبیعی بوده و نیاز به نگرانی ندارد و پس از گذشت چند دقیقه رفع می‌شود. از شایع‌ترین عواملی که باعث مشکلات تنفس در خواب می‌شوند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- خر و پف
- آپنه خواب
- بیماری انسداد مزمن ریوی
- اضطراب یا ترس
گاهی هم دراز کشیدن بلافاصله بعد از خوردن غذا می‌تواند چنین شرایطی را ایجاد کند. بیماران مبتلا به چاقی مفرط یا نارسایی قلبی هم بیش از سایرین در معرض حمله نفس تنگی در خواب هستند. در صورتی که سخت شدن تنفس در خواب با تب، درد شدید در دست یا گردن، درد قفسه سینه، سرگیجه و ضربان شدید قلب همراه باشد، لازم است که بلافاصله به پزشک مراجعه کرده و یا با اورژانس تماس بگیرید.
بیشتر بدانید: درمان سرفه خشک کرونایی
علائم تنگی نفس
نفس تنگی یک نشانه جدی و مهم دارد که آن تنفس سخت است. این حالت بعد از یک تمرین سنگین ممکن است حدود یک یا دو دقیقه طول بکشد. اما گاهی به یک مشکل مزمن تبدیل می‌شود. این حالت به شکلی است که احساس می‌کنید نمی‌توانید هوای کافی را به صورت مداوم به ریه‌های خود وارد کنید؛ اما در موارد جدی ممکن است احساس خفگی داشته باشید. سایر نشانه‌ها مهم آن عبارتند از:
- افزایش ضربان قلب
- تنفس صدا دار
- احساس خفگی
- احساس گیجی و سرگیجه
- تعریق
حملات نفس تنگی گاهی باعث تنگی قفسه سینه هم می‌شوند. در هر صورت بهتر است که پس از تنفس سخت یا هر یک از نشانه‌های زیر به پزشک مراجعه کنید:
- با انجام فعالیت ورزشی و در مدت زمان کوتاهی دچار تنگ شدن نفس می‌شوید.
- بعد از انجام فعالیتی که قبلا بدون مشکل انجام می‌دادید، احساس نفس تنگی دارید.
- بدون هیچ توضیح قابل قبولی احساس نفس تنگی دارید.
بیشتر بدانید: سندرم آیزن منگر چیست
تنگی نفس و خمیازه
خمیازه می‌تواند یکی از نشانه‌های سخت شدن نفس باشد. زمانی که تنفس سخت می‌شود و بدن نمی‌تواند اکسیژن مورد نیاز خود را تامین کند، احتمالا از طریق خمیازه سعی در جبران آن خواهد کرد. طی خمیازه کشیدن، حجم بیشتری از اکسیژن وارد ریهها شده و کمبود آن در بدن جبران می‌شود. این یک واکنش غیر ارادی بوده و با تنفس عمیق همراه است. البته فشار عصبی، خستگی و خواب آلودگی هم به عنوان محرک‌های خمیازه شناخته می‌شوند. به طور کلی می‌توان خمیازه کشیدن زیاد را یک زنگ هشدار در مورد سلامت قلب یا ریهها و عدم تامین اکسیژن مورد نیز بدن تلقی کرد. چنان‌چه این وضعیت برای شما آزار دهنده است میتوانید با یک پزشک کشورت کنید.لودگی هم به عنوان محرک‌های مهم
بیشتر بدانید: داروی خارجی برای آفت دهان
تنگی نفس و تپش قلب
مشکلات قلبی یکی از اصلی‌ترین دلایل تنگی نفس هستند. بیمارانی که به نارسایی قلبی دچارند، اغلب با تنگی در تنفس به همراه تپش قلب درگیر هستند. البته به نظر می‌رسد مشکلات قلبی- ریوی بیشتر از نارسایی قلبی به تنهایی، عامل تپش قلب همراه با نفس تنگی باشند. تپش قلب همیشه به طور مستقیم به معنی مشکلات قلبی زمینه‌ای نیست، بلکه می‌تواند نشانه‌ای از یک مشکل قلبی جدی مثل آریتمی، بیماری عروق کرونر، فیبریلاسیون دهلیزی و بیماری دریچه قلب هم باشد. به طور کلی زمانی که نفس تنگی همراه با سرگیجه و تپش قلب باشد، باید فورا با پزشک تماس گرفت. از دلایل غیر قلبی که منجر به همزمانی تپش قلب و نفس تنگی می‌شوند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- پنیک اتک یا حمله هراس که با لرزش شدید بدن، استفراغ و تعریق همراه است.
- مصرف برخی از داروها مثل داروهای مرتبط با بیماری‌های غده تیروئید
- بیماری‌هایی پرکاری تیروئید، کم خونی، افت قند خون و…
- استرس و اضطراب بیش از حد
- وابستگی شدید به الکل، مواد مخدر یا کافئین
- اختلالات هورمونی ناشی از بارداری، یائسگی و قاعدگی
بیشتر بدانید: قرص اورژانسی جلوگیری از بارداری
سرفه و تنگی نفس
ابتلا به بیماری آسم و آلرژی می‌تواند باعث بروز مشکلاتی مثل نفس تنگی و سرفه شود. قرار گرفتن در معرض عوامل محرک مثل گرده گیاهان، گرد و غبار، گزش بعضی از حشرات و یا حتی مصرف برخی از غذاها یا داروها معمولا به واکنش آلرژیک بدن در این بیماران منجر می‌شود. به نظر می‌رسد استرس روانی هم می‌تواند در بیماران مبتلا به آلرژی، عکس‌العمل‌های آلرژیک مثل نفس تنگی و سرفه را در پی داشته باشد. به طوری که احتمال بروز حملات آسم یا آلرژی در افرادی که به اختلالات خلقی دچار هستند یا در دوره سختی از زندگی خود قرار دارند، بیشتر از دیگران است.
قرص کلونازپام را بیشتر بشناسید
تغییرات هورمونی دوران بارداری ممکن است باعث تنگی نفس شود
بروز سرفه با یا بدون خلط، اختلال در تنفس و خس خس سینه از نشانه‌های شایع بیماری آسم هستند. البته فعالیت‌های شدید ورزشی یا تحریک گلو در حین نفس تنگی هم می‌تواند باعث بروز همزمان سرفه و نفس تنگی شود و این عارضه همیشه به معنی مشکلات جدی در سلامت نیست.
شما میتوانید از بخش پزشک آنلاین سایت حال با پزشکان و مشاوران آنلاین در هر ساعت از شبانه روز ارتباط برقرار کنید.
علائم تنگی نفس عصبی
تنش‌های عصبی، استرس و اضطراب ممکن است منجر به سختی نفس شوند. این می‌تواند یکی از نشانه‌های پنیک اتک یا حمله هراس هم باشد. در چنین شرایطی، فرد بعد از قرار گرفتن در وضعیت اضطرابی با افزایش تپش قلب، لرزش بدن و مشکل در نفس کشیدن مواجه خواهد شد. بسته به شدت تنش عصبی، چنین وضعیتی می‌تواند خفیف یا حتی نگران کننده بوده و نیاز به مداخله پزشکی داشته باشد. در صورتی که نفس تنگی عصبی برای مدت طولانی ادامه داشته باشد، به دلیل کم شدن اکسیژن خون ممکن است سرگیجه و ضعف هم ایجاد کند. از مهم‌ترین علائم تنگی نفس عصبی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تنفس سخت و صدا دار
- خشک شدن دهان
- احساس خفگی
- ناتوانی در تمرکز
- تعریق
- تهوع
- ناتوانی در فعالیت‌های بدنی
- بروز درد در قفسه سینه
- ناتوانی در حرف زدن به صورت طبیعی
- تب و لرز
در صورت ادامه دار بودن و تشدید علائم لازم است که مشاوره پزشکی دریافت کنید. در صورتی که آزمایش‌های تست اکسیژن خون، کاهش بیش از حد اکسیژن را نشان دهند، لازم است که از اکسیژن مکمل برای بهبود حـال بیمار استفاده شود. اما موارد خفیف آن به کمک استراحت و حفظ آرامش برطرف خواهد شد.
سندروم متابولیک را بیشتر بشناسید
قرص برای تنگی نفس عصبی
گفتیم که تنگی هنگام تنفس یک نشانه شایع از اضطراب است. افرادی که به اضطراب دائمی دچار هستند، بیش از دیگران در معرض حملات عصبی، پنیک اتک و نفس تنگی ناشی از آن‌ها خواهند بود. به طور معمول این نوع حملات پس از برطرف شدن عامل اضطراب رفع خواهند شد. از نظر فیزیولوژی می‌توان گفت زمانی که مغز در مقابل یک محرک عصبی قرار می‌گیرد، واکنش‌هایی نشان می‌دهد که منجر به بالا رفتن ضربان قلب شود. پمپاژ سریع خون به نواحی مختلف بدن و ماهیچه‌ها، باعث می‌شود که فرد نیاز به اکسیژن بیشتری داشته باشد. در نتیجه باید تندتر نفس بکشد که احتمالا منجر به کم آوردن نفس و احساس نفس تنگی خواهد شد.
در مورد حملات عصبی شدید، برای تسکین موقت ممکن است به داروهای آرام‌بخش نیاز باشد. در چنین شرایطی حتما پزشک باید تصمیم بگیرد که فرد به این داروها نیاز دارد یا خیر. افرادی که به نفس تنگی عصبی دچار هستند می‌توانند برای پیشگیری و درمان آن با تجویز پزشک از داروهای بنزودیازپین مثل قرص دیازپام، آلپرازولام یا لورازپام برای کنترل اضطراب خود استفاده کنند.
بیشتر بدانید: اسکن هسته ای قلب چیست
استرس و تنگی نفس
استرس هم به شکل مستقیم و به هم به صورت غیر مستقیم و از طریق تشدید علائم بیماری‌های آسم و آلرژی می‌تواند باعث سختی نفس شود. در شرایط استرس‌زا، بدن فرد برای انجام عکس‌العمل‌های صادر شده از سوی مغز به اکسیژن بیشتری نیاز دارد. او باید این اکسیژن را از طریق تنفس عمیق تامین کند. اما از آن‌جا که استرس باعث افزایش فشار خون و تپش قلب هم می‌شود، ممکن است نفس کشیدن را برای فرد دشوار کند. کاهش سطح اکسیژن و نفس تنگی در اثر استرس می‌تواند باعث سرگیجه، ضعف و عدم هماهنگی در حرکات بدن شده و گاهی باعث از حـال رفتن فرد هم شود. در چنین شرایطی، حفظ آرامش و توقف فعالیت‌ها به فرد کمک می‌کند تا از شرایط استرس‌زا فاصله گرفته و تنفس به تدریج به حالت طبیعی خود برگردد.
درمان تنگی نفس
درمان نفس تنگی در واقع به معنی درمان علت اصلی آن است. از جمله رایج‌ترین روش‌های درمانی آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: البته درباره اسپری سالبوتامول و درمان آسم این مطلب را نیز میتوانید مطالعه کنید.
رژیم غذایی و ورزش
اگر نفس تنگی فرد به دلیل چاقی و اضافه وزن است، لازم است که غذاهای سالم‌تری خورده و مرتبا ورزش کند. اگر این عارضه مزمن بوده و یا وجود یک مشکل پزشکی، سطح فعالیت فرد را محدود می‌کند، بهتر است در خصوص انتخاب برنامه ورزشی متناسب با شرایط خود با یک پزشک مشورت کند. انجام فعالیت ورزشی منظم می‌تواند به بهبود تنفس و افزایش ظرفیت ریهها هم کمک کند.
گاهی دریافت اکسیژن مکمل از طریق دستگاه برای بیماران مبتلا به نفس تنگی ضروری است
توانبخشی ریوی
بیماری انسداد مزمن ریه و سایر مشکلات ریوی نیاز به درمان و پیگیری از طریق یک پزشک متخصص دارند. گاهی افراد به اکسیژن مکمل در کپسول‌های قابل حمل نیاز دارند تا اکسیژن مورد نیاز بدن خود را تامین و از تنگ شدن نفس جلوگیری کنند. توانبخشی ریوی برای این افراد می‌تواند مفید باشد. این یک برنامه تحت نظارت و آموزش در مورد تکنیک‌های تنفس برای کمک به بیمار برای غلبه بر مشکلات ریوی است.
توانبخشی قلبی
عوامل مرتبط با قلب که می‌توانند در ایجاد نفس تنگی موثر باشند باید توسط پزشک متخصص بررسی شوند. ابتلا به نارسایی قلبی به این معنی است که قلب فرد بسیار ضعیف است و نمی‌تواند خون و اکسیژن کافی را برای تامین نیازهای بدن فراهم کند. نفس تنگی یکی از چند علائم این نارسایی است. توانبخشی قلب می‌تواند به بیمار در مدیریت نارسایی قلبی و سایر بیماری‌های مرتبط با قلب کمک کند. در موارد جدی این بیماری، ممکن است به یک قلب مصنوعی برای پمپاژ خون نیاز باشد.
البته می‌توان به کمک راهکارهایی از این مشکل جلوگیری کرد. افرادی که سیگار می‌کشند، بیش از دیگران در معرض ابتلا به نفس تنگی خواهند بود. بنابراین ترک سیگار می‌تواند یک راه خوب برای پیشگیری از آن باشد. ضمنا دوری از هوا و محیط‌های آلوده، استفاده از ماسک‌های فیلتردار استاندارد و کمک گرفتن از دستگاه‌های تصفیه هوا هم روش‌های خوبی برای جلوگیری از ابتلا به نفس تنگی هستند. حفظ وزن مناسب، تغذیه سالم و داشتن فعالیت بدنی کافی و خوردن غذاهای سبک به جای پرخوری هم می‌توانند از نفس تنگی پیشگیری کنند.
درمان تنگی نفس عصبی
سختی نفس عصبی را می‌توان به کمک مصرف دارو، روان درمانی، رفتار درمانی و یا مجموعه‌ای از این روش‌ها درمان کرد. برای این منظور لازم است که فرد در ابتدا شرایط را درک کرده و علت نفس تنگی را بشناسد. سپس به کمک ریلکس کردن ماهیچه‌ها و نفس کشیدن آهسته از طریق بینی، تنش ایجاد شده در بدن را کنترل کند. تنفس مناسب در چنین موقعیتی به صورت دم برای مدت ۴ ثانیه و بازدم با لب‌های جمع شده در طول ۸ ثانیه خواهد بود.
کمک گرفتن از یک روانشناس یا روانپزشک می‌تواند در کنترل عوامل استرس‌زا، ترس‌ها و نگرانی‌های فرد موثر باشد. هدف از رفتار درمانی شناختی، اصلاح نحوه تفکر و رفتار فرد در موقعیت‌های استرس‌زا است. هم چنین روان درمانی از طریق ترغیب فرد به پذیرش احساسات و کنترل رفتارهای جدید باعث کاهش استرس خواهد شد. بهره‌گیری از تکنیک‌های تنفس عمیق که در بالا به آن اشاره کردیم هم روش موثری در درمان نفس تنگی عصبی خواهد بود.
حرف آخر
نفس تنگی با احساس کمبود هوا برای نفس کشیدن توصیف می‌شود. این حالت اغلب بعد از فعالیت‌های ورزشی یا واکنش‌های سریع بدن روی می‌دهد و پدیده‌ای غیر عادی نیست. اما گاهی می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات قلبی- ریوی، استرس و اضطراب و یا اضافه وزن زیاد باشد. افراد مبتلا به آسم و آلرژی هم گاهی بعد از قرار گرفتن در مقابل محرک‌ها، چنین حالتی را تجربه می‌کنند. اگر به صورت مکرر دچار نفس تنگی می‌شوید، لازم است که در اصرع وقت در این خصوص با یک پزشک مشورت کنید. مشاوران سامانه حال می‌توانند به سوالات شما درباره مشکلات شما هنگام تنفس پاسخ دهند. شما به چه دلایلی دچار نفس تنگی می‌شوید؟
سوالات متداول
تنگی نفس نشانه چیست؟
این عارضه به دلیل ناتوانی بدن در تامین اکسیژن مورد نیاز خود روی داده و می‌تواند نشانه‌ای از استرس، چاقی و یا مشکلات جدی سلامتی مثل نارسایی قلبی، مشکلات ریوی و… باشد.
علت تنگی نفس در شب چیست؟
این عارضه معمولا نشان دهنده نارسایی احتقانی قلب است که در برخی مواقع روی می‌دهد. انسداد مزمن ریوی، بیماری آپنه خواب، آسم، آمبولی ریوی و نارسایی حاد قلبی هم می‌توانند باعث نفس تنگی شبانه شوند.
تنگی نفس چگونه است؟
نفس تنگی با احساس ناتوانی در وارد کردن هوای کافی به ریهها همراه است. در چنین شرایطی ممکن است حالتی شبیه به خفگی در فرد روی دهد و بدن برای تامین اکسیژن مجبور به تنفس تندتر از حالت معمول شود.
برای تنگی نفس چه کنیم؟
برای درمان نفس تنگی مزمن حتما به بررسی و پیگیری دقیق پزشکی نیاز دارید. برای این منظور میتوانید از پزشکان متخصص آسم و آلرژی سامانه مشاوره آنلاین حال کمک بگیرید.
آیا استرس باعث تنگی نفس می شود؟
یکی از عوامل موثر در ایجاد نفس تنگی، استرس و اضطراب است. استرس باعث فشرده شدن ماهیچه‌هایی می‌شود که در تنفس نقش دارند. در نتیجه فرد نمی‌تواند به تنفس عادی ادامه داده و اکسیژن بدن او کاهش پیدا می‌کند.
منابع
